اختصاصی شبکه علمی ثریا- رباتهای اجتماعی به طور فزاینده ای برای پشتیبانی در زمینه های آموزشی استفاده می شوند. اما آیا بر عملکرد آنها تأثیر میگذارد، بهویژه وقتی با تیمهایی از انسانها سروکار دارند؟ کار تیمی یک عامل کلیدی در خلاقیت انسان، تقویت همکاری و ایده های جدید است. دانشمندان دانمارکی تلاش کردند تا بفهمند آیا رباتهایی که از صدایی طراحی شده برای به نظر رسیدن کاریزماتیک استفاده میکنند، بهعنوان عامل تسهیلکننده خلاقیت تیم موفقتر هستند یا خیر؟
یکی از محققین در این زمینه گفت: ما یک ربات داشتیم که تیمهای دانشآموزان را در انجام یک کار خلاقیتی آموزش میداد. ربات یا باید از لحن صدایی مطمئنو پرشور یعنی کاریزماتیک یا از لحن صدای عادی و واقعی استفاده میکرد.
ما متوجه شدیم که وقتی ربات به سبک کاریزماتیک صحبت میکرد، ایدههای دانشآموزان بدیعتر و پیچیدهتر بود.
آیا یک ربات می تواند کاریزماتیک باشد؟
ما میدانیم که رباتهای اجتماعی که بهعنوان تسهیلکننده عمل میکنند و میتوانند خلاقیت را تقویت کنند و موفقیت تسهیلکنندهها حداقل تا حدی به کاریزما بستگی دارد: مردم با اعتماد به نفس و درگیر شدن بیشتر به گفتار کاریزماتیک پاسخ میدهند. محققین با استفاده از یک تابع تبدیل متن به گفتار که برای ویژگیهای مرتبط با صحبت کردن کاریزماتیک مهندسی شده بود، مانند محدوده زیر و بمی خاص و روش تاکید بر کلمات، هدفشان این بود که ببینند آیا میتوان این اثر را با صدای رباتهای اجتماعی بازتولید کرد. دو صدا، یکی کاریزماتیک و دیگری معمولی، بر اساس طیف وسیعی از پارامترها ایجاد شد که با کاریزمای درک شده گوینده مرتبط است.
دانشمندان پنج کلاس از دانشجویان دانشگاه را استخدام کردند که همگی دروسی را گذرانده بودند که شامل یک عنصر خلاقیت تیمی بود. به دانشجویان گفته شد که در حال آزمایش یک کارگاه خلاقیت هستند که شامل ایدههای مبتنی بر تصاویر طوفان فکری و سپس استفاده از آن ایدهها برای رسیدن به یک محصول جدید است. این کارگاه توسط ویدئوهایی از صحبت یک ربات انجام شد: معرفی تکلیف، اطمینان دادن به تیم های دانش آموزان مبنی بر اینکه ایده بدی وجود ندارد و سپس تبریک به آنها برای تکمیل کار و درخواست از آنها برای پر کردن یک پرسشنامه خودارزیابی. این پرسشنامه عملکرد ربات، نظرات خود دانش آموزان در مورد نحوه انجام کار تیمی آنها و موفقیت جلسه را ارزیابی می کرد. خلاقیت هر جلسه، با توجه به تعداد ایده های اصلی تولید شده و میزان دقیق بودن آنها، توسط محققان نیز اندازه گیری شد.
تقویت خلاقیت با کاریزما
گروهی که صدای کاریزماتیک را شنیدند به ربات امتیاز مثبت تری دادند و آن را کاریزماتیک تر و تعاملی تر یافتند. برداشت آنها از کار گروهی مثبتتر بود و ایده های بدیع و مفصل تری تولید کردند. آنها به کار تیمی خود امتیاز بیشتری دادند. با این حال، گروهی که صدای غیر کاریزماتیک را شنیدند، خود را انعطافپذیرتر و کارآمدتر میدانستند، احتمالاً به این دلیل که یک رهبر کاریزماتیک کمتر منجر به سازماندهی بهتر توسط خود اعضای تیم میشد، حتی اگر ایدههای کمتری تولید کردند.
یکی از نویسندگان این تحقیق گفت: «من گمان میبردم که گفتار کاریزماتیک تأثیرات بسیار مهمی دارد، اما مطالعه ما شواهد روشنی برای تأثیر گفتار کاریزماتیک بر خلاقیت شنوندگان ارائه میدهد. این اولین بار است که چنین پیوندی بین صداهای کاریزماتیک، بلندگوهای مصنوعی و خروجیهای خلاقیت پیدا میشود.»
دانشمندان خاطرنشان کردند که اگرچه جلسات با صدای کاریزماتیک عموماً موفقتر بودند، اما همه تیمها به طور یکسان به صداهای مختلف پاسخ ندادند: تجربیات قبلی در کلاسهای مختلف آنها ممکن است بر پاسخ آنها تأثیر گذاشته باشد. برای درک اینکه چگونه این عوامل خارجی بر عملکرد تیم تأثیر میگذارند، مطالعات بیشتری مورد نیاز است.
به گفته محققین ربات فقط در فیلمها حضور داشت، اما میتوان گمان برد که قرار گرفتن در معرض بیشتر یا قرار گرفتن مکرر در معرض سبک صحبت کردن کاریزماتیک تأثیرات قویتری خواهد داشت».علاوه بر این، ما فقط چند ویژگی را بین دو شرایط ربات تغییر دادهایم. نمیدانیم اگر ویژگیهای دیگر یا بیشتر متفاوت باشد، اندازه اثر آنها چگونه تغییر میکند؟ در نهایت، از آنجایی که الگوهای گفتاری کاریزماتیک بین فرهنگها متفاوت است، انتظار داریم که محرک های یکسان در همه زبان ها و فرهنگ ها نتایج یکسانی به همراه نداشته باشد.