به گزارش ثریا - دکتر سیاوش شهشهانی در دومین گردهمایی آینده‌پژوهان آموزش عالی با موضوع «آینده مسئولیت‌پذیری اجتماعی دانشگاه ایرانی» که توسط مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی برگزار شد، گفت: ما در ابتدا باید بدانیم که به چه دلیل به دنبال مسئولیت‌پذیری دانشگاه‌ها هستیم؟ مسئولیت در برابر آزادی عمل است. دانشگاه‌ها چقدر آزادی عمل دارند که از آن‌ها مسئولیت‌پذیری می‌خواهند؟ دانشگاه‌های باقوام و توانا، بیشتر می‌توانند در این زمینه صحبت کنند.
وی با اشاره به اینکه در تاریخ برج عاج‌نشینی دانشگاه‌های غربی مفهوم مسئولیت‌پذیری دانشگاه‌ها را ایجاد کرده، گفت: در ۵۰ سال گذشته، از زمانی که من در آموزش عالی کشور بودم، ما هیچگاه در برج عاج نبودیم. اینکه می‌گویند رتبه تولید دانش ما ۱۴ است، درست نیست. هیچگاه رتبه دانش ما در دنیا ۱۴ نبوده، این رتبه تولید مقاله است.
استاد بازنشسته دانشکده ریاضیات دانشگاه صنعتی شریف به تأسیس دارالفنون اشاره کرد و گفت: از زمان عباس میرزا نگاه ما به آموزش عالی از منظر کاربرد علوم بوده است. ولی اینکه رتبه ما در به‌کارگیری دانش ۱۱۷ است، نشانه آن است که همیشه توجه ما به جای اینکه به اهداف عمیق‌تر و دورتر باشد، به سمت اهداف زود بازده بوده است.
وی افزود: وقتی ما در حوزه‌های مختلف مثل نانو، هوش مصنوعی و ... پول می‌ریزیم تا جوانان را به سمت این حوزه‌ها تشویق کنیم، خروجی آن این است که به جای خروجی مناسب تنها مقاله تولید می‌شود.
شهشهانی تاکید کرد: ما از شعارهایی مثل دانشگاه نسل سوم، دانشگاه کارآفرین و... فرار می‌کنیم. ما باید به دنبال دانشگاهی باشیم که محکم و معطوف به اهداف بلند مدت باشد.
مسئولیت‌پذیری دانشگاه‌ها در کشور ما یک بحث حاشیه‌ای است
دکتر علی انتظاری با بیان اینکه در غرب دانشگاه‌ها برج عاج‌نشین بودند و به همین دلیل گفتند باید مسئولیت‌پذیری اجتماعی داشته باشند، گفت: ولی در کشور ما حاکمیت به دانشگاه می‌گوید که مسئولیت دانشگاه چیست. در صورتی که دانشگاه باید استقلال و آزادی علمی داشته باشد و مسئولیت‌پذیری دانشگاه‌ها در کشور ما یک بحث حاشیه‌ای است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی، دانشگاه را عضوی از اکوسیستم توسعه دانست و خاطر نشان کرد: وقتی گفته می‌شود که بنگاه‌های اقتصادی، رسانه‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد استقلال ندارند، به دلیل اینکه تولید در تعامل با سایر بخش‌ها ایجاد می‌شود، وقتی تعامل پویا وجود ندارد، تولید مناسبی نیز ایجاد نمی‌شود.
برای آینده نگری باید وضعیت زمان حال را شناخت
دکتر گلنار مهران، استاد گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی دانشگاه الزهرا در این گردهمایی با تاکید به اهمیت شناخت وضعیت زمان حال، گفت: هیچگاه نمیتوان به آینده نگاه کرد، مگر اینکه زمان حال را شناخت.
وی با بیان اینکه مسئولیت‌پذیری دانشگاه‌های ایران دو بعد دارد، گفت: بعد اول خدمت به جامعه است، اینکه افرادی را پرورش دهیم که بتوانند وارد بازار کار شوند و مهارت‌های قرن جدید را داشته باشند و درب‌های دانشگاه باز باشند و همه مردم از آن بتوانند استفاده کنند. بعد دوم مسئولیت اجتماعی دانشگاه، منتقد جامعه بودن است.
استاد گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی دانشگاه الزهرا ادامه داد: واقعیت این است که از زمان کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که نیروهای نظامی وارد دانشگاه شدند، پیامی که دانشگاه‌ها گرفتند این بود که ما نمی‌توانیم منتقد باشیم. به همین دلیل نمی‌توانیم مسئولیت اصلی که وجدان جامعه است را ارائه کنیم. دانشگاه ما در خدمت حاکمیت است. دانشجوی ما ذره‌ای دلسوز جامعه نیست و تنها یک سری نظریه در تایید نظر هیئت حاکمه می‌خواند و امتحان می‌دهد.
وی افزود: دانشگاه ما در پاییز سال گذشته تا امروز شاهد اتفاقاتی بود. ما چه آینده‌ای برای این دانشگاه متصور هستیم؟ آیا می‌توانیم آینده‌ای را به تصویر بکشیم وقتی وضعیت حال به این صورت است؟
دانشگاه باید مدها را در چارچوب عقلانی ببرد
دکتر غلامرضا ذاکر صالحی در این نشست تاکید کرد: مفاهیمی که در آموزش عالی مطرح می‌شود، باید مرتب باز اندیشی و مفهوم سازی مجدد شود.
عضو هیئت علمی مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی با بیان اینکه مسئولیت‌پذیری اجتماعی یک موضوع جدید نیست، خاطرنشان کرد: باید هر مفهومی را همراه با زمانبندی و مکانمندی کرد و موضوع مسئولیت پذیری دانشگاه‌ها را نیز در کانتکس و زمان خودش باید بررسی کرد. مسئولیت پذیری اجتماعی زمانی ایجاد شد که در دانشگاه‌های غربی در دهه ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۰ در برج عاج قرار داشتند به همین دلیل برای آن راه حل ارائه شد.
وی با بیان اینکه فهیم‌ترین عناصر هر خانواده در اختیار ما هستند، گفت آیا ما باید آموزش و پرورش این افراد را رها کنیم و به دنبال مسئولیت پذیری بیرون دانشگاه، خیریه و ... باشیم؟
وی تاکید کرد: ما نباید اسیر ترندها و مدها باشیم، بلکه باید ترندها و مدها را بگیریم و در چارچوب عقلانی دانشگاه بیاوریم. دانشگاه نباید در جامعه ادغام شود، بلکه باید مقداری از جامعه فاصله بگیرد. در جامعه خرافه و شبهه علم وجود دارد نباید در آن ادغام شد، بلکه باید آن را اصلاح کرد. باید یک دیالکتیک بین مشاهده دور و نزدیک داشته باشیم.
ذاکر صالحی خاطر نشان کرد دانشگاهیان کماکان برای حفظ تمامیت، پرستیژ و استقلال دانشگاه در برابر فشار دولت، جامعه، صنعت و بازار مقاومت می‌کنند تا مدها را در چارچوب عقلانی ببرند.
دکتر سیدهادی مرجائی در این گردهمایی به پژوهشی انجام شده درباره مسئولیت اجتماعی دانشگاه اشاره کرد و گفت: برای ارزیابی مسئولیت اجتماعی دانشگاه تهران از منظر دانشجویان دیدگاه ۶۰۰ نفر از دانشجویان را جمع آوری کردیم و یازده مؤلفه را در این حوزه مورد بررسی قرار دادیم. دانشگاه تهران از دید دانشجویان به طور میانگین در ایفای مسئولیت اجتماعی از ۱۰۰ نمره ۳۹ گرفت. در حالی که آگاهی دانشجویان از مسئولیت اجتماعی نمره ۵۸ گرفت.
عضو هیئت علمی مپسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی با بیان اینکه در دانشگاه مهمترین رکن انسان است، گفت: استقلال شخصیت مهم‌تر از استقلال نهادی است. در خلال تاثیرات بصیرت فردی (intellectual individuality) فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی رشد و توسعه پیدا می‌کند. دانشجویان برای رشد و توسعه این بصیرت به دانشگاه می‌آیند.
منبع : دانشکده ریاضیات دانشگاه صنعتی شریف