به گزارش ثریا - دکتر یونس پناهی، در مورد چگونگی رعایت مباحث اخلاقی در انجام مطالعات، شامل طرح‌های تحقیقاتی و پایان‌نامه‌ها در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، گفت: تمامی طرح‌نامه‌ها در سامانه ملی اخلاق در پژوهش‌های زیست‌پزشکی ثبت شده و قابل رؤیت برای تمامی افراد حقیقی و حقوقی از جمله پژوهشگران داخل و خارج کشور است. این مسئله با هدف ایجاد شفافیت و صحت در امور پژوهشی انجام می‌شود.
وی تصریح کرد: تمامی طرح‌نامه‌های پژوهشی و پایان‌نامه‌ها در وزارت بهداشت پس از تایید علمی توسط یک مرجع علمی صلاحیت‌دار و اخذ «مصوبه شورای پژوهشی» جهت بررسی و اخذ «تاییدیه و شناسه اخلاق» به کارگروه یا کمیته اخلاق در پژوهش که اعتبار آن توسط کارگروه وزارتی اخلاق در پژوهش تایید شده است، ارسال می‌شود. برای هر طرح‌نامه پیشنهاد شده، مصوبه و شناسه اخلاق، از طریق «سامانه ملی اخلاق در پژوهش‌های زیست پزشکی» صادر می‌شود.
وی با بیان اینکه حتی سردبیران مجلات علمی نیز موظف به بررسی شناسه اخلاق مقالات هستند، تصریح کرد: سردبیران مجلات کشور موظف هستند تا شناسه اخلاق در پژوهش را حین پذیرش مقاله از نویسندگان جهت بررسی دریافت کنند و این موضوع منطبق بر قواعد بین‌المللی چاپ اخلاقی بررسی مقالات پژوهشی است.
معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت در خصوص رعایت استانداردهای اخلاقی در پایان‌نامه‌های دانشجویی، اظهار کرد: مسئولیت اصلی رعایت استانداردهای اخلاقی در پایان‌نامه‌های دانشجویی بر عهده استاد راهنمای اول به عنوان پژوهشگر اصلی است.
وی تاکید کرد: اساتید راهنما، مشاور، داور و شوراهای تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌ها، دانشکده‌ها و مؤسسات آموزشی _ پژوهشی موظف هستند که در صورت مشاهده هرگونه تخلف پژوهشی، به‌ویژه در مورد پایان‌نامه‌ها، مراتب را با کارگروه اخلاق در پژوهش مؤسسه مربوطه در میان بگذارند. کارگروه اخلاق در پژوهش مستقر در مؤسسات علوم پزشکی، پس از دریافت گزارش، باید موضوع را بررسی کرده و در صورت احراز هرگونه تخلف، موضوع را پیگیری کنند و با فرد خاطی برخورد قاطع خواهد شد.
پناهی همچنین به تشریح جزئیاتی از نحوه نظارت بر همانندجویی مقالات علوم پزشکی پرداخت و خاطر نشان کرد: برای تمامی موضوعات و مسائلی که مرتبط با انجام درست پژوهش و رعایت اخلاق در پژوهش است، دستورالعمل‌ها، اصول استانداردها و ضوابط خاص و ویژه‌ای وجود دارد که انجام مطالعات علمی باید بر اساس آن‌ها انجام شود و تخطی از این موارد توسط کارگروه یا کمیته‌های اخلاق در پژوهش مورد بررسی قرار گرفته و برخورد متناسب و مقتضی صورت می‌گیرد.
معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت با اشاره به اینکه تمامی اطلاعات مربوط به طرح‌های پژوهشی پایان‌نامه و رساله در سامانه ملی اخلاق ثبت می‌شود؛ یادآور شد: ضابطان پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی جهت بازرسی از شرکت‌ها و مؤسسات ارائه‌دهنده خدمات پژوهشی، جهت مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی تایید صلاحیت می‌شوند و تعیین ناظر اخلاقی جهت نظارت بر طرح‌های تحقیقاتی و پایان‌نامه‌ها توسط کارگروه کمیته اخلاق در پژوهش انجام می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: طرح‌های پژوهشی پایان‌نامه یا رساله‌های فاقد طبقه‌بندی محرمانه پس از تصویب در کارگروه کمیته اخلاق مؤسسه در سامانه نظام نوین اطلاعات پژوهش‌های پزشکی ایران (نوپا) ثبت می‌شوند.
پناهی به فرآیند مشابهت‌یابی تمامی پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها قبل از دفاع در سامانه «بانک اطلاعاتی پایان‌نامه‌های علوم پزشکی کشور» اشاره و اظهار کرد: سامانه ملی اخلاق و سامانه نظام نوین اطلاعات پژوهش‌های پزشکی ایران (نوپا)، قابلیت نمایه‌سازی اطلاعات را به‌طور کامل داراست. ضمن اینکه سامانه نوپا دارای قابلیت نمایه‌سازی طرح‌های تحقیقاتی و پایان‌نامه‌هاست و خود دربرگیرنده ۱۳ سامانه تخصصی علمی و پژوهشی است که تمامی عناصر و داده‌های پژوهشی را به‌طور مجزا گردآوری و سازماندهی می‌کند.
منبع : معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت