به گزارش ثریا - تربیت افراد از همان دوران نوزادی و کودکی در خانه اتفاق می‌افتد و خانواده، مهمترین رکن تربیت فرزندان هستند اما تربیت، مکملی به نام تعلیم دارد که این امر در فضایی آموزشی با عنوان «مدرسه» رقم می‌خورد و به همین دلیل همواره از مدرسه به‌عنوان «خانه دوم» یاد می‌شود؛ خانه‌ای که فرآیند تعلیم و تربیت در آن تکمیل می‌شود و فرد برای ساختن آینده کشور در آن ساخته می‌شود.
بعد از شیوع ویروس کرونا از اواخر سال 1398 و غیر‌حضوری‌شدن آموزش‌ها، با راه‌اندازی شبکه اجتماعی دانش‌آموزان (شاد)، کم‌کم آموزش مجازی رونق گرفت و آموزش به‌صورت غیرحضوری انجام شد که البته در کنار برخی مزایا، معایبی هم داشت و هم نظر کارشناسان و هم تجربه بیش از 2 سال ثابت کرد که هیچ چیز جای آموزش حضوری را نمی‌تواند بگیرد و مدرسه، بهترین محل برای یادگیری است.
هر چند فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی می‌توانند محفل مناسبی برای تبادل اطلاعات و انتقال مفاهیم و برقراری ارتباط با معلم در ساعات غیردرسی باشند اما فرآیند تعلیم و تربیتِ متعلم را تکمیل نمی‌کنند. بنابراین کیفیت آموزش حضوری بالاتر از آموزش مجازی بوده و نتایج آن نیز بهتر خواهد بود که همین امر در نمرات درسی دانش‌آموزان مشاهده شد.
مدارس برخی مناطق کشور در سال تحصیلی گذشته به کرّار و بنا به دلایل مختلف از جمله سرما و آلودگی هوا تعطیل می‌شدند که موجب بی‌نظمی، عدم هماهنگی و حتی در برخی موارد سبب سردرگمی دانش‌آموزان، معلمان و اولیا می‌شد و آن‌ها از قبل نمی‌دانستند که آموزش فردا حضوری خواهد بود یا غیرحضوری؛ علاوه بر این سبب کاهش کیفیت تحصیلی و نارضایتی‌های دیگر می‌شد تا اینکه با ورود وزیر وقت آموزش و پرورش به این موضوع، تعطیلی مدارس به علت آلودگی به کمترین حد خود و رفته‌رفته لغو شد و تاکید بر آموزش حضوری شد.
آیا تعطیلی مدارس در کاهش آلودگی هوا تاثیرگذار است؟
با آغاز سال تحصیلی جاری و فرا‌رسیدن فصل سرما باز هم یک ماهی می‌شود که شاهد تعطیلی و غیرحضوری شدن مدارس برخی مناطق کشور به دلیل تشدید آلودگی هوا هستیم و این امر باز هم به سمتی می‌رود که با تکرار رویه سال گذشته، نارضایتی جامعه هدف آموزش و پرورش را به دنبال داشته باشد. سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا تعطیلی مدارس به کاهش آلودگی هوا کمک می‌کند؟
محمد حیدری، کارشناس محیط زیست با اشاره به شروع فصل آلودگی هوا در کلانشهرهای کشور به پانا گفت: «تعطیلی مدارس فقط برای حفظ سلامت مردم است و راهکاری برای کاهش آلودگی هوا نیست.»
وی افزود: «با شروع روزهای سرد، آلودگی هوا نیز در کلانشهرهای کشور آغاز می‌شود. یکی از راهکارهایی که همیشه برای کاهش آلودگی هوا گرفته می‌شود، تعطیلی مراکز آموزشی است که متاسفانه لطمه آن به دانش‌آموزان و دانشجویان وارد می‌شود. موضوع آلودگی هوا فقط مختص کشور ما نیست و مردم در بسیاری از کشورها با این مشکل مواجه هستند اما باید دید آیا مدارس در همه کشورها به دلیل آلودگی هوا تعطیل می‌شوند؟ خیر. در بسیاری از کشورها آلودگی را با روش‌های دیگری تحت کنترل دارند که عمدتا مربوط به سوخت و خودروهای پاک است و توانسته‌اند آلودگی هوا را تا حدودی کنترل کنند.»
این کارشناس محیط زیست با بیان اینکه ۳۰ درصد سفرهای درون‌شهری مرتبط به سفرهای آموزشی است، گفت: «هر ساله جلسات متعددی در رابطه با آلودگی هوا برگزار می‌شود که خروجی خاصی ندارد و تعطیلی مدارس، مهمترین محور این جلسات است. معتقدم که تعطیلی مراکز آموزشی نمی‌تواند نسخه کاهش آلودگی هوا باشد زیرا این موضوع فقط برای سلامت دانش‌آموزان است.»
وی درباره راه‌حل‌های کاهش آلودگی هوا خاطرنشان کرد: «ماهیت آلودگی هوا به این صورت است که راه‌حل‌های آن هزینه‌بر است. گفته می‌شود خسارات آلودگی هوا در تهران 2.6 میلیارد دلار است. بنابراین در درجه اول باید بپذیریم که مساله آلودگی هوا باید حل شود. راهکارهای حل معضل آلودگی هوا هم مشخص است و مساله‌ای عجیب و غریب نیست و یک‌سری راهکارهای اصلی وجود دارد که دائمی است و اجرای آن هزینه بالایی دارد و زمان اجرای آن هم طولانی است از جمله نوسازی ناوگان حمل و نقل، انتقال صنایع آلاینده، اصلاح سوخت، اصلاح ترافیک شهری از منظر کاهش ترددها، توسعه ناوگان حمل‌ونقل پاک و مدیریت تقاضای سفر، راهکارهای اصلی هستند که با توجه به هر منبع کاملا مشخص است.»
اعتقاد به تعطیلی مدارس نداریم
علی سلاجقه، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز در این رابطه با بیان اینکه اعتقاد به تعطیلی مدارس نداریم به پانا گفت: «وقتی دستگاه‌ها کار خود را انجام نمی‌دهند، آموزش کشور با مشکل مواجه می‌شود. ما به تعطیلی مدارس اعتقاد نداریم هر چند که دانش‌آموزان باید در سلامت باشند اما سایر دستگاه‌ها کار خود را انجام نمی‌دهند و موجب می‌شود که آموزش که زیرساخت اساسی کشور است با مشکل مواجه و تعطیل شود. وزارت صمت، نفت و نیرو باید وظایف خود را انجام دهند تا با مشکل مواجه نشویم.»
صنایع را به جای مدارس تعطیل کنید
این توضیحات نشان داد که تاکید بر حضوری بودن آموزش است اما دستگاه‌های متولی باید وظایف خود را به درستی انجام دهند تا از مشکلات آلودگی هوا کاسته شود. رضامراد صحرایی، وزیر آموزش و پرورش نیز توضیحاتی در رابطه با تعطیلی مدارس به دلیل آلودگی هوا ارائه کرد.
وی با تاکید بر اینکه در زمان آلودگی هوا به هیچ عنوان کلاس‌های درس نباید تعطیل شود، گفت گرچه موضوع صنعت و تولید بسیار مهم است اما تعطیل یا غیرفعال کردن مدارس باید آخرین اولویت باشد. ما از سال گذشته اعلام کردیم مدارس تعطیل نمی‌شود و کلاس‌های درس به دلیل آلودگی هوا تعطیل نمی‌شود. مدارس باید باز باشند و مدیران مدارس حضور یابند و معلمانی که امکان تدریس مجازی از منزل را ندارند این امکان برایشان در مدرسه فراهم شود.
وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه امکان دسترسی به سامانه شاد برای ۸۰ درصد دانش‌آموزان فراهم است افزود: چند هفته قبل از همکارانم در استان‌ها خواستم تا اگر در جلسات کمیته آلودگی به ریاست استانداران، تصمیم به تعطیلی مدارس گرفته شد، سامانه شاد در دسترس دانش‌آموزان قرار گیرد.
صحرایی با تاکید بر اینکه به هیچ عنوان کلاس‌های مدارس نباید تعطیل شود یادآور شد: در شهر‌های بزرگ که تجربه آلودگی هوا داریم، تدارک لازم از قبل دیده شده و سامانه شاد در جا‌هایی در دسترس نیست که عمدتا مناطق دوردست و روستایی است که معمولا دچار مشکل آلودگی هوا نمی‌شوند.
وی با بیان اینکه از رئیس سازمان حفاظت محیط زیست خواسته‌ایم که الگوی روزهای آلوده در طول سال را به ما ارائه دهد تا براساس آن برنامه‌ریزی کنیم، افزود: بخشنامه عدم تعطیلی کلاس‌های درس به دلیل آلودگی هوا نیز به استان‌ها ابلاغ می‌شود. از کمیته آلودگی می‌خواهیم تا جایی که امکان انتخاب بین مدارس و صنایع باشد، صنایع را انتخاب کنند تا مدتی تعطیل شوند.
نحوه «آموزش مجازی» به‌دنبال تعطیلات ناشی از آلودگی و برودت هوا ابلاغ شد
در همین رابطه، وزارت آموزش و پرورش طی هفته گذشته نحوه آموزش دانش‌آموزان در زمانی که مدارس به دلیل آلودگی و برودت هوا، غیرحضوری می‌شود را طی بخشنامه‌ای به استان‌های سراسر کشور ابلاغ کرد.
در بخشی از این بخشنامه آمده است: «تجارب زیسته نظام آموزشی در مدیریت و راهبری آموزش در دوره شیوع بیماری کرونا، تعطیلات ناشی از برودت و آلودگی هوا در سال‌های اخیر، رشد فناوری‌های نوین و توسعه آموزش الکترونیک و ارتقای دانش تجربه و مهارت معلمان، مدیران و کارشناسان برای بهره‌برداری مطلوب از آن و بهبود تعامل خانواده و مدرسه، توانایی و قابلیت مدرسه و ادارات آموزش پرورش برای مدیریت رویدادها و پدیده‌های غیرمترقبه افزایش داده و شعار محوری «آموزش تعطیل نمی‌شود» را به باوری قابل تحقق تبدیل کرده است.»
در این اطلاعیه ضمن ابلاغ دستوراتی درباره مسائل اداری بر ضرورت نصب آخرین نسخه پیام‌رسان شاد تاکید شده است. طبق این بخشنامه، زمانی که کلاس‌های درس به دلیل آلودگی و برودت هوا غیرحضوری می‌شود، مدارس برقرار هستند و مدیران و عوامل اجرایی حسب ضرورت و تشخیص مدیر با حضور در محل کار، فرایند آموزش مجازی به دانش‌آموزان را ارزیابی و پایش خواهند کرد. همچنین مدیران باید امکانات آموزش مجازی مدرسه را در اختیار آن دسته از همکارانی که در منزل به شاد یا اینترنت دسترسی ندارند، قرار دهند.
اعلام شیوه‌نامه ساماندهی مهدهای کودک در شرایط آلودگی هوا
سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک نیز در همین راستا به‌عنوان متولی کودکستان‌ها شیوه‌نامه ساماندهی و مدیریت امور اجرایی کودکستان‌ها، آموزش‌های حضوری، غیرحضوری و ترکیبی در شرایط آلودگی هوا را طی هفته گذشته اعلام کرد. در این اطلاعیه آمده است «براساس ماده 41 شیوه‌نامه ساماندهی و مدیریت امور اجرایی کودکستان‌ها، آموزش‌های حضوری، غیرحضوری و ترکیبی در وضعیت قرمز (آلودگی هوا) به شرح زیر است:
«ماده ۴۱ - مطابق با آیین‌نامه اجرایی تبصره ۳ ماده ۳ قانون «هوای پاک» در وضعیت قرمز، تمامی کودکستان‌ها (مهدکودک‌ها و مراکز پیش‌دبستانی) باید تعطیل شوند. در این شرایط به‌منظور خدمت‌رسانی به والدین شاغل به‌ویژه شاغلین حوزه‌های خدمات عمومی، کودکستان‌ها می‌توانند در صورت تقاضای ایشان و با اخذ اجازه از اداره آموزش و پرورش ناحیه/ منطقه و شهرستان صرفاً کودکان این والدین را بدون اخذ وجه اضافه پذیرش کنند.»
پر واضح است که هیچ شیوه‌ای جایگزین آموزش حضوری نمی‌شود و تاثیر آموزش حضوری به مراتب بیش از آموزش مجازی و غیرحضوری است. هر چند مزایای شبکه اجتماعی و فضای مجازی را هم نمی‌شود انکار کرد اما تاکید وزارت آموزش و پرورش بر دایر بودن مدارس و حضوری شدن آموزش است تا دانش‌آموزان از آموزش باکیفیت‌تری بهره‌مند شوند و آموزش کشور به سمت تعطیلی سوق پیدا نکند.
منبع : وزارت اموزش و پرورش