به گزارش ثریا - در راستای تحقق تقویت روح بررسی و تتبع و ابتکار در تمام زمینه‌های علمی، فنی، فرهنگی و اسلامی از طریق تأسیس مراکز تحقیق و تشویق محققان و پیشبرد اهداف آموزشی، «سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران» پس از انقلاب اسلامی در سال 1359 تأسیس شد.
این سازمان در جهت شناسایی، رشد و پرورش استعدادهای نهفته و بالقوه پژوهشگران، مبتکران، مخترعان و اندیشمندان این مرز و بوم، در سال 1366 «جشنواره بین‌المللی خوارزمی» را پایه‌ریزی کرد.
سازمان مذکور، در هر سال مخترعان، مبتکران و پژوهشگران کشور را به‌وسیله این جشنواره شناسایی و طی مراسمی با حضور رییس‌جمهور مورد تقدیر قرار می‌دهد. در ضمن، از طریق برنامه‌ریزی و ارتباط مستمر با مؤسسات علمی و صنعتی داخلی و خارجی، زمینه حمایت همه‌جانبه و افزایش انگیزه‌های لازم جهت توسعه فعالیت‌های علمی و پژوهشی افراد مستعد و خلاق فراهم می‌شود.
به همین منظور و جهت رشد و شکوفایی استعدادها و خلاقیت‌های نوآوران جوان و گسترش روحیه ابتکار و نوآوری و حمایت و پشتیبانی مادی و معنوی از قشر عظیم دانش‌آموزی، در سومین دوره فعالیت جشنواره بین‌المللی خوارزمی، در سال 1368 بخش دانش‌آموزی جشنواره با توافق دو وزارت فرهنگ و آموزش عالی وقت و آموزش و پرورش ایجاد شد. این بخش در ابتدا با دریافت 14 طرح از سطح کشور کار خود را آغاز کرد.
با توجه به اهمیت طرح‌ها و پژوهش‌های علوم انسانی در توسعه و تعالی اخلاق و معنویت و نیز توسعه متوازن تکنولوژی و فرهنگ، در سال 1374 گروه‌های فنی و مهندسی، علوم پایه و پزشکی و در سال 1375 گروه علوم انسانی در کنار دیگر گروه‌های علمی جشنواره ایجاد شد. با عنایت به تأکیدات ویژه در مورد توجه به جوانان نوآور و خلاق، از سال 1378 بخشی مستقل، تحت عنوان «جشنواره جوان خوارزمی» با هدف تحت پوشش قرار دادن دانش‌آموزان، دانشجویان و جوانان، زیر نظر «مرکز تحقیقات علمی کشور» وابسته به معاونت پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و با همکاری وزارت آموزش و پرورش فعالیت خود را شروع کرد. امور برنامه‌ریزی و اجرایی جشنواره جوان خوارزمی در وزارت آموزش و پرورش از ابتدا تا سال 1390 به استثناء سال 1377 که توسط سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی اجرا گردید، در معاونت آموزش متوسطه (دفتر معاونت آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش) انجام شده است. از سال 1390، مطابق با سیزدهمین دوره جشنواره جوان خوارزمی، با دستور وزیر آموزش و پرورش مسئولیت اجرای جشنواره در بخش دانش‌آموزی به سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان واگذار شد.
با توجه به نقش مطلوب جشنواره جوان خوارزمی در ورود نسل جوان به عرصه رقابت علمی و پژوهشی و به منظور شناسایی و معرفی پژوهشگران، محققان، مبتکران و مخترعان جوان جامعه و تقدیر، تشویق و حمایت و پشتیبانی مادی و معنوی نوآوران جوان و ایجاد بستر مناسب جهت هدایت استعدادها به سمت توسعه و تعالی جامعه، اهدافی مهم برای این جشنواره تعیین شد.
شناسایی، معرفی و پرورش استعدادهای دانش‌آموزی کشور در زمینه‌های مختلف علمی و فناوری؛ آشنایی دانش‌آموزان با پژوهش و شیوه‌های خلاق در حل مسأله، ایجاد زمینه‌های لازم پرورش، رشد و شکوفایی استعدادها و توسعه و تعمیق روحیه پژوهش و نوآوری در بین آنان و ترویج فرهنگ نوآوری، کاربردی کردن نتایج تحقیقات و کارآفرینی دانش‌بنیان در میان دانش‌آموزان از اهداف مهم جشنواره جوان خوارزمی به شمار می‌رود.
همه دانش‌آموزان و هنرجویان دوره دوم متوسطه (نظری، فنی‌حرفه‌ای، کار و دانش و استثنایی) می‌توانند با ارایه طرح خود در 18 گروه علمی به سامانه http://kharazmi.sampad.gov.ir مراجعه و ثبت‌نام کنند.
معیارهای داوری طرح‌های پژوهشی دانش‌آموزان به شرح زیر است:
ایده خلاق و نوآور و براساس نگاه دانش‌آموزی و براساس مشاهدات او مبتنی بر نیاز باشد.
طرح از ارزش علمی، پژوهشی و فنی برخوردار باشد.
خلاقیت و نوآوری بالایی داشته باشد.
کاربرد و حل مسئله مشخص داشته باشد.
ساده و کم‌هزینه باشد.
طراحی آزمایش قابل اندازه‌گیری و پوشش دهنده ایده و در دسترس باشد.
گزارش علمی و مستند‌سازی منسجم و مروری از ایده تا اجرا بوده و نتایج را به خوبی تحلیل و جمع‌بندی کند.
تاییدیه از مراکز معتبر و مرتبط دانشگاهی، اساتید معتبر، آزمایشگاه‌های دانشگاهی و تحقیقاتی معتبر داشته باشد.
جشنواره جوان خوارزمی در کارنامه خود بیست‌و‌پنج دوره را با موفقیت پشت سر گذاشته است و معمولاً نتایج جشنواره مقارن با هفته پژوهش اعلام می‌شود. در سال 1402، دبیرخانه جشنوارة جوان خوارزمی بخش وزارت آموزش و پرورش اعلام کرده است که از مجموع 2717 طرح ثبت شده، در سامانه جشنواره، پنجاه طرح به دبیرخانه سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران معرفی شد. در این دوره 23 طرح به عنوان طرح‌های برگزیده دانش‌آموزی اعلام و معرفی شدند. سه طرح حائز رتبة اول، هفت طرح حائز رتبه دوم و سیزده طرح حائز رتبة سوم کشوری شناخته شده است.
جوایز بیست‌و‌پنجمین جشنواره جوان خوارزمی
1. لوح تقدیر با امضای وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و وزیر آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران؛
2. نشان جشنواره جوان خوارزمی؛
3. جایزه نقدی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران؛
4. صدور گواهی‌نامه کسب رتبه در جشنواره جوان خوارزمی برای مجری و همکاران طرح با تعیین درصد مشارکت؛
5. عضویت و استفاده از تسهیلات بنیاد ملی نخبگان مطابق با آئین‌نامه بنیاد؛
6. معرفی برگزیدگان به سازمان سنجش برای استفاده از تسهیلات مطابق با آئین‌نامه سازمان سنجش؛
شروع فرآینده ثبت‌نام دوره بیست‌وششم
اکنون فرآیند ثبت‌نام بیست‌و‌ششمین دوره جشنواره جوان خوارزمی نیز آغاز شده دانش‌آموزان می‌توانند تا ۲۲ خردادماه سال ۱۴۰۳ با مراجعه به نشانی kharazmi.sampad.gov.ir در این جشنواره ثبت‌نام و مستندات خود را ارسال کنند.
طرح‌های برگزیده دانش‌آموزی در 10 سال اخیر
در جدول زیر تعداد طرح‌های برگزیده دانش‌آموزی را مشاهده می‌کنید. طی 10 سال اخیر بیشترین طرح‌های برگزیده دانش‌آموزان مربوط به گروه علمی زبان و ادبیات فارسی بوده است. طبق این اطلاعات هیچ طرح دانش‌آموزی در رشته ریاضی از سال 97 تاکنون برگزیده نشده است در حالیکه در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی استقبال بیشتری صورت گرفته و طرح‌های برتر دانش‌آموزان از رشد مناسبی برخوردار بوده است.
نکته قابل توجه این است که از سال 93 تا 1400 جشنواره جوان خوارزمی در بخش دانش‌آموزی هیچ طرح برگزیده‌ای در حوزه هوش مصنوعی نداشته است اما در طول دو سال اخیر 3 طرح دانش‌آموزی موفق به کسب رتبه برتر در این جشنواره شده‌اند. همچنین در گروه علمی علوم دینی و قرآن‌پژوهی از سال 97 تاکنون هیچکدام از طرح‌های دانش‌آموزی موفق به کسب رتبه نشده است. طی 10 سال اخیر اما فقط یک طرح در حوزه سلول‌های بنیادین موفق به کسب رتبه در این جشنواره شده است.
منبع : جشنواره جوان خوارزمی