به گزارش ثریا امروزه ورزش به‌عنوان یکی از ۱۰ صنعت برتر جهان مطرح است، به همین علت علم مهندسی ورزش در دنیا اهمیت ویژه‌ای پیداکرده است. این رشته هنوز در کشور ما به جایگاه خود نرسیده است اما با این وجود از نظر کارشناسان رشته تربیت‌بدنی به لحاظ بازار کار یکی از بهترین رشته‌های دانشگاهی است.
علوم ورزشی از شاخه‌های علوم انسانی و از رشته‌های پایه دانشگاهی است که از جایگاه و منزلت ویژه‌ای برخوردار است. این رشته با تندرستی و سلامت گره‌خورده است. نقش ورزش در سلامت جسمی و روانی افراد جامعه غیرقابل‌انکار است.
تربیت نیروی انسانی متعهد و متخصص در این رشته ضروری است. تربیت‌بدنی و علوم ورزشی ماهیتی میان‌رشته‌ای دارد که از علوم مختلف زیست‌شناسی، آناتومی، فیزیولوژی، فیزیک، شیمی و روانشناسی برای تقویت و تربیت جسم و روان انسان استفاده می‌کند.
دروس این رشته دانشگاهی عمدتاً جنبه نظری و عملی دارد. تعداد واحدهای دوره کارشناسی علوم ورزشی پیوسته ۱۳۶ واحد درسی است. این رشته ازیک‌طرف شامل دروس رشته‌های پایه پزشکی است، به‌طوری‌که فارغ‌التحصیل آن حداقل تا حد دانش و اطلاعات علمی یک پزشکیار با جسم انسان آشنا هستند.
از طرف دیگر بخشی از دروس این رشته شامل علوم تربیتی و دروس عمومی است تا دانشجوی این رشته با برنامه‌های تربیتی و پرورشی آشنا شده و بتواند به‌عنوان یک معلم یا مربی با ورزشکاران یا دانش آموزان به‌درستی برخورد کند.
دانشجو برای کسب مهارت در رشته‌های مختلف ورزشی مانند؛ فوتبال، والیبال، هندبال، شنا و… به‌صورت تئوری و عملی آموزش می‌بیند و واحدهای درسی مانند فیزیولوژی ورزش، آناتومی، حرکت‌شناسی، حرکات اصلاحی، تغذیه ورزش و غیره را می‌گذراند تا ازنظر علمی در این رشته دانش کافی کسب کرده و توانایی تحقیق و پژوهش در علوم ورزشی را به دست بیاورد.
چیستی رشته مهندسی ورزش
مهندسی ورزش، رشته‌ای جذاب و پرکاربرد و نوبنیاد است. این رشته، شاخه‌ای از علم تربیت‌بدنی است که هدف آن تربیت نیروی انسانی با مهارت‌های مهندسی بوده که بتوانند علم مهندسی را در ورزش کاربردی کنند.
درواقع این رشته تلاش دارد، با به‌کارگیری روش‌ها و ابزار مهندسی عملکردها و اجراهای ورزشی را ارتقاء و بهبود بخشد. به بیانی دیگر، این رشته دانشگاهی تخصصی است که به ورزش از زاویه مهندسی نگاه می‌کند.
مهندس ورزش، طراح وسایل ورزشی
تمرکز رشته مهندسی تربیت‌بدنی به طراحی فضاها و اماکن ورزشی نظیر؛ تهویه مطبوع، کف‌پوش‌ها، نور و صدا و طراحی و ساخت ابزارهای ورزشی مانند؛ وسایل بازیکنان شامل؛ لباس، کفش، کلاه، و تجهیزات ورزشی مانند؛ کلاه دوچرخه‌سواری، ویلچرهای ورزشی، وسایل کوه‌نوردی و غواصی، انواع توپ‌های ورزشی و به‌طور خلاصه کلیه وسایل و امکاناتی در ورزش‌های مختلف موردنیاز است.
در ورزش تنها عوامل انسانی مانند وضعیت روحی و فیزیولوژی ورزشکار مطرح نیست بلکه شاخص‌هایی چون طراحی کفش و لباس ورزشکار، مواد به‌کاررفته در آن‌ها، وسایل و تجهیزات ورزشکاران هم مطرح هستند که بدون اصول مهندسی، بهره‌برداری از آن‌ها امکان‌پذیر نیست. علاوه به راین، این رشته به تحلیل بیومکانیکی حرکات ورزشکاران و استعدادیابی ورزشی نیز توجه دارد.
طراحی، ساخت و راه‌اندازی دستگاه‌های ورزشی، طراحی و ساخت ورزشگاه‌ها و اماکن ورزشی، طراحی و ساخت وسایل و تجهیزات ورزشی و بهینه‌سازی آن‌ها بر اساس نیاز ورزشکاران، انجام آزمودن‌های آزمایشگاهی مربوط به رفتار ورزشکاران و وسایل و تجهیزات ورزشی و استانداردسازی آن‌ها و استعدادیابی از طریق اندازه‌های ارگونومی بدن محورهای اصلی موردبحث در این رشته هستند.
بیشتر درس‌های این رشته مربوط به مهندسی برق، الکترونیک، مکانیک، معماری و مهندسی پزشکی است. همچنین واحدهای درسی مانند؛ مبانی مهندسی ورزش، کامپوزیت‌ها و کاربرد آن در مهندسی ورزش، تغذیه ورزشی، استاتیک و مقاومت مصالح، آزمایشگاه الکترونیک، دینامیک، رباتیک، ضایعات حرکتی، اصول طراحی تجهیزات ورزشی، حس لامسه مصنوعی در مهندسی پزشکی، فن‌های آزمایشگاهی در بیومکانیک حرکت، ارتزها و پروتزهای ورزشی و مهندسی فاکتورهای انسانی و ارگونومی است.
رشته مهندسی ورزشی تنها در سه دانشگاه ایران دایر است
در حال حاضر این رشته در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران و دانشگاه صنعتی امیرکبیر به‌عنوان گرایشی از مهندسی پزشکی در این رشته دانشجو می‌پذیرد. در ضمن در دانشگاه‌های کشورهایی مانند؛ ایرلند، ملبورن، مالزی، آلمان و انگلستان هم این رشته ارائه می‌شود.
بازار کار رشته‌های ورزشی در ایران
هرروز فناوری‌های جدید برای طراحی، ساخت و تولید تجهیزات ورزشی به کار گرفته می‌شود. مهندسی ورزش با در نظر گرفتن ماهیت ورزش و نیاز ورزشکاران می‌تواند تجهیزات بسیار مناسبی را طراحی و تولید کند.
وجود مهندس تربیت‌بدنی نیازهای روز کشور است. دانش‌آموختگان مهندسی ورزش می‌توانند برای کشور استاندارد تعیین کند و در این حیطه حضور فعال داشته باشند. ضمن اینکه قادرند، برای ساخت وسایل و تجهیزات ورزشی محاسبه و برنامه‌ریزی کنند و استاندارد دستگاه‌ها و ابزارهای وارداتی را نیز کنترل کند.
یک فارغ‌التحصیل رشته مهندسی ورزش چه کارهایی می‌تواند انجام دهد؟
فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی ورزش می‌توانند درزمینه استعدادیابی در رشته‌های مختلف ورزشی که در ورزش امروزی یک ضرورت است، فعال باشند و زمینه‌های پیشرفت ورزش قهرمانی در کشور را فراهم کند.
اگر دانش‌آموختگان این رشته بر داشته‌ها و آموخته‌های خودشان تمرکز کنند و اسیر ساختارهای اداری نشوند، می‌توانند با کارآفرینی، تولید، ایجاد مراکز دانش‌بنیان، اختراع، آنالیز و ساخت تجهیزات ورزشی آینده کاری خود را تضمین کند.
علوم ورزشی هم از معدود رشته‌هایی دانشگاهی است که تقریباً تمام افراد جامعه (کوچک و بزرگ، زن و مرد)، سازمان‌ها، نهادهای کوچک و بزرگ، ارگان‌های خصوصی و دولتی و همه و همه با آن در ارتباط هستند و به‌نوعی می‌توان گفت نیازمند به این رشته هستند.
فارغ‌التحصیلان کارشناسی علوم ورزشی می‌توانند، تدریس دروس تربیت‌بدنی در مدارس و مراکز آموزشی را به عهده بگیرند یا به‌عنوان کارشناس تربیت‌بدنی در سازمان‌های دولتی، فدراسیون‌های ورزشی و دیگر نهادها و مراکز ورزشی فعالیت نمایند.
فارغ‌التحصیلان کارشناسی علوم ورزشی می‌توانند به‌عنوان مربی و مسئول ورزش در وزارتخانه‌ها و سازمان‌هایی که بخش تربیت‌بدنی دارند فعالیت کنند. علاوه بر این می‌توانند به‌عنوان مربی در باشگاه‌های ورزشی خصوصی مشغول کار شوند.
فارغ‌التحصیلان کارشناسی علوم ورزشی می‌توانند به‌عنوان معلم، مربی، کارشناس یا مربی بدنسازی فعالیت کند. ضمن اینکه یکی از حیطه‌های کاری که امروزه نیاز به آن به‌شدت احساس می‌شود، کار با افراد خاص مانند؛ معلولین و جانبازان، سالمندان، کودکان خاص (بیش‌فعال، اوتیسم و...)، باز توانی و حرکات اصلاحی در مراکز درمانی است.
کارشناسان تربیت‌بدنی قادرند با ورود به این حیطه‌ها و آموزش‌های مختصر اولیه ضمن خدمت و کمک به این افراد، بازار کار خوبی را برای خود فراهم کنند.
کارشناسی علوم ورزشی با ادامه تحصیل در رشته‌های علوم ورزشی در مقاطع بالاتر این موقعیت‌های شغلی می‌تواند به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی افزایش دهد.
در شرایط امروزه رشته تربیت‌بدنی به لحاظ بازار کار یکی از بهترین رشته‌های دانشگاهی است. فارغ‌التحصیل این رشته اگر افراد فعالی باشد، هیچ‌وقت بیکار نمی‌ماند؛ زیرا با توجه به شرایط عنوان‌شده نیاز نیست منتظر بماند، دیگران او را به کار دعوت کند، بلکه خود می‌تواند با کارآفرینی مشغول به کار شود.
رشته‌های علوم ورزشی و مهندسی ورزشی می‌تواند در آینده‌ای نه‌چندان دور به یکی از قطب‌های ورزش کشور تبدیل شود و بازار کار خوبی داشته باشد اما متأسفانه آشنا نبودن مجموعه‌ها و باشگاه‌های ورزشی و همچنین فدراسیون‌ها با مهندسی ورزش، کمی این رشته را با مشکل مواجه کرده است.