به گزارش ثریا علیرضا کهنسال، عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی در نخستین نشست از سلسله نشست های مسائل نوین کلامی که با همکاری مرکز تخصصی طوبی و مرکز مدیریت حوزه های علمیه خراسان برگزار شد به ارائه مباحث «عدل الهی و مساله شرور» پرداخت و گفت: در ابتدا برای پاسخ به سؤالات و شبهات عدل و شرور باید شرایط شخص سائل را بررسی کنید. چرا که گاهی شخص در همان هنگام مصیبت نزد شما آمده و اینجا همدلی کردن با او بهتر جواب می دهد تا اینکه جواب اصلی و فلسفی به او بدهید و نکته دوم اینکه چون اصولا منشأ نپذیرفتن جوابها وهم است باید از جایی شروع کنیم که تعارضی با وهم نداشته باشد.
فلسفه خلقت
وی بعد از بیان مقدمات به بیان فلسفه خلقت پرداخت و گفت: همه دنیا رنج نیست و اگر هم باشد نسبت به آخرتی که قابل قیاس با دنیا نیست، بسیار کمتر است. خیلی از حلالهای خدا لذت بخش است و پاداش کار خوب ۱۰ برابر است و کسی که به این دنیا آمده یا به جهنم نمی‌رود و یا اگر برود به بهشت برمی‌گردد و تا ابد در بهشت خواهد بود. تنها کسی در جهنم خالد است که عمداً به خداوند شرک ورزیده است.
نظرات نسبت به شرور
عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی گفت: از نظر ارسطو، شر مقصودِ بالتّبع است و از نظر افلاطون شر امری عدمی است، البته منظور از عدمی بودن شر این است که سبب فقدان یک شیء و یا فقدان کمال آن است و در فلسفه اسلامی هر دو نظر ادغام شده است. وی به نسبی بودن شر نیز اشاره ای کرد.
فلسفه شرور و بلایا
وی در بحث مهم و پرسئوال فلسفه شرور و بلایا توجه به چند نکته را ضروری دانست. اول اینکه: گاهی علت بلایا به نص صریح قرآن، عذاب الهی است که نتیجه اعمال بد و عصیان انسانهاست، البته این به نحوه موجبه جزییه است نه اینکه نتیجه بگیریم هرجا زلزله آمد آنها گناه عظیمی مرتکب شده اند و گاهی سوء تدبیر خود انسانهاست. مثلا بی احتیاطی باعث تصادف کردن شخص شده. گاهی برای ارتقای درجه انسانهاست.
دکتر کهنسال در ادامه اظهار کرد: اگر در جوامع کفر ظاهراً بلا کمتر نازل شده یا به خاطر تلاش خودشان بوده مثلا ژاپنی ها خانه های محکم و استاندارد ساختند و با زلزله قوی هم سالم ماندند و یا بخاطر قرار گرفتن در سنت استدراج بوده.
وی بیان کرد: در جواب کسی که بگوید چرا خداوند اشیاء را طوری خلق نکرد تا شر ایجاد نکنند، باید گفت: این نظام لایتخلَّف عالم است و گرنه هیچ چیز نباید خلق می شد و این با فیاضیت خدا ناسازگار است.
شبهات ظرفیت ها
وی با اشاره به این مطلب که ظرفیتهای انسانها با هم متفاوت اند، عنوان کرد: ظرفیت ها، هیچ تأثیری در حساب خداوند ندارند و حساب و کتاب پروردگار بر اساس اعمال اختیاری انسانهاست.
کهنسال افزود: البته تقسیم ظرفیتها تصادفی نیست و خداوند با علم بی نهایت و قبل از ایجاد خود می داند که افراد را در چه جایگاه و شرایطی قرار دهد.
عصمت و ظرفیتهای پیامبران الهی
عضو هیأت علمی گروه فلسفه و کلام دانشگاه فردوسی اظهار کرد: سه فرض برای عصمت انبیاء علیهم السلام می توان در نظر گرفت: فرض اول این است که: به انبیاء علیهم السلام از همان اول همه چیز داده شده. این فرض ظلم و باطل است. فرض دوم اینست که همه چیز را خود انبیاء علیهم السلام بدست آورده اند که به نص صریح قرآن چنین فرضی نیز باطل است. فرض صحیح این است که بخشی از عصمت انبیاء علیهم السلام اکتسابی و بخشی موهبتی است.
عالم ذر
کهنسال در پایان به تبیین عالم ذر پرداخت و افزود: بهترین نظر نسبت به عالم ذر، نظریه علامه طباطبایی است که در آن عالم ذر مقدمه ورود به این عالم بوده و موخره خروج از این عالم است.
منبع: مهر