به گزارش ثریا متن زیر حجت الاسلام عبدالله محمدی، استادیار مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران که در ادامه می خوانید؛
ایمان گرایی در تاریخ کلام مسیحیت، هر چند با کرکگور و ویتگنشتاین، تئوریزه شد، دیرینه ای بیش از هزار سال دارد. ایمان گرایان تقدم معرفت بر ایمان را برنمی تابند. کرکگور در کتاب «ترس و لرز» پارادوکس در معرفت دینی را نه تنها مخل به دینداری نمی دانست، بلکه آن را علامت خلوص ایمان تلقی کرده و ایمان ابراهیم را سراسر تناقض شمرد. آغاز ایمان را با پایان عقل مساوی دانست و کافر آزاداندیش را از مومن متعبد برتر معرفی کرد و … این دیدگاه معلول آراء غیرعقلانی در کلام مسیحی بود که ایشان را به این دیدگاه سوق داد و نتیجه آن نیز شکاکیت در معرفت دینی است. در این باره در کتابهای کلام جدید، فراوان گفته شده است.
اما مقصود این نوشتار، توجه دادن به سطوحی از این دیدگاه در تفکر اسلامی است. کسانی که ایمان را مبتنی بر معرفت نمی دانند، (حتی معرفت اجمالی)، عقل را در تبیین معارف دین ناتوان می شمارند، ورود به حریم دین را صرفاً با تصمیم و اراده گره می زنند، مدل واقع نمایی دینی را در برابر روحیه تعبد مومنانه می پندارند و … هر کدام لایه ای از ایمان گرایی را آشکار می کنند.
رد پایی از این تفکرات در مکتب تفکیک و برخی جریانات موجود در قم دیده می شود، لکن نباید از نقش سید بن طاووس در کتاب «کشف المحجه لثمره المهجه» غفلت کرد. او در این کتاب فرزندش را از مبتنی کردن ایمان بر استدلال، برحذر می دارد. اتان کلبرگ، حتی اخباریگری قرون بعد را متأثر از سیدبن طاووس معرفی کرده است. (در کتاب هستی شناسی ایمان این مسئله را برای نخستین بار بحث کرده ام)
با اینکه خاستگاه ایمان گرایی مسیحی با این گونه تفکرات که در سالهای اخیر در قم و مشهد ترویج می شود، متفاوت است، اما نتیجه شک گرایانه آنها یکی است. کسانی که واقع گرایی را ویرانگر تعبد معرفی می کنند، آیا به لوازم این سخن التفات دارند؟ آیا اثبات خدا، معاد، نبوت و تأکید بر جزئیات معاد و نبوت در قرآن، بدون التزام به واقع گرایی ممکن است؟ آیا می توان بدون التزام به واقع گرایی و یقین محوری از ارکان رئیسی اعتقادات دفاع کرد؟ آیا مکتب تفکیک و فرهنگستان و … از سوبژکیتویسم نهفته در آرای خویش مطلعند؟
منبع: خبرگزاری مهر