به گزارش ثریا مراسم روز جهانی فلسفه با موضوع آزاداندیشی در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه برگزار شد.
خسرو باقری، استاد فلسفه تعلیم و تربیت و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در این مراسم درباره موضوع آموزش و تفکر انتقادی سخنرانی کرد و گفت: تفکر انتقادی یکی از عناصر آزاداندیشی است. نیچه در یک سخنی اشاره می کند که هر جا جوامع قدرتمند و استبداد وجود داشته باشد، فیلسوفان تنها هم مورد تنفر واقع می شوند. چون فلسفه پناهگاهی را می دهد که در آن استبداد و فشار جایی ندارد و فیلسوف می تواند در غار خودش پناه بگیرد. این نشان می دهد که فلسفه با آزادی نسبت اساسی و از استبداد مصونیت دارد.
وی افزود: آموزش به معنای عام یا آموزش فلسفه می تواند هم یکی از راههای تحقق تفکر انتقادی باشد و هم می تواند یکی از راههای موانع تحقق تفکر انتقادی باشد. آموزش یعنی دسترسی به حاصل اندیشه ها و افکار پیشینیان. با بیان دیگر درک و ارزیابی محتوای فکر پیشینیان و یا جذب محتواهای فکری پیشینیان به معنی آموزش است. برای اینکه بدانیم آزاداندیشی داریم یا نه باید به آموزش نگاه کنیم. هاناآرنت می گوید آموزگار میانجی گذشته و آینده است.
باقری در ادامه به تعریف تفکر انتقادی پرداخت و گفت: تفکر انتقادی تخریب هر فکر موجود و ممکن نیست. تفکر انتقادی با انتقاد کردن یکی نیست. تفکر انتقادی مهارت صرف نیست. ویژگی های تفکر انتقادی عبارت است از: دغدغه حقیقت داشتن، از جزمیت دوری جستن، دلایل باورها را خواستن و تا جایی که ممکن است در مفروضات باورها کاوش کردن.
این استاد دانشگاه ضمن اشاره به رویکردهای مختلف تفکر انتقادی توضیح داد: برای این شکل از تفکر سه رویکرد وجود دارد؛ ۱- رویکرد کانتی به معنای جستن پیش فرض ها ۲- رویکرد انقلابی به معنی شرایط را زیر و رو کردن که بیشتر چپ گرایان تند طرفدار این رویکرد هستند. ۳- رویکرد پست مدرن یا پساساختارگرایانه که «دریدا» و ... طرفدار این رویکرد هستند. اما نسبت به رویکرد اول، «جان دیوی» واکنش نشان داده است و گفته چه لزومی دارد که ما وارد سنت های آموزشی بشویم. یکی از سئوالاتی که در مورد تفکر انتقادی مطرح است اینکه تفکر انتقادی زمان خاصی دارد یا نه.
وی تصریح کرد: ریچارد رورتی معتقد است آموزش دو مقطع اساسی دارد؛ قبل از دانشگاه و دوران دانشگاه. در دوره قبل از دانشگاه، جذب فرهنگ صورت می گیرد، اما در دوران دانشگاه نقد بنیادی فرهنگ و پالایش آن صورت می گیرد. بنابراین جای تفکر انتقادی در دانشگاه است. به عقیده من تفکر انتقادی یکباره به ظهور نمی رسد. رشد قابلیت های تفکر انتقادی در آموزش دوران کودکی باید صورت بگیرد.
وی در پایان افزو: بنده در پایان می خواهم به قواعد آموزش تفکر انتقادی اشاره کنم که اگر این قواعد را رعایت کنیم به این شکل از تفکر دست می یابیم؛ فضای اندیشه را با ویژگی احتمالی علم و معرفت پر کنیم. به همه افراد فرصت انتقاد بدهیم. همواره دو جنبه نقاط و ضعف را بجوییم و آنها را با هم ببینیم. نقاط ضعفی را که می خواهیم بیان کنیم با ذکر نقاط قوت در ابتدا و انتهای حرفمان بپوشانیم. ضعف بیانی هم سخن محقق خویش را علیه خودمان تقویت کنیم. به توصیه راسل به جای نام بزرگان از نماد استفاده کنیم و در پایان زمان شناسی را در انتقاد وارد کنیم.
منبع: خبرگزاری مهر