بر اساس نگاه الهیاتی ما، رشد در چالش‌ها به وجود می‌آید

به گزارش ثریا حجت الاسلام والمسلمین عباس پسندیده دانشیار دانشگاه قرآن و حدیث در مورد الهیات کرونا گفت: وقتی انسان‌ها در شرایط سخت قرار می‌گیرند، دو پدیده ممکن است که رخ دهد اول، غم و اندوه که مربوط به زمان حال است و اینکه انسان‌ها درگیر هماوردی با یک شرایط سخت هستند، اما پدیده دیگر ناامیدی است. اینکه انسان‌ها امیدوار باشند یا ناامید یکی از بحث‌های بسیار مهم در حوزه روانشناسی است، امید موتور محرک انسان و عامل حرکت او به سوی آینده و بهروزی و نجات از شرایط سخت است.

وی افزود: گاهی اوقات که در شرایط سخت قرار می‌گیریم؛ با ناامیدی مواجه می‌شویم. قرآن دلیل این امر را برای ما روشن‌کرده است؛ امید یعنی دستیابی به یک دستاورد و موفقیت در زمان آینده است. حال برخی از ما انسان‌ها به گونه‌ای هستیم که همه چیز مطلوب و مناسب را در زمان حال می‌خواهیم. به اصطلاح انسان‌های حال‌گرا و آنی‌گرا هستیم؛ کسانی که فقط لحظه حال را می‌بینند و همه چیز را در هم اکنون می‌خواهند. اینها کسانی هستند که وقتی با شرایط سخت مواجه می‌شوند دچار ناامیدی می‌شوند. این نکته از آیات قرآن کریم استفاده شده است.

این پژوهشگر روانشناسی اسلامی در ادامه سخنانش اظهار کرد: پس برای اینکه در شرایط سخت، امیدوار و با روحیه باشیم چند کار باید انجام دهیم؛ نکته اول اینکه حال گرا نباشیم و بدانیم آن مطلوب و دستاورد مورد نظرمان در آینده است. نکته دوم اینکه باید یک نقطه اتکالی مطمئن برای خودمان داشته باشیم که همان خداوند متعال است. خداوند قسم خورده است امید هر کسی را که به غیر از من دل ببندد، ناامید خواهد کرد.

وی اضافه کرد: نکته دیگر اینکه خداوند متعال در عین حال گفته است حتماً باید از اسباب و عواملی که من قرار داده ام استفاده کنید؛ لذا باید برای سلامتی سراغ پزشک رفت و به دستورات او عمل کرد وگرنه عافیتی در کار نخواهد بود، چون بر اساس امور دینی همه امور مربوط به خداوند است گاهی اوقات در شرایطی که‌فکر می‌کنیم ناامیدی وجود دارد، آنجا اتفاقاً بهترین امیدها می‌تواند وجود داشته باشد، چرا که خداوند متعال در آن شرایط می‌تواند به ما کمک کند. در روایات آمده است گاهی اوقات به آن‌چیزهایی که امید ندارید بیشتر امید داشته باشید.

این استاد حوزه و دانشگاه در مورد بعد الهیاتی سختی و مشکلات هم گفت: یکی از ابعاد سختی‌ها بعد الهیاتی شان است؛ یعنی اگر از منظر الهی و خدایی و از منظر دین و بحث‌های معنوی نگاه کنیم، قضیه به شکل دیگری خواهد بود و به مطالب دیگری در این رابطه باید توجه کرد. شما این شرایط را چطور ارزیابی می‌کنید؟ شرایطی همراه با لذت و یا محنت است؟ قطعاً با محنت و رنج همراه است، قطعاً در پدیده‌ای که سلامتی ما را تهدید می‌کند، لذتی نیست اما آیا این قضایا فقط همین بعد را دارند؟

حجت الاسلام پسندیده تصریح کرد: از نظر قرآن و روایات معصومین، پدیده‌ها یک بعد دیگری دارند که از آن بعد می‌توان به آنها نگاه کرد و آن قضیه خیر و شر است؛ همیشه این طور نیست که هر چیز خیری همراه با لذت باشد و همیشه آن طور نیست که آنچه محنت و رنج دارد، شر و بدی داشته باشد، بلکه برعکس است و گاهی اوقات در آن چیزهایی که ما آنها را محنت و رنج می‌پنداریم و درست هم هست خداوند متعال خیرهای فراوانی قرار داده است.

وی افزود: در روایات معصومین آمده است ما از وضعیت انسان‌های مؤمن شگفت زده می‌شویم، برای اینکه خداوند همیشه آنها را در خیر قرار داده است و اگر سختی نصیب شان شود برای آن صبری که کرده اند پاداش می‌گیرند و اگر در رفاه و شرایط مطلوب و نعمت باشند، باز شکرگزار خداوند هستند و در راه سلامت و سعادت حرکت می‌کنند. پس مؤمن همیشه در کار خیر است و هر آنچه برای او پیش بیاید خیر است، حتی اگر سختی برای او همراه داشته باشد.

این استاد حوزه و دانشگاه در مورد خیر و برکت بلایا تصریح کرد: مردم مطمئن باشند این بلایا قطعاً در ماهیت خود برای ما خیر و برکت خواهد داشت و باید قدری تحمل کرد که نابرده رنج، گنج میسر نمی‌شود. در این شرایط بیماری که قرار گرفتیم یک بعد آن قضیه فیزیکی است که دانشمندان و متخصصان خوب کشورمان درباره آن تحقیقات گسترده ای داشتند و بر اساس آن هم عمل می‌کنند و امیدواریم خداوند متعال به همه آنها اجر دهد، اما همه این قضایا یک بعد متافیزیکی و الهیاتی هم دارد، فراتر از این مرزهای فیزیولوژیکی که ما داریم و شاهد آن هستیم؛ من می‌خواهم از زاویه رشد به آن نگاه کنم؛ انسان‌ها چگونه رشد می‌کنند؟ رشد در چالش‌ها به وجود می‌آید در شرایط آرام انسان‌ها هیچ وقت به آن رشد واقعی دست پیدا نمی‌کنند.

دانشیار دانشگاه قرآن و حدیث تأکید کرد: باید برای انسان چالش به وجود بیاید تا آن رشد واقعی خود را پیدا کند. چالش مانند سختی، بیماری، از دست دادن عزیزان، گرفتاری‌های روحی و روانی، که برای ما پیش می‌آید، با به خطر افتادن موقعیت اجتماعی ما و گاهی اوقات در شرایط بد اجتماعی قرار گرفتن و مانند اینها؛ این موارد چالش‌هایی هستند و از طرف دیگر آن موقعیت‌های آسان نیز برای ما چالش هستند. آن چیزی که ما الان با آن مواجه هستیم موقعیت‌های سخت و بیماری و فقدان عزیزان و همچنین کاهش درآمد و کسب و کار و پایین آمدن شاخص‌های اقتصادی برای برخی از افراد است.

وی اذعان کرد: همه اینها چالش‌هایی برای رشد ما هستند. چگونه در این شرایط عمل می‌کنیم؟ مهربانی‌ها همیشه در این شرایط خود را نشان می‌دهند و افراد می‌توانند خصیصه مهر و محبت نسبت به دیگران را از خود نشان دهند. ایثار و ازخودگذشتگی اینجاست که رسد می‌یابد اینکه انسان به فکر بیفتد و به خدا بیندیشد. اینجاست که شکل می‌گیرد و اینکه انسان‌ها به فکر حساب و کتاب خود می‌افتند و اعمال خود را بررسی می‌کنند، اینجاهاست که شکل می‌گیرد. اینکه ما به فکر همسایگان، دوستان و آشنایان مان باشیم یا نباشیم، اینجاست که شکل می‌گیرد. اینکه فقط خودخواه باشیم و به خودمان بیندیشیم و یا به همه فکر کنیم اینجاهاست که شکل می‌گیرد. اینها موقعیت‌ها و چالش‌هایی برای رشد ما هستند. گاهی اوقات افراد در چالش قرار می‌گیرند وموقعیت رشد پیدا می‌کنند و گاهی اوقات یک ملت در موقعیت رشد قرار می‌گیرد تا خودش رانشان دهد. روانشناسان به این امر، رشد پس از ضربه می‌گویند و در منابع دینی ما هم قبلاً به این موضوع اشاره شده است.

این استاد حوزه و دانشگاه گفت: اکنون که در شرایط سخت بیماری و یک بلای همه گیر قرار گرفتیم، یکی از اموری که در این شرایط خیلی از زندگی‌ها و افراد را تهدید می‌کند، مسئله ناامیدی است، گاهی اوقات فکر می‌کنید همه شاخص‌ها و نمودارها منفی است و راه برون رفتی وجود ندارد و این مربوط به شرایطی است که ما همه چیز را بر اساس اسباب عادی امور مادی ارزیابی می‌کنیم که البته در جای خود هم درست است؛ اما همه حرف و منطق این نیست ما خدای متعالی داریم که بالای دست همه این امور قرار دارد و به همین جهت است که در همه روایات ما گفته شده است که نسبت به آن چیزهایی که امید ندارید اتفاقاً بیشتر امید داشته باشید. مثلاً حضرت موسی (ع) در آن شب طولانی و پر از سختی آتشی دید که رفت آتشی بیاورد که با نبوت برگشت و یا مثلاً ساحرانی که به جنگ حضرت موسی (ع) رفتند که نزد فرعون جایگاه و مقامی بیابند، اما با ایمان به خدا بازگشتند. پس همیشه این طور نیست که اگر شرایط منفی بود منجر به ناامیدی شود. در شرایط سخت باید امیدوار بود. گاهی فکر می‌کنیم شرایط سخت پایدار است، در حالی که از قوانین حاکم بر سختی‌ها ناپایداری شان است. پایان شب سیه سپید است امید خود را از دست ندهید، این شرایط تمام شدنی است به خدا اعتماد کنید.

منبع: خبرگزاری مهر