
به گزارش ثریا مهارتهای زندگی تواناییهایی برای رفتار انطباقی و مثبت هستند که افراد را برای برخورد مؤثر با خواستهها و چالشهای زندگی روزمره قادر میسازد. مهارتهای زندگی در لابه لای تعالیم الهی به ویژه در قرآن کریم و احادیث معصومین (ع) بیان شده است.
نکات بسیاری از الگوی مهارتهای زندگی در چارچوب بیانات امام علی (ع) درنهج البلاغه وجود دارد که شامل حقایق و راهبردهای بسیار زیبایی در مورد مهارتهای زندگی، شاخصهای ارتباط مطلوب با مردم، نحوه مدیریت خشم، ترس، راهبردهای کاهش حزن و اندوه، شناخت خود، همدلی و همیاری با مردم، خلاقیت، انتقادپذیری، تصمیم گیری و حل مساله و مبارزه با نفس است که حضرت امیر (ع) با فصاحت و بلاغت تمام به این مسائل پرداختهاند.
بر همین اساس مرحوم حضرت آیتالله مصباح یزدی،در سلسله جلساتی با موضوع «بهترینها و بدترینها در نهج البلاغه» سخنرانی داشته و به تبیین این موضوع پرداخته اند، که گزیدهای از سخنان ایشان به شرح زیر است:
«وَ إِنَّ مِنْ أَبْغَضِ الرِّجَالِ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی لَعَبْداً وَکَلَهُ اللَّهُ إِلَی نَفْسِهِ، جَائِراً عَنْ قَصْدِ السَّبِیلِ، سَائِراً بِغَیْرِ دَلِیلٍ. إِنْ دُعِیَ إِلَی حَرْثِ الدُّنْیَا عَمِلَ، وَ إِنْ دُعِیَ إِلَی حَرْثِ الْآخِرَةِ کَسِلَ، کَأَنَّ مَا عَمِلَ لَهُ واجِبٌ عَلَیْهِ وَ کَأَنَّ مَا وَنَی فِیهِ سَاقِطٌ عَنْه»
در جلسات گذشته قسمتی از خطبه هشتاد و هفتم نهج البلاغه که محبوبترین بندگان خدا را معرفی کرده بود، توضیح دادیم و نقطه مقابل آن را حضرت با این عنوان که «وَ آخَرُ قَدْ تَسَمَّی عَالِماً وَ لَیْسَ بِه»؛ مطرح فرموده بود. در خطبه شماره ۱۰۳ نهج البلاغه صبحی صالح در باره این نقطه مقابل فرموده است: «وَ إِنَّ مِنْ أَبْغَضِ الرِّجَالِ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی لَعَبْداً وَکَلَهُ اللَّهُ إِلَی نَفْسِه». مبغوضترین بندگان نزد خدا کسانی هستند که خداوند آنان را رها میکند و به خودشان وامیگذارد، در حالی که محبوبترین بندگان مورد توجه و کمک خدا بودند و خدا آنان را به حال خودشان وانگذاشته بود، اما اینان کسانی هستند که گویا خدا با آنان قهر و رهایشان کرده است. چنین کسانی علائمی دارند که از جمله این علامت است که «جَائِراً عَنْ قَصْدِ السَّبِیلِ، سَائِراً بِغَیْرِ دَلِیل»؛ از راه راست منحرف میشوند، چون خدا آنها را رها کرده است. ما در تمام شؤون زندگی به اعانت خدا احتیاج داریم. «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعِین »۱: در همه چیز باید از خدا کمک بخواهیم. هر چه داریم به؛ برکت عنایت الهی است. وقتی خدا کسی را به حال خود واگذارد و رهایش کند قطعاً منحرف میشود و هدایت الهی شاملش نمیشود و او را راهنمایی نمیکند. هیچ کس حتی پیامبر صلی الله و علیه و آله از ذات خود هدایت ندارد و هدایتش از طرف خداست. اگر خدا هدایت نکند همه گمراه م شویم. خداوند انبیا را خودش به وسیله وحی هدایت میفرماید و دیگران را به وسیله انبیا هدایت میکند. هر کس از خودش سخنی بدون استناد به کلام خدای متعال، انبیا و اولیا بگوید کلامش حجیتی ندارد و اوهامی بیش نیست، گرچه ظاهری فریبنده داشته باشد. البته استناد به کلام خدا و پیامبرصلی الله وعلیه وآله مراتبی دارد. گاهی سند قطعی و دلالت هم قطعی است. آن جا دیگر خاطر همه جمع است، اما اگر یکی از مراحل ظنی باشد طبعاً استناد محکم نخواهد بود. در چنین جایی باید کسی را پیدا کنیم که بیشترین انس را با کلمات خدا و اولیای خدا دارد، عمرش را در شناختن آن گذرانده و آفتهای علم به او نرسیده و در امان مانده باشد.
کسی که خدا او را به حال خودش واگذاشته است، طبعاً راهنمای مطمئنی نخواهد داشت. چنین کسی یا دنبال کسی میرود که گمراه است یا به فکر و رأی خود اعتماد میکند که اعتباری ندارد. طبعاً چنین کسی گمراه میشود.
علامت دیگری که میتوان فهمید فردی مبغوضترین بندگان است، این است که «إِنْ دُعِیَ إِلَی حَرْثِ الدُّنْیَا»، اگر کسانی او را به چیزی که نفع دنیوی دارد، با وساوس شیطانی و راههای دیگر دعوت کنند این دعوت را میپذیرد. به همین جهت، در قرآن خداوند متعال میفرماید: «مَنْ کانَ یُرِیدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فِی حَرْثِهِ وَ مَنْ کانَ یُرِیدُ حَرْثَ الدُّنْیا نُؤْتِهِ مِنْها وَ ما لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ نَصِیب »۲: کسانی هستند که کشت و کارشان دنیاست و محصولشان هم محصول دنیوی است؛ کسانی هم هستند که کشت و کارشان اخروی است و محصولی هم که به دست میآورند، یک محصول اخروی است و ما کشت آنان را زیاد میکنیم. اگر یک هکتار میکارد هفتاد هکتار و اگر یک دانه میکارد هفتاد دانه برداشت میکند. کسانی که طالب کشت دنیا باشند از این کشت چیزی به آنها خواهیم داد، آن هم به اندازهای که مصلحت بدانیم، ولی چنین کسی بداند که «وَ ما لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ نَصِیب»؛ بهرهای در آخرت نخواهد داشت، چون برای دنیا کار کرده و مزدش را هم همین جا گرفته است.
علامت کسی که خدا او را به حال خود واگذاشته، این است که وقتی کسانی او را دعوت میکنند تا کاری کند که برای دنیایش خوب باشد و پول حلال در آن باشد، به سرعت پاسخ مثبت میدهد و در این راه تلاش میکند، اما اگر به او بگویند: بیا کاری کن که ثوابش در آخرت به تو میرسد برای او خیلی اهمیت ندارد و با سستی و کسالت برخورد میکند. «وَ إِنْ دُعِیَ إِلَی حَرْثِ الْآخِرَةِ کَسِل».
سپس امیرالمؤمنین سلام الله علیه میفرماید: چنین کسی کارهایی انجام میدهد که هیچ تکلیفی نسبت به آنها ندارد و آنها را با جدّیّت انجام میدهد و در صحنههای مختلف دنبال درس و رشتهای است که فایده دنیوی داشته باشد، اما اگر دعوت شود به چیزی که تکلیف واجبی است، هم باید خودش اعتقاد داشته باشد و هم دیگران را هدایت کند، حال ندارد.
آن گاه حضرت در ادامه میفرماید: «أَیُّهَا النَّاسُ سَیَأْتِی عَلَیْکُمْ زَمَانٌ یُکْفَأُ فِیهِ الْإِسْلَامُ کَمَا یُکْفَأُ الْإِنَاءُ بِمَا فِیه»: آگاه باشید روزی خواهد آمد که اسلام همانند ظرف پرآبی خواهد بود که واژگون و تمام محتوای آن خالی شود و به صورت ظرف خالی فقط پوستهای، اسمی و ظاهری از آن باقی بماند. «أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَعَاذَکُمْ مِنْ أَنْ یَجُورَ عَلَیْکُمْ وَ لَمْ یُعِذْکُمْ مِنْ أَنْ یَبْتَلِیَکُم»؛ خداوند این قول را داده است که به شما ظلم نکند. در قرآن هم میفرماید: «إِنَّ اللَّهَ لا یَظْلِمُ النَّاسَ شَیْئا »۳؛ یا «أَنَّ اللَّهَ لَیْسَ بِظَلاَّمٍ؛ لِلْعَبِید »۴. اما قول نداده است که شما را امتحان نکند، بلکه برعکس، تأکید کرده است که ما شما را امتحان خواهیم کرد. سپس حضرت یکی از آیات قرآن را در باره امتحان ذکر میکند و میفرماید: «إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ وَ إِنْ کُنَّا لَمُبْتَلِین »۵؛ ما شما را مبتلا میکنیم، یعنی امتحان میکنیم. خدا نعمت اسلام را به ما داده و هدایتش را از ما سلب نمیکند و بیجهت نعمتی را که به کسی میدهد، نمیگیرد. «ذلک بأَنَّ اللَّهَ لَمْ یَکُ مُغَیِّراً نِعْمَةً أَنْعَمَها عَلی؛ قَوْمٍ حَتَّی یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِم »۶؛ خدا نعمتی را که میدهد، بیجهت از کسی نمیگیرد تا این که زمینه گرفتن نعمت با کفران، ناشکری و ناسپاسی فراهم شود. «لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابِی لَشَدِید »۷. پس سنت ابتلاء و امتحان سنت ثابتی است. «وَ نَبْلُوکُمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَیْرِ فِتْنَة »۸: اصل امتحان این است که یک وضع مبهمی پیش آورند تا هر کس آن چه را مخفی دارد، ظاهر کند. در امتحان شرایطی پیش میآورند و سؤالاتی مطرح میکنند تا معلوم شود که فرد چیزی یاد گرفته است تا اظهار کند یا خیر.
اگر میخواهید ایمانتان محکم باشد، باید معلومات، شناخت و عقایدتان را از کسی اخذ کنید و به قول کسی اعتماد کنید که برای شما حجیت داشته و اطمینانبخش باشد. اگر به هوس و رأی خودتان یا رأی کسی که اعتمادی به او نیست و سخن او حجیت ندارد، استناد کردید، طبعاً در معرض گمراهی قرار خواهید گرفت و روزی خواهد آمد که اسلام شما هم فقط یک اسلام اسمی خواهد بود و محتوایی نخواهد داشت. فقهای بزرگ ما اسوههایی بوده که در عالم کم نظیرند و آن قدر به کار خود و راهی که به آنها آموخته بودند، ایمان و اعتماد داشتند که داستانهای عجیبی دارند: مرحوم صاحب جواهر _اعلی الله مقامه الشریف_ که ذخیره بزرگی برای همه فقیهان از خود باقی گذاشت و تقریباً باید گفت: همه فقیهان پس از او سر خوان نعمت او نشستهاند، در جایی از جواهر نوشته است که امشب فرزند من جوانمرگ شد و از دنیا رفت. بنا شد جنازهاش را تا صبح در منزل بگذاریم تا مراسم تغسیل، تکفین، و تشییع انجام شود. چون اولین شب وفاتش بود، من خواستم آن شب خدمتی برایش انجام داده باشم که نافعترین کار برای او باشد. با خود گفتم: چه کنم که بهترین کار باشد؟ آیا برایش قرآن بخوانم، نماز بخوانم یا دعا کنم؟ هر چه فکر کردم دیدم کاری ارزشمندتر از نوشتن جواهر سراغ ندارم. یقین داشتم که نوشتن این کتاب از خواندن نماز مستحبی و از خواندن قرآن ثوابش بیشتر است. ثواب نوشتن آن شب جواهر را به روح پسرم اهدا کردم! یک انسان چه قدر باید به راه خودش اطمینان داشته باشد که بهترین خدمت را نوشتن جواهر خود بداند.
اهتمامی که بزرگان دین در رفتار و عملشان داشتند و احتیاطها را در فتوا دادن خود رعایت میکردند و دقّتهایی را به کار میبردند، باعث شده است که آنها در تاریخ اسوه بینظیر باشند. از چنین کسانی جا دارد انسان تقلید کند، اما از کسانی که مشکوک است تحصیل درستی یا تقوای درستی داشته اند یا نه، چگونه میتوان به فتوایشان اعتماد کرد؟ «وَ آخَرُ قَدْ تَسَمَّی عَالِماً وَ لَیْسَ بِه»؛ اینان اسم خود را عالم گذاشتهاند، اما علم حقیقی ندارند.
ما باید وقتی این طور کلمات را میخوانیم، فرض کنیم امیر المؤمنین علیه السلام دارد با ما سخن میگوید، که آقا تو عالم حقیقی هستی یا نام آن را یدک میکشی؟ واقعاً تلاش کافی کردهای برای این که علم خود را درست به دست آوری؟ از مأخذ صحیحی به دست آوری؟ آیا در فهم کلمات خدا و پیامبرصلی الله وعلیه وآله دقت کافی کردهای تا ببینی مقصود چیست؟ از بزرگان علما، آنها که راه صحیح رفتهاند، استفاده کرده ای؟ با آنها مشورت یا از آنها سوال کردهای؟ در مقام عمل آن چه دانستی واقعاً عمل کردی یا این که شیطان تو را فریب داد و به دنبال هوس رفتی؟ آیا از جایی اخذ کردی که به مال، شهرت و ریاست میرسیدی، اما آن چه اینها را نداشت و احیاناً مردم هم با بدبینی و اخم نگاه میکردند و از فتوا و صحبتها خوششان نمیآمد، رها کردی؟!
با توجه به این خطبه باید بررسی کنیم و ببینیم عضو کدام گروه هستیم. نکند خدای ناکرده خودمان راه کج رویم و دیگران را نیز به گمراهی بکشانیم. «اعاذنا الله و ایاکم و وفّقنا الله و ایاکم لما یحب و یرضی»
۱. حمد، ۵.
۲. شوری، ۲۰
۳. یونس، ۴۴.
۴. حج، ۱۰.
۵. مؤمنون، ۳۰.
۶. انفال، ۵۳.
۷. ابراهیم، ۷.
۸. انبیا، ۳۵.
منبع: خبرگزاری مهر
ترجمه فرزانه طاهری از پدران و پسران به چاپ دوم رسید
ترجمه معمای پیچیده برای نوجوانان منتشر شد
ارتباط دانشگاه و صنعت کامل توسعه نیافته است/تلاش وزارت علوم برای بهبود درآمد دانشگاهها
اساتید اجازه ندهند دانشجویان در دام دشمنان قسمخورده ملت بیفتند
تمام نوآوریهای پانزدهمین المپیاد علمی دانشجویان علوم پزشکی
چهارصدمین شماره جهان کتاب منتشر شد
امکان همکاری با معلمان خرید خدماتی در صورت صدور مجوز/ حجمی از کتب درسی بهتر است حذف شود
جزئیات آزمون مدارس در پایان هر دوره سهساله تحصیلی/ رتبههای ۱ تا۱۰کنکورسال قبل معدل۲۰ نداشتند
آموزش و پرورش در صدد جذب مشاور برای مدارس/ ایجاد مدارس شبانهروزی در استانهای مرزی
کسب ۷ رتبه برتر المپیاد علمی توسط دانشجویان دانشگاه علامه
برنامهریزی برای برگزاری اردوهای مذهبی در دانشگاهها
آغاز ثبت نام دانشجویان نوورود شریف از ۱۵ مهرماه
آغاز مهلت مجدد انتخاب رشته آزمون دکتری وزارت بهداشت
نحوه پرداخت وام شهریه دانشجویان علومپزشکی چگونه است؟
برچسب مخفیای که اپل روی جعبههای آیفون ۱۵ نصب کرده+عکس
لوازم آرایش دو هزار ساله باربی در شهر باستانی ترکیه+عکس
کشف یخچال ۲ هزار ساله با فناوری در روم باستان+عکس
تیپ جدید میرسلیم در صحن مجلس+عکس
بازیگران معروف به یاد آرش میراحمدی پا به توپ شدند+عکس
کشف ۸ مومیایی عجیب بقچه پیچ+عکس
بنرهای دیدنی شهرداری تهران برای دانشآموزان+عکس
حمایت از زیست بوم دانش بنیان یک ضرورت ملی
همکاری دو قطب علمی کشور در صنعت بازیهای دیجیتال
ضرورت آگاهی در زمینه اقتصاد دانشبنیان
کشوری که در توسعه جتهای مافوق صوت اول است
پرواز اولین جت لیلیوم در آسمان+عکس
رنگبندی جذاب گوشیهای گوگل+عکس
سیستم عامل جدیدی که هواوی را نجات میدهد
این کشور آسیایی برای اولین بار به مدار مریخ رسید
هدفونهای مقرون به صرفه شیائومی برای کم کردن روی رقبا+عکس
پیشنهاد عجیب بازیگر معروف برای سفر فضایی
اشتباه عجیب اپل در ساخت آیفون ۱۵ لو رفت
مجوز دیشهای جدید استارلینک صادر شد+عکس
غولهای فناوری در این کشور آسیایی سرمایهگذاری میکنند
سیارکی که از ۱۰۰ میلیون کیلومتر آن طرفتر به زمین آمد+عکس
صورت زن ۴ هزار ساله اسکاتلندی بازسازی شد+عکس
موشک آمریکایی به جو زمین رحم نکرد و سوراخش کرد+عکس
وزیر آموزش و پرورش: شاد محل امنی برای دانشآموزان است
توزیع شیر رایگان در مدارس؛ نویدبخش تقویت سلامت دانشآموزان
توزیع 40 هزار بسته نوشتافزار ایرانی بین دانشآموزان عشایری
آن پریزاد سبزپوش آمد
ترجمه حجیمترین کتاب برنده بوکر در ایران
ترسیم افق جدید دانشگاههای علوم پزشکی در دستیابی به مرجعیت علمی
همکاری علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با یک دانشگاه تایلندی
مجموعه اشارات ناشنوایان رونمایی میشود
کتاب تحلیل مبانی فلسفی ظهور بحران محیطزیست منتشر شد
دانشجویان الکترونیکی حاضر غایب می شوند
واکنش تپسی به عدم ارائه سرویس مدرسه: از فردا به صورت تدریجی انجام میشود
مشکل سرویس مدارس استثنایی برطرف شد
زنگ نماز در مدارس کشور نواخته شد
آغاز تکمیل فرم الکترونیکی کارنامه سلامت دانشجویان دانشگاه تهران
آغاز سال تحصیلی جدید دانشجویان دانشگاه علم و فرهنگ با حضور رییس جهاددانشگاهی
کتابخانه ای برای روشندلان استان تهران
جشنواره فرهنگی دانشگاه تهران همزمان با دهه فجر انقلاب برگزار میشود
آزمون سمپاد متکی به هوش و تحلیل است/ ۷۰۰ مدرسه و ۱۳۰ هزار دانشآموز سمپادی در کشور داریم
هنرستانها ظرفیت ثبتنام «معدل ۲۰»ها را نداشتند / بررسی انتقال هدایت تحصیلی به مقطع ابتدایی
آمادگی دانشگاهها برای بازگشایی هرچه با شکوهتر سال جدید تحصیلی
دانشجویان دانشگاه شریف در المپیاد علمی کشور ۹ مدال کسب کردند
خوابگاههای دانشگاه تهران بهسازی و آماده ورود دانشجویان شد
کلنگ احداث استاد سرای دانشگاه صنعتی شریف به زمین زده شد
فرصت انتخاب رشته در مرحله تکمیل ظرفیت آزمون دستیاری پزشکی آغاز شد
نفرات برتر المپیاد دانشجویی برای معرفی به دانشگاه درخواست دهند
ثبتنام بورسیه دانشجویان مستعد دانشگاه تهران آغاز شد
اندروید ۱۴ به ابزارهای گذشته بر میگردد
ربات پلیس در نیویورک شروع به گشتزنی کرد+عکس
مریخنورد هند به خواب ابدی فرو رفت
حرف زدن انسانها با حیوانات ممکن میشود
درباره خوب و بد کافئین بدانید!
افشای اطلاعات در ایکس باکس که نباید لو میرفت
علائم و نشانههای بیماری لایم چیست و چند مرحله دارد؟
موشکهای ایلان ماسک باز هم رکورد زدند
ساخت گلولههای جدید به اندازه یک بذر+عکس
10 راهکار برای اینکه همیشه با اعتماد به نفس راه بروید!
یک واقعیت تلخ درباره آیفون ۱۵ که فاش شد+عکس
فولکس زیبایی که تبدیل به یک خانه شد+عکس
مغز انسان در مریخ رنگها را چطور میبینید؟
گرانترین خودروی جهان که مسی صاحب آن است+عکس
اسلحه عجیب جنگهای باستانی در اسپانیا کشف شد+عکس
آخرین مدل تویوتا با قیمت کمتر از ۲ میلیارد تومان+عکس
پراید چینی با قیمت فوقالعاده ارزان+عکس
پراید چینی با قیمت فوقالعاده ارزان+عکس
رانش زمین این گنج گران قیمت را آشکار کرد+عکس
موشک دومرحله ای ایران با نامی خاص+عکس
پرندهای که در مریخ دیده شد+عکس
کشف مومیایی ۶ کودک توسط کارگران شرکت لولهکشی گاز+عکس
فناوری عجیب جنگنده اف ۳۵ که خلبانها آن را دوست ندارند
پروژه بلندپروازانه بن سلمان که بعید است به سرانجام برسد+عکس
ساخت گلولههای جدید به اندازه یک بذر+عکس
موجود عجیبی که فقط ۲ ماه عمر میکند+عکس
وسیله نقلیه جدید هوندا که مثل چمدان قابل سوار شدن است+عکس
یک اقیانوس در قمر مشتری کشف شد
کشف عجیب از گنج فرعون در زیر آب+عکس
اولین تصویر واقعی از آیفون ۱۵ +عکس
تصویری که فضانورد زن ایرانی به زمین مخابره کرد+عکس
کشف یخچال ۲ هزار ساله با فناوری در روم باستان+عکس
اسلحه عجیب جنگهای باستانی در اسپانیا کشف شد+عکس
قدرت نمایی دو موشک بزرگ ایران در رژه نیروهای مسلح+عکس
مکانهای خاصی که گوگل مپ نشان نمیدهد
وضعیت گوشی هواوی پس از رد شدن غلتک ۲۰ تنی از روی آن+عکس
مریخنورد هند به خواب ابدی فرو رفت
۴ هزار هواپیمای گران قیمت در گورستان +عکس
آخرین مدل تویوتا با قیمت کمتر از ۲ میلیارد تومان+عکس
روایت ایلان ماسک از فعالیت استارلینک در ایران
تکهای از فضا که به زمین میآید+عکس
روسیه به دنبال خرید موشک کروز ایران+عکس
پرواز اولین جت لیلیوم در آسمان+عکس
فولکس زیبایی که تبدیل به یک خانه شد+عکس
اولین تماس ماهوارهای با این مدل گوشی سامسونگ برقرار شد
ذرات مرموز خورشید که در حال کاری عجیب هستند
رقیب چینی تویوتا به صورت رسمی عرضه شد+عکس
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.