به گزارش ثریا حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، امروز 16 آذرماه در سخنرانی پیش از خطبه‌های نماز جمعه تهران، ضمن تبریک سالگرد تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی و روز دانشجو، این شورا را یکی از ساختارهای اساسی انقلاب اسلامی برشمرد که به تأکید امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری و با الهام از آیه ۳۸ سوره شورا شکل گرفته است.

تحولات چهار دوره شورا

وی با اشاره به تاریخچه شورای عالی انقلاب فرهنگی، این نهاد را متشکل از چهار دوره تحول توصیف کرد: دوره اول (تأسیس ستاد انقلاب فرهنگی، ۱۳۵۹) با فرمان امام خمینی (ره)، ستاد انقلاب فرهنگی با عضویت ۷ نفر تشکیل شد و بعدها با اضافه شدن ۸ عضو دیگر، تمرکز بر اسلامی‌سازی مدارس و دانشگاه‌ها و اجرای تدابیر سلبی و ایجابی قرار گرفت. دوره دوم (تبدیل ستاد به شورا، ۱۳۶۳) به پیشنهاد مقام معظم رهبری و موافقت امام (ره)، ستاد به شورای عالی انقلاب فرهنگی تبدیل شد. اولویت این دوره بر سیاست‌گذاری فرهنگی، ایجاد نهادها و دانشگاه‌ها با رویکرد اسلامی و تولید علم بومی متمرکز بود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: دوره سوم (نگارش اسناد راهبردی، ۱۳۷۵ تا ۱۴۰۰) که به تدوین اسناد راهبردی متعدد علمی و فرهنگی کشور اختصاص داشت. دوره چهارم (قرارگاهی شدن شورا، از ۱۴۰۰ تاکنون) بر نظارت و هدایت مسائل فرهنگی و علمی کشور متمرکز شده است.
وی افزود: مأموریت‌های شورا در چهار حوزه "علم و فناوری"، " فرهنگی و اجتماعی"، "تعلیم و تربیت" و "خانواده و زنان" هستند و در کنار این چهار حوزه که در ستادهای مربوطه در شورا، راهبری می‌شوند مرکز رصد شورای عالی انقلاب فرهنگی در تعامل با 95 مرکز رصدی کشور کار رصد و ارزیابی این حوزه‌ها را انجام می‌دهد.

دستاوردهای شورا

حجت‌الاسلام خسروپناه به دستاوردهای مهم شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد: سند راهبردی زیست‌فناوری در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد و امروز، اگر ایران در جایگاه چهارم جهان در حوزه زیست‌فناوری قرار دارد، این موفقیت مرهون همین سند و ستادی است که در شورا تصویب و اجرایی شده است. همچنین، سند راهبردی علوم شناختی کشور نیز توسط شورا نوشته شد و ستاد مربوط به آن تشکیل و اجرایی شد.
وی ادامه داد: در حوزه‌های دیگر مانند فضا و ماهواره، سلول‌های بنیادی، علوم و فناوری، و استقلال بنیادین، شورا نقش بسیار مهمی ایفا کرده است. در گذشته، ایران در بسیاری از این حوزه‌ها جایگاهی نداشت، اما اکنون با تلاش‌های صورت‌گرفته، ساختارهایی مانند جهاد دانشگاهی که خود در شورای عالی انقلاب فرهنگی تأسیس شده است، نقش بنیادینی در توسعه علمی کشور داشته است. ستاد توسعه علوم و فناوری فرهنگی و نرم نیز از دیگر ابتکارات این شورا است.
ساختار سازی علمی در شورای عالی انقلاب فرهنگی
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به ساختارسازی علمی گفت: شورا در حوزه ساختارسازی علمی، نهادهای مهمی را تصویب کرده است، از جمله دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه شاهد، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، و دانشگاه شهید رجایی. فرهنگستان‌های چهارگانه کشور شامل فرهنگستان علوم، فرهنگستان علوم پزشکی، فرهنگستان هنر، و فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شده‌اند.
استاد خسروپناه بیان کرد: جوایز علمی نظیر جایزه مرحوم کاظمی و جایزه علمی پیامبر اعظم(ص) از دیگر مصوبات شورا هستند که در ارتقای جایگاه علمی و فناوری کشور نقش داشته‌اند. در حوزه فناوری نیز نقشه جامع علمی کشور تصویب شد که اکنون، پس از ۱۴ سال، در حال بازنگری است. نقشه مهندسی فرهنگی کشور نیز به تصویب رسید، اگرچه تا کنون بودجه‌ای برای آن تخصیص نیافته است. با این حال، در برخی استان‌ها، بیش از ۷۰ درصد از برنامه‌های فرهنگی با استفاده از امکانات محلی اجرایی شده‌اند و تجربه‌های موفقی در این زمینه داشته‌ایم.
وی با بیان اینکه این دستاوردها نشان‌دهنده تلاش‌های مؤثر شورای عالی انقلاب فرهنگی در مسیر اعتلای علمی، فرهنگی و فناورانه کشور است، عنوان کرد: سندهای مهمی در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده‌اند که نقش کلیدی در سامان‌دهی و توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور داشته‌اند. از جمله این اسناد می‌توان به سند موسیقی، سند سبک پوشش اسلامی-ایرانی، سند شهرسازی و معماری، و سند صنایع دستی اشاره کرد. در حوزه صنایع دستی، با توجه به وجود ۲۹۹ صنعت مرتبط در ایران و اهمیت حمایت از این صنایع که عمدتاً در خانه‌ها انجام می‌شود، هیچ کشوری به اندازه ایران در این زمینه ظرفیت ندارد. با این حال، پیش از تصویب این سند در شورای عالی انقلاب فرهنگی، حمایت دستگاه‌ها از صنایع دستی سامان نیافته بود. تصویب این سند گامی مهم برای تقویت و پیشبرد صنایع دستی کشور بود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اضافه کرد: در دیگر حوزه‌ها، اسناد قابل توجهی نظیر سند زیارت اربعین، سند مهدویت، و سند اعتکاف تدوین و اجرایی شده‌اند. برای نمونه، در سال گذشته، ستاد ویژه‌ای برای اعتکاف تشکیل شد که نظام‌مندی این موضوع را تقویت کرد و باعث دستاوردهای چشم‌گیری شد.
توجه به حوزه زنان در شورا
وی افزود: در حوزه خانواده و زنان نیز شورا مصوبات مهمی داشته است. ستاد زن و خانواده شکل گرفته و اسناد مهمی از جمله سیاست‌های اشتغال زنان با محوریت الگوی سوم زن در اسلام، منشور حقوق و مسئولیت‌های زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران، سیاست‌های انتقاد مشارکت زنان در آموزش عالی، و سیاست‌ها و راهبردهای ارتقای سلامت زنان به تصویب رسیده‌اند. این اسناد وزارت بهداشت و دیگر دستگاه‌های مرتبط را موظف به پیگیری و اجرای راهبردهای لازم برای حمایت از زنان کرده‌اند.
استاد خسروپناه گفت: یکی دیگر از دستاوردهای شورا در حوزه زنان، مصوبات مرتبط با حجاب است که بخشی از آن تاکنون اجرایی شده و در حال توسعه است. این مصوبات به تقویت نقش زنان در جامعه و حفظ هویت اسلامی آن‌ها کمک کرده و الگویی مناسب برای فعالیت‌های فرهنگی در این حوزه ارائه داده است. تمام این اقدامات و اسناد نشان‌دهنده اهمیت و تأثیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در جهت‌دهی و هدایت موضوعات کلیدی کشور است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به موضوع حجاب، عنوان کرد: گروه‌های جهادی متعددی در کشور با حمایت شورای عالی انقلاب فرهنگی به صورت جدی در حال فعالیت برای تبیین، تربیت و ترویج فرهنگ حجاب هستند. برخی از دختران ممکن است تصور کنند حجاب امری من‌درآوردی است، در حالی که این یک تکلیف شرعی است که نقش مهمی در تامین مسئولیت‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی دارد. این تلاش‌ها به عنوان بخشی از جهاد تبیین در حوزه فرهنگی در سطح کشور دنبال می‌شود.
وی به حوزه تعلیم و تربیت نیز اشاره کرد و گفت: سیاست‌های مهمی نظیر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تدوین شده‌اند. برای نخستین بار، در سال گذشته نقشه اجرایی این سند تدوین شد که خوشبختانه با اصرار و تاکید وزرای دولت قبل و وزیر فعلی در دستور کار قرار گرفته و در حال اجرا است.
استاد خسروپناه ادامه داد: شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین دانشگاه فرهنگیان را به عنوان محور اصلی برای تربیت معلمان قرار داده است. این اقدام با تصویب چندین ضابطه مهم در این حوزه همراه بوده و به مرحله اجرا رسیده است. این تلاش‌ها گامی موثر در راستای تقویت نظام تعلیم و تربیت کشور و ارتقای کیفیت آموزش و پرورش به شمار می‌آید. همه این اقدامات نشان‌دهنده نقش کلیدی شورای عالی انقلاب فرهنگی در پیشبرد موضوعات فرهنگی و آموزشی است که تاثیرات آن در ابعاد مختلف جامعه مشهود خواهد بود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: در شورای عالی انقلاب فرهنگی، ساختارهای مهمی شکل گرفته است که برخی از آن‌ها شامل انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، شورای عالی نوجوانان و جوانان، بنیادهای رایانه‌ای و بنیاد ملی پویانمایی می‌شوند. بسیاری از دستاوردهای فرهنگی کشور که نمایانگر پیوند فرهنگ ایرانی-اسلامی هستند، نتیجه مصوبات این شورا بوده‌اند. از جمله این دستاوردها می‌توان به جایزه ادبی جلال آل احمد، جشنواره پروین اعتصامی، اساسنامه جایزه جهانی امام رضا (ع) و سایر جوایز جهانی اشاره کرد که با حمایت و برنامه‌ریزی این شورا اجرایی شده‌اند.
وی ادامه داد: نکته مهم دیگر این است که جلسات شورای عالی انقلاب فرهنگی به صورت منظم و با حضور اعضا برگزار می‌شود. تمامی مصوبات شورا پس از بررسی‌های کارشناسی و تخصصی و با مشورت هیئت‌های اندیشه‌ورز از سراسر کشور تدوین و سپس تصویب می‌شوند.
همکاری شورا با نهادهای مختلف
استاد خسروپناه گفت: همچنین همکاری خوبی بین شورای عالی انقلاب فرهنگی و سایر نهادهای فرهنگی کشور وجود دارد و پیگیری‌های منظمی در این زمینه انجام می‌شود. در حال حاضر، یکی از اولویت‌های اصلی شورا، موضوع آموزش و پرورش است، چرا که اگر این حوزه در کشور به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد، تاثیرات آن در آینده جامعه به وضوح دیده خواهد شد.
وی افزود: به لطف دعای حضرت ولی‌عصر (عج) و هدایت‌های مقام معظم رهبری، شورای عالی انقلاب فرهنگی با تفکر، اندیشه و نظارت ایشان تأسیس شده است. امید است که بتوانیم در این مسیر گام‌های مؤثری برداریم و شرمنده شهدا نشویم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: مسئولان و دست‌اندرکاران باید این مسائل را جدی بگیرند، چرا که کار هنوز به اتمام نرسیده است. اگر کسی کوتاهی کند و مسئولیت خود را انجام ندهد، در واقع مرتکب ترک فعل شده است. در این راستا، دیوان عدالت اداری، سازمان بازرسی کل کشور و سایر نهادهای نظارتی باید با نیت خالص و برای رضای خداوند عمل کنند تا به وظایف خود به بهترین شکل عمل شود.