شبکه علمی ثریا: نقطه عطف در مناسبات ایران و فرانسه، روابط بازرگانی دو کشور بود. در سال ۱۵۹۹ م/ ۱۰۰۷ ق، زمانی که شاهعباس، آنتونی شرلی و حسینعلی بیگ بیات را به سفارت به اروپا فرستاد (سفرنامه برادران شرلی،۱۳۶۲: ۹۸)، از آنان خواست تا با پادشاه فرانسه ملاقات کنند و در مورد امور تجاری ایران اطلاعاتی در اختیار فرانسه بگذارند و با آنها به توافق برسند.
هانری چهارم با توجه به توافق و دوستی فرانسه و عثمانی، از شنیدن سخنان آنتونی شرلی که حامل نامه و پیشنهادی از جانب شاهعباس اول برای عقد اتحادی بین دولتهای مسیحی و ایران علیه ترکها بود، امتناع کرد. اگر هانری چهارم با گشودن باب مذاکره موافقت میکرد شاید روابط ایران و فرانسه در سده ۱۷ م. صورت دیگری میداشت (کرویس،۱۳۸۹: ۳۷).
دلاواله بارها شاه را به جلب بازرگانی فرانسه تشویق کرده و این موضوع در سفرنامه اوکاملا مشهود است. دلاواله معتقد بود برای تحریک و آزار عثمانیها باید فرانسویان را اجیر کرد تا به ایران بیایند «زیرا آنان هستند که بیشترین وجوه نقد را به مشرق زمین آوردهاند و همه میدانند که آنان در حلب و سایر بنادر به امر تجارت اشتغال دارند به خصوص بهدلیل اهانتهایی که عثمانیها در قسطنطنیه به سفیر فرانسه کرده بودند، چیزی از قطع رابطهشان باقی نمانده است» (دلاواله،۱۳۸۰، ج. ۱: ۶۹۹).
البته فرانسه بیشتر خواستار روابط فرهنگی بود به همین دلیل کشیشی فرانسوی از فرقه ژزوئیت (یسوعی) به نام «ژوست» در سال ۱۶۱۰ م/ ۱۰۱۹ ق. به دربار ایران فرستاده شد.
فرانسویها آخرین ملتی بودند که از امتیازات تجارت شرق برخوردار شدند و موقعی شروع به کارکردند که انگلیسیها و هلندیها در دریای هند و خلیجفارس دارای قدرت و نفوذ فوقالعادهای بودند (تاج بخش،۱۳۷۲:۷۱۰). از نظر شاردن، کمپانی فرانسه گرچه از استقرار خود در هند شرقی زیان نمیبرد، اما سود سرشاری هم نصیبش نمیشد. فرانسه نه تنها به قدرکمپانی هلند موفقیتی کسب نمیکرد بلکه ممکن بود درآمدش هم از منافع انگلیسیها و پرتغالیها کمتر باشد.
«این دو، مدتهای نسبتا طولانی بود که با هوشیاری زیاد در هندوستان به بازرگانی پرداخته و با هلندیان نیز نوعی رقابت دوستانه داشتند؛ بنابراین فرانسویان چهارمین ملتی بودند که برای بازرگانی به هندوستان پا گذاشتند» (شاردن،۱۳۷۴، ج. ۲: ۵۶۱).
عده کمی از بازرگانان فرانسوی به ابتکار خود به ایران سفر کردند و معاملات پربهرهای انجام دادند. تاورنیه و پس از او شاردن بهترین نمونه این مردان مبتکر بودند که همه خطرات و زیانها را به جان خریدند و به شرق رفتند و داد و ستد کردند. آنها شاهد ورود کمپانی پادشاهی فرانسه به بازار ایران بودند.
این دو به تجارت جواهرات و سنگهای قیمتی اشتغال داشتند. تاورنیه در مورد ارتباط ایران و فرانسه در زمان شاهعباس اول مینویسد: «شاهعباس که پادشاهی عاقلی بود و مملکت ایران را از حیث تجارت عقیم و پول را در کشور کم دید، مصمم شد اشخاصی را با ابریشم خام به اروپا بفرستد که میزان تجارت و رواج آن را بهدست آورد و بدین وسیله شاید بتواند از خارج، پولی داخل مملکت خود بنماید؛ بنابراین تصمیم گرفت سفرایی به دربار آنها بفرستد.
اول از فرانسه شروع کرد و پروژوست کشیش کاپوسان را به سفارت نزد هانری کبیر فرستاد، اما او چند ماه پس از فوت هانری به پاریس وارد شد و جوابی که توانست از دولت فرانسه تحصیل نماید این بود که اگر پادشاه ایران با فرانسه کاری دارد باید سفیر جدیدی نزد لوئی سیزدهم بفرستد که این هم اتفاق نیفتاد» (تاورنیه،۱۳۶۹: ۴۰۴-۴۰۱).
در زمان حکوت لویی چهاردهم و با تلاش وزیر دارایی او یعنی «کلبر» فرانسه مانند هلند و انگلیس دست به تاسیس شرکت هند شرقی زد. شاردن در مورد تاسیس کمپانی فرانسوی و نقش کلبر مینویسد: «سال ۱۶۶۴ م/ ۱۰۷۵ ق. آغازگر دوران شکوفایی فرانسه میباشد و علوم و فنون گسترش یافت.
کلبرکه به ترقی کشور خود علاقه داشت از طرف شاه ماموریت یافته بود در گسترش روابط بازرگانی فرانسه بکوشد، از این رو به ایجاد کمپانی هند شرقی فرانسه همت گماشت و کارفرمایان مجرب هلندی را به خدمت گرفت» (شاردن،۱۳۷۴، ج. ۲: ۵۵۹).
لویی چهاردهم نیز نامهای به شاهعباس دوم نوشت و به همراه سه سفیر به دربار ایران اعزام کرد و در نامه اظهار کرد: «بنا بر تمایلات عده کثیری از رعایای ما راجع به استقرار تجارت در ممالک محروسه شما، ما یقین داریم که اعلیحضرت نیز بر ثمرات و منافع مشترک این اقدام برای اتباع هر دو کشور آگاهی دارد. این رابطه در تجدید مناسبات دوستی دیرینه بین ایران و فرانسه موثر است» (شاردن،۱۳۵۰، ج. ۳: ۱۶۹).
شاهعباس دوم بهدلیل علاقهای که به ایجاد رابطه با اروپاییان داشت بسیار مایل بود که با انعقاد قراردادهایی متقابل با پادشاهان غربی، بر اعتبار و اهمیت خود در مقابل عثمانی بیفزاید، بنابراین هیاتهای اعزامی را به گرمی میپذیرفت. در سال ۱۶۶۶ م/ ۱۰۷۷ ق. اعضای هیات فرانسوی به دربار ایران عازم شدند. شاردن نیز با آنان ملاقات کرده بود که این ملاقات برای شرکت فرانسوی بسیار مفید و موثر واقع شده بود.
در واقع شاردن در ایجاد این رابطه نقش موثری داشته است. از آنجا که دربار ایران اطلاعات لازم درباره کمپانی در دسترس نداشت قرار بر این شده بود که اخذ تصمیم قبلی در مقابل تقاضاهای هیات اعزامی موکول به زمانی شود که سفیران کمپانی به ایران بیایند.
اما پس از مذاکرات شاردن با شاه و وزیران، تمام پیشنهادهای هیات اعزامی مورد قبول واقع شد. البته کمپانی هم از تجارت ایران اطلاعات کافی در اختیار نداشت و بعد از ورود روسای کمپانی به هند بود که صحبت از فرستادن کشتی به ایران به میان آمد. شاه نیز نمایندگان کمپانی را پذیرفت و قرار شد کمپانی تا سه سال از پرداخت عوارض و گمرک معاف شود (شاردن،۱۳۵۰، ج. ۳: ۱۷۲).
در دوره حکومت شاه سلیمان نیز روابط دو کشور برقرار بود. سانسون نسبت به پذیرش بازرگانان فرانسوی مینویسد: «شاه ایران نسبت به بازرگانان فرانسوی نیز کمال لطف و مرحمت را دارد. زمانی که «مونت فره» رئیس موسسه بازرگانی کمپانی هند شرقی در بندر عباس به دلیل اینکه رئیس گمرک مبلغ قابل ملاحظهای از پول او را توقیف کرده بود، به شاه شکایت کرد، شاه دستور داد تمام پولش را بازگردانند» (سانسون،۱۳۴۶: ۳۵).
در زمان شاه سلطان حسین نیز سفیری از طرف ایران برای گسترش روابط بازرگانی به دربار لویی چهاردهم اعزام شد. لویی چهاردهم نیز در سال ۱۷۰۴ م/ ۱۱۱۶ ق. «فابر» را بهعنوان سفارت فرستاد. ماری کلود پرتی (لابرولاندیر) نخستین زن اروپایی که اقدام به سفر به ایران کرد نیز همراه فابر بود. بعد از مرگ فابر، «فیشل» جایگزین او شد.
اهداف این سفیران درخواست آزادی تجارت فرانسویان در ایران بود (گرس،۱۳۷۰: ۲۵۳). سرانجام به موجب قراردادی بین ایران و فرانسه که ماری کلود پرتی، سیاح فرانسوی هم در آن نقش داشت «بازرگانان فرانسوی از تسهیلات و مساعدتهای لازم برخوردار و برای عبور از سرزمین ایران از پرداخت مالیات و عوارض گمرکی معاف میشدند. ضمنا حق محاکمه اتباع فرانسوی بر عهده کنسولها محول میشد.
شاه ایران باید خانههای مناسب در اختیار بازرگانان فرانسوی بگذارد، بازرگانان هم بتوانند پرچم فرانسه را بر فراز خانههای خود نصب کنند و در مقابل این امتیازات، ایرانیان مجاز شده بودند که در اسکلههای بندر مارسی روی کشتیهای فرانسوی به داد وستد بپردازند، ولی نباید کالاهای ممنوع را وارد فرانسه کنند» (گرس،۱۳۷۰: ۳۷۶). همچنین اگر یک ایرانی در فرانسه میمرد، اموالش بهدست کنسول ایران سپرده و قروضش هم از اموالی که داشت پرداخت میشد (میراحمدی، ۱۳۷۱: ۲۰۸).
در ایام حمله اعراب مسقط بر سواحل ایران، حکومت ایران برای درخواست کمک از فرانسویها، سفیری را به فرانسه فرستاد. «محمدرضا بیگ» یکی از سفرایی بود که در سال ۱۷۱۴ م/ ۱۱۲۶ ق، بهعنوان نماینده شاه سلطان حسین به دربار لویی چهاردهم رفت تا در زمینه همکاریهای ایران و فرانسه به گفتوگو بنشیند. فرانسویها حاضر به کمک نظامی به ایران نبودند و فقط راضی به امضای یک قرارداد بازرگانی شدند.
محمدرضا بیگ برای اینکه در انجام ماموریت خود موفقیتی کسب کند، حاضر شد قرارداد دیگری به نفع فرانسویها امضا کند و امتیازات جدیدی به آنها بدهد از جمله مفاد این قرارداد (۱۷۱۵ م/ ۱۱۲۷ ق) این بود که فرانسویان حق داشتند بدون پرداخت عوارض گمرکی، هر نوع کالای اروپایی یا هندی به ایران وارد یا صادر کنند (میراحمدی، ۱۳۷۱: ۲۰۷).
تنها درخواست محمدرضا بیگ، اتحاد فرانسه با ایران علیه مسقط بود (هربت،۱۳۶۲: ۱۹-۱۸). با این وجود او نتوانست در ماموریت خود موفقیتی بهدست آورد.
این فرد مانند بسیاری از دیگر مسافران ایرانی خارج از کشور، یادداشت یا سفرنامهای از خود برجای گذاشت و از بیم کیفرهای سخت پادشاه دست به خودکشی زد (هربت،۱۳۶۲: ۱۴۱-۱۴۰). حضور ناموفق محمدرضا بیگ در پاریس حتی انتقاد افرادی همچون سیمون و مونتسکیو را هم در پی داشت (حائری،۱۳۷۲: ۱۷۶).
مدتی پس از سفارت محمدرضا بیگ، هیات دیگری از ایران به پاریس آمد تا اقدامات فابر را که توسط لابرولاندیر به نتیجه مطلوب رسیده بود، پیگیری کند. فرستاده جدید شاه بعد از ورود به پاریس با وزیر امور خارجه وارد مذاکره شد و در نتیجه مذاکرات، آن دو به توافق کامل رسیدند (گرس، ۱۳۷۰: ۳۹۳). بهطور کلی باید گفت که تجارت فرانسویان هرگز به پای انگلیسیها و دیگر اروپاییان نرسید.
شاردن مینویسد: «فرانسویان از حیث تجارت و بازرگانی کار مهمی انجام نمیدهند، بهطوری که مجموع کل مبلغ دادوستد آنها مساوی با فعالیت یک بازرگان معتبر است» (شاردن،۱۳۴۹، ج. ۱: ۲۵۹). در امور مذهبی، مبلغان فرانسوی موفقیت بیشتری بهدست آوردند.
- بخشی از یک مقاله به قلم سیدمصطفی طباطبایی و راضیه محمدقاسمی
لغو جایزه انجمن قلم آمریکا» در پی تحریم نویسندگان
برخی اختیارات را باید به مدارس تفویض کنیم
زندهگیری مار افعی در یک مدرسه
آغاز ثبت سفارش کتابهای درسی سال تحصیلی جدید
سخنان شهید بهشتی درباره نماز در بیست و هفت جمله منتشر شد
مواجههای نامتعارف با منطق هگل در کتابفروشیها
دانشجویان سراسر کشور به المپیاد ورزشهای فناورانه دعوت شدند
بررسی تأثیرپذیری الکترومغناطیسی تقویت کنندههای توان کاربردی در تجهیزات مخابراتی
اقدامات دانشگاه جامع در راستای گسترش عفاف و حجاب
تغییر شیوهنامه صلاحیت علمی اساتید دانشگاههای علوم پزشکی
آمار داوطلبان کنکور به تفکیک استانها اعلام شد
کدام واحدهای دانشگاه آزاد در زمان برگزاری کنکور تعطیل هستند؟
کاهش رغبت پسران به دانشگاه؛ شخصیت کاریکاتوری آموزش عالی یا افزایش مهارتمحوری؟
هشدار دانشگاه پیام نور به متقاضیان فراگیر ارشد/ مجوز ثبتنام به موسسات ندادیم
چاپ یکرمان پلیسی دیگر از فردریک دار/آموزش آدمکشی در بازار نشر
آمار داوطلبان نوبت اول کنکور سراسری ۱۴۰۳ به تفکیک استانهای کشور
هفدهمین آزمون پذیرش دانشجوی پزشکی از لیسانس تیرماه برگزار میشود
با تخلفات کنکوری و مجازات های آن آشنا شوید
زیبایی جانوران در کتابفروشیهای ایران
صدور کارنامه تربیتی برای دانشآموزان از سال تحصیلی جدید
کسر مقرری ماه اول از دانشجومعلمان بر اساس کدام قانون است؟
محدودیت تردد در روزهای 6 و 7 اردیبهشت در دانشگاه شریف
تشدید چالش دانشگاههای آمریکا با بازداشت صدها دانشجوی حامی فلسطین
علم با طعم شیرین آزمایشهای شیمی و فیزیک با حضور دانشجویان
مجازات متخلفان کنکور چیست؟
قصیده بهاریه سعدی، جمالستایی شیخ اجل
بیماری فردگرایی و افول جنبش دانشجویی
پذیرش دانشجوی دکتری به شیوه استادمحور برای اولین بار کلید خورد
نحوه محاسبه شهریه مدارس از راه دور
موفقیت ۲۰۰۰ هنرستانی در کسب و کار
برگزاری زنگ آموزش همزمان با گرامیداشت هفته زمین پاک در مدارس شهر تهران
آزمون کنکور جشنواره بزرگ علمی کشور است
در مسیر جلوگیری از مهاجرت نخبگان باید موانع قانونی را برداریم
تشکیل کمیته اقتصادی با تمرکز بر درآمدزایی غیر شهریه ای استان تهران
اعلام زمان پاسخگویی و تعداد سوالات نوبت اول کنکور ۱۴۰۳
تحقق اهداف نظام اسلامی در دانشگاهها با همکاری بسیج اساتید و نهاد
آمادگی وزارت علوم برای همکاری با بریکس در حوزه آموزشهای مهارتی
راههای ایجاد شبکه بینالمللی تحقیقات در حوزه انرژی بررسی شد
دومین نمایشگاه کار دانشگاه تهران خردادماه برگزار میشود
ناسا برای بازگشت از سیاره سرخ دست به دامن ایلان ماسک شد
نمونه ایرانی پدافند ضدهوایی که مشابه روسی است+عکس
چین جنگندههای رادارگریز F۲۲ آمریکا را فلج کرد+عکس
سریع ترین موشکهای مافوق صوت در سال ۲۰۲۴ معرفی شدند+عکس
دوربین بامزهای که بدون عکس گرفتن شما را شگفت زده میکند+عکس
در مسیر جلوگیری از مهاجرت نخبگان باید موانع قانونی را برداریم
همایش آموزش پزشکی با شعار از کلاس درس تا عرصه برگزار می شود
راهیابی 15 دانشجومعلم دانشگاه فرهنگیان به مرحله ملی جشنواره دانشجوی نمونه
7 اردیبهشت؛ آخرین مهلت اعتراض به آزمون المپیادهای علمی
پیشثبتنام مدارس غیردولتی براساس شهریه سال گذشته است
شیوهنامه صلاحیت علمی اساتید به صلاحیت علمی- حرفهای تغییر کرد
کتاب شعر من خیالم تخت است برای بچهها منتشر شد
کتاب قوانین و مقررات صادرات و واردات منتشر شد
آثار جشنواره مد و لباس نقش تنپوش در حال داوری است
۲۷ هزار داوطلب آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ انتخاب رشته کردند
۳۲۷ هزار نفر کارت نوبت اول کنکور سراسری سال ۱۴۰۳ را دریافت کردند
تعیین ظرفیت پذیرش در آزمون دکتری تخصصی رشته های داروسازی
دومین نمایشگاه کار دانشگاه تهران خردادماه برگزار میشود
نتایج اولیه آزمون استخدامی آموزش و پرورش اعلام شد
پیروزی تیم ملی والیبال دانشآموزی ایران مقابل اوگاندا
معاون وزیر آموزش و پرورش: امروز فاصله دانشآموزان با مربیان زیاد شده است
انتصاب در آموزش و پرورش
کتاب آموزش صهیونیسمشناسی در نظام آموزشی تدریس شود
تدوین دستورالعمل افزایش آموزشهای مهارتی در دانشگاهها
داوطلبان کنکور در حین و پس از آزمون چه باید بکنند؟
شاسیبلند جدید چینی که با مدل تسلا مو نمیزند+عکس
اصلاحات دفترچه راهنمای انتخاب رشته آزمون دکتری اعلام شد
اعطای درجه به هنرمندان صنایع دستی و هنرهای سنتی
برگزاری 90 رویداد در دانشگاه تهران به مناسبت جشن 90 سالگی
برای اولین بار اشعه ایکس برآمده از اتمها کشف شد
باتری این ریزسیاهچاله فضایی میتواند انرژی چند نسل یک خانواده را تامین کند
کارخانه جدید ایلان ماسک در هند افتتاح میشود
بن سلمان از ساخت پروژه بلندپروازانهاش منصرف شد
جاسوس همهفن حریف اوکراینیها که در جنگ با روسیه به کمکشان میآید
خسرویان: هیچ رشتهای بدون پیوست شغلی در دانشگاه فنیوحرفهای راهاندازی نمیشود
هشدار پلیس فتا نسبت به کلاهبرداری به بهانه فروش سوالات کنکور
اعلام نتایج آزمون استخدامی آموزش و پرورش بهزودی
دانشگاه شریف بهدنبال راهاندازی انستیتو از دانشگاه سازمان ملل است
پیشتازی ۲۶ درصدی داوطلبان زن در نوبت اول کنکور
تقویت همکاری انجمنهای علمی با کمیته تحقیقات دانشجویی
علت فیلتر دسکورد اعلام شد
سنگی که طلا نیست اما بسیار گران قیمت است+عکس
بن سلمان از ساخت پروژه بلندپروازانهاش منصرف شد
نمونه ایرانی پدافند ضدهوایی که مشابه روسی است+عکس
سیاره بیگانه بنفش رنگ میزبان بیگانگان فضایی
رونمایی از سریعترین مرسدس بنز AMG+عکس
یک صفحه جدید به واتساپ اضافه میشود+عکس
رفع مشکل بزرگ آیفون که سال ها ذهن کاربران را مشغول کرده بود+عکس
قدرتمندترین پهپاد ایرانی که در اوکراین معروف شده+عکس
ناسا برای بازگشت از سیاره سرخ دست به دامن ایلان ماسک شد
گوشی جدید وان پلاس با دوربین تله فوتو و ماکرو معرفی میشود+عکس
اخراج کارگران تسلا و پرداخت پاداش هنگفت به ایلان ماسک
باتری این ریزسیاهچاله فضایی میتواند انرژی چند نسل یک خانواده را تامین کند
علت فیلتر دسکورد اعلام شد
برای اولین بار اشعه ایکس برآمده از اتمها کشف شد
چین جنگندههای رادارگریز F۲۲ آمریکا را فلج کرد+عکس
پدافند ضدهوایی ایران که شبیه اس ۳۰۰ روسیه است+عکس
جاسوس همهفن حریف اوکراینیها که در جنگ با روسیه به کمکشان میآید
رئیس دانشگاه علم و صنعت ایران استعفاء کرد
سریع ترین موشکهای مافوق صوت در سال ۲۰۲۴ معرفی شدند+عکس
نتایج اولیه آزمون استخدامی آموزش و پرورش اعلام شد
مرحله غیرمتمرکز المپیاد علمی دانشجویی ۳۱ فروردین برگزار میشود
چرا سوئد در یک قدیمی ساخت بمب اتم منصرف شد؟
تعیین ظرفیت ۶۰۰ نفری در دوره فلوشیپ پزشکی سال ۱۴۰۳
کشف یک سیاه چاله عظیم در نزدیکی زمین
رونمایی شریک قبلی ایران خودروی از خودروی عجیب آفرودیاش+عکس
کارکرد عجیب مایع ظرف شویی در هواپیمای بوئینگ
مشکل بزرگ ناسا در مریخ که فعلا حل نشدنی است
تشریح اقدامات حفاظتی سازمان سنجش در نوبت اول کنکور ۱۴۰۳
فردا؛ آخرین مهلت ثبتنام آزمونهای ورودی مدارس سمپاد و نمونه دولتی
انتشار مقاله استاد دانشگاه شریف در معتبرترین مجله انجمن فیزیک آمریکا
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.