کد خبر: 34398
ف
 سرکشی انسان ناشی از بی نیازاندیشی و خودبزرگ بینی اوست
ریشه ی اصلی مصیبت‌های آدمی این است که، چون خود را به سبب رسیدن به مال و مقام و موقعیت، بی نیاز دید، سر به طغیان بر می‌دارد و استعداد‌ها و انگیزه‌های رشد و کمال و تعالیِ خود و دیگران را نادیده می‌گیرد.

به گزارش ثریا داشته‌ها را می‌توان به داشته‌های حقیقی و داشته‌های اعتباری تقسیم کرد، چنان که خدای متعال در آیۀ ۹۶ سورۀ نحل فرموده است: «مَا عِندَکُم یَنفَدُ وَ مَا عِندَ اللهِ بَاقٍ: آن چه پیش شماست تمام می‌شود و آن چه پیش خداست پایدار است».

داشته‌های این جهانی داشته‌هایی است که متناسب این عالم است، و این عالم، عالمی گذرا و تمام شدنی است. این داشته ها، داشته‌هایی اعتباری است؛ چه قدرت باشد، چه مُکنت، و چه منزلت؛ علم باشد یا عبادت. هر داشتۀ اعتباری متعلق به این عالم است و راه به عالم باقی ندارد، مگر آنکه جنس آن، از جنس امور آخرتی باشد که نشانۀ آن وارستگی، لطافت وجودی، سبک بالی، معنا گرایی و اخلاق مداری است.

علم‌های اهل دل حَمالشان
علم‌های اهل تن اَحمالشان
علم، چون بر دل زند یاری شود
علم، چون بر تن زند باری شود

داشته‌های اعتباری مایۀ ثقل وجود آدمی و باری بر جان او و مایۀ رنج و اضطراب، و برتری جویی و تجاوزگری است. خدای سبحان در آیات ۶ و ۷ سورۀ علق فرموده است: «کَلا إِن الإِنسانَ لَیَطغَی أَن رَآهُ استَغنَی: حقا که انسان سرکشی می‌کند، همین که خود را بی نیاز پندارد».

ریشۀ اصلی مصیبت‌های آدمی این است که، چون خود را به سبب رسیدن به مال و مقام و موقعیت، بی نیاز دید، سر به طغیان بر می‌دارد و استعداد‌ها و انگیزه‌های رشد و کمال و تعالیِ خود و دیگران را نادیده می‌گیرد و یا خاموششان می‌کند و از منشأ و منتهای خود، غافل و از مسیر حق منحرف می‌شود. سرکشی انسان ناشی از بی نیازاندیشی و خودبزرگ بینی اوست. پس اگر وجدانش بیدار و چشمش باز شد و ناتوانی و نیازمندی خود را و بی پایگی و زوال پذیری آن چه را بدان می‌بالد و اتکا می‌نماید، ببیند، و عظمت و قدرت جهان و جهان آفرین را بشناسد، خوی سرکشی از سرش می‌رود و در برابر حق تسلیم می‌شود. (پرتوی از قرآن، طالقانی، ج. ۴، ص. ۱۸۲)

ملای روم در بیانی بسیار لطیف به فقر وجودی انسان اشارت کرده است و راه نجات از داشته‌های اعتباری، خود بینی، برتری جویی و تجاوزگری، و نیز رنج‌ها و اضطراب‌های آدمی را در درکی درست از فقرِ وجودی و رویکرد به حقیقت هستی معرفی نموده است.

گوید:‌ای خداوند بخشندۀ کریم، من همچون الف، چیزی ندارم و هیچ ام، و فقط دلی دارم که حتی از چشمِ حرفِ میم نیز تنگ‌تر است. داشتۀ من فقط دلی است که از شدت اندوه و رنج گرفته و تنگ است. همۀ داشتۀ من همین است. این الف. و میم، که مادرِ هستی ماست، یعنی الف. و میم که روی هم می‌شود (اُم =مادر)، اصل وجود ما را تشکیل می‌دهد. میمِ اُم، تنگ است و جزء، و الفِ آن نیز هیچ نیست و فقر مطلق است. آن الف. که هیچ علامت و تعینی ندارد، تفسیر کنندۀ مرتبۀ بی خویشیِ انسان، و آن میم که دلی تنگ دارد، تفسیر کنندۀ مرتبۀ با خویشی انسان است. انسان در واقع دو مرتبه دارد. مرتبه‌ای که توجه دارد که هیچ از خود ندارد و فقر مطلق و نیاز محض است، که این مرتبۀ بی خویشی اوست؛ و یک مرتبه، مرتبۀ با خویشیِ او که گرفتار داشته‌های اعتباری و وابستگی و دلدادگی به آن هاست و عقل جزئی و خود بنیاد محور زندگی اوست که اندوه‌ها و رنج‌ها و اضطراب‌ها از اینجا آغاز می‌شود.

ملای روم گوید: انسان در مرتبۀ بی خویشیِ خود که فقرِ وجودیِ خویش را درک می‌کند و گرفتار داشته‌های اعتباری نیست، هیچ علامت و تعینی از وجود موهوم خود ندارد، بلکه متوجه است که هر چه هست، اوست، و همه چیز از اوست، ولی در مرتبۀ با خویشیِ خود اسیر موهومات است و گرفتار.

گوید: خدایا، داشته‌های اعتباری ذاتاً هیچ است، من نیز هیچ ام، و اگر قدرت و مُکنت و منزلتی کسب کنم، تازه می‌شوم هیچ اندر هیچ. پس مرا از این داشته‌های اعتباری آزاد کن و متوجه فقرِ وجودیِ خویش نما که آرامش و آسایش در این است. من به خودی خود، آهی در بساط ندارم که به من سر و سامانی دهد، و این اندوه‌ها و رنج‌ها و اضطراب‌ها هم ناشی از توهمِ «داشتن» و داشته‌های اعتباری است.

آری، انسانِ دنیازده، پیوسته در اندیشه و در پیِ این است که فلان چیز را دارم، باید حفظش کنم، و فلان چیز را ندارم، باید به دستش آورم، و امثال این امور که خود منشأ رنج و اضطراب می‌شود. اما داشته‌های حقیقی، داشتن و وابسته نبودن، داشتن و پارسا بودن، مایۀ رشد و کمال و نیز آرامش و آسایش است.

پس ملای روم از خدای رحمان چنین تقاضا می‌کند: خدوندا! مرا در عین ناداری
ام، دارا فرما، و، چون رنج‌ها کشیده ام، مرا به راحتیِ روز افزون رسان. (شرح جامع مثنوی معنوی، کریم زمانی، ج. ۶، ص. ۶۲۲ – ۶۲۰).

چون الف، چیزی ندارم‌ای کریم!
جز دلی دلتنگ‌تر از چَشمِ میم

این الف. وین میم اُم بودِ ماست
میمِ اُم تنگ است، الف. زو نر گداست

آن الف. چیزی ندارد، غافلی است
میمِ دلتنگ، آن زمانِ عاقلی است

در زمانِ بی هُشی خود هیچ، من
در زمانِ هوش اندر پیچ، من

هیچ دیگر بر چنین هیچی مَنِه
نامِ دولت بر چنین پیچی مَنِه

خود ندارم هیچ، بِه سازد مرا
که ز. وَهمِ دارم است این صد عَنا

در ندارم هم تو داراییم کن
رنج دیدم، راحت افزاییم کن

دکترمصطفی دلشاد تهرانی ،استاد حوزه و دانشگاه 

 


مرتبط ها
ارسال نظر
حداکثر تعداد کاراکتر نظر 200 ميياشد .
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.

دستگیری متهمانی که برای تقلب در کنکور، رمز ارز می‌گرفتند

امکان افشای سوالات آزمون‌های آموزش و پرورش غیرممکن شد/ سهم ۵۰ درصدی سوابق تحصیلی در کنکور

تدوین طرح مدرسه مجازی بزرگسالان برای کاهش تنوع مدارس

آزمون‌های نهایی دانش آموزان به سازمان جدید سنجش واگذار می شود

انتشار فراخوان دوره‌های ۲۳ و ۲۴ جایزه مهرگان ادب

آمادگی رفع نیاز فناورانه سازمان سنجش در مقابله با تقلب کنکور

کلاهبرداری از داوطلبان کنکور با دریافت رمزارز و سکه طلا

اساسنامه سازمان ملی سنجش بعد از کنکور ابلاغ می‌شود

گوشی جدید وان پلاس با دوربین تله فوتو و ماکرو معرفی می‌شود+عکس

چراغ‌های خودروی جدید آئودی سخنگو هستند+عکس

سنگی که طلا نیست اما بسیار گران قیمت است+عکس

چرا سوئد در یک قدیمی ساخت بمب اتم منصرف شد؟

رونمایی شریک قبلی ایران خودروی از خودروی عجیب‌ آفرودی‌اش+عکس

کشف یک سیاه چاله عظیم در نزدیکی زمین

کارکرد عجیب مایع ظرف شویی در هواپیمای بوئینگ

اینترنت استارلینک در این کشورها قطع می‌شود

مشکل بزرگ ناسا در مریخ که فعلا حل نشدنی است

بمب الکترومغناطیسی چطور منفجر می‌شود؟

شروع احداث و افتتاح ۲۷ کلاس درس در سفر رئیس سازمان نوسازی مدارس به هرمزگان

مرحله غیرمتمرکز المپیاد علمی دانشجویی ۳۱ فروردین برگزار می‌شود

مهلت ارسال ایده به ششمین دوره رویداد «از ایده تا بازار» تمدید شد

تعیین ظرفیت ۶۰۰ نفری در دوره فلوشیپ پزشکی سال ۱۴۰۳

مدارس تا فرارسیدن ایام امتحانات باید دایر باشند

پذیرش بدون آزمون قاریان و حافظان قرآن در دانشگاه فرهنگیان

نقش حمایتی خانواده‌ها از دانش‌آموزان در روزهای امتحانی

فردا؛ آخرین مهلت ثبت‌نام آزمون‌های ورودی مدارس سمپاد و نمونه دولتی

انتشار مقاله استاد دانشگاه شریف در معتبرترین مجله انجمن فیزیک آمریکا

آگهی/ گیربکس سایکلو گومائو چه تاثیری در افزایش سرعت و کارایی صنایع دارد؟

سیزدهمین دوره جشنواره تیتر ۱۵ اردیبهشت ماه برگزار می شود

شیوه‌نامه مشوق‌های خدمتی برای کسب مهارت دانش‌آموختگان دانشگاهی ابلاغ شد

اساتید دانشگاههای جهان صهیونیست‌ها را تحریم کنند

منتخبین هجدهمین مسابقات ربوکاپ ۹ سهمیه جهانی دریافت می‌کنند

واگذاری مالکیت ساختمان سابق دانشگاه علمی کاربردی واحد استان اردبیل به دانشگاه محقق اردبیلی

جرائم متخلفان کنکور اعلام شد

تشریح مأموریت جهاددانشگاهی در راستای نیاز‌های کشور

بیانیه مدرسین دروس معارف اسلامی دانشگاههادر حمایت از حمله موشکی سپاه

مهلت ثبت نام در آزمون فلوشیپ پزشکی سال ۱۴۰۳ تمدید شد

۴۵ قفسه کتاب کانون در مدارس ۱۰ استان کشور جاگذاری شد

سامانه نقل و انتقال دانشجویان علوم پزشکی از یکم اردیبهشت فعال می‌شود

وزیر علوم بر پیگیری امور معیشتی یاوران علمی دانشگاه‌ها تاکید کرد

طرح رتبه‌بندی و اعتبارسنجی مؤسسات آموزش عالی تهیه می‌شود

سه‌چهارم مسافران از اقامتگاه‌های غیررسمی و بدون مجوز استفاده کردند

گذر نهضت سوادآموزی از وضعیت حاضر به مدلهای جدید آموزشی طبق برنامه هفتم

تایید انتخاب ۱۰ رییس دانشگاه‌ و مرکز آموزشی و تحقیقاتی کشور

زمان ثبت نام وام شهریه دانشجویی دانشگاه علمی کاربردی اعلام شد

شنبه آخرین مهلت ثبت نام برای امریه سربازی دانشگاه تهران

آزمون‌های شبه نهایی از ۹۰ درصد محتوای برنامه و کتاب درسی است

امکان استفاده از تک ماده برای ۴ درس با نمره ۷ به بالا

بکارگیری معاون پرورشی در مدارس غیردولتی ضروری است

تاریخ طب در ایران معرفی و بررسی می‌شود

رونمایی از پلتفرم نشر دانشگاهی

مدارک مورد نیاز پذیرفته‌شدگان آزمون استخدامی جهت بارگذاری در سامانه گزینش

تدوین طرح مدرسه مجازی در راستای کاهش تنوع مدارس

مهلت ثبت نام آزمون EPT اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ دانشگاه آزاد اسلامی تمدید شد

شورای تحقیق جذب هیات علمی تشکیل می‌شود

صدور مجوز راه‌اندازی مدارس سمپاد عشایری در سه استان کشور

جزئیات اعلام نتایج آزمون آموزگاری و حضور در مراحل مختلف استخدام

تداوم توزیع شیر رایگان در مدارس تا پایان امتحانات/ چالش تامین پاکت استریل شیر

تحلیل بیانات رهبر انقلاب در دیدار با دانشجویان/ پاشنه آشیل جهاد تبیین محیط دانشگاه است

شیوه‌نامه المپیاد ورزش‌های فناورانه دانشجویی ابلاغ شد

واگذاری آزمون‌های ارتقا و گواهینامه دستیاران پزشکی به دانشگاه‌ها

جاماندگان نوبت دوم کنکور ۱۴۰۳، امروز و فردا نام‌نویسی کنند

قدرت نظامی ایران حرف اول و آخر را در منطقه می‌زند

زمان اعلام نتایج اولیه آزمون دکتری اعلام شد

پروژه‌های اولویت‌دار دانشگاه تهران تکمیل می شود

انجام عملیات «وعده صادق» مایه مباهات است

نشست شورای مسکن دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد

ایران جزء ۱۵ کشور برتر جهانی در جذب دانشجویان بین المللی

نتایج اولیه و زمان انتخاب رشته‌ آزمون دکتری ۱۴۰۳ منتشر شد

کتاب ای کاش زودتر برای سوالات نوجوانان درباره حجاب منتشر شد

فلسفه عشق نقد و بررسی می‌شود

ورود شخصیت‌های خارجی به محصولات خواب کودکان

دهمین‌جلسه درس‌گفتارهای سعدی‌خوانی برگزار می‌شود

طنز یعنی چه؟

شرکت هزار عضو هیات علمی در فرصت‌های مطالعاتی جامعه و صنعت

شبیه‌سازی آزمون‌های شبه‌نهایی با امتحانات نهایی/توصیه به دهم و یازدهمی‌ها برای شرکت در آزمون

امسال ۷۰ هزار معلم جذب آموزش و پرورش می شوند

زمان اعلام نتایج اولیه آزمون دکتری اعلام شد

ثبت‌نام عمره مفرده ویژه مستعدان بنیاد ملی نخبگان آغاز شد

تیم امدادی ماهر در هر مدرسه تشکیل می‌شود

ایران چطور گنبد آهنین را در هم شکست؟ +عکس

تغییر شکل عجیب هرم بزرگ مصر+عکس

چرا آدم فضایی‌ها خودشان را به انسان‌ها نشان نمی‌دهند؟

آنچه درباره ناوگان پهپادی ایران نمی‌دانید+عکس

ستاره نوترونی مرده در کهکشان دوباره زنده شد+عکس

قابلیت ارتباط ماهواره‌ای به گوشی‌های گوگل اضافه شد

این موشک نیست یک هواپیمای خاص و پرسرعت است+عکس

سنگی که طلا نیست اما بسیار گران قیمت است+عکس

مشخصات موشک سنگینی که دیشب روسیه پرتاب کرد+عکس

انفجار این بمب الکترومغناطیسی قربانیان را ۲۰۰ سال عقب می‌برد+عکس

فعالیت دانشگاه بین‌المللی زاگرس غیرقانونی اعلام شد

ناگفته‌های کسر ۱۰ میلیون تومان از حقوق دانشجومعلمان به عنوان مقرری ماه اول!

ترجمه روسی به فارسی دکتر ژیواگو منتشر شد

موشک ایرانی‌ای که سامانه ضد موشک اسراییل را فلج می‌کند+عکس

جزئیات اعلام نتایج آزمون آموزگاری و حضور در مراحل مختلف استخدام

تفاوت موشک‌های بالستیک، کروز و هایپرسونیک ایران در چیست؟

موتور خودروی فرمول یک در خودروی معمولی قرار گرفت+عکس

چهار تغییر در دانشگاه فرهنگیان

کسر ۴۵ درصد از حقوق دانشجومعلمان لغو شد

جزییات نمایشگاه کار به میزبانی دانشگاه امیرکبیر اعلام شد

توسعه تضمین اشتغال با راه‌اندازی مراکز جدید در دانشگاه علمی‌کاربردی

مدیریت غذای دانشجویی احتمالا به وزارت علوم واگذار می‌شود

جهش علمی ایران نسبت به سرمایه‌گذاری مالی در دنیا بی‌نظیر است

۴۵ درصد به دریافتی دستیاران اضافه شد

زمان برگزاری نخستین کنفرانس ملی مهارت اعلام شد

گوشی‌های سامسونگ آیفون را شکست دادند

شاد به کاربرانش هشدار داد

مهلت ثبت نام دکتری بدون آزمون شریف تمدید شد

یک سیارک بزرگ به زمین نزدیک می‌شود

راه‌اندازی سامانه مهارت افزایی هدفمند و نوآورانه در دانشگاه امیرکبیر