به گزارش ثریا متن زیر یادداشتی از سیّد حسین حسینی عضو هیئت علمی گروه فلسفه دین پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است که در ادامه می خوانید؛
۱- منشاء صدور نظریه چه بوده و خاستگاه نظریهها کجاست؟
۲- آیا نظریه به علم منتهی میگردد یا نظریهها حاصل علوماند؟
۳- تولید علم، برخاسته از تولید نظریه است یا میتوان بدون ابداع نظریهها به تولید علم دست یافت؟
۴-آیا تولید علم با جنبش و نهضت تولید علم یکی است و آیا عوامل تحقّق نهضت تولید علم همان عوامل پیدایش علوماند؟
۵- نهضت تولید علم از کجا سر میزند و آیا تمامی زمینههای شکلگیری آن در حوزه ساز و کارهای نظام علمی جامعه شکل میگیرد؟
۶- نقش کرسیهای نظریهپردازی در این میان چیست؟ و آیا کرسیهای نظریهپردازی معلول جنبش تولید علماند یا علّت ایجاد آن؟
۷- آیا نظریهسازی با نظریهپردازی تفاوتی دارد؟
۸- آیا کرسیهای نظریهپردازی در اجتماعی شدن علم نقش دارد؟ وآیا اصولاً علم، میتواند اجتماعی باشد؟
۹- نسبت کرسیهای نظریهپردازی با آزاداندیشی و جامعه آزاداندیش چگونه است؟
۱۰- و بالاخره آیا ارتقاء نظام آموزش عالی کشور با تولید علم و کرسیهای نظریهپردازی نسبتی دارد؟
پرسشهای ۱۰ گانه فوق ما را به سمتوسوی ترسیم چرخه تولید علم در جامعه علمی کشور سوق میدهد؛ امّا ترسیم نظاممند چنین چرخهای به رسمی منطقی و معقول نیازمند است که بدستآوردن آن وابسته به تحلیل مبانی معرفتی و فرهنگ علمی در حوزه مطالعات فرهنگی از سویی، و جامعهشناسی معرفت از سوی دیگر و در ضلع سوّم، رویکرد فلسفه علمی است.
سعی ما در برنَهادهای متوالی و مترتب زیر پایهگذاری چنین تحلیلی است:
۱- اگر به ظاهر در چرخههای مکانیکی، بتوان نقطه شروعی را تصوّر کرد امّا در چرخههای دینامیکی و پویا تصور نقطه آغاز به معنای حقیقیاش دور از ذهن است.
۲- جستجوی نقطه آغازین فلسفی در چرخه تولید علم، نه ممکن است و نه معقول چرا که قطعاً با یک چرخه دینامیکی روبرو هستیم.
۳- پدیدههای انسانی و به ویژه اجتماعی به دلیل در همتنیدگی، پیچیدگیهای دامنگستر و ارتباط دو طرفهشان، نمیتوانند در یک چرخه بسته وکاملاً بسیط مکانیکی قرار گیرند.
۴- بنابراین در چرخه تولید علم از هر کجا آغاز کنیم، راه برای فهم و تحلیل سایر پارهها فراهم است.
۵- انسان ، علم و دانش ، نظریه و تئوریهای علمی ، کرسیهای نظریهپردازی ، نظام آموزش عالی و نهضت تولید علم ؛ پارههایی از مؤلفههای بنیادین چرخه تولید علم محسوب میشوند.
۶- این عناصر نه تنها بایستی با یکدیگر در یک ربط نظاممند قرار گیرند تا حرکت این چرخه به درستی تنظیم شود که حتّی تحلیل این نهادگاه دانش بدون توجه به اصل همخوانی مؤلفههای مذکور با یکدیگر ممکن نیست.
۷- با اذعان به تفاوتهای علم و دانش، امّا بیگمان علم و دانش، نشانه تشخّص، تفوّه و تمایز انسان از غیر اوست.
۸- ژرفاندیشی دانش به علم و نشان عمقِ اندیشههای یک دانشمند، به نگاه عالمانه و تخصّصی وی در یک گستره خاص شناخته شده از علوم است؛ چرا که دایره دانش بسی عام و فراگیرتر از مجموعه اطلاعات منظم در یک بستر خاص با روش و مسأله و مبانی خاص علمی است.
۹- امّا رشد و نوزایی علوم به پویایی نظریههای علمی در هر حوزه خاص(متناسب با چارچوبها و جایگاه متفاوت علوم) گره خورده است.
۱۰- نظریههای علمی، به رشد دروازههای کشف وابداع علوم یاری میرسانند و بالندگی علوم در مجموع، دانش کلّ بشری را ارتقاء میدهد.
۱۱- یک نظریه علمی، محصول فرآیندی استکه درآن، چارچوب مشخص و معیّنی برای تحلیل، تفسیر و اثبات روشمندانه یک مسأله علمی با توجه به پیشزمینههای نظری و تاریخی آن بدست میآید.
۱۲- با این حساب ابداع یا تولید یا کشف یک نظریه علمی ممکن است توسط یک نظریهساز صورت گیرد امّا نقش و زمینهسازیهای خردجمعی را نباید از یاد برد.
۱۳- پذیرش امکان تحقّق نظریهسازی فردی، نهایتاً به معنای تجمیع برآیند خردجمعی به نام یک فرد خاص است.
۱۴- جایگاه تولید و زایش نظریهها در دامان افکار و سپهر اندیشههای یک پژوهشگر و یا در بستر یک سازمان اجتماعی رُخ مینماید.
۱/۱۴- این سازمانهای اجتماعی در جامعه ما حوزهها و دانشگاهها هستند و در صورتی که سازمانهای اجتماعی به شاکلهای ارگانیسم گرد هم آیند، امید به سرزدن یک جامعه علمی به معنای حقیقیاش میرود.
۱۵- با این همه، اگر وقوع نظریهسازی فردی(با پنداشت منقطع و جدای از بستر اجتماعی آن) را بپذیریم، امّا نمیتوان از نقش و ضرورت اجتماعی شدن علم سخن نگفت.
۱۶- کرسیهای نظریهپردازی مَجالی اجتماعیاند برای پردازش، تحلیل، نقد و بسط نظریهسازیهای علمی که خود برآمده از سازمانهای اجتماعی یک جامعه علمی خواهند بود.
۱/۱۶- اندیشمند نظریهساز در صورتی به کامیابی خواهد رسید و یک نظریه علمی در شرایطی دامنه پیدا کرده و فراگیر میشود که آزمون گذارده شده، مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته و در یک دیالوگ علمیِ جدّی به چالش کشیده شود و کرسیهای نظریهپردازی به خوبی میتوانند بستر چنین تفاعل اجتماعی را فراهم سازند.
۲/۱۶- این که کرسیهای نظریهپردازی بالقوه توان تحقّق چنین امکان و زایش اجتماعی علوم جدید را به راستی در دل خود دارند، الزاماً به این معنا نیست که چنین حرکتی در همه جایگاهان خودش، به وقوع بپیوندد چرا که این کرسیها بایستی به درستی، مدیریت و هدایت شوند و بی این درستی، آن راستی، دست نیافتنی است.
۳/۱۶- گرچه مَسند ظهور و بروز کرسیهای نظریهپردازی در جایگاه جامعه علمی و سازمانهای اجتماعیِ تعریف شده آن است امّا شیب حرکت از نظریهسازی به نظریهپردازی و از ابداع نظریه تا پردازش اجتماعی آن، وابسته به رونق فضای آزاد اندیشی است.
۴/۱۶- آزاداندیشی(به معنای ایجاد زمینه و بستری اجتماعی برای رشد و پویایی اندیشه) به وجود فضای باز اندیشهسازی و اندیشهپردازی منجر خواهد شدکه میتواند این امکان را برایکرسیهای نظریهپردازی فراهم سازد تا هم در جامعه علمی و سازمانهای وابستهاش و هر آینه در فضای عمومی جامعه، امکان طرح ایدههای نو، نقد اندیشههای پیشین و ورود به دروازههای ناگشوده هموار گردد.
۱۷- ساماندهی معقول و هویّت بخشی ژرف به کرسیهای نظریهپردازی، نه تنها به عنوان یک انگاره فرعی، فاهمه عقل عمومی را ارتقاء میبخشد که در پاره نخست به ارتقاء و بالندگی نظام آموزش عالی به عنوان بخشی از سازمانهای اجتماعی جامعه علمی یاری میرساند.
۱۸- بر این بنیان، نهضت تولید علم را میتوان؛ هم انجام و هم سرانجام این چرخه دانست!
۱/۱۸- نهضت تولید علم از سویی به معنای جریان حرکت از دانش و علم به سمت نظریهسازی و از نظریهسازی تا تحقّق کرسیهای نظریهپردازی و آنگاه ارتقاء جامعه علمی و مآلاً نظام آموزش عالی است واز جانب دیگر خود، به معنای سرآغاز یک رنسانس عظیم علمی در حوزه تولید علوم بومی- اسلامی خواهد بود.
۲/۱۸- گرچه این چرخه، فینفسه به جریان پویش نهضت تولید علم یاری میرساند امّا این جنبش علمی میتواند از احساس نیاز اجتماعی، کمبودها و ضرورتهای علمی، تلاشهای فردی، بسترهای اجتماعی و فرهنگی نیز نشأت گیرد و به تدریج، چیرگی روزافزونی بیابد.
۱۹- نتیجه آن است که نخستین قدم برای تحقّق عینی چنین چرخه حیاتی برای جامعه ایرانی- اسلامیِ امروز، تعیین عناصری است که باید در یک بافت نظامواره کنار یکدیگر جمع شوند و سپس تحلیل نظاممند مؤلفههای آن.
۲۰- با توجه به بندهای پیشیاد، بیتردید تحلیل جامع مؤلفههای چنین چرخهای بدون زاویه دید جامعهشناسی معرفتی و مطالعات فرهنگی و نیز نیمنگاهی به رویکردهای فلسفه علمی ممکنپذیر نیست(از کتاب نهضت تولید علم و کرسیهای نظریه پردازی ، انتشارات آوای نور تهران).
منبع: مهر
تفکیک بخش تغذیه و خوابگاه از دانشگاهها
ورود «مهمان سرزده» به کتابفروشیها/یکقصه تصویری برای کودکان
چاپ پنجمین جلد مجموعه تاریخ ایرانزمین درباره طاهریان و آل بویه
کتابی که نگاه به معلولیت را تغییر میدهد
تایید ۴۷ کتاب کار و بسته تربیت و یادگیری برای کودکستانها
بازداشت گسترده معترضان به جنایات اسرائیل در دانشگاه کلمبیا
اعلام حمایت وزیر ارشاد از طرحها و برنامههای فرهنگی جهاددانشگاهی
جنبش عدالتخواه دانشجویی: عملیات وعده صادق نقطه عطف معادله جدید منطقهای است
افزایش پژوهانه اساتید برتر واحد علوم تحقیقات
دانشگاه آزاد امکان مشارکت گسترده مردم در امر تولید را فراهم میکند
تشریح اقدامات حفاظتی سازمان سنجش در نوبت اول کنکور ۱۴۰۳
اعلام جزییات پذیرش بدون آزمون کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور
احکام رتبهبندی ۱۰۰ هزار معلم بازنشسته اصلاح شد
سخنگوی وزارت آموزش و پرورش از اصلاح احکام رتبهبندی ۱۰۰ هزار معلم بازنشسته سالهای ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ خبر داد.
شاهنامه هنر فردوسی است و لاغیر
دستگیری متهمانی که برای تقلب در کنکور، رمز ارز میگرفتند
امکان افشای سوالات آزمونهای آموزش و پرورش غیرممکن شد/ سهم ۵۰ درصدی سوابق تحصیلی در کنکور
تدوین طرح مدرسه مجازی بزرگسالان برای کاهش تنوع مدارس
آزمونهای نهایی دانش آموزان به سازمان جدید سنجش واگذار می شود
انتشار فراخوان دورههای ۲۳ و ۲۴ جایزه مهرگان ادب
آمادگی رفع نیاز فناورانه سازمان سنجش در مقابله با تقلب کنکور
کلاهبرداری از داوطلبان کنکور با دریافت رمزارز و سکه طلا
اساسنامه سازمان ملی سنجش بعد از کنکور ابلاغ میشود
گوشی جدید وان پلاس با دوربین تله فوتو و ماکرو معرفی میشود+عکس
چراغهای خودروی جدید آئودی سخنگو هستند+عکس
سنگی که طلا نیست اما بسیار گران قیمت است+عکس
چرا سوئد در یک قدیمی ساخت بمب اتم منصرف شد؟
رونمایی شریک قبلی ایران خودروی از خودروی عجیب آفرودیاش+عکس
کشف یک سیاه چاله عظیم در نزدیکی زمین
کارکرد عجیب مایع ظرف شویی در هواپیمای بوئینگ
اینترنت استارلینک در این کشورها قطع میشود
مشکل بزرگ ناسا در مریخ که فعلا حل نشدنی است
بمب الکترومغناطیسی چطور منفجر میشود؟
شروع احداث و افتتاح ۲۷ کلاس درس در سفر رئیس سازمان نوسازی مدارس به هرمزگان
مرحله غیرمتمرکز المپیاد علمی دانشجویی ۳۱ فروردین برگزار میشود
مهلت ارسال ایده به ششمین دوره رویداد «از ایده تا بازار» تمدید شد
تعیین ظرفیت ۶۰۰ نفری در دوره فلوشیپ پزشکی سال ۱۴۰۳
مدارس تا فرارسیدن ایام امتحانات باید دایر باشند
پذیرش بدون آزمون قاریان و حافظان قرآن در دانشگاه فرهنگیان
نقش حمایتی خانوادهها از دانشآموزان در روزهای امتحانی
فردا؛ آخرین مهلت ثبتنام آزمونهای ورودی مدارس سمپاد و نمونه دولتی
انتشار مقاله استاد دانشگاه شریف در معتبرترین مجله انجمن فیزیک آمریکا
آگهی/ گیربکس سایکلو گومائو چه تاثیری در افزایش سرعت و کارایی صنایع دارد؟
سیزدهمین دوره جشنواره تیتر ۱۵ اردیبهشت ماه برگزار می شود
شیوهنامه مشوقهای خدمتی برای کسب مهارت دانشآموختگان دانشگاهی ابلاغ شد
اساتید دانشگاههای جهان صهیونیستها را تحریم کنند
منتخبین هجدهمین مسابقات ربوکاپ ۹ سهمیه جهانی دریافت میکنند
واگذاری مالکیت ساختمان سابق دانشگاه علمی کاربردی واحد استان اردبیل به دانشگاه محقق اردبیلی
جرائم متخلفان کنکور اعلام شد
تشریح مأموریت جهاددانشگاهی در راستای نیازهای کشور
بیانیه مدرسین دروس معارف اسلامی دانشگاههادر حمایت از حمله موشکی سپاه
مهلت ثبت نام در آزمون فلوشیپ پزشکی سال ۱۴۰۳ تمدید شد
۴۵ قفسه کتاب کانون در مدارس ۱۰ استان کشور جاگذاری شد
سامانه نقل و انتقال دانشجویان علوم پزشکی از یکم اردیبهشت فعال میشود
وزیر علوم بر پیگیری امور معیشتی یاوران علمی دانشگاهها تاکید کرد
طرح رتبهبندی و اعتبارسنجی مؤسسات آموزش عالی تهیه میشود
سهچهارم مسافران از اقامتگاههای غیررسمی و بدون مجوز استفاده کردند
گذر نهضت سوادآموزی از وضعیت حاضر به مدلهای جدید آموزشی طبق برنامه هفتم
تایید انتخاب ۱۰ رییس دانشگاه و مرکز آموزشی و تحقیقاتی کشور
زمان ثبت نام وام شهریه دانشجویی دانشگاه علمی کاربردی اعلام شد
شنبه آخرین مهلت ثبت نام برای امریه سربازی دانشگاه تهران
آزمونهای شبه نهایی از ۹۰ درصد محتوای برنامه و کتاب درسی است
امکان استفاده از تک ماده برای ۴ درس با نمره ۷ به بالا
بکارگیری معاون پرورشی در مدارس غیردولتی ضروری است
تاریخ طب در ایران معرفی و بررسی میشود
رونمایی از پلتفرم نشر دانشگاهی
مدارک مورد نیاز پذیرفتهشدگان آزمون استخدامی جهت بارگذاری در سامانه گزینش
تدوین طرح مدرسه مجازی در راستای کاهش تنوع مدارس
مهلت ثبت نام آزمون EPT اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ دانشگاه آزاد اسلامی تمدید شد
شورای تحقیق جذب هیات علمی تشکیل میشود
صدور مجوز راهاندازی مدارس سمپاد عشایری در سه استان کشور
جزئیات اعلام نتایج آزمون آموزگاری و حضور در مراحل مختلف استخدام
تداوم توزیع شیر رایگان در مدارس تا پایان امتحانات/ چالش تامین پاکت استریل شیر
تحلیل بیانات رهبر انقلاب در دیدار با دانشجویان/ پاشنه آشیل جهاد تبیین محیط دانشگاه است
شیوهنامه المپیاد ورزشهای فناورانه دانشجویی ابلاغ شد
واگذاری آزمونهای ارتقا و گواهینامه دستیاران پزشکی به دانشگاهها
جاماندگان نوبت دوم کنکور ۱۴۰۳، امروز و فردا نامنویسی کنند
قدرت نظامی ایران حرف اول و آخر را در منطقه میزند
زمان اعلام نتایج اولیه آزمون دکتری اعلام شد
پروژههای اولویتدار دانشگاه تهران تکمیل می شود
ایران چطور گنبد آهنین را در هم شکست؟ +عکس
تغییر شکل عجیب هرم بزرگ مصر+عکس
چرا آدم فضاییها خودشان را به انسانها نشان نمیدهند؟
سنگی که طلا نیست اما بسیار گران قیمت است+عکس
آنچه درباره ناوگان پهپادی ایران نمیدانید+عکس
قابلیت ارتباط ماهوارهای به گوشیهای گوگل اضافه شد
گوشی جدید وان پلاس با دوربین تله فوتو و ماکرو معرفی میشود+عکس
انفجار این بمب الکترومغناطیسی قربانیان را ۲۰۰ سال عقب میبرد+عکس
جزئیات اعلام نتایج آزمون آموزگاری و حضور در مراحل مختلف استخدام
تفاوت موشکهای بالستیک، کروز و هایپرسونیک ایران در چیست؟
چهار تغییر در دانشگاه فرهنگیان
موشک ایرانیای که سامانه ضد موشک اسراییل را فلج میکند+عکس
موتور خودروی فرمول یک در خودروی معمولی قرار گرفت+عکس
توسعه تضمین اشتغال با راهاندازی مراکز جدید در دانشگاه علمیکاربردی
کسر ۴۵ درصد از حقوق دانشجومعلمان لغو شد
جهش علمی ایران نسبت به سرمایهگذاری مالی در دنیا بینظیر است
گوشیهای سامسونگ آیفون را شکست دادند
کتاب مهندسی مرجع جامع کنترل، در سیستم حمل و نقل چاپ و راهی بازار نشر شد
راهاندازی سامانه مهارت افزایی هدفمند و نوآورانه در دانشگاه امیرکبیر
شرکت هزار عضو هیات علمی در فرصتهای مطالعاتی جامعه و صنعت
مدارک مورد نیاز پذیرفتهشدگان آزمون استخدامی جهت بارگذاری در سامانه گزینش
دانشجویان میهمانی چه شرایطی باید داشته باشند؟
لازمه ارتباط بیشتر اساتید با صنعت، تسهیل و جهتدهی قوانین است
دشمن اذعان دارد که گنبد آهنین شکسته شد
مرحله غیرمتمرکز المپیاد علمی دانشجویی ۳۱ فروردین برگزار میشود
حمله موشکی و پهپادی به اسرائیل
رئیس مرکز همکاریهای علمی بینالمللی وزیر علوم منصوب شد
حمایت بنیاد نخبگان تهران، از توسعه صنعت گلخانهای و محیطهای کشت کنترلشده
تمبر یادبود سهروردی منتشر شد
دهمینجلسه درسگفتارهای سعدیخوانی برگزار میشود
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.