به گزارش ثریا یکی از مسائل بسیار مهم و ثمره بخش دین شناسی؛ مبحث قلمرو دین؛ گستره شریعت و انتظار بشر از دین است. این سه عنوان هرچند یکی نبوده اما تأثیرات فراوانی بر یکدیگر دارند. پرداختن به این موضوعات علی الخصوص پس از انقلاب اسلامی و شکل گیری حکومتی دینی بیش از پیش پر اهمیت جلوه می‌نمود. تصور کنید شما در جایگاه یک نماینده، می‌خواهید قانونی الزامی و یا تحریمی به تصویب برسانید و یا در جایگاه یک قاضی می‌خواهید مجرمی را تعذیر کنید. در خصوص تصمیم شما یا خطابی از ناحیه شارع مقدس رسیده که در این صورت با فرایند اجتهاد موظف به استخراج آن هستید و یا خطابی در خصوص آن وجود ندارد. در این صورت باید چه کرد؟ آیا شارع بنای عقلا در این خصوص را پذیرفته و یا لطایف الحیل برای فهم مقصد شارع وجود دارد. قاعده نفی خلو واقع از حکم مبحثی بسیار مرتبط با این موضوع است.
مفاده قاعده فقهی-کلامی نفی خلو واقع از حکم
مراد از حکم چیست؟ حکم در عبارت فقهای جلیل الشأن اسلام تقسیماتی را می‌پذیرد. در یکی از این تقسیم بندی ها؛ به دو قسم حکم تکلیفی و وضعی تقسیم می‌شود. حکم وضعی مانند زوجیت و ملکیت برای تنظیم روابط میان ذوات مختلف جعل می‌شود و حکم تکلیفی شامل احکام خمسه حرمت؛ کراهت؛ اباحه؛ استحباب و وجوب است که برای تنظیم افعال انسان صادر می‌شود. مراد فقهای اسلام در این قاعده احکام تکلیفی است.
مراد از واقع چیست؟ از عبارات بالا چنین فهم می‌شود که مراد فقهای اعلام از واقع؛ افعال و حوادث مربوط به فعل انسان است.
شمول قاعده کدام است؟
در خصوص گستره این قاعده در میان اندیشمندان اسلامی اختلافاتی به وجود آمده است. برخی از علمای اسلامی؛ اباحه را نیز حکمی از احاکم الله می‌دانند که از سوی خداوند وضع شده است در نتیجه این قاعده شامل تمام افعال انسان می‌شود اما برخی دیگر از علمای اسلام شمول این قاعده را تنها شامل چهار دسته حرمت؛ کراهت؛ استحباب و وجوب دانسته و اباحه را نیز خلو واقع از این احکام چهارگانه می‌دانند و نه جعلی متفاوت از ناحیه شارع.
ثمره این نزاع
۱: طبق دو برداشت ذکر شده از این قاعده می‌توان دو قرائت از مبحث گستره شریعت به دست داد:
الف: قرائت حد اکثری: طبق این قرائت تمام افعال انسان در ذیل حکمی از حکم الله قرار دارد در نتیجه آنجایی که خطاب مستقیم از ناحیه شارع آمده باشد ما موظف به اخذ آن و اگر خطاب مستقیم یافت نشود و یا به عبارت دیگر حکم الله واقعی کشف نشود باید سراغ استنباط حکم ظاهری رفت.
ب: قرائت اعتدالی: طبق قرائت دوم یا خطابی مبتنی بر احکام چهارگانه ذکر شده از ناحیه شارع در خصوص افعال انسان ذکر شده و یا در غیر این صورت حکمی در خصوص آن وجود ندارد و عقلاء مبتنی بر تصمیمات خود در خصوص آن اتخاذ موضع می‌کنند و حجیت آن نیز از جهت پذیرش بنای عقلاء در نزد شارع است. شاید بتوان حجیت مقوله تعذیر در محافل قضائی و بسیاری از قوانین مجالس و شوراها را در این مسئله دانست.
۲: ثمره دوم در خصوص پرسش از کیستی شارع است. از مسلمات عقاید اسلامی-شیعی آن است که لا حکم الا لله؛ حال اگر حکم تمامش متعلق به خداست پس چگونه عقلاء مبتنی بر تجزیه و تحلیل‌های خود اقدام به وضع قانون می‌کنند. آیا این قوانین با ربوبیت الهی تعارض دارد و یا خیر. طبق قرائت حد اکثری از قاعده خلو واقع از حکم قوانین بشری یا مستقیم از خطابات شارع برداشت شده( حکم واقعی) و یا هنگام جهل به خطابات شارع؛ از طریق روش‌ها و عموم و اطلاقاتی که از ناحیه شارع آمده همچون روایات باب؛ برائت؛ احتیاط؛ استصحاب و ...(حکم ظاهری) برداشت شده و اگر از روشی به غیر از این دو راه و مبتنی بر عقل مستقل صرف قانونی وضع شود حجیتی برای عمل ندارد اما طبق نگاه دوم قوانین موضوعه بشری اگر مبتنی بر تصمیمات عقلایی بوده و همچنین تعارض مستقری با احکام الهی نداشته باشد از ناحیه حجیت بنای عقلاء و ... حجیت داشته و عمل به آن کفایت کننده است.
منبع: خبرگزاری مهر
نتایج اولیه کنکور ۱۴۰۳ نیمه مرداد اعلام می شود
اختصاص 10 امتیاز رتبه‌بندی به 5709 دانشجومعلم دانشگاه فرهنگیان
کتاب «اُمّ علاء» در نمایشگاه کتاب عرضه می‌شود
تمهیدات لازم برای کنکور ۱۴۰۳ اندیشیده شد
رقابت کنکور ۱۴۰۳ با آزمون علوم ریاضی و علوم انسانی آغاز شد
جزییات آزمون اختصاصی پذیرش دانشجو – معلم در کنکور ۱۴۰۳
اینترنت در زمان برگزاری نوبت اول کنکور ۱۴۰۳ قطع نمی‌شود
مراسم تقدیر از دست اندرکاران جشنواره جایزه ملی ثریا برگزار شد
60 درصد پروژهای مدرسه‌سازی در حال ساخت با مشارکت مردم است
منتخبین فرهنگی مجلس حضور در کمیسیون آموزش را در اولویت قرار دهند
مراقبت کنید تا اخلال و مشکلی در برگزاری کنکور سراسری رخ ندهد
ایجاد زیرساخت هوشمند رصد رشته مقاطع و رشته محل‌های علوم پزشکی
پیگیر اجرای هدفمندسازی یارانه‌های دانشجویی در سال جدید هستیم
بیش از ۸ هزار عضو هیات علمی خانم در دانشگاه‌ها فعالیت می‌کنند
ساعت ۱۲ امشب آخرین فرصت دریافت کارت ورود به جلسه کنکور ۱۴۰۳
نسل‌کُشی در فلسطین قلب همه بشریت را به درد آورده است
خبر خوش وزیر علوم برای اعضای هیأت علمی در شرف بازنشستگی
مراد صحرایی : ۱۰۰۰ هنرستان جدید در کشور ساخته می شود
از موج متلاطم بی‌ثباتی مدیریتی تا بودجه دولتی؛ دلایل عدم اجرای ناکافی سندتحول بنیادین
پژوهش‌های چراغ خاموش امنیت ایران را رقم زد
تظاهرات دانشجویان آرژانتین در پی کاهش ارائه آموزش عالی دولتی
کتابی که برای آشنایی با افغانستانی‌ها باید خوانده شود
رییس سازمان بسیج اساتید: ۵۰ بسته سیاستی به مسئولان ارائه شد
پویش سلامت دهان و دندان ۱۷ تا ۱۹ اردیبهشت برگزار می‌شود
آیین‌نامه مدرسه تراز سند تحول بنیادین نهایی شده است
امضای تفاهم‌نامه فی‌مابین وزارت آموزش‌وپرورش و سازمان نظام پزشکی کشور
آخرین محور رویداد من یک دانش‌آموزم با نام «امام مهربانی کلید خورد
ثبت سفارش کتاب‌های درسی آغاز شد
فراخوان ششمین دوسالانه بین‌المللی کارتون کتاب منتشر شد
ورود مسافر و مهتاب با فرقه خودبینان به کتابفروشی‌ها
امروز، آخرین مهلت توزیع کارت کنکور/ آغاز رقابت داوطلبان از فردا
آکادمی ورزش و تندرستی دانشگاه علامه‌طباطبائی راه‌اندازی شد
کنترل دانشجویان حامی فلسطین به شهردار نیویورک رسید
هشدار پلیس فتا به کنکوری‌ها درباره تبلیغات فروش سوالات کنکور و تجهیزات تقلب
مجموعه شعر طنز دیزی در پنت هاوس منتشر شد
دانشمندان قلب ماه را دیدند+عکس
دانشگاه علامه‌طباطبایی میزبان ۱۵ هزار و ۳۰۵ داوطلب کنکور سراسری
انقلابی بزرگ در صنعت ترانزیت و موتورهای دیزلی اتفاق افتاد
هزینه نگهداری از خودروهای لوکس آمریکایی چقدر است؟
پیش‌فروش شنل نامرئی کننده آغاز شد+عکس
ورود قدرتمندترین گوشی نوبیا به بازار
دانشمندان تعداد جهان‌های موازی را اعلام کردند
بدون نیاز به اینترنت با واتساپ فایل منتقل کنید
حمایت دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی از طرح های فرهنگی
تعلیم و تربیت اولویت اصلی شورای عالی انقلاب فرهنگی است
جذب هیات علمی با مدرک دکتری در دانشگاه فنی و حرفه ای لغو شد
نتیجه آزمون سازمان راهداری اعلام شد
نحوه محاسبه شهریه مدارس از راه دور
سهم دانش‌آموزان مناطق محروم برای ورود به مدارس خاص باید بیشتر شود
مهلت ثبت‌نام آزمون سنجش شایستگی‌های فنی وحرفه‌ای‌ها تا نهم اردیبهشت
آغاز پذیرش دانشجوی دکتری بدون آزمون در دانشگاه آزاد
هیچ دانشگاهی محدودیتی را برای جذب اساتید ایجاد نمی‌کند
جشنواره امامت و مهدویت در دانشگاه آزاد اسلامی برگزار می شود
نتایج آزمون جشنواره سراسری قرآن و عترت (ع) دانشجویان اعلام شد
لغو جایزه انجمن قلم آمریکا» در پی تحریم نویسندگان
برخی اختیارات را باید به مدارس تفویض کنیم
زنده‌گیری مار افعی در یک مدرسه
آغاز ثبت سفارش کتاب‌های درسی سال تحصیلی جدید
سخنان شهید بهشتی درباره نماز در بیست و هفت جمله منتشر شد
مواجهه‌ای نامتعارف با منطق هگل در کتابفروشی‌ها
دانشجویان سراسر کشور به المپیاد ورزش‌های فناورانه دعوت شدند
بررسی تأثیرپذیری الکترومغناطیسی تقویت کننده‌های توان کاربردی در تجهیزات مخابراتی
اقدامات دانشگاه جامع در راستای گسترش عفاف و حجاب
تغییر شیوه‌نامه صلاحیت علمی اساتید دانشگاه‌های علوم پزشکی
آمار داوطلبان کنکور به تفکیک استان‌ها اعلام شد
کدام واحدهای دانشگاه آزاد در زمان برگزاری کنکور تعطیل هستند؟
کاهش رغبت پسران به دانشگاه؛ شخصیت کاریکاتوری آموزش عالی یا افزایش مهارت‌محوری؟
هشدار دانشگاه پیام نور به متقاضیان فراگیر ارشد/ مجوز ثبت‌نام به موسسات ندادیم
چاپ یک‌رمان پلیسی دیگر از فردریک دار/آموزش آدمکشی در بازار نشر
آمار داوطلبان نوبت اول کنکور سراسری ۱۴۰۳ به تفکیک استان‌های کشور
هفدهمین آزمون پذیرش دانشجوی پزشکی از لیسانس تیرماه برگزار می‌شود
با تخلفات کنکوری و مجازات های آن آشنا شوید
زیبایی جانوران در کتابفروشی‌های ایران
صدور کارنامه تربیتی برای دانش‌آموزان از سال تحصیلی جدید
کسر مقرری ماه اول از دانشجومعلمان بر اساس کدام قانون است؟
محدودیت تردد در روز‌های 6 و 7 اردیبهشت در دانشگاه شریف
تشدید چالش دانشگاه‌های آمریکا با بازداشت صدها دانشجوی حامی فلسطین
علم با طعم شیرین آزمایش‌های شیمی و فیزیک با حضور دانشجویان
مجازات متخلفان کنکور چیست؟
قصیده بهاریه سعدی، جمال‌ستایی شیخ اجل
بن سلمان از ساخت پروژه بلندپروازانه‌اش منصرف شد
یک صفحه جدید به واتساپ اضافه می‌شود+عکس
نمونه ایرانی پدافند ضدهوایی که مشابه روسی است+عکس
سیاره بیگانه بنفش رنگ میزبان بیگانگان فضایی
ناسا برای بازگشت از سیاره سرخ دست به دامن ایلان ماسک شد
رونمایی از سریع‌ترین مرسدس بنز AMG+عکس
دانشمندان قلب ماه را دیدند+عکس
پیش‌فروش شنل نامرئی کننده آغاز شد+عکس
رفع مشکل بزرگ آیفون که سال ها ذهن کاربران را مشغول کرده بود+عکس
قدرتمندترین پهپاد ایرانی که در اوکراین معروف شده+عکس
باتری این ریزسیاه‌چاله فضایی می‌تواند انرژی چند نسل یک خانواده را تامین کند
علت فیلتر دسکورد اعلام شد
برای اولین بار اشعه ایکس برآمده از اتم‌ها کشف شد
اخراج کارگران تسلا و پرداخت پاداش هنگفت به ایلان ماسک
ورود قدرتمندترین گوشی نوبیا به بازار
انقلابی بزرگ در صنعت ترانزیت و موتورهای دیزلی اتفاق افتاد
چین جنگنده‌های رادارگریز F۲۲ آمریکا را فلج کرد+عکس
پدافند ضدهوایی ایران که شبیه اس ۳۰۰ روسیه است+عکس
جاسوس همه‌فن حریف اوکراینی‌ها که در جنگ با روسیه به کمک‌شان می‌آید
رئیس دانشگاه علم و صنعت ایران استعفاء کرد
سریع ترین موشک‌های مافوق صوت در سال ۲۰۲۴ معرفی شدند+عکس
سعدی سخنگوی بین‌المللی فرهنگ ایران است
نتایج اولیه آزمون استخدامی آموزش و پرورش اعلام شد
هزینه نگهداری از خودروهای لوکس آمریکایی چقدر است؟
تشریح اقدامات حفاظتی سازمان سنجش در نوبت اول کنکور ۱۴۰۳
اعلام جزییات پذیرش بدون آزمون کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور
مهلت ثبت نام در آزمون فلوشیپ پزشکی سال ۱۴۰۳ دوباره تمدید شد
ورود «مهمان سرزده» به کتابفروشی‌ها/یک‌قصه تصویری برای کودکان
دوربین بامزه‌ای که بدون عکس گرفتن شما را شگفت زده می‌کند+عکس
ثبت‌نام وام شهریه آغاز شد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.