متن زیر یادداشتی است از حسین فلسفی، استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد و پژوهشگر فلسفه که در مورد فلسفه و شیوع کرونا نگاشته شده است؛
سقراط و افلاطون در پی گرهگشایی از دشواریهای روزگارشان بودهاند
اگر برای نمونه تاریخ فلسفه یونان را ورق بزنیم روشن میشود که فیلسوف چه کسی است و فلسفه چیست و در پی چیست؟ دشواری پیش روی تالس آب است و مسئله هراکلیتوس آتش و تا میرسیم به سقراط و افلاطون که یک جاناند در دو تن. با نگاهی به فهرست نوشتههای سقراطی –افلاطونی میتوان پی برد که آنان در پی گرهگشایی از دشواریهای پیش روی انسان آن روزگار بودهاند و درست همان را فلسفه خواندهاند: مسائلی مانند دینداری چیست؟ زیبایی چیست؟ داد چیست؟ دلیری چیست؟ وجود چیست؟ شعر چیست و شاعر کیست؟ فضیلت چیست؟ دوستی چیست؟ سیاست چیست و سیاستمدار کیست؟ فلسفه چیست و فیلسوف کیست؟ لذت چیست؟ نفس چیست قانون چیست؟ وجود چیست؟ دولتشهر چیست؟ و ….
ارسطو با دشواریهایی رودرروست که با آنها دست پنجه نرم کرده است و در حل آنها سخت کوشیده است. بخشی از این مسائل همین فیلسوفان طرح کردهاند و سبب سرگشتگی اندیشمندان شدهاند.
آیا امروز فلسفه چیزی برای طرح کردن ندارد؟
از ارسطو به اینسو، دیگر نه از طرح مسئله خبری هست و نه از حل مسئله و کار فلسفه شرحی است بر مسائلی که از آن دیروز بوده است؛ بر شرحها شرح نوشته میشود و همچنان انگشت دردهان جوهر و عرض و ماده و صورت و عالم اشباح مجرده و… است فلسفه. دهها هزار برگه شرح بر شرحِ شرحِ شرحِ فلان از بهمان کتاب که مسائل آن اندیشه را افسرده و جان را پژمرده میکند.
آیا امروز فلسفه چیزی برای طرح کردن ندارد؟ آیا دردهای انسان امروزی برای اندیشیدن شایسته نیست؟ آیا محیطزیست نمیتواند اندیشه برانگیز باشد؟ آیا وجود انسان (اگزیستانس) همان بوده است یا درگذر زمان دگرگونشده است؟ آیا خشکیدن یا خشکاندن یک درخت برای تأمل بسنده نیست؟
از فلسفه انتظار میرود که بحران بیافریند و خود برای آن راهحل پیشنهاد کند و با چنین کاری اندیشه را در خروش آورد، ولی امروز فلسفه چنان ترسو شده است و خود را نهان کرده است، درمانده ای است که باید درمان شود تا درمان کند. اگر این پیر فرتوت یاوه گو توان آفریدن بحران ندارد، دستکم باید بتواند در بحرانها خود را شریک کند و دستی بر آتش آن بگذارد.
پرسشهای فلسفی درباره کرونا
امروز بحران کرونا جان انسان را نژند کرده است و درباره آن پرسشهایی بسیاری هست که چشمبهراه پاسخاند: این ویروس آگاهانه از سوی انسانی تولید و گسترشیافته است؟ اگر آری پس جایگاه اخلاق و وجدان اخلاقی کجاست و چرا آدمی به اینجا رسیده است؟ زندگی انسانی چه معنایی دارد؟ همنشینی مرگ و زندگی چه حسی است؛ حسی اصیل و متعالی یا حسی نا اصیل و سرکوب گر؟ در شرایط کرونایی مانند اخلاق چه جایگاهی دارد؟ نوع دوستی کجاست؟ و….
اگر عامل انسانی ندارد و کار طبیعت است، چرا طبیعت گاهی چنین رفتار میکند و چرا علم تجربی با آنهمه بوق و کرنا از رویارویی با آن ناتوان است؟ آیا علم تجربی نیازمند بازسازی است و باید در آن بهگونهای دیگر نگریست و به قصه بودن آن روی آورد؟ آیا کرونا لزوم بازنگری در علوم انسانی را چشمگیر نکرده است؟
خواه عامل انسانی، خواه طبیعی برای درمان پریشانی، فلسفه در این برهه چه باید بکند؟ فلسفه نباید بیکار و بیعار از کنار رویدادهای واقعی مردم بگذرد، بلکه باید آستین بالا بزند و کاری کند کارستان در اندازه نام فلسفه.
مشاوره فلسفی
یکی از کارهای فلسفه، دادن مشاوره است آنهم از نوع مشاوره فلسفی (Philosophical consultation). مشاوره فلسفی ژرفا بخشیدن به دیدگاه دیگری درباره احساسات، اندیشهها، زندگی، رویکردها … است با همراهی با وی. مشاوره فلسفی درواقع درمان است نه مشاوره تنها. مشاور فلسفی مفاهیم پیچیده را روشنی میبخشد و پاسخ گوی پرسشها گوناگون است؛ زندگی چیست و هدف آن کدام است؟ چرا باید پایبند ارزهای اخلاقی بود و رها نبود؟ تصمیمگیری چیست؟ مشکل روحی چیست؟ خودشیفتگی، افسردگی، اضطراب، استرس، … چیست و درمان فلسفی آنها چیست؟ چرا با دیگری در جایگاه همسر، خانواده و فامیل و همکار و هموند گاهی ناسازگاریم؟ چرا در کار یادگیری موفق نیستیم و راهکار آن چیست؟
مشاوره فلسفی در کنار رواندرمانی نیست که بسی برتر از آن است، زیرا بسیاری از مشکلات آدمی ریشه معرفتشناسی و هستی شناختی دارند که تنها فلسفه میتواند درباره آنها نظر بدهد زیرا چنین مسائلی از دست رس روانشناسی بیرون است. در این مشاوره با آگاهانیدن مسئله نه با نادیده گرفتن آن، مسئله حل میشود از این روی در مشاوره فلسفی، مشورت گیرنده بیمار یا دارای اختلال روانی پنداشته نمیشود.
فلسفه و بازاندیشی درباره معنای زندگی
یکی از کارهای دیگر فلسفه در رویارویی با مسئله کرونا باید این باشد که زندگی و معنای آن را بازاندیشی کند. زندگی چیست و چه معنایی دارد و معنا چه معنایی دارد؟ آیا زندگی برنامهریزی شدنی است یا ویروسی هم میتواند آن را از راه به در کند؟ زندگی با وجود چنین رخدادهایی تا چه اندازه ارزش زیستن دارد؟ و….
یکی از کارهای دیگر فلسفه در رویارویی با مسئله کرونا باید آن باشد که فلسفه بحث از «دیگری» را برجسته کند و درباره آن تأمل نماید. دیگری چیست و چه نسبتی با من دارد؟ حضوری دیگری برای من و من برای دیگری از چه ارزشی برخوردار است؟ آیا میتوان بی دیگری زیست؟ حضوری دیگری چه معنایی به معنا میدهد؟ مرز حضور دیگری در زندگی تا کجاست؟ نقش احساسات، عواطف و عقل در برقراری ارتباط با دیگران کدام است؟
کار دیگر فلسفه در این مسئله باید تأمل در تنهایی باشد؛ تنهایی چیست و تنها کیست؟ آیا میشود تنها زیست و چه معنایی میتواند داشته باشد؟ تنهایی چه نقش مهمی در پرورش آدمی دارد؟ آیا تنهایی به پوچی، بیمعنایی و بیهودگی زندگی میانجامد؟
کار دیگر تبیین مرگ است. در چنین شرایطی که مرگ همچون سایه در کنار زندگی است، تبیین آن بیش و پیش از هر چیزی بایستهتر مینماید. مرگ چیست؟ آیا میشود از آن گریخت؟ علت ترس از مرگ چیست؟ مرگاندیشی چیست و چه نتایجی دارد؟ و….
کار دیگر تبیین دین و شر است. از یکسوی خداوند خیر و قادر و عالم است و از سوی دیگر پدیدهایی مانند ویروس کرونا شر پنداشته میشوند چگونه میتوان این دو را باهم سازگار کرد؟ و….
از آنچه کوتاه گفته شد انتظار میرود فلسفه در چنین رخدادهایی با مشاوره دادن و تبیین پدیدهها پای در میدان بنهد و نقش تاریخی خود را بازی کند نه اینکه در گوشهای بخزد و چشمبهراه دیگر علوم باشد.
منبع: خبرگزاری مهر
هرگونه کمک به رشد تولید دانش بنیان ها گامی در راستای تحقق شعار سال خواهد بود
اعتبار دانشگاههای ۱۴۷ کشور جهان بهروزرسانی شد
تصویب برنامه جامع پژوهانه پس از ابلاغ برنامه توسعه هفتم
فراخوان جشنواره شعر توحیدی منتشر شد
فرم امتیازدهی علمی داوطلبان جذب هیأت علمی دانشگاه ها اصلاح شد
ChatGPT دانش آموزان را بیچاره کرد +نتیجه تحقیقات اعلام شد
تأثیر آلایندههای هوا بر فشارخون کودکان و نوجوانان
تأثیرات منفی شبکههای اجتماعی خارجی بر دانشآموزان
دیدار با خانواده شهید دانشآموز پهلوان طوقانی؛ آغاز آموزش ورزش زورخانهای به دانشآموزان
دوندگیهای وزارت علوم برای تأمین خوابگاه متأهلی به کجا رسید
اقدامات جهاددانشگاهی امیرکبیر در سال ۱۴۰۲ چگونه بوده است؟
زیرساختهای دانشگاه فنیوحرفهای در سال جدید تقویت میشود
انعقاد تفاهمنامه میان دانشگاه حضرت معصومه(س) و اتحادیه طلا و جواهر استان قم
ادامه پیگیری اولویتهای پنج گانه وزارت علوم در سال ۱۴۰۳
راهاندازی فرنما /بازگشت نشاط سیاسی به دانشگاهها و درخشش دانشجویان در یونیورسیاد
دکمه جدیدی که به کیبورد لپتاپها اضافه شد
ابلاغ آیین نامه استقرار مدارس و مراکز غیر دولتی در مناطق، نواحی و محلات مختلف کشور
برنامه آموزش و پرورش برای استخدام ۷۲ هزار معلم جدید
اعلام نتایج پویش مهر از اردیبهشت ۱۴۰۳
پذیرش فرهنگیان در مراکز اقامتی نوروزی از مرز یک میلیون نفر روز گذشت
شعارسال با توصیه محقق نمی شود/ مجلس در حوزه اقتصاد سوداگرانه ورود کند
تازهترین آمار داوطلبان نوبت دوم کنکور اعلام شد
غولهای فناوری کمر به نابودی یک شرکت بستند
کاوازاکی نینجا H2R جذابترین ابر موتورسیکلت دنیا+عکس
اولین جت پهن پیکر چینی در راه است+عکس
منتظر یک تغییر بزرگ در صفحه هوم آیفون باشید
فولکس واگن خودرویی برای ۱۸ سالهها تولید کرد+عکس
بزرگترین ناوگان نیروی هوایی دنیا برای این کشور است+عکس
تصویر لو رفته از گوشی جدید گوگل+عکس
دردسر حضور در فضا برای فضانوردان که رهایشان نمیکند
تصویر جدیدی از دماوند در بهار امسال+عکس
تصویر زیبایی از شکوفه های گیلاس و کوه فوجی ژاپن+عکس
تصویر تازه هومن برق نورد که شبیه بهنام تشکر شد+عکس
تصویر تازه از النازشاکردوست و سروش صحت که پربازدید شد+عکس
تصویری از سفره شش کیلومتری افطار در مشهد +عکس
رونمایی از خودروی مستربین مدل ۲۰۲۵+عکس
جنگنده جدید آلمان با توان حمل سلاح ۸ تنی+عکس
دورترین چیزی که با چشم غیرمسلح میتوانیم در آسمان ببینیم
رباتهای انسان نما جایگزین جمعیت کم دنیا میشوند+عکس
آمریکا یک بمب افکن جدید تست و کنسل کرد+عکس
دیزنی رنگ سبز جدیدی ابداع کرد که جای دیگری نیست+عکس
دانشمندان به دنبال ذرات شبح در تونلهای منظومه شمسی
ترفندهایی برای افزایش سرعت اینترنت موبایل
خورشید ذرهای کوچک از این ابرخوشه است+عکس
ارسال ۱۵۰۰ اثر به دبیر خانه جشنواره شعر رضوی
اجرای پویش ملی در پناه خدا ویژه دانش آموزان در ایام نوروز و ماه رمضان
برخورد قویترین طوفان خورشیدی طی سالها اخیر به زمین
دولتهای اسلامی به شریان اقتصادی دولت صهیونیستی آسیب وارد کنند
۱۱ مرحله ثبت نام نوبت دوم کنکور
نحوه برگزاری کلاسهای دانشجویان پس از تعطیلات نوروز اعلام شد
حمایت از پایاننامههای حوزه صنایع غذایی در قالب برنامه فنتز
این بخش ویندوز ۳۰ سال بدون تغییر مانده است+عکس
ماه از ایستگاه فضایی این طور دیده میشود+عکس
کمک هزینه ۱۰۰میلیون یورویی به دانشگاهها تعلق گرفت
کتاب ماجرای احمد و سارا برای کودکان و والدین
چاپ سهکتاب روانشناسی رسانه اجتماعی، هنر و شطرنج توسط دو ناشر
آغاز ثبتنام آزمونهای ورودی مدارس سمپاد و نمونه دولتی از ۱۸ فروردین
وزیر آموزش و پرورش: حتی یک مورد لو رفتن سؤالات امتحان نهایی صحت نداشت
معرفی سامانه ثبتنام دانشجویان اتباع
اینفوگرافیک مراحل ثبت نام آزمون سراسری سال ۱۴۰۳ ( نوبت دوم )
هدفگذاری افزایش اعضای هیات علمی تا هزار نفر/ تشکیل ۲ مرکز ملی تحقیقاتی
پذیرش بیش از۹۱۸ هزار نفر در مراکز اقامتی آموزش و پرورش/استان فارس بیشترین اسکان نوروزی فرهنگیان
نیروی دریایی کرهجنوبی یک پهپاد جدید با قابلیت حمل محموله ساخت+عکس
افزایش ۲۲۰ درصدی رتبههای برتر کنکور توسط دانشآموزان مناطق محروم
برنامه آموزش و پرورش برای استخدام ۷۲ هزار معلم جدید/امسال کتابهای پایه اول تغییر میکند
استاد اخراجی در علوم پزشکی تهران نداشتیم/ بازنشستگی اساتید طبق روال قانونی بوده است
جهاددانشگاهی کمکیار نظام آموزشی است
اعلام جزئیات برگزاری آزمون فرهنگیان
هند بالگرد تهاجمی آمریکا را مونتاژ میکند+عکس
مراکش ساخت بزرگترین و پیشرفته ترین ورزشگاه دنیا را آغاز کرد+عکس
بنسلمان با الهام از یک بازی معروف شهربازی پیشرفته میسازد+عکس
مقایسه جتهای جنگنده F-35 و F-22 آمریکا+عکس
این جنگنده قدرتمند گزینه اصلی ارتش روسیه است+عکس
تاریخ رونمایی iOS 18 به صورت رسمی اعلام شد
مادربزرگ ۷۵ ساله در این بازی کامپیوتری رکورد زد+عکس
رقابت تنگاتنگ آیفون ۱۵ با این مدل از گوشی شیائومی+عکس
مار چهار متری به فضا فرستاده شد=عکس
تامین خوابگاه یکی از شروط صدور مجوز برای جذب دانشجوی بینالملل
مسابقه کتاب شیرین برگزار میشود
پذیرفتهشدگان آزمون استخدامی مربیان تربیت بدنی مهر امسال سر کلاس میروند
به زمین دوم سلام کنید+عکس
مار چهار متری به فضا فرستاده شد=عکس
چرا خورشیدگرفتگی پیش رو از همه خورشیدگرفتیها مهمتر است؟
اولین تانک ارتش آمریکا با طراحی رنو+عکس
ماه از ایستگاه فضایی این طور دیده میشود+عکس
اولین جت پهن پیکر چینی در راه است+عکس
استخر و هتل بزرگ بنسلمان که دو ساحل را به هم وصل میکند+عکس
اینترنت میلیونها نفر به صورت همزمان قطع میشود
کشف سنگ قیمتی که از الماس سختتر است+عکس
یک خانواده با تماس ماهوارهای آیفون نجات پیدا کردند
خورشید ذرهای کوچک از این ابرخوشه است+عکس
بحرین تانکهای آبرامز آمریکایی را خرید+عکس
بنسلمان با الهام از یک بازی معروف شهربازی پیشرفته میسازد+عکس
ساعت مچی با شکلی عجیب و غریب از جنس شهاب سنگ+عکس
هند بالگرد تهاجمی آمریکا را مونتاژ میکند+عکس
سایه سیاهی که از فضا روی زمین افتاده بود چیست؟
آنچه که درباره اینترنت ماهوارهای نمیدانید
یک فیلترینگ تازه بلای جان تلگرام شد
این بخش ویندوز ۳۰ سال بدون تغییر مانده است+عکس
دورترین چیزی که با چشم غیرمسلح میتوانیم در آسمان ببینیم
سه ابزار پیشرفته هوش مصنوعی به واتساپ اضافه شد+عکس
هوش مصنوعی به هالیوود قدم گذاشت و زنگ خطر به صدا درآمد
دکمه جدیدی که به کیبورد لپتاپها اضافه شد
تصویر گلکسی M۵۵ سامسونگ لو رفت+عکس
رقابت تنگاتنگ آیفون ۱۵ با این مدل از گوشی شیائومی+عکس
ChatGPT دانش آموزان را بیچاره کرد +نتیجه تحقیقات اعلام شد
دردسر حضور در فضا برای فضانوردان که رهایشان نمیکند
تصویر لو رفته از گوشی جدید گوگل+عکس
گوشی جدید آنر به زودی رونمایی میشود+عکس
صحبت مدیرعامل اپل درباره گوشی آیفون جنجال به پا کرد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.