به گزارش ثریا در سلسله یادداشتهایی که پیش روی شماست قواعد اندیشه در قرآن و به تعبیری قواعد اندیشه قرآنی توسط مصطفی عباسی مقدم استاد علوم قرآن دانشگاه کاشان از متن آیات استخراج شده است. از آنجا که اندیشه و تعقل در قرآن جلوههای بسیار و آثار سرشار دارد، منظور ما انواع و شاخههای مختلف آن یعنی هرگونه عقلورزی، تأمل، فکر، تعمق، آینده نگری و عاقبت اندیشی را شامل میشود. منظور از قواعد هم قانونمندیها و ضوابطی است که بر اندیشه مومنانه در پرتو قرآن احاطه دارند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در محفل انس با قرآن کریم در نخستین روز ماه مبارک رمضان، که امسال به دلیل کرونا به صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد، به بحث قواعد قرآن برای زندگی انسان پرداختند.
و اینک بیانی مختصر از این قواعد:
قاعده نهم اندیشه قرآنی: بصیرت
از نظر قرآن، انسان علاوهبر آگاهیهای ظاهری که با خواندن و گوشدادن و دیدن بهدست میآورد، آگاهیهای درونی و باطنی نیز دارد که به آن بصیرت گویند. بهعبارتی گاهی با حواس خود، بهخصوص با چشم سر میبینیم و میفهمیم و گاهی بهچشم دل میبینیم و آگاهی مییابیم. تقریباً همه انسانها به شهود و تجربه شخصی، نمونهها و آثار دیدن با چشم دل را پذیرفتهاند و اهلعرفان در این مسیر پیشتازند. اما تفاوت این است که دیدههای چشم دل چندان قابلاثبات و انتقال به دیگران نیستند، مگر آنکه با یافتههای چشم سر تلفیق شوند.
اما بصیرتی که قرآن بهعنوان یک ارزش و مطلوب مطرح میکند، بینشی عمیق و همهجانبه است که هم توسط حواس آدمی تأیید میشود و هم ازسوی دل و مشاعر درونی او. شاهد روشن آن اینکه بصیرت از ریشه بصر مشتق شده که بهمعنای چشم است و فعل بَصَرَ یعنی دیدن و نقطه مقابل آن عما یا کوردلی است. پس انسان بصیر پس از طی مرحله دیدن و حس کردن، وارد عرصه جدیدی از بینش و آگاهی میشود که به آن بصیرت گویند، ولی آنکه فاقد بصیرت است و از منظر قرآن، «اعمی» قلمداد میشود، به مرحله آگاهی و بینش نمیرسد و سطحینگری او را در این سخن مولا علی میبینیم: «إنَّ الدَّنیا مُنتَهی بَصَرِالأعمی؛ همانا دنیا آخرین حدِ میدان دیدِ افراد کوردل است.» (غررالحکم، ۲/۶۵۵)
حال اگر بخواهیم جایگاه بصیرت در سپهر اندیشه قرآنی را روشن کنیم باید گفت بصیرت در میان روشها و مقدمات اندیشه، مقدمهای قابلاطمینان و بلکه ارزشمندترین تکیهگاه اندیشه محسوب میشود، چراکه در برابر ظاهربینی، زودباوری و سطحینگری قرار میگیرد. انسانهای زودباور و سطحینگر همان هَمَجرِعاع و توده ناآگاهی هستند که بهسادگی فریب ادعاهای پرطمطراق و تبلیغات پرزرقوبرق را میخورند یا در اثر هوای نفس دچار خودفریبی میشوند، درحالیکه اهل بصیرت در مواجهه با حوادث عجیب و افکار پیچیده بهخصوص فتنهها و وسوسههای نفس و شیطان، ضمن بررسی و موشکافی مساله با نگرشی ژرف و چندسویه، و صدالبته با توکل بر خدای خویش، به راهحل میرسند و هرگز بازیچه بازیگران انحرافانگیز یا دنیاطلب نمیشوند.
در سوره یوسف آیه ۱۰۸ دعوت پیامبر و یارانش برمبنای بصیرت معرفی شده: «قُلْ هَذِهِ سَبِیلِی أَدْعُوا إِلَی اللَّهِ عَلَی بَصِیرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِی: بگو این طریقه و راه من است که من و هرکس پیرو من است، برپایه بصیرت و بینایی بهسوی خدا دعوت میکنیم.» تفسیر نمونه اینگونه معنا میکند: من این راه را بیاطلاع یا از روی تقلید نمیپیمایم، بلکه «از روی آگاهی و بصیرت، خود و پیروانم» همه مردم جهان را به سوی این طریقه میخوانیم.
تفسیر نور میگوید: مردم را چشمبسته و بدون آگاهی نباید به انجام کاری ترغیب کرد. «عَلی بَصِیرَةٍ». در این راستا (قَالَ علیهالسلام کُنْ فِیالْفِتْنَةِ کَابْنِ اللَّبُونِ لَا ظَهْرٌ فَیُرْکَبَ وَ لَا ضَرْعٌ فَیُحْلَبَ) حکمت ۱ نهجالبلاغه درباره روش برخورد با فتنهها میگوید: در زمان فتنه مانند ابناللّبون (بچه شتر نر که دو سالش تمام شده و مادرش بچهای را که پس از آن زاییده، شیر میدهد) باش که نه پشتی دارد تا بر آن سوار شوند و نه پستانی که از آن شیر دوشند (هنگام فتنه و تباهکاری طوری رفتار کن که فتنهجویان در جان و مال تو طمع نکنند و از تو سوءاستفاده نکنند).
از طرفی، قران آیات و بیانات خود را بصائر (بصیرتها و آگاهیهای عمیق) میداند: هَذَا بَصَائِرُ لِلنَّاسِ وَهُدًی وَرَحْمَةٌ لِّقَوْمِ یوقنون. این (قرآن و شریعت آسمانی) وسایل بینایی و مایه هدایت و رحمت است برای مردمی که (به آن) یقین دارند.(جاثیه :۲۰)
امامصادق (ع) در باب اهمیت بصیرت فرمود: اَلعامِلُ عَلی غَیرِ بَصیرهٍ کَالسّائِرِ عَلی غَیرِ طَریقٍ، فَلا تَزیدُهُ سُرعَهُالسَّیرِ اِلاّ بُعداً؛ کسی که بدون «بصیرت» عمل میکند، همچون روندهای است که در بیراهه میرود؛ پس هرچه سریعتر رود، از مقصد دورتر میشود. (تحفالعقول، ص ۳۶۲)
چگونه بصیرت را تقویت کنیم؟ این گوهر ارزشمند باطنی وقتی حاصل میشود که انسان رنج مطالعه و پیجویی حقایق و دقت در امور هستی را به جان بخرد و از سستی و ترس و احتیاط در کشف حقایق پرهیز کند.
امامعلی (ع) مقدمات بصیرت را چنین معرفی میکند: فَإنَّما البَصیرُ مَن سَمِعَ فَتَفَکَّرَ وَ نَظَرَ فَأبصَرَ وَانتَفَعَ بَالِعَبرِ؛ انسان بصیر کسی است که بشنود و بیندیشد، نگاه کند و ببیند و از عبرتها بهره گیرد. (میزانالحکمه، ح ۱۷۳۲) نیز علی (ع) فرمود: مَنِ اسْتَقْبَلَ الْأُمُورَ أَبْصَرَ (غررالحکم و دررالکلم، ص ۵۷) هر که از قبل پیشبینی کند و به پیشواز کارها برود و نسبت به امور دوراندیش باشد، بینش و بصیرت یابد. امامکاظم (ع) نیز فرمود: تفقهوا فی دینِالله فَأنَّ الفِقهَ مِفتاحُ البَصیرةِ وَ تَمامُ العِبادَةِ؛ «در دین خدا تفقه و کاوش کنید، چراکه فقه و فهم دین، کلید بصیرت و کاملکننده عبادت است.» (بحارالانوار، ج ۱۰، ص ۲۴۷) و آخرین و مهمترین عامل بصیرت، تقواست که در این آیه به ظرافت اشاره شده و به فراست فهمیده میشود: إِنَّ الَّذِینَ اتَّقَوْا إِذَا مَسَّهُمْ طَائِفٌ مِنَ الشَّیْطَانِ تَذَکَّرُوا فَإِذَا هُمْ مُبْصِرُونَ. (اعراف/۲۰۱)
پرهیزگاران هنگامی که گرفتار وسوسههای شیطان شوند، به یاد (خدا و پاداش و کیفر او) میافتند و (در پرتو یاد او، راه حق را میبینند و) ناگهان بینا و بصیر میشوند. جمله فاذا هم مبصرون، بسیار قابلتامل است و درونی بودن این آگاهی و شبهالهامی و سریعبودن آنرا میتواند برساند.
منبع: خبرگزاری مهر
آگهی/ گیربکس سایکلو گومائو چه تاثیری در افزایش سرعت و کارایی صنایع دارد؟
سیزدهمین دوره جشنواره تیتر ۱۵ اردیبهشت ماه برگزار می شود
شیوهنامه مشوقهای خدمتی برای کسب مهارت دانشآموختگان دانشگاهی ابلاغ شد
اساتید دانشگاههای جهان صهیونیستها را تحریم کنند
منتخبین هجدهمین مسابقات ربوکاپ ۹ سهمیه جهانی دریافت میکنند
واگذاری مالکیت ساختمان سابق دانشگاه علمی کاربردی واحد استان اردبیل به دانشگاه محقق اردبیلی
جرائم متخلفان کنکور اعلام شد
تشریح مأموریت جهاددانشگاهی در راستای نیازهای کشور
بیانیه مدرسین دروس معارف اسلامی دانشگاههادر حمایت از حمله موشکی سپاه
مهلت ثبت نام در آزمون فلوشیپ پزشکی سال ۱۴۰۳ تمدید شد
۴۵ قفسه کتاب کانون در مدارس ۱۰ استان کشور جاگذاری شد
سامانه نقل و انتقال دانشجویان علوم پزشکی از یکم اردیبهشت فعال میشود
وزیر علوم بر پیگیری امور معیشتی یاوران علمی دانشگاهها تاکید کرد
طرح رتبهبندی و اعتبارسنجی مؤسسات آموزش عالی تهیه میشود
سهچهارم مسافران از اقامتگاههای غیررسمی و بدون مجوز استفاده کردند
گذر نهضت سوادآموزی از وضعیت حاضر به مدلهای جدید آموزشی طبق برنامه هفتم
تایید انتخاب ۱۰ رییس دانشگاه و مرکز آموزشی و تحقیقاتی کشور
زمان ثبت نام وام شهریه دانشجویی دانشگاه علمی کاربردی اعلام شد
شنبه آخرین مهلت ثبت نام برای امریه سربازی دانشگاه تهران
آزمونهای شبه نهایی از ۹۰ درصد محتوای برنامه و کتاب درسی است
امکان استفاده از تک ماده برای ۴ درس با نمره ۷ به بالا
بکارگیری معاون پرورشی در مدارس غیردولتی ضروری است
تاریخ طب در ایران معرفی و بررسی میشود
رونمایی از پلتفرم نشر دانشگاهی
مدارک مورد نیاز پذیرفتهشدگان آزمون استخدامی جهت بارگذاری در سامانه گزینش
تدوین طرح مدرسه مجازی در راستای کاهش تنوع مدارس
مهلت ثبت نام آزمون EPT اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ دانشگاه آزاد اسلامی تمدید شد
شورای تحقیق جذب هیات علمی تشکیل میشود
صدور مجوز راهاندازی مدارس سمپاد عشایری در سه استان کشور
جزئیات اعلام نتایج آزمون آموزگاری و حضور در مراحل مختلف استخدام
تداوم توزیع شیر رایگان در مدارس تا پایان امتحانات/ چالش تامین پاکت استریل شیر
تحلیل بیانات رهبر انقلاب در دیدار با دانشجویان/ پاشنه آشیل جهاد تبیین محیط دانشگاه است
شیوهنامه المپیاد ورزشهای فناورانه دانشجویی ابلاغ شد
واگذاری آزمونهای ارتقا و گواهینامه دستیاران پزشکی به دانشگاهها
جاماندگان نوبت دوم کنکور ۱۴۰۳، امروز و فردا نامنویسی کنند
قدرت نظامی ایران حرف اول و آخر را در منطقه میزند
زمان اعلام نتایج اولیه آزمون دکتری اعلام شد
پروژههای اولویتدار دانشگاه تهران تکمیل می شود
انجام عملیات «وعده صادق» مایه مباهات است
نشست شورای مسکن دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد
ایران جزء ۱۵ کشور برتر جهانی در جذب دانشجویان بین المللی
نتایج اولیه و زمان انتخاب رشته آزمون دکتری ۱۴۰۳ منتشر شد
کتاب ای کاش زودتر برای سوالات نوجوانان درباره حجاب منتشر شد
فلسفه عشق نقد و بررسی میشود
ورود شخصیتهای خارجی به محصولات خواب کودکان
دهمینجلسه درسگفتارهای سعدیخوانی برگزار میشود
طنز یعنی چه؟
شرکت هزار عضو هیات علمی در فرصتهای مطالعاتی جامعه و صنعت
شبیهسازی آزمونهای شبهنهایی با امتحانات نهایی/توصیه به دهم و یازدهمیها برای شرکت در آزمون
امسال ۷۰ هزار معلم جذب آموزش و پرورش می شوند
زمان اعلام نتایج اولیه آزمون دکتری اعلام شد
ثبتنام عمره مفرده ویژه مستعدان بنیاد ملی نخبگان آغاز شد
تیم امدادی ماهر در هر مدرسه تشکیل میشود
زمان ثبت سفارش کتابهای درسی به تعویق افتاد
آماده سازی اعزام تیمهای دانشجویی به رویدادهای برون مرزی
مراسم بزرگداشت شهید مدافع حرم در دانشگاه پیام نور برگزار شد
ارسال ۶۶ هزار و ۷۸۰ جلد کتاب به مراکز کانون پرورش فکری
زمان شروع نقل و انتقال دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی اعلام شد
استفاده از کمکهای مشورتی والدین دانشجویان برای پیشبرد اهداف وزارت
اساتید دانشگاه ابعاد عملیات تاریخی وعده صادق را تبیین کنند
آغاز مهارت افزایی دانشجویان داروسازی با همکاری صنایع سلامت محور
کتاب منظومه فکری رهبر معظم انقلاب در موضوع آموزش و پرورش رونمایی میشود
چهار تغییر در دانشگاه فرهنگیان
ربوکاپ؛ حرکت رباتها به سمت آیندهای درخشان
وقتی مسؤولان پز فعالیتهای پژوهشی بانوان ایرانی را در محافل بینالمللی میدهند
امنیت آزمون سراسری مطالبه ملی است
ساختار مراکز مشاوره دانشگاهها تغییر کرد
راهاندازی سامانه مهارت افزایی هدفمند و نوآورانه در دانشگاه امیرکبیر
رونمایی از سامانه مهارت افزایی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر
جزئیات برگزاری بیست و نهمین المپیاد علمی دانشجویی اعلام شد
حمایت ۳.۵ میلیاردی دانشگاه صنعتی امیرکبیر از صنعتی سازی پایان نامهها
ساماندهی۴۰ درصد معلمان «رسمی» پایه ابتدایی در نظام دوری/ نیروهایی که وارد این دوره نمیشوند
راهیابی ۴۰ نفر به مرحله نهایی المپیاد دانشآموزی نانو
رئیسجمهور اصلاح قانون تأسیس مدارس غیردولتی را ابلاغ کرد/ درآمد غیرانتفاعیها شفاف میشود
خضریان: آموزش و پرورش شاخص و سازوکاری برای سنجش اثربخشی برنامههای خود ندارد
خضریان: آموزش و پرورش شاخص و سازوکاری برای سنجش اثربخشی برنامههای خود ندارد
۳۱ فروردین آخرین مهلت کودکستانها برای تکمیل فرآیند محاسبه شهریه
از راهاندازی پویش سپاس سردار تا ساخت پروفایل «من و سردار، شما همه»
روزهای سخت دانشگاههای خصوصی در آمریکا
حمله سپاه پاسداران به رژیم صهیونیستی معجزه انقلاب اسلامی بوده است
ایران چطور گنبد آهنین را در هم شکست؟ +عکس
تغییر شکل عجیب هرم بزرگ مصر+عکس
چرا آدم فضاییها خودشان را به انسانها نشان نمیدهند؟
آنچه درباره ناوگان پهپادی ایران نمیدانید+عکس
ستاره نوترونی مرده در کهکشان دوباره زنده شد+عکس
قابلیت ارتباط ماهوارهای به گوشیهای گوگل اضافه شد
این موشک نیست یک هواپیمای خاص و پرسرعت است+عکس
مشخصات موشک سنگینی که دیشب روسیه پرتاب کرد+عکس
انفجار این بمب الکترومغناطیسی قربانیان را ۲۰۰ سال عقب میبرد+عکس
فعالیت دانشگاه بینالمللی زاگرس غیرقانونی اعلام شد
ترجمه روسی به فارسی دکتر ژیواگو منتشر شد
ناگفتههای کسر ۱۰ میلیون تومان از حقوق دانشجومعلمان به عنوان مقرری ماه اول!
موشک ایرانیای که سامانه ضد موشک اسراییل را فلج میکند+عکس
موتور خودروی فرمول یک در خودروی معمولی قرار گرفت+عکس
توسعه تضمین اشتغال با راهاندازی مراکز جدید در دانشگاه علمیکاربردی
کسر ۴۵ درصد از حقوق دانشجومعلمان لغو شد
مدیریت غذای دانشجویی احتمالا به وزارت علوم واگذار میشود
جزییات نمایشگاه کار به میزبانی دانشگاه امیرکبیر اعلام شد
چهار تغییر در دانشگاه فرهنگیان
تفاوت موشکهای بالستیک، کروز و هایپرسونیک ایران در چیست؟
۴۵ درصد به دریافتی دستیاران اضافه شد
جهش علمی ایران نسبت به سرمایهگذاری مالی در دنیا بینظیر است
جزئیات اعلام نتایج آزمون آموزگاری و حضور در مراحل مختلف استخدام
گوشیهای سامسونگ آیفون را شکست دادند
مهلت ثبت نام دکتری بدون آزمون شریف تمدید شد
شاد به کاربرانش هشدار داد
راهاندازی سامانه مهارت افزایی هدفمند و نوآورانه در دانشگاه امیرکبیر
زمان برگزاری نخستین کنفرانس ملی مهارت اعلام شد
یک سیارک بزرگ به زمین نزدیک میشود
کتاب مهندسی مرجع جامع کنترل، در سیستم حمل و نقل چاپ و راهی بازار نشر شد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.