به گزارش ثریا قسمت نخست فصل جدید برنامه «زاویه» که با سردبیری و اجرای حبیبالله رحیمپور ازغدی به مناظره حسین سوزنچی، دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم (ع) و مهدی نصیری، پژوهشگر حوزه دین و سیاست، پیرامون موضوع «نسبت میان حجاب و سیاست در ایران» اختصاص داشت، با واکنشهای متعدد اساتید و اصحاب علوم انسانی مواجه شد. در همینباره، حسین کچویان، دانشیار جامعهشناسی دانشگاه تهران و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، در یادداشتی به بیان نکاتی مصداقی و بنیادی درباره چندوچونِ مناظرۀ برگزارشده و دیدگاههای مطرحشده در آن پرداخته است.
متن یادداشت کچویان به این شرح است؛
دقت در مباحثات جاری در عرصۀ عمومی، دلالت بر مشکلات جدی در این عرصه دارد. بعضی از مشکلات ناشی از اضافه شدن فضای مجازی و غلبۀ آن بر این فضاست. نقصان، جعل، تحریف، بیاعتباری منابع آمارها و نظایر آن از این قبیل میباشد! هر کس به آنچه در اینترنت مییابد، بهعنوان آمار دقیق و تحقیق علمی، بدون ارزیابی منابع و یا سنجش اطلاعات و آمارها استناد میکند. کثرت منتشرات، سرعت و شتاب آن، تنوع غیرقابل احصای افراد و موسسات فعال در فضای مجازی، ناشناسی آنها و امکانات پیچیدۀ دخل و تصرف در اطلاعات با توجه به دشواری سنجش آن، از علل بروز این مشکلات است. اطلاعات و آمارهایی که اخیراً بهعنوان تحقیقات علمی و نظرسنجی در مورد مقولاتی مثل دینداری جامعه توسط موسسه مجعول و ضد انقلاب «گمان» پخش و بهسرعت گسترش یافت، خطر این مشکلات را برای مباحثات عمومی نشان میدهد. اما مشکلات دیگر بعضاً بهدلیل هرج و مرج حاصله در این سپهر است که گسترش سپهر عمومی بعد از انقلاب اسلامی و ورود بازیگران متنوع و کثیر به آن بهوجود آورده است. کسانی مثل آقامیری که معلوم نیست چه تخصص و دانشی داشته یا کجا و چقدر آموزش معتبر دیده، چقدر روشمند در حوزۀ ادعایی تحقیق کرده یا اعتبار و ارزش آنها و کارهایشان چقدر است، امروزه در این عرصه بسیار فعالاند که هر یک برای ایجاد انحراف بحث از مسیر درست، جریانسازی انحرافی، طرح ادعاهای بیپایه اما چشمگیر، مخالفخوانی، غوغاسالاری و طرح ادعاهای گزاف، شبههسازی و زیرسوال بردن بیمبنا و دلیل اصول و ارزشها یا آدمها و… کفایت میکند.
گسترش امکاناتی مثل کثرت موسسات آزاد و غیر آزاد بهاصطلاح تحصیل و مدرکفروشی و تکثیر دکتری از سویی، و ایجاد زمینۀ ظهور مجتهدینِ مکتبنرفته و درسناخوانده که چند صباحی در درس استادی حاضر شده و سپس با جمعآوری و کنار هم گذاشتن مطالب حدیثی و غیرحدیثی یا ماخوذ از کتب دیگران با انتشار بهاصطلاح کتاب، اعتبار اجتهاد خود را تضمین میکنند از سویی دیگر، امکان تکثیر افرادی از نوع «آقامیری» را فوقالعاده بالا برده است. وقتی حضور این افراد با موسساتی مثل «گمان» یا مداخلات رسانههای بیرونی و درونی در مباحثات عرصه عمومی لحاظ شود، انتظار کشف حقیقت و روشنگری بهعنوان کارکرد مباحثات عرصۀ عمومی بسیار سخت، یا شاید ناممکن شود. اما احتمالاً مهمترین مشکل معیارهایی باشد که برای داوری مباحثات در این عرصه حاکم است. تفصیل این مشکل بسیار مهم در مجال اینجا نیست چون مساله به محدودیتهای معرفتشاختی برمیگردد که تجدد با از دستدادن امکان کشف حقیقت دچار آن شده است.
از این منظر اینکه مباحثات عرصه عمومی در تجدد، مطابق مصداقی از آن در اندیشههای هابرماس، توافق جمعی بر پایۀ قبول و رد جمع و جامعه باشد، منطقیِ تجدد و ویژگی ساختاری عرصۀ عمومی آن است. اما اینکه عرصۀ عمومی ایران اسلامی درستی یا نادرستی اعدام «افکاری» یا حجاب و بیحجابی را با معیار قبول یا رد این یا آن گروه جامعه ارزیابی کند، فاقد هرگونه منطق و عقلانیت است. جامعۀ ایران فاقد هویت یا واجد هویت سکولار نیست که معیار درستی و نادرستی امور در آن، عقل خودبنیاد فردی یا جمعی یا جامعه باشد تا در صورت مخالفت اکثریت (مطابق فرض نادرست)، آنرا تغییر داده یا حذف کنیم. حتی اگر از دو سوی این مباحثه یکی معتقد با ارزشهای غربی و عقل خودبنیاد بود، نیز منطقاً و عقلاً نبایستی معیار در این بحث خوشامد یا بدآمد جمع باشد چون ایران اسلامی به حجیتهای متعدد از جمله حجیت انقلاب اسلامی بر پایۀ معیار دین و ارادۀ حق، داوری و ارزیابی میشود والا بحث دچار تناقض میگردد.
اما عجیب این است که وقتی طرف بحث به حجیت دین استدلال میکند، باز هم معیار مدرنیته دنیاخواه و خواست جمعی را مبنای داوری میداند؛ عجیبتر آنکه این کار با ادعای ضدیت با تجدد یا از سوی فردی انجام شد که مدعیاست در ضدیت با تجدد دو ندارد و حتی عرفان و فلسفه را نیز بهدلیل تعارض آن با دین و داشتن ریشهها یا مایههای یونانی و غیراسلامی رد میکند. آیا بنا بوده که با ادعای گُنگی دین و زدنِ لگام «حیرت» بر دهان شرع، حقیقت و هدایت را از عقل خودبنیاد و معیار اومانیستی پذیرشِ جمع بخواهیم؟ ظاهراً هر زمان شرع را بهنحوی چه با ادعای قبض و بسط و چه با ادعای «حیرت»، صامت و ساکت میکنند، قرار بر حکمرانیِ عقل مدرن است واِلا از منظر دین، حلال و حرام محمد (ص) الی یوم القیامه بر یک حال است و هرگاه در جامعه مشکلی در عمل به دین بهوجود آمد، تکلیف یا چاره رهاکردن و تغییر دین نیست.
در جامعهای که اراده کرده بر اساس دین زندگی کند، هرگاه منکر دیده شود، تکلیف این نیست که در مقام توجیه رفتار غیردینی و ضدّدینی برآییم و اهواهِ جمع را دلیل نادرستی آن حکم و توجیه رفتار غیر دینی عدهای دیگر قرار دهیم. بلکه بایستی مطابق تکلیف دینی در مقام نهی و اصلاح برآییم، و با تلاش برای فهم رفتار غیردینی چارهای برای تصحیح آن بیابیم. عجیب نیست که با دیدن رفتار غیردینیِ عدهای در جامعه بگوییم این نشان میدهد آنها این حکم را نمیخواهند؟ مگر عدم عمل به آن تکلیف دینی، معنایی جز این دارد که شخص به هر دلیلی نمیخواهد از آن حکم تبعیت کند؟ عجیبتر اینکه در جامعه اولین کسانی که در مقام توجیه رفتار غیردینی و تبیین نظری آن در دین برمیآیند و خواهان تعییر حکم خدا میشوند، مدعیان علم و فهم دیناند! درحالیکه تکلیف دینی آنان این است که در مقام کمک به هدایت آنانی برآیند که گرفتار مشکل شدهاند، نه اینکه با دعوت به تغییر حکم دینی، خطای آنان را موجه و به او برای ادامه رفتار نادرست کمک و گمراهی کمک کند! خود دلیل این وضع غریب، هیچ امر دیگری نیست جز غلبۀ ذهنیت تجددی که حتی مدعیان ضدیت رادیکال با دین را نیز گرفتار کرده است. این نوع نگاه که بهطور تام و تمام اندیشه و باوری تجددگرایانه و سکولاریستی است، وقتی از سوی بیدینان دنبال میشود عجیب نیست، عجیب این است که انسان، ادعای ضدیت رادیکال با تجدد داشته باشد، اما چنین مومنانه به اصول آن باور داشته و در راه ارزشهای آن جهاد کند!
در واقع، بر اساس آنچه گفته شد، اشکال جدی و پایهای به مناظراتی که ترتیب داده میشود، دو تاست. اشکال اول این است که به شهرت اکتفا کرده و تخصص و قابلیتهای علمی افراد لحاظ نمیگردد، در نتیجه افرادی درگیر بحث میشوند که ادعاهای گزافه و بیمبنا میکنند که انگیزه آن یا کسب شهرت یا حبّ و بغض و نظیر آن است. اما اشکال دوم این است که افراد تکلیفشان معلوم نیست و این بسیار خطرناک است که کسی از موضع دین سخن بگوید اما ادله یا دلایل وی عمدتاً دنیاگرایانه و تجددی است. این اشکال که ادعا کند که اکثر جامعه مخالف یک حکم دینی هستند، بدون آنکه دلیل معتبر داشته باشد یک مشکل، اما اینکه بگوید چون مثلاً با فقر نجنگیدید (درستی و نادرستی آن بماند برای جای خود) یا چون شما زیادی در مورد آن حکم، فعالیت کردید و در مورد احکام دیگر نه، یک مصیبت دیگر است! معلوم نیست این ادله چه ربطی به دین و جامعه و نظام دینی دارد؟ یا اینکه بگوییم چون منظومۀ دین کجوکوله تصویر شده، پس باید فلان حکم را تعطیل کرد. بله، افراد میتوانند از موضع غیردینی دلیل بیاورند اما نباید خود را جای اهلِ دین یا حتی طرفدار انقلاب جا بزنند، مگر اینکه واقعاً چنین باشند و نه اینکه موجب گمراهی مردم شوند.
منبع: خبرگزاری مهر
پژوهشهای چراغ خاموش امنیت ایران را رقم زد
تظاهرات دانشجویان آرژانتین در پی کاهش ارائه آموزش عالی دولتی
کتابی که برای آشنایی با افغانستانیها باید خوانده شود
رییس سازمان بسیج اساتید: ۵۰ بسته سیاستی به مسئولان ارائه شد
پویش سلامت دهان و دندان ۱۷ تا ۱۹ اردیبهشت برگزار میشود
آییننامه مدرسه تراز سند تحول بنیادین نهایی شده است
امضای تفاهمنامه فیمابین وزارت آموزشوپرورش و سازمان نظام پزشکی کشور
آخرین محور رویداد من یک دانشآموزم با نام «امام مهربانی کلید خورد
ثبت سفارش کتابهای درسی آغاز شد
فراخوان ششمین دوسالانه بینالمللی کارتون کتاب منتشر شد
ورود مسافر و مهتاب با فرقه خودبینان به کتابفروشیها
امروز، آخرین مهلت توزیع کارت کنکور/ آغاز رقابت داوطلبان از فردا
آکادمی ورزش و تندرستی دانشگاه علامهطباطبائی راهاندازی شد
کنترل دانشجویان حامی فلسطین به شهردار نیویورک رسید
هشدار پلیس فتا به کنکوریها درباره تبلیغات فروش سوالات کنکور و تجهیزات تقلب
مجموعه شعر طنز دیزی در پنت هاوس منتشر شد
دانشمندان قلب ماه را دیدند+عکس
دانشگاه علامهطباطبایی میزبان ۱۵ هزار و ۳۰۵ داوطلب کنکور سراسری
انقلابی بزرگ در صنعت ترانزیت و موتورهای دیزلی اتفاق افتاد
هزینه نگهداری از خودروهای لوکس آمریکایی چقدر است؟
پیشفروش شنل نامرئی کننده آغاز شد+عکس
ورود قدرتمندترین گوشی نوبیا به بازار
دانشمندان تعداد جهانهای موازی را اعلام کردند
بدون نیاز به اینترنت با واتساپ فایل منتقل کنید
حمایت دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی از طرح های فرهنگی
تعلیم و تربیت اولویت اصلی شورای عالی انقلاب فرهنگی است
جذب هیات علمی با مدرک دکتری در دانشگاه فنی و حرفه ای لغو شد
نتیجه آزمون سازمان راهداری اعلام شد
نحوه محاسبه شهریه مدارس از راه دور
سهم دانشآموزان مناطق محروم برای ورود به مدارس خاص باید بیشتر شود
مهلت ثبتنام آزمون سنجش شایستگیهای فنی وحرفهایها تا نهم اردیبهشت
آغاز پذیرش دانشجوی دکتری بدون آزمون در دانشگاه آزاد
هیچ دانشگاهی محدودیتی را برای جذب اساتید ایجاد نمیکند
جشنواره امامت و مهدویت در دانشگاه آزاد اسلامی برگزار می شود
نتایج آزمون جشنواره سراسری قرآن و عترت (ع) دانشجویان اعلام شد
لغو جایزه انجمن قلم آمریکا» در پی تحریم نویسندگان
برخی اختیارات را باید به مدارس تفویض کنیم
زندهگیری مار افعی در یک مدرسه
آغاز ثبت سفارش کتابهای درسی سال تحصیلی جدید
سخنان شهید بهشتی درباره نماز در بیست و هفت جمله منتشر شد
مواجههای نامتعارف با منطق هگل در کتابفروشیها
دانشجویان سراسر کشور به المپیاد ورزشهای فناورانه دعوت شدند
بررسی تأثیرپذیری الکترومغناطیسی تقویت کنندههای توان کاربردی در تجهیزات مخابراتی
اقدامات دانشگاه جامع در راستای گسترش عفاف و حجاب
تغییر شیوهنامه صلاحیت علمی اساتید دانشگاههای علوم پزشکی
آمار داوطلبان کنکور به تفکیک استانها اعلام شد
کدام واحدهای دانشگاه آزاد در زمان برگزاری کنکور تعطیل هستند؟
کاهش رغبت پسران به دانشگاه؛ شخصیت کاریکاتوری آموزش عالی یا افزایش مهارتمحوری؟
هشدار دانشگاه پیام نور به متقاضیان فراگیر ارشد/ مجوز ثبتنام به موسسات ندادیم
چاپ یکرمان پلیسی دیگر از فردریک دار/آموزش آدمکشی در بازار نشر
آمار داوطلبان نوبت اول کنکور سراسری ۱۴۰۳ به تفکیک استانهای کشور
هفدهمین آزمون پذیرش دانشجوی پزشکی از لیسانس تیرماه برگزار میشود
با تخلفات کنکوری و مجازات های آن آشنا شوید
زیبایی جانوران در کتابفروشیهای ایران
صدور کارنامه تربیتی برای دانشآموزان از سال تحصیلی جدید
کسر مقرری ماه اول از دانشجومعلمان بر اساس کدام قانون است؟
محدودیت تردد در روزهای 6 و 7 اردیبهشت در دانشگاه شریف
تشدید چالش دانشگاههای آمریکا با بازداشت صدها دانشجوی حامی فلسطین
علم با طعم شیرین آزمایشهای شیمی و فیزیک با حضور دانشجویان
مجازات متخلفان کنکور چیست؟
قصیده بهاریه سعدی، جمالستایی شیخ اجل
بیماری فردگرایی و افول جنبش دانشجویی
پذیرش دانشجوی دکتری به شیوه استادمحور برای اولین بار کلید خورد
نحوه محاسبه شهریه مدارس از راه دور
موفقیت ۲۰۰۰ هنرستانی در کسب و کار
برگزاری زنگ آموزش همزمان با گرامیداشت هفته زمین پاک در مدارس شهر تهران
آزمون کنکور جشنواره بزرگ علمی کشور است
در مسیر جلوگیری از مهاجرت نخبگان باید موانع قانونی را برداریم
تشکیل کمیته اقتصادی با تمرکز بر درآمدزایی غیر شهریه ای استان تهران
اعلام زمان پاسخگویی و تعداد سوالات نوبت اول کنکور ۱۴۰۳
تحقق اهداف نظام اسلامی در دانشگاهها با همکاری بسیج اساتید و نهاد
آمادگی وزارت علوم برای همکاری با بریکس در حوزه آموزشهای مهارتی
راههای ایجاد شبکه بینالمللی تحقیقات در حوزه انرژی بررسی شد
دومین نمایشگاه کار دانشگاه تهران خردادماه برگزار میشود
ناسا برای بازگشت از سیاره سرخ دست به دامن ایلان ماسک شد
نمونه ایرانی پدافند ضدهوایی که مشابه روسی است+عکس
چین جنگندههای رادارگریز F۲۲ آمریکا را فلج کرد+عکس
سریع ترین موشکهای مافوق صوت در سال ۲۰۲۴ معرفی شدند+عکس
دوربین بامزهای که بدون عکس گرفتن شما را شگفت زده میکند+عکس
در مسیر جلوگیری از مهاجرت نخبگان باید موانع قانونی را برداریم
سنگی که طلا نیست اما بسیار گران قیمت است+عکس
بن سلمان از ساخت پروژه بلندپروازانهاش منصرف شد
نمونه ایرانی پدافند ضدهوایی که مشابه روسی است+عکس
سیاره بیگانه بنفش رنگ میزبان بیگانگان فضایی
یک صفحه جدید به واتساپ اضافه میشود+عکس
رونمایی از سریعترین مرسدس بنز AMG+عکس
ناسا برای بازگشت از سیاره سرخ دست به دامن ایلان ماسک شد
رفع مشکل بزرگ آیفون که سال ها ذهن کاربران را مشغول کرده بود+عکس
قدرتمندترین پهپاد ایرانی که در اوکراین معروف شده+عکس
گوشی جدید وان پلاس با دوربین تله فوتو و ماکرو معرفی میشود+عکس
علت فیلتر دسکورد اعلام شد
باتری این ریزسیاهچاله فضایی میتواند انرژی چند نسل یک خانواده را تامین کند
اخراج کارگران تسلا و پرداخت پاداش هنگفت به ایلان ماسک
برای اولین بار اشعه ایکس برآمده از اتمها کشف شد
چین جنگندههای رادارگریز F۲۲ آمریکا را فلج کرد+عکس
دانشمندان قلب ماه را دیدند+عکس
پدافند ضدهوایی ایران که شبیه اس ۳۰۰ روسیه است+عکس
پیشفروش شنل نامرئی کننده آغاز شد+عکس
جاسوس همهفن حریف اوکراینیها که در جنگ با روسیه به کمکشان میآید
رئیس دانشگاه علم و صنعت ایران استعفاء کرد
سریع ترین موشکهای مافوق صوت در سال ۲۰۲۴ معرفی شدند+عکس
نتایج اولیه آزمون استخدامی آموزش و پرورش اعلام شد
مرحله غیرمتمرکز المپیاد علمی دانشجویی ۳۱ فروردین برگزار میشود
ورود قدرتمندترین گوشی نوبیا به بازار
تعیین ظرفیت ۶۰۰ نفری در دوره فلوشیپ پزشکی سال ۱۴۰۳
چرا سوئد در یک قدیمی ساخت بمب اتم منصرف شد؟
رونمایی شریک قبلی ایران خودروی از خودروی عجیب آفرودیاش+عکس
کشف یک سیاه چاله عظیم در نزدیکی زمین
کارکرد عجیب مایع ظرف شویی در هواپیمای بوئینگ
مشکل بزرگ ناسا در مریخ که فعلا حل نشدنی است
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.