دکتر محمود تولایی رئیس انجمن ژنتیک با اشاره به نتایج برخی تحقیقات در خصوص ویروس کرونا گفت: ویروسی که روز اول در ایران شیوع پیدا کرده با ویروسی که در ماههای مختلف ظاهرشده به وسیله ابزارهای مبتنی بر نرم افزارهای بیوانفورماتیکی و هوش مصنوعی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است و تغییراتی در ویروس مشاهده شده لیکن باید در تعداد زیادتری این مطالعات به انجام برسد.

وی با اشاره به نتیجه این تحقیقات گفت: در راستای این تحقیقات داده‌هایی بدست آمده که برخی تغییرات ویروس نشان از جهش‌های ژنتیکی است؛ جهش در اثر مقاومت در برابر دارو، جهش‌های موثر در تفاوت‌های پاسخ سیستم ایمنی بدن بیماران و … از جمله جهش‌های ویروس کرونا است.

تولایی افزود: در واقع آخرین تحقیقاتی که ما داشتیم این بود، ویروسی که در کشور ما است بالای ۹۹ درصد با سایر واریته های ویروس در کشورهای مختلف شباهت دارد ولی همین تفاوت‌های بسیار جزیی می‌تواند عامل تفاوت در شدت بروز و شیوع شود.

این استاد ژنتیک خاطر نشان کرد: اما به دلیل اینکه این کار روی جمعیت انبوه صورت نگرفته، تحلیل‌های قاطعی نیستند و باید این موارد با احتیاط و در بستر علمی مطرح شود و با تحقیقات بیشتر، فرضیات موجود تایید و یا رد شود، بنابراین تحقیقات را باید ادامه دهیم.

رئیس انجمن ژنتیک با بیان اینکه تاکنون در کشور ما کمتر از ۵ مورد ژنوتایپینگ گزارش شده است، بیان کرد: تاکنون حدود ۲۰ هزار ژنوتیپ ویروسی در سراسر جهان گزارش شده است.

وی با بیان این که مسئولین وزارت بهداشت باید برای تکمیل تجهیزات مورد نیاز مطالعات ژنومیک توجه ویژه ای بعمل آورند، تاکید کرد: انجام تحقیقات مولکولی روی ویروس کرونا، هزینه‌های سنگینی دارد و گروههای مختلف در کشور همواره در حال تحقیق هستند ولی در عین حال، حمایت بودجه‌ای از این فعالیت‌ها، بسیار کمتر از حد مورد انتظار است و توجه بیشتر مسئولان به تقویت مطالعات هدفمند بمنظور بهبود روش‌های پیشگیری، تشخیص و درمان است.

انتشار بیش از ۶۰ مقاله در حوزه کرونا

وی افزود: تاکنون ۵۰-۶۰ مقاله در کشور در زمینه کرونا منتشر شده و این موضوع هنوز ادامه دارد. همچنین در دنیا، حداقل ۵۰ روش درمانی در حال ارائه است که در کشور ما هم قریب به ۲۰۰ کارآزمایی بالینی در حال انجام است.

تولایی ادامه داد: ایران از نظر علمی فعالیت‌های خوبی در زمینه کرونا کرده اما چقدر این فعالیت‌ها به مهار بیماری کمک کرده خیلی خوش بین نمی‌توانیم باشیم چون ویروس موجودی است که با به خدمت گرفتن میزبان‌، امکان جهش‌های خواسته و ناخواسته را در بدن بیمار برای خود فراهم می‌کند از این رو ویروس ناشناخته‌ای است.

وی افزود: ناشناخته بودن ویروس کرونا دلیل بر عدم انجام تحقیقات نیست بلکه نیاز است تحقیقات به مرحله‌ای برسد تا نتایج و دستاوردهای آن در دسترس جامعه علمی و درمانگران قرار گیرد.

تولایی با تاکید بر اینکه این ویروس بعد از قرن‌ها، جهان را با بهت و حیرت مواجه کرده، بیان کرد: همه کشورها از جمله ایران تحقیقات در این زمینه را متوقف نمی‌کنند و تا دستیابی به درمان امیدوار کننده، این حرکت ادامه خواهد داشت.

تولایی با بیان اینکه بررسی داروها نیز در کشور از اتفاقاتی است که در حال بررسی است، بیان کرد: دلبستن به نتایح زودهنگام نباید ما را از پیشگیری غافل کند چون پیشگیری یک اصل است.

وی با تاکید بر اینکه انواع داروهای اساسی که در دنیا به عنوان یک روش درمانی معرفی شده، بلافاصله تولید آن در کشور مورد توجه و اقدام واقع شده و برخی از آنها تاکنون تولید و وارد فاز بررسی‌های بالینی نیز شده اند.

رئیس انجمن ژنتیک تاکید کرد: اگر هر کدام از داروها در درمان کرونا موثر مطرح می‌شود امکان تولیدش در کشور فراهم نشود قطعاً امکان خرید آن میسر نیست زیرا همه کشورها درگیر این موضوع هستند.

وی افزود: کشور ما با زیرساختهای خوب، آماده تولید برخی داروهاست و با استفاده از ظرفیت‌های دانش بنیان در کشور، می‌توان از شدت نگرانی‌ها کاست.

وی تاکید کرد: یک تورنومنت علمی در همه کشورهای جهان در حال انجام است. جهان در طی ماه‌های اخیر با عامل ویروس کووید ۱۹ مواجه شد و این عامل بسرعت جهانگیر شد و جمع کثیری را مبتلا و تعداد زیادی نیز دراثر این بیماری فوت شده اند.

۲۰ واکسن وارد مرحله ارزیابی بالینی شدند

تولایی گفت: در حال حاضر قریب به ۲۰۰ پروژه واکسن در سراسر جهان در مراحل پیش بالینی هستند و قریب به ۲۰ مورد آنها وارد مرحله ارزیابی بالینی شده اند و بنا به گزارشات جاری، ۴ مورد از آنها در مراحل پیشرفته‌تری بوده و وارد فاز ۳ ارزیابی شده اند.

به گفته تولایی، تجارب موجود نشان می‌دهد که شانس موفقیت واکسن‌ها در شرایط پیش بالینی، معمولاً ۷-۶ درصد و مواردیکه به مرحله بالینی برسند، میزان موفقیتی در حدود ۱۵ درصد را داشته و بالاخره به مرحله تولید انبوه می رسند به همین جهت، کشورها به امید دستیابی به واکسن‌های مطلوب، با یکدیگر همکاری می‌کنند و طبیعی است که با اعلام فرایند تولید واکسن در یک شرکت و یا یک کشوری، سایر فعالیت‌ها همچنان استمرار می‌یابد و هر شرکتی که به موفقیت نهایی می‌رسد، می‌تواند روی بازار جهانی آن هم حساب باز کند.

به گفته استاد ژنتیک، در ایران نیز از ابتدای شیوع بیماری، گروههای مختلفی بر روی انواع رویکردهای سنتی و غیر سنتی واکسن تمرکز یافته و پژوهش‌های ارزشمندی نیز در جریان است.

تحقیقات کرونا با هزینه شخصی

رئیس انجمن ژنتیک با تاکید بر اینکه برخی تحقیقات با هزینه‌های شخصی در حال انجام هستند، بیان کرد: طرح‌های تحقیقاتی هزینه‌های زیادی دارند و از سوی دیگر، از نظر مسئولین، اولویت با درمان است؛ پس تحقیقات با فقر حمایت مواجه است اما دست از کار نشسته ایم و تحقیقات همچنان استمرار دارد.

وی با بیان اینکه ما تحریم مقالات هستیم ولی این وضعیت کمتر برای کرونا است، زیرا همه دنیا تشنه یافته‌های علمی است که برای موفقیت‌های خودشان از آنها بهره ببرند. همه در حال تلاش هستند و نتایج خود را به اشتراک می‌گذارند که کشورهای دیگر هم از این استفاده کند.

وی تاکید کرد: اگر مراکز علمی تحقیقاتی پیشرفته و پول زیاد نقش تعیین کننده و تاثیر گذاری در تحقیقات کرونا داشت اکنون امریکا با این همه تلفات از کرونا، مواجه نبود؛ پس صرفاً دسترسی به پول و دراختیار داشتن مراکز تحقیقاتی پیشرفته، برای موفقیت کافی نیست زیرا ماهیت این ویروس، بیشترین عامل تعیین کننده در حدت و شدت بیماری است که در سراسر دنیا در حال بررسی و مطالعه است.

تولایی افزود: جهش‌هایی در درون ویروس است که نمی‌توان اکنون درباره این موضوع اظهار نظر کرد زیرا باید بیش از اینها مورد بررسی قرار بگیرد. در واقع تغییرات نهفته ای در ویروس مشاهده می‌شود که باید در خصوص آن تحقیقات لازم صورت پذیرد.

وی افزود: هنوز نمی‌شود ادعا کرد که همه جهش‌های ژنتیکی این ویروس مشخص شده است./مهر