اچآلتر ـ ایوانا پریچ: «انسانیتْ تنها -و حتی میگویم آخرین- مقاومتی است که امروز در برابر اقدامات و بیعدالتیهای غیرانسانیای داریم که تاریخ انسان را لکهدار میکند.»
ادوارد سعید(۱۹۳۵-۲۰۰۳)
پایان سپتامبر چهاردهمین سال بدون ادوارد سعید خواهد بود؛ نظریهپرداز ادبی و روشنفکری با دامنۀ وسیعی از دغدغهها. سعید یکی از چهرههای بنیانگذار حوزۀ نظریۀ انتقادی پسااستعماری، و مدافعی قدرتمند برای حقوق سیاسی و انسانی مردم فلسطین بود. اثر برجستۀ او، شرقشناسی، کتابی بود در مطالعۀ فرهنگهای شرقی از سوی غرب، و در کل، این چارچوب را ارائه کرد که غرب چگونه شرق را میفهمد و بازنمایی میکند.
جای خالی هوش بسیار سعید و و انرژی پایانناپذیر او بسیار به چشم میآید. بسیاری از چیزهایی که سعید دربارهشان نوشت -از بازنماییهای فرهنگی شرق تا مسئلۀ فلسطین- همچنان موضوعاتی داغ باقی ماندهاند. برای گرامیداشت سعید و یادآوری عظمت آثارش با محققانی در سراسر جهان گفتوگو میکنیم و از آنها یک سؤال میپرسیم:
این ماه، وقتی به چهاردهمین سالگرد ادوارد سعید میرسیم، دوباره به آثارش نگاهی میاندازیم. به نظر شما در این دوران مرتبطترین و مهمترین موضوع در آثار ادوارد سعید یا دربارۀ آثار او چیست؟
• جودیت باتلر، فیلسوف و نظریهپرداز جنسیت، استاد دانشکدۀ ادبیات مقایسهای و برنامۀ نظریۀ انتقادی دانشگاه کالیفرنیا: سعید تأثیر تخیل را میفهمید.
«سعید میتوانست جهانی را تخیل کند که در آن استعمار به پایان برسد و نوعی رابطۀ برابری در عینِ تفاوت جای آن را در اراضی فلسطینی بگیرد. به نظر او تأثیر تخیل باید جایگاهی حیاتی در سیاست داشته باشد، زیرا بدون بینشی «غیرواقعگرایانه» از آینده، هیچ حرکتی در جهت صلح بر اساس راهحلی عادلانه و پایدار نمیتوانست اتفاق بیفتد.
او در میانۀ تعارضها میزیست، و نیرویِ هنر و ادبیات، آرشیو، شواهد، و جذابیتهای عمومی را به کار میگرفت تا از جهان بخواهد که آیندهای را تخیل کنند که در آن برابری، عدالت، و آزادی در نهایت بر فرمانبری، سلب مالکیت، و خشونت پیروز شوند. گاهی فکر میکنم شاید او برای این جهان بیش از حد خوب بود، اما این ناسازگاری بین آنچه او میتوانست تخیل کند و آنچه در واقع وجود داشت تا حدی به خاطر قدرت نوشتههای او و حضورش در جهان است.
• لاله خلیلی، پژوهشگر و استاد سیاست خاورمیانه، سواز، لندن: آهنگ نرم و درخشندگی پیامبرانۀ نثر سعید
«ظاهراً شرقشناسی سعید هیچگاه موضوعیتش را از دست نمیدهد، با اینکه دههها از انتشارش گذشته است. در واقع، به نظر میرسد که دگرگونیها (و شکست در دگرگونیها) که از قیامهای عربی ۲۰۱۱ در خاورمیانه رخ داده است، به سیاستگذاران و تحلیلگران شرقشناس بهانۀ دیگری داده است تا همان کلیشههای قدیمی را تکرار کنند.
اما من، هر چه مسنتر، میشوم عمیقاً قدردان بینش سعید دربارۀ ادبیات و هنرها میشوم. آثار او دربارۀ آغازها -و پایانها- و خوانش نزدیکِ او از رمانها و داستانها که به شکلی خارقالعاده بلندنظرانه است، بینشی که او دربارۀ سیاست و اجتماع از سادهترین جملهها و پاراگرافهای ادبیات کلاسیک انگلیسی یا فرانسوی به دست میدهد، او را بیش از پیش حائز اهمیت میکند. و همانطور که روز به روز نوشتههای گزافتر آکادمیک و غیرآکادمیک را میخوانیم، بیش از پیش قدردان آهنگ نرم و درخشندگی پیامبرانۀ نثر او میشویم».
• ایلان پاپه، مورخ و استاد کالج علوم اجتماعی و مطالعات بینالمللی دانشگاه اکستر: شرقشناسی و فرهنگ و امپریالیسم امروز هم همچنان موضوعیت دارند.
«من فکر میکنم که دو دستاورد مهم سعید در دانش، امروز هم به همان اندازۀ دوران زندگیاش، موضوعیت دارند. آثار اصلی او، شرقشناسی و فرهنگ و امپریالیسم، که گفتمان نژادپرستانه، تقلیلگرا، و آسیبزنندۀ غربی دربارۀ شرق را نشان داد، همچنان بخشی حیاتی از زندگی ماست. این دو کتاب هنوز بهترین ابزارهای تحلیلیای هستند که در اختیار داریم تا بفهمیم که چگونه هم تجاوز غرب در خاورمیانه (اشغال عراق و افغانستان) و هم واکنشهای به آن همچنان از طریق قدرت این گفتمان، «قابلقبول» و «مشروع» جلوه میکنند و حمایت میشوند.
به همین شکل، پیام سعید در کتابها و مقالات مختلفش دربارۀ فلسطین همچنان معتبر است. در این آثار او سطح جعل و جهل دربارۀ رنجهایی را به معرض نمایش گذاشت که مردمی به مدت بیش از یک قرن متحمل شده بودند. او هشدار داد که این وضعیت بر خاورمیانه و فراتر از آن اثر خواهد گذاشت. هر دوی این دستاوردها دربارۀ قدرت و دانش هستند و میراث او همچنان با ماست. به حقیقت قدرت بده تا شاید بتوانی از دانش برای صلح و آشتی استفاده کنی، و آن را در اختیار ذینفعان بدبین رها کن و تعارض همچنن ادامه پیدا خواهد کرد.»
• آوی شلایم، مورخ و استاد ممتاز روابط بینالملل، دانشگاه آکسفورد: روشنفکری که هرگز امید همزیستی و صلح را رها نکرد.
«ادوارد سعید محققی پرکار و به طرز خارقالعادهای همهکاره بود. کتاب او شرقشناسی پیشفرضهای ایدئولوژیک در پس برداشتهای غربی از «شرق» را افشا کرد و به شکلگیری زیرمجموعهای متمایز از چیزی کمک کرد که بعداً مطالعات پسااستعماری نامیده شد. علاوه بر فعالیتهای ادبی، سعید پیانیستی در سطح برگزاری کنسرت، و منتقدی پیشرو در عرصۀ موسیقی بود. و البته، روشنفکری با دستی بر آتش سیاست، و شیواترین سخنگوی فلسطینیان سلبمالکیتشده.
اگرچه دعوت سعید به سازش و همزیستی مسالمتآمیز برای او رنجش اعراب رادیکال و عدهای از طرفداران اسراییلیاش را به دنبال داشت، او هرگز مبارزه را رها نکرد. بر عکس، سعید از هر فرصتی استفاده میکرد تا به بیان چشمانداز فراگیرش ادامه بدهد. او نوشت جهان باید ببیند که «ایدۀ فلسطینی ایدهای از زندگی در کنار هم، احترام به دیگران، و به رسمیتشناسیِ مشترک است». همین یک جمله اساس تفکر ادوارد سعید را در بر دارد. این منسجمترین موضوعِ نوشتههای مفصل او دربارۀ این مبحث از مسئلۀ فلسطین تا آخرین مقاله است.
سعید چند سال آخر عمرش را صرف این کرد که استراتژیِ کاملاً جدیدی برای صلح و رویکردی جدید بر اساس برابری، آشتی، و عدالت بنا کند. سعید در سال ۱۹۹۹ نوشت «من ... هیچ راه دیگری غیر از این نمیبینم که حالا دربارۀ به اشتراکگذاشتنِ سرزمینی شروع به صحبت کنیم که ما را در کنار هم چپانده است، و آن را به شیوهای حقیقتاً دموکراتیک با حقوق برابر برای هر شهروند به اشتراک بگذاریم». او روشنفکری بود که یک عمر را صرف دست به گریبان شدن با پیچیدگیها و تناقضهای تعارض عربی-اسراییلی کرد و با وجود این هرگز امید به همزیستی و صلح را از دست نداد».
پینوشتها:
* این گفتوگوها را ایوانا پریچ ترتیب داده است و در تاریخ ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۷ با عنوان «Remembering Edward Said» در وبسایت اچآلتر منتشر شده است. وبسایت ترجمان در تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۹۶ آن را با عنوان «ادوارد سعید را به یاد آور» و با ترجمۀ سهیل جاننثاری منتشر کرده است.
** ایوانا پریچ (Ivana Perić) فارغالتحصیل رشتۀ روزنامهنگاری سیاسی و اهل کرواسی است.
مترجم: سهیل جاننثاری
مرجع: H-Alter
دانشگاه آزاد امکان مشارکت گسترده مردم در امر تولید را فراهم میکند
تشریح اقدامات حفاظتی سازمان سنجش در نوبت اول کنکور ۱۴۰۳
اعلام جزییات پذیرش بدون آزمون کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور
احکام رتبهبندی ۱۰۰ هزار معلم بازنشسته اصلاح شد
سخنگوی وزارت آموزش و پرورش از اصلاح احکام رتبهبندی ۱۰۰ هزار معلم بازنشسته سالهای ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ خبر داد.
شاهنامه هنر فردوسی است و لاغیر
دستگیری متهمانی که برای تقلب در کنکور، رمز ارز میگرفتند
امکان افشای سوالات آزمونهای آموزش و پرورش غیرممکن شد/ سهم ۵۰ درصدی سوابق تحصیلی در کنکور
تدوین طرح مدرسه مجازی بزرگسالان برای کاهش تنوع مدارس
آزمونهای نهایی دانش آموزان به سازمان جدید سنجش واگذار می شود
انتشار فراخوان دورههای ۲۳ و ۲۴ جایزه مهرگان ادب
آمادگی رفع نیاز فناورانه سازمان سنجش در مقابله با تقلب کنکور
کلاهبرداری از داوطلبان کنکور با دریافت رمزارز و سکه طلا
اساسنامه سازمان ملی سنجش بعد از کنکور ابلاغ میشود
گوشی جدید وان پلاس با دوربین تله فوتو و ماکرو معرفی میشود+عکس
چراغهای خودروی جدید آئودی سخنگو هستند+عکس
سنگی که طلا نیست اما بسیار گران قیمت است+عکس
چرا سوئد در یک قدیمی ساخت بمب اتم منصرف شد؟
رونمایی شریک قبلی ایران خودروی از خودروی عجیب آفرودیاش+عکس
کشف یک سیاه چاله عظیم در نزدیکی زمین
کارکرد عجیب مایع ظرف شویی در هواپیمای بوئینگ
اینترنت استارلینک در این کشورها قطع میشود
مشکل بزرگ ناسا در مریخ که فعلا حل نشدنی است
بمب الکترومغناطیسی چطور منفجر میشود؟
شروع احداث و افتتاح ۲۷ کلاس درس در سفر رئیس سازمان نوسازی مدارس به هرمزگان
مرحله غیرمتمرکز المپیاد علمی دانشجویی ۳۱ فروردین برگزار میشود
مهلت ارسال ایده به ششمین دوره رویداد «از ایده تا بازار» تمدید شد
تعیین ظرفیت ۶۰۰ نفری در دوره فلوشیپ پزشکی سال ۱۴۰۳
مدارس تا فرارسیدن ایام امتحانات باید دایر باشند
پذیرش بدون آزمون قاریان و حافظان قرآن در دانشگاه فرهنگیان
نقش حمایتی خانوادهها از دانشآموزان در روزهای امتحانی
فردا؛ آخرین مهلت ثبتنام آزمونهای ورودی مدارس سمپاد و نمونه دولتی
انتشار مقاله استاد دانشگاه شریف در معتبرترین مجله انجمن فیزیک آمریکا
آگهی/ گیربکس سایکلو گومائو چه تاثیری در افزایش سرعت و کارایی صنایع دارد؟
سیزدهمین دوره جشنواره تیتر ۱۵ اردیبهشت ماه برگزار می شود
شیوهنامه مشوقهای خدمتی برای کسب مهارت دانشآموختگان دانشگاهی ابلاغ شد
اساتید دانشگاههای جهان صهیونیستها را تحریم کنند
منتخبین هجدهمین مسابقات ربوکاپ ۹ سهمیه جهانی دریافت میکنند
واگذاری مالکیت ساختمان سابق دانشگاه علمی کاربردی واحد استان اردبیل به دانشگاه محقق اردبیلی
جرائم متخلفان کنکور اعلام شد
تشریح مأموریت جهاددانشگاهی در راستای نیازهای کشور
بیانیه مدرسین دروس معارف اسلامی دانشگاههادر حمایت از حمله موشکی سپاه
مهلت ثبت نام در آزمون فلوشیپ پزشکی سال ۱۴۰۳ تمدید شد
۴۵ قفسه کتاب کانون در مدارس ۱۰ استان کشور جاگذاری شد
سامانه نقل و انتقال دانشجویان علوم پزشکی از یکم اردیبهشت فعال میشود
وزیر علوم بر پیگیری امور معیشتی یاوران علمی دانشگاهها تاکید کرد
طرح رتبهبندی و اعتبارسنجی مؤسسات آموزش عالی تهیه میشود
سهچهارم مسافران از اقامتگاههای غیررسمی و بدون مجوز استفاده کردند
گذر نهضت سوادآموزی از وضعیت حاضر به مدلهای جدید آموزشی طبق برنامه هفتم
تایید انتخاب ۱۰ رییس دانشگاه و مرکز آموزشی و تحقیقاتی کشور
زمان ثبت نام وام شهریه دانشجویی دانشگاه علمی کاربردی اعلام شد
شنبه آخرین مهلت ثبت نام برای امریه سربازی دانشگاه تهران
آزمونهای شبه نهایی از ۹۰ درصد محتوای برنامه و کتاب درسی است
امکان استفاده از تک ماده برای ۴ درس با نمره ۷ به بالا
بکارگیری معاون پرورشی در مدارس غیردولتی ضروری است
تاریخ طب در ایران معرفی و بررسی میشود
رونمایی از پلتفرم نشر دانشگاهی
مدارک مورد نیاز پذیرفتهشدگان آزمون استخدامی جهت بارگذاری در سامانه گزینش
تدوین طرح مدرسه مجازی در راستای کاهش تنوع مدارس
مهلت ثبت نام آزمون EPT اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ دانشگاه آزاد اسلامی تمدید شد
شورای تحقیق جذب هیات علمی تشکیل میشود
صدور مجوز راهاندازی مدارس سمپاد عشایری در سه استان کشور
جزئیات اعلام نتایج آزمون آموزگاری و حضور در مراحل مختلف استخدام
تداوم توزیع شیر رایگان در مدارس تا پایان امتحانات/ چالش تامین پاکت استریل شیر
تحلیل بیانات رهبر انقلاب در دیدار با دانشجویان/ پاشنه آشیل جهاد تبیین محیط دانشگاه است
شیوهنامه المپیاد ورزشهای فناورانه دانشجویی ابلاغ شد
واگذاری آزمونهای ارتقا و گواهینامه دستیاران پزشکی به دانشگاهها
جاماندگان نوبت دوم کنکور ۱۴۰۳، امروز و فردا نامنویسی کنند
قدرت نظامی ایران حرف اول و آخر را در منطقه میزند
زمان اعلام نتایج اولیه آزمون دکتری اعلام شد
پروژههای اولویتدار دانشگاه تهران تکمیل می شود
انجام عملیات «وعده صادق» مایه مباهات است
نشست شورای مسکن دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد
ایران جزء ۱۵ کشور برتر جهانی در جذب دانشجویان بین المللی
نتایج اولیه و زمان انتخاب رشته آزمون دکتری ۱۴۰۳ منتشر شد
کتاب ای کاش زودتر برای سوالات نوجوانان درباره حجاب منتشر شد
فلسفه عشق نقد و بررسی میشود
ورود شخصیتهای خارجی به محصولات خواب کودکان
دهمینجلسه درسگفتارهای سعدیخوانی برگزار میشود
طنز یعنی چه؟
ایران چطور گنبد آهنین را در هم شکست؟ +عکس
تغییر شکل عجیب هرم بزرگ مصر+عکس
چرا آدم فضاییها خودشان را به انسانها نشان نمیدهند؟
سنگی که طلا نیست اما بسیار گران قیمت است+عکس
آنچه درباره ناوگان پهپادی ایران نمیدانید+عکس
قابلیت ارتباط ماهوارهای به گوشیهای گوگل اضافه شد
گوشی جدید وان پلاس با دوربین تله فوتو و ماکرو معرفی میشود+عکس
انفجار این بمب الکترومغناطیسی قربانیان را ۲۰۰ سال عقب میبرد+عکس
جزئیات اعلام نتایج آزمون آموزگاری و حضور در مراحل مختلف استخدام
تفاوت موشکهای بالستیک، کروز و هایپرسونیک ایران در چیست؟
چهار تغییر در دانشگاه فرهنگیان
موشک ایرانیای که سامانه ضد موشک اسراییل را فلج میکند+عکس
توسعه تضمین اشتغال با راهاندازی مراکز جدید در دانشگاه علمیکاربردی
موتور خودروی فرمول یک در خودروی معمولی قرار گرفت+عکس
کسر ۴۵ درصد از حقوق دانشجومعلمان لغو شد
جهش علمی ایران نسبت به سرمایهگذاری مالی در دنیا بینظیر است
گوشیهای سامسونگ آیفون را شکست دادند
کتاب مهندسی مرجع جامع کنترل، در سیستم حمل و نقل چاپ و راهی بازار نشر شد
راهاندازی سامانه مهارت افزایی هدفمند و نوآورانه در دانشگاه امیرکبیر
شرکت هزار عضو هیات علمی در فرصتهای مطالعاتی جامعه و صنعت
مدارک مورد نیاز پذیرفتهشدگان آزمون استخدامی جهت بارگذاری در سامانه گزینش
دانشجویان میهمانی چه شرایطی باید داشته باشند؟
دشمن اذعان دارد که گنبد آهنین شکسته شد
مرحله غیرمتمرکز المپیاد علمی دانشجویی ۳۱ فروردین برگزار میشود
حمله موشکی و پهپادی به اسرائیل
لازمه ارتباط بیشتر اساتید با صنعت، تسهیل و جهتدهی قوانین است
تمبر یادبود سهروردی منتشر شد
اجرایی شدن طرح ارسال پستی دانشنامه دانشآموختگان دانشگاه جامع
رئیس مرکز همکاریهای علمی بینالمللی وزیر علوم منصوب شد
حمایت بنیاد نخبگان تهران، از توسعه صنعت گلخانهای و محیطهای کشت کنترلشده
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.