به گزارش ثریا - وقتی سال‌های سال سروکارت با مدرسه و درس و دانش‌آموز باشد، هرازگاه اتفاقاتی در گوشه و کنار این مرز پرگهر توجهت را به خودش جلب می‌کند و لبخند به لبت می‌آورد. اتفاقاتی که برخاسته از خلاقیت و عشق معلم، مدیر یا دانش‌آموزی در یک شهرستان یا روستاست. این اتفاق گاه در مدرسه‌ای کوچک با تنها 6 دانش‌آموز و گاه در آموزشگاهی بزرگ با صدها دانش‌آموز روی می‌دهد؛ اما آنقدر بزرگ، مبتکرانه و خوش‌فکرانه است که از همه جای مملکت چشم‌ها به سمت آن اتفاق و آن مدرسه و آن آدم‌ها برمی‌گردد.

معلم‌های ما، این انسان‌های شریفی که مسئولیت سنگین فرزندان این آب و خاک را خاضعانه بردوش می‌کشند، گاه جای پایی چنان ژرف و چنان اثرگذار در جاده تعلیم و تربیت از خود به جای می‌گذارند که جلوه عشق و خلاقیت‌شان سال‌ها مثل نشان افتخار بر سینه دیوار مدرسه‌ها و خانه‌ها و بر قلب و روان آدم‌ها می‌ماند. محمدحسن ابویی دبیر هنر مدارس شهرستان مهریز یزد یکی از همین معلم‌هاست. او کسی است که «مبارک» معروف‌ترین شخصیت تئاتر عروسکی ایران - خیمه شب بازی - را به مدارس و خانه‌های مهریز آورده است. این معلم سال‌هاست که در مدارس محل تدریس خود در یک دبیرستان دوره اول متوسطه، تک تک دانش‌آموزانش را با ساختن عروسک مبارک و سپس اجرای نمایش با این شخصیت طنز کهن ایرانی آشنا کرده است. این دبیر خوش‌ذوق که مدرس دانشگاه فرهنگیان نیز هست، طی روزهای آتی در جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی تهران (مبارک) معرفی و تقدیر خواهد شد.

دانش‌آموزان پسر با شنیدن نام عروسک به شدت موضع می‌گیرند

از ایوبی درباره ایده حضور «مبارک» به عنوان پروژه درس هنر در دبیرستان‌های شهرستان مهریز سوال می‌کنم. می‌گوید: «تئاتر عروسکی جذابیت‌هایی دارد که می‌تواند به عنوان یک شیوه تربیتی مورد استفاده نظام تعلیم و تربیت قرار گیرد ولی باید با دقت و درستی از آن استفاده شود. مثلا دانش‌آموزان پسر در آغاز با شنیدن نام عروسک به شدت موضع می‌گیرند، ولی بعدها آنقدر به کار علاقه‌مند می‌شوند که نمی‌توانند از آن دل بکنند.»

خیمه شب بازی به عنوان یک نمایش عروسکی و هم به عنوان عنصری از هویت ایرانی می‌تواند برای دانش‌آموز هم جذاب و آموزنده باشد

وی ادامه می‌دهد: «خیمه شب بازی هم به عنوان یک نمایش عروسکی و هم به عنوان عنصری از هویت ایرانی می‌تواند برای دانش‌آموز هم جذاب و آموزنده باشد به همین دلیل نزدیک به 10 سال است که در اوایل بهمن‌ماه به اتفاق دانش‌آموزانم ساخت عروسک مبارک را با استفاده از مواد بازیافتی آغاز می‌کنیم که این کار نزدیک به یک ماه زمان می‌برد.»

عروسک‌ها را از مواد بازیافتی می‌سازیم

این معلم خوش‌فکر یزدی درباره «بازیافتی» بودن مواد مورد استفاده در ساخت عروسک می‌گوید: «از ابتدا ایده این بود که بچه‌ها هزینه خاصی برای ساخت این عروسک نپردازند. ما از موادی مانند قوطی‌های نوشابه، پارچه‌های دور ریختنی لباس‌های قدیمی، قوطی خالی مرکب و نوارچسب و قلم غلط‌گیر برای ساخت عروسک استفاده می‌کنیم. شاید خیلی از بچه‌ها تنها برای تهیه نوار چسب و نهایتا پارچه لباس مبارک هزینه کنند و جز این نیاز به هزینه‌کردن برای مواد اولیه نیست.»

بچه‌ها با یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های نمایش ایرانی یعنی «مبارک» آشنا می‌شوند

وی درباره آثار روانی و تربیتی این پروژه دانش‌آموزی در فضای مدارس می‌گوید: «اول از همه بچه‌ها با هنر «خیمه شب بازی» و یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های نمایش ایرانی یعنی «مبارک» آشنا می‌شوند. همچنین دانش‌آموزان در یک ماهی که برای ساخت عروسک صرف می‌کنند با یکدیگر و با خانواده خود مشارکت بسیار جالبی را تجربه می‌کنند که علاوه بر همکاری و همدلی می‌تواند جلوه‌گاه خلاقیت باشد. در ادامه بچه‌ها با یادگرفتن برخی اشعار و تمرین نمایش عروسکی انگیزه بالایی پیدا می‌کنند و در بخش‌های هنری و ادبی چیزهای بسیاری می‌آموزند و نهایتا در روزی که به این نمایش عروسکی در مدرسه اختصاص می‌یابد، دانش‌آموزان روزی سراسر شادی و هیجان را تجربه می‌کنند که می‌تواند آثار تربیتی بسیاری داشته باشد.»

ابویی درباره تقویت خلاقیت دانش‌آموزان در حین اجرای پروژه عروسک «مبارک» اظهار کرد: «ما هرسال شیوه‌های جدیدی را در ساخت عروسک‌ها آزمایش می‌کنیم و «مبارک» با انواع روش‌ها از جمله عروسک نخی، دوکی یا دستی ساخته می‌شود. در مرحله ساخت عروسک ما بخشی را به خلاقیت بچه‌ها اختصاص دادیم و من در این سال‌ها تکنیک‌های بسیاری از دانش‌آموزانم یادگرفتم. همچنین در بخش تمرین نمایش هم بچه‌ها با خلاقیت‌های صداپیشگی خود برای شخصیت مبارک صداسازی می‌کنند.»

وی در پاسخ به این پرسش که آیا الگوهای عملی در این زمینه در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد؟ گفت: با توجه به اینکه اجرای نمایش نیازمند تمرین است، گاهی فیلم‌هایی از خیمه‌شب بازی یا نمایش‌های عروسکی استاد غریب‌پور را برای بچه‌ها به نمایش می‌گذاریم.»

گاهی بچه‌ها به سراغ ساخت شخصیت‌های دیگر نمایش عروسکی می‌روند

این معلم مهریزی گفت: «بعضی بچه‌ها آنقدر به این کارعلاقه‌مند می‌شوند که به سراغ ساخت شخصیت‌های دیگر نمایش عروسکی می‌روند. بعضی‌ها هم بعدها در دانشگاه در این رشته ادامه تحصیل می‌دهند.»

اغلب نیروی انسانی مناسبی برای آموزش هنر وجود ندارد

وی از برخورد اولیه دانش‌آموزان پسر با پروژه عروسک «مبارک» اینطور گفت: «دانش‌آموزان پسر ابتدا در مقابل ایده ساخت عروسک و به دست گرفتن نخ و سوزن موضع می‌گیرند. این هنرِ معلم است که چطور کار را معرفی کند و آنها را وارد این فعالیت کند. من طی زمان ساخت عروسک دانش‌آموزانی را می‌بینم که نخ و سوزن به دست می‌گیرند و باعلاقه کوک می‌زنند. تماشای این صحنه‌های علاقه و مشارکت بچه‌ها در کار برای من بسیار جذاب است. خصوصا در وضعیتی که درس هنر همیشه مظلوم واقع می‌شود، اغلب نیروی انسانی مناسبی برای آموزش هنر وجود ندارد و این درس در سایه دروس دیگر نادیده گرفته می‌شود.»

امروز مبارک مهمان یک سومِ خانه‌های شهرماست

ابویی افزود: «من دانشجویانی دارم که روز دانش‌آموز من در دبیرستان بودند و امروز بعد از گذر سال‌ها عروسک «مبارک» برای‌شان به یادگار مانده است. امروز نزدیک به 3 هزار نفر در شهرستان مهریز یک عروسک مبارک در خانه دارند، که هیچ‌کدامشان مثل دیگری نیست. هر عروسک مبارک یک اثر منحصربفرد هنر دانش‌آموزی است که اندازه، لباس و نقاشی چهره‌اش متفاوت است. امروز مبارک مهمان یک سومِ خانه‌های شهرماست.»

حضور ما در جشنواره «مبارک» فرصتی برای دیده شدن در سطح کشور است

ابویی درباره مراسم تقدیر و تشکر از این رویداد هنر دانش‌آموزی در جشنواره عروسکی تهران (مبارک) گفت: «حضور ما در این جشنواره فرصتی برای دیده شدن در سطح کشور است. جشنواره مبارک یکی از جشنواره‌های تئاتر عروسکی معتبر دنیاست که امسال از 10 تا 17 اسفندماه برگزار می‌شود. قرار است روز هفدهم در مراسم اختتامیه از ما تقدیر شود.»

مجموعه‌ای از هنرها و مهارت‌های گوناگون

وی درباره اهمیت این حرکت هنری تربیتی در نظام تعلیم و تربیت کشور گفت: «با توجه به اینکه در آموزش و پرورش ما به شدت بر مهارت‌آموزی و دست‌ورزی تاکید می‌شود، این حرکت دانش‌آموزی یکی از نمونه‌های درخور توجه در همین بخش است. این اتفاق هنریِ دانش‌آموزی بکارگیریِ مجموعه‌ای از هنرها و مهارت‌های گوناگون ازجمله نقاشی، خیاطی، مجسمه‌سازی، موسیقی، تئاتر، صداپیشگی است که همگی در یک فعالیت گروهی و در فضایی بسیار شاد و هیجان‌انگیز تجربه می‌شوند.»

یک روز کامل را در مدرسه به مبارک اختصاص می‌دهیم

ابویی از همکاری و مشارکت مدیران مدرسه در اجرای این فعالیت دانش‌آموزی تشکر و قدردانی کرد و گفت: «ما یک روز کامل را در مدرسه به مبارک اختصاص می‌دهیم. روزی که روز «مبارک» است و سایر درس‌ها و فعالیت‌ها تعطیل می‌شود. در این روز همه بچه‌های مدرسه با مبارک‌های خود به حیاط مدرسه می‌آیند و با نمایش خود روز پرشوری را در کنار دوستان و همسالان خود تجربه می‌کنند. اگر همکاری مدیر مدرسه و همچنین مشارکت خانواده‌ها و همدلی همه دانش‌آموزان نباشد زنده‌کردن بخشی از هویت تاریخی این سرزمین غیرممکن خواهد بود.»

وی در پایان با اشاره به آموزش‌های غیرحضوری مدارس در سال تحصیلی فعلی گفت که امسال 500 نفر به صورت مجازی در همین کلاس شرکت می‌کنند و علاوه بر آن برای همکاران فرهنگی در استان یزد کلاس‌های مجازی این پروژه را به صورت پایلوت برگزار می‌کنیم و درصورت بازخورد مثبت به زودی در سراسر کشور تاجرا خواهد شد.

خبرگزاری پانا