به گزارش ثریا رضا رستمی استاد دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی و رئیس پژوهشکده فناوری های همگرا با اشاره به اهمیت و جایگاه مسئولیت اجتماعی دانشگاه‌ها گفت: دانشگاه باید شرایطی را ایجاد کند تا دانشجویان به سمتی حرکت نکنند که زمینه‌های آسیب و مشکلات برای آنان فراهم شود، یکی از این زمینه‌ها اعتیاد و شایع‌ترین آن سیگار است. متأسفانه سیگار اثرات مثبتی دارد و به راحتی می‌تواند در کوتاه مدت برای افراد حس خوب آرامش، توجه بهتر، کم کردن اضطراب و تنش را به همراه آورد. پس ملاحظه می‌شود، ماده‌ای وجود دارد که به وفور در دسترس است که اگر شرایط فراهم شود، خیلی‌ها ممکن است به سمت اعتیاد و وابستگی آن بروند.

سیگار دروازه ورود و زمینه‌ساز اعتیادهای دیگر است

وی در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: سیگار افزایش همه نوع سرطان را به همراه خواهد داشت. ممکن است در کوتاه مدت توجه و حال شخص را خوب کند، اما در طولانی مدت قطعاً آسیب‌های متعددی همچون مشکلات ریوی و قلبی را منجر می‌شود. دانشگاه‌های پیشرو در دنیا به شیوه‌های مختلفی به این مسأله ورود کرده‌اند تا محیط دانشگاه را به‌عنوان یک محیط علمی که می‌خواهد بهترین‌ها را تربیت کند، به دور از دخانیات نگه دارند.

رستمی ادامه داد: در دانشگاه‌های خارج از کشور نیز فضاهای دانشگاهی بدون دخانیات وجود دارد، یعنی داخل ساختمان‌ها به هیچ وجه از سیگار استفاده نمی‌شود و در فضاهایی هم که به نام دانشگاه شناخته می‌شود، مکرراً تابلوهای دانشگاه بدون دخانیات نصب شده است. هدف و تلاش هم بر این است که دانشجو را سالم تحویل بگیرند و به‌عنوان یک فرد مؤثر و خلاق تحویل جامعه بدهند.

رستمی با بیان اینکه استادان و دانشجویان دانشگاه تهران الگوی جامعه هستند، افزود: گاهی اوقات جوانانی که به من مراجعه می‌کنند به آنان از مضرات مواد مخدر می‌گویم، اما توجیحی می‌کنند این است که مواد مخدری همچون حشیش و ماری‌جوانا در دنیا آزاد شده است. باید گفت اگر این مواد در برخی کشورها آزاد شده از این بابت است که ببینند چه کسانی مصرف دارند تا بتوانند به این‌گونه اشخاص کمک کنند، یا وقتی به آنها گفته می‌شود استفاده از این مواد مخدر مغز را کوچک، انسان را بی‌انگیزه و نسل‌های بعدی را به لحاظ ژنتیکی با مشکل مواجه می‌کند، باز استدلال می‌آوردند که ما کلی از افراد را می‌شناسیم که از این مواد استفاده می‌کنند.

وی خاطرنشان کرد: این رویکرد و میزان شناخت و اطلاعات از مواد اعتیادآور که در بین برخی جوانان مرسوم است، می‌تواند بسیار خطرناک باشد. این‌گونه استدلال‌ها صحیح نیست.

برای دستیابی به دانشگاه بدون دخانیات باید همه ارکان دانشگاه مشارکت کنند

وی با عنوان اینکه در موضوع دانشگاه بدون دخانیات همه مباحث مربوط به پیشگیری اولیه، ثانویه و اثرگذاری اجتماعی باید لحاظ شود، خاطرنشان کرد: پیاده‌سازی اهداف دانشگاه بدون دخانیات به‌واقع از رویکردهای دانشگاه اخلاق‌مدار است و باید گفت یکی از ویژگی‌های اخلاق‌مداری توجه به سلامت خود و اطرافیان می‌باشد. افراد سیگاری معمولاً فقط به خودشان آسیب نمی‌زنند، بلکه یک شخص سیگاری خانواده‌ای دارد که به آنها سیگاری‌های ثانویه گفته می‌شود و در این بین آسیب‌های جدی را می‌بینند. پس ما در موضوع دانشگاه بدون دخانیات باید بتوانیم نگاه اخلاقی، انسانی و سلامت را به جامعه تزریق کنیم».

مهمترین موضوع اطلاع‌دادن و تغییر نگرش است

رستمی با اظهار اینکه ترک سیگار و کنترل آن شدنی و اما سخت است، گفت: تعدادی از افراد در بین سطوح مختلف دانشگاه هستند که سیگار مصرف می‌کنند، ما نمی‌توانیم چکشی با آنها برخورد کنیم. عنوان می‌شود که سیگار کشیدن داخل این ساختمان، ممنوع است، اما اینکه آیا باید فضایی را برای سیگاری‌ها در نظر بگیریم و یا خیر و همچنین چگونه باید با کسانی‌که این قانون را نقض می‌کنند، برخورد کنیم از موضوع‌هایی هستند که باید در مورد آنها تفکر و مطالعه شود تا دریابیم مدل‌های موفق دانشگاه بدون دخانیات در دنیا چگونه بوده است. اطلاع‌رسانی، آگاهی‌دادن، فرهنگ‌سازی و اعمال قانون، خوب است ولی باید به گونه‌ای علمی مطالعه و بررسی شوند.

وی با اشاره به اقدام‌های دانشگاه تهران در زمینه دانشگاه بدون دخانیات، افزود: برای رسیدن به نقطه مطلوب به نظر این حرکت‌های صورت گرفته کافی نیست و نیازمند فعالیت‌های بیشتری هستیم تا اهداف طرح پیاده‌سازی و موضوع نهادینه شود. باید گفت در این زمینه مهمترین موضوع اطلاع‌دادن و تغییر نگرش است. باید درباره مضرات سیگار و مواد مخدر به‌صورت صریح، شفاف و علمی اطلاعات لازم را به جوانان ارائه دهیم و آموزش‌های لازم نیز داده شود.

نتایج بررسی وضعیت سلامت دانشجویان

استاد دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی با تبیین کار پژوهشی صورت گرفته در زمینه بررسی وضعیت سلامت روان دانشجویان دانشگاه تهران گفت: در این پژوهش مشخص شد که تعدادی از دانشجویان شکوفا، خلاق، پویا و به دنبال نوآوری هستند و در برخی دیگر از دانشجویان زمینه‌های افسردگی و اضطراب وجود دارد که به راحتی می‌توانند به سراغ اعتیاد بروند. شخصی که افسردگی و اضطراب دارد، خواب ندارد و از قرص‌های خواب‌آور استفاده می‌کند و این زمینه‌ای می‌شود تا به اعتیاد روی آورد. بر اساس این پژوهش ما نباید با اتکا به این رویکرد که دانشگاه تهران هستیم و توانسته‌ایم بهترین‌ها را جذب کنیم این موضوع را فراموش کنیم که همین بهترین‌ها با اینکه باهوش هستند، اما می‌توانند با تأثیر از مسائل مختلف افسرده شوند.

رستمی در ادامه تأکید کرد: من به‌عنوان استاد یکی از وظایفم این است که خوب تدریس کنم و وظیفه دیگرم بر این است که الگوی خوبی باشم. یک استاد باید در زمینه سیگار و دیگر مواد مخدر دانش و اطلاعات لازم را کسب کند و در کلاس درس موضوع را به گونه‌ای مطرح و با دانشجویان در این خصوص سخن بگوید، البته نه به‌صورت مستقیم، چون ما اجازه نداریم به کسی مستقیماً امر و نهی کنیم. اما امر به معروف یعنی امر به دانش، من باید در خصوص موضوعی همچون سیگار و مواد اعتیادآور دیگر دانش لازم را کسب کنم تا بتوانم در اختیار دیگران قرار بدهم. در دانشکده روان‌شناسی قطعاً باید استادان در این زمینه اطلاعات لازم را داشته باشند، اما استادان دانشکده‌های دیگر نیز باید با این مسائل آشنا شوند و در خصوص آن در کلاس‌های درس خود صحبت کنند.

درس اعتیاد و مدل برخورد با هیجانات در دانشکده‌ها تدریس شود

وی با بیان اینکه این پژوهش نشان داده که درصدی از دانشجویان ما با مشکلاتی روبه‌رو هستند، خاطرنشان کرد: مشکلات آن تعداد از دانشجویان باید از طریق مرکز مشاوره دانشگاه، پیگیری شود تا آن افراد به جای اینکه سرخود قرص خواب‌آور استفاده کنند با کمک مرکز مشاوره اضطراب آنها پیدا و درمان شود. همچنین بهتر است تا در قالب سبک زندگی، درس اعتیاد و مدل برخورد با هیجانات در همه دانشکده‌ها تدریس شود. مگر ما از استادان نمی‌خواهیم که آموزش مداوم ارائه دهند، باید این موارد به آنها آموزش داده شود تا آگاهی‌های لازم را کسب کنند.

برای ترک سیگار، تذکر صرف به جوانان کفایت نمی‌کند

استاد دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی تصریح کرد: طرح دانشگاه بدون دخانیات هرچند هم خوب باشد، اما اینکه چگونه و توسط چه کسی باید اجرا شود، خیلی مهم و نیازمند مطالعه است. این طرح باید تداوم پیدا کند، دانشگاه بدون سیگار باید قسمتی از وجود دانشگاه شود. برای رسیدن به این هدف، آموزش، تولید محتوا، آگاهی و مشاوره دادن برای ترک سیگار دارای اهمیت است به نحوی‌که در مرکز بهداشت دانشگاه باید مشاوره ترک سیگار راه‌اندازی شود. صرف تذکر دادن به جوانان برای ترک سیگار کفایت نمی‌کند، بلکه باید مرکزی باشد که مشاوره‌ها و کمک‌های لازم را در این زمینه ارائه دهد. در خصوص اینکه چرا جوانان به سمت سیگار می‌روند باید یک کار همه‌جانبه صورت بگیرد و جزئی از وظایف مرکز بهداشت و مشاوره دانشگاه به‌عنوان یک کار درمانی شود. دانشگاه نیز باید امکانی فراهم آورد تا در سیستم آموزشی و طرح درس‌ها درباره مضرات سیگار و مواد اعتیادآورد دیگر صحبت شود.

حمایت از پایان‌نامه‌هایی با موضوع دخانیات

رستمی با اظهار اینکه برای اثرگذاری طرح دانشگاه بدون دخانیات باید از همه ظرفیت‌های دانشگاه استفاده شود، عنوان کرد: در این کار صرفاً با کارهای تبلیغاتی به نتیجه نخواهیم رسید. در حال حاضر یکسری از پایان‌نامه‌ها از سوی معاونت پژوهشی دانشگاه حمایت می‌شود، باید در این خصوص نیز حمایت‌های لازم انجام شود. عادت و تغییر دادن عادت بسیار سخت است، مسلماً باید همه‌جانبه فکر کنیم و در این زمینه تقسیم وظیفه بین استادان، دانشجویان و واحدهای مربوط دانشگاه صورت بگیرد و بودجه و برنامه‌های خاصی برای آن در نظر گرفته شود. موضوع سیگار، مضرات آن و عوامل شکست ناشی از اعتیاد را باید برای خانواده‌های دانشجویان تشریح کنیم.

وی در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: سیگار به اندازه‌ای ظریف و کشنده فرد را وابسته می‌کند که شخص معتاد به راحتی آن را کنار نمی‌گذارد. اعتیاد مضمن است، می‌شود کاری کرد تا فرد سیگاری کمتر استفاده کند، اما ترک کردن سخت است و نیاز به خدمات درمانی و مشاوره‌ای جدی دارد. در دانشگاه بدون سیگار باید این رویکرد را مورد توجه قرار دهیم و اینکه تلاش کنیم تا اشخاصی که سیگاری نشده‌اند، به دنبال آن نروند. این گروه دوم برای دانشگاه باید مهم‌تر باشند. در دانشگاه ۸۰ درصد از سیگار استفاده نمی‌کنند که برای ما سرمایه هستند، ما باید با آگاهی‌دادن، اطلاع‌رسانی و شفاف‌سازی در خصوص مضرات استفاده از دخانیات و مواد اعتیادآور این گروه را حفظ کنیم و به‌گونه‌ای مانع از رفتن آنها به این سمت شویم.