به گزارش ثریا کتاب بر بال ملائک، جشن نامه حجت الاسلام والمسلمین سید علی قاضی عسکر شامل ۲۹ مقاله گزارشی، پژوهشی، اسنادی و سفرنامه ای در حوزه حج و زیارت به کوشش رسول جعفریان و توسط نشر علم به تازگی در ۱۱۱۸ صفحه منتشر شده است.
مجموعه فراهم آمده، شامل ۳۹ مقاله و رساله، شامل دو بخش است. بخش اول شامل مقالاتی است که درباره شخص آقای قاضی‌عسکر، مدیریت وی و مسائل مربوط به حج در دوره ایشان است. بخش دوم مقالات و رساله‌ها و سفرنامه‌هایی در حوزه حج و زیارت است.
علاوه بر پژوهش‌ها، از امتیازات این جشن‌نامه، وجود چندین سفرنامه حج، عتبات و مشهد است که سرشار از معلومات تاریخی و جغرافیایی است. دو مقاله بلند و مهم در بخش دوم درباره اسناد کارپردازخانه ایران در عراق است که بسیاری از آنها در روشن کردن امر حج‌گزاری و نیز مسائل ایرانیان عراق مهم است. سه رساله نفیس، شامل دو رساله در سفرنامه مشهد و عتبات و یکی به عربی در شرح کارهای فرهاد میرزا به‌ویژه آنچه در کاظمین انجام داده، کار دوست عزیزم آقای حجت‌الاسلام و المسلمین برکت، از متون ارزشمندی است که در اینجا منتشر می‌شود. اسنادی هم از دوره پهلوی در زمینه حج در این مجموعه منتشر شده است. جدای از اینها، چند پژوهش خوب دیگر هم در حوزه حج و مسائل مربوط به آن داریم که خواندنی است. از آن جمله گزارش کاظم‌زاده ایرانشهر از اوضاع حج است که آن را در زمان کار اداری خود در کارپردازخانه ایران در جدّه نوشته و به فرانسه به صورت یک کتاب منتشر کرده، بسیار عالی است.
این مجموعه به احترام ایشان، از طرف دوستان و شماری از پژوهشگران به سرپرستی حجت الاسلام والمسلمین رسول جعفریان رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران آماده شده است.
فهرست این اثر عبارت است از:
بخش اول: مقالات درباره فعالیت‌ها و مدیریت
۱. زندگی، فعالیت‌ها و دیدگاه‌ها؛ در گفتگو با حجت‌الاسلام و المسلمین سیّد علی قاضی‌عسکر
۲. مردی و کاری / محمّدمهدی معراجی
۳. یادها و خاطره‌ها / محمّدعلی مهدوی راد
۴. تأسیس شش مجله در حوزه حج و زیارت، و علوم حدیث / علی ورسه‌ای
۵. رهاورد دو سفر حج تمتع، سالهای ۱۳۷۷ و ۱۳۸۵ / مهدی مهریزی
۶. درنگی در دانشنامه حج و حرمین شریفین / حسن طارمی راد
۷. ساختمان حوزه نمایندگی ول ی فقیه در امور حج و زیارت / عبدالحسین سیف‌اللّهی
۸. کتابخانه، موزه و اسناد در پژوهشکده حج و زیارت / علی احمدی
۹. مدیری با نظارت بر عملکردها / سیّد احمد سجادی جزی
۱۰. تجربه کار و خاطرات / محمّدهادی فلاح‌زاده
۱۱. تجربه فعالیت‌های بعثه در سال ۱۳۹۰ ۱۳۷ / عبدالرسول هاجری
۱۲. همراهی و همکاری در سه دهه / علیرضا صالحی
۱۳. اقدامات نوآورانه / حمید احمدی
۱۴. تاریخ شفاهی حج، یادگاری ماندگار / احمد نجمی
۱۵. سخنرانی آقای سیّد عباس صالحی
بخش دوم: مقالات حوزه حج و زیارت
۱۶. بیش از ربع قرن گشت وگذار در کتاب‌فروشی‌های مکّه و مدینه / محمّدمهدی معراجی
۱۷. سیری اجمالی در فعالیت‌ها و احکام فقهی مراسم حج / محمّدحسین فلاح‌زاده
۱۸. ره‌آورد سفر خانه خدا / حبیب‌اللّه آموزگار / به کوشش: رسول جعفریان
۱۹. حج نامه کیوان قزوینی / به کوشش: رسول جعفریان
۲۰. فقه شیعی حج در منابع چاپی قاجار / مجید جلیسه
۲۱. گزارش سفر حج (۱۹۱۱-۱۹۱۰) / حسین کاظم‌زاده ایرانشهر / ترجمه از فرانسه: محیا شعیبی عمرانی
۲۲. سفرنامه حج و راهنمای حجّاج / حسین ذوالقدر شجاعی / به کوشش: رسول جعفریان
۲۳. حسین ذوالقدر شجاعی سفرنامه‌نویسی ناشناخته / مجید فرخ‌زادی
۲۴. جُستاری درباره حج: براساس کتاب المصنف عبدالرزاق صنعانی / نسیمه فلاحی نژاد
۲۵. مروری بر مکاتبات نادر شاه و سلطان عثمانی در مسأله حج / قاسم قریب
۲۶. گزارش‌های میرزا بزرگ خان کارپرداز ایران در بغداد در سال ۱۲۷۷ ق / مریم صدیقی
۲۷. اسناد و مکاتبات اداری از کارپردازخانه ایران، سال ۱۲۹۶ ق / شیوا تقوایی زحمتکش
۲۸. دستور مسافرت به مکّه معظّمه / شیخ موسی یونسی بهاری / به کوشش: رسول جعفریان
۲۹. سفرنامه عتبات، سال ۱۳۱۵ ق / ۱۲۷۶ ش / محمّدولی خان میرپنج (پدر رشید یاسمی) / به کوشش: رسول جعفریان
۳۰. ادبیّات «راهنمای حج» در دوره پهلوی / رسول جعفریان
۳۱. اسناد نویافته درباره حج در سالهای ۱۳۴۰۱۳۲۶ ه.ش / رحیم روح‌بخش
۳۲. سفرنامه مشهد مقدس، ۱۲۹۸ ۱۲۹۹ / میرزا ابوالحسن دست‌غیب / به کوشش: محمّد برکت
۳۳. اخلاق معتمدی (در شرح حال فرهاد میرزا معتمدالدوله و شرح خدمات وی) / میرزا ابوالحسن دست‌غیب / به کوشش: محمّد برکت
۳۴. سفرنامه عتبات، ۱۲۹۹ ق / میرزا ابوالحسن دست‌غیب / به کوشش: محمّد برکت
۳۵. آزاداندیشی دینی از شعار تا عمل / عبدالرحیم اباذری
۳۶. منهاج الناسکین درباره آداب و مناسک حج / به کوشش: مهرداد فردیار
۳۷. آتش سوزی در منی در سال ۱۳۵۴ در روزنامه‌ها و خاطرات / رسول جعفریان
۳۸. سفرنامه منظوم مشهد مقدّس / میرزا شفیع خان تفرشی «مدیر لشکر» / به کوشش: رسول جعفریان
۳۹. کتابی کهن در تاریخ مکّه: اخبار مکّه ازرقی / محمّدعلی مهدوی راد
تصاویر
در مقدمه جشن نامه حجت الاسلام و المسلمین قاضی عسکر به قلم حجت الاسلام رسول جعفریان آمده است:
به نام خداوند جان آفرین / برآرنده آسمان و زمین
جهاندار و داننده و رهنمای / خداوند پاکی و نیکی فزای
جناب آقای سید علی قاضی‌عسکر، دوستی دیرین، وفادار، فهمیده، و فردی آزاده و اخلاقی، مستقل، مصلحت‌اندیش، فعّال، علاقه‌مند به کار در فضای آرام، و همچنین معتقد به اداره امور بدون درگیری و سخت‌گیری است. شناخت سه دهه بنده از ایشان، گواه آن است که تمام همّ و غم وی مصروف تلاش و کار، با رعایت ضوابط و نیز استفاده از همه ظرفیت‌ها، و نیز گذاشتن وقت برای انجام وظایف، همزمان با رعایت موازین اخلاقی و با مشورت بود. سال ۱۳۷۱ ش، اولین دیدار ما بود. درخواست نگارش کتابی درباره جغرافیای مکّه و مدینه داشتند که اندکی بعد با عنوان آثار اسلامی مکّه و مدینه منتشر شد. آن زمان مرکز تحقیقات حج، در کوچه ناصر در خیابان صفائیه (شهدا) مستقر بود. پس از نگارش اولیه کتاب «آثار»، و همان سال، برای اولین بار به حج تمتع مشرّف شدم. از آن پس، در طول سالیان، رفاقت و همکاری علمی ادامه یافت. چندین سفر حج، در خدمتشان بودم، و بیشتر اوقات در طول سال، همکاری در مجله میقات به عنوان عضو تحریریه، و نیز نگارش برخی از آثار و انتشار آنها و نیز سایر مشاوره‌ها ادامه یافت.
همه کسانی که با ایشان کار کرده‌اند، دقت، سرعت، اخلاق، تواضع و مصلحت‌اندیشی ایشان را در کارها می‌دانند. طبعاً در سایه فعالیت‌های ایشان بود که بخش آموزش و تحقیقات حج اوج گرفت، نشر مشعر به راه افتاد و صدها عنوان کتاب در حوزه‌های مختلف مربوط به حج و حرمین شریفین منتشر شد. برای ایشان، همزمان، جنبه‌های مختلف حج اهمیت داشت؛ فقه، تاریخ، شناخت آثار و همین‌طور اخلاقیات و آداب حج. در همه زمینه‌ها، به تهیه و تدوین و تألیف و ترجمه پرداختند و در این راه از متخصصان استفاده کردند. خودشان هم وارد کار تحقیق شدند، و آثاری در آداب و آثار و تصحیح منتشر کردند. نکته جالب در کار ایشان این بود که فعالیت را از ساده‌ترین شکل آن در سازمان حج آغاز کردند و تا عالی‌ترین مراتب آن که مدیریت بعثه رهبری در حج بود، پیش رفتند. به همین دلیل، با تمام ظرایف کار آشنا بودند.
و امّا برای ما که اهل کتاب بودیم، ایشان یک رفیق شفیق و مهربان بودند و همه همراهی‌های لازم را داشتند. علاقه ویژه‌ای به ادبیات حج داشتند، و این نقطه اشتراکی بود که میان ما وجود داشت. به همین دلیل، فعالیت‌های مشترک فراوانی در این حوزه به انجام رسید. یکی از جالب‌ترین طرح‌ها، کتاب حج بود که هر سال، گزارش حج آن سال آماده، و به صورت یک کتاب و با عنوان «کتاب حج» نوشته می‌شد. این کار در تمام این سال‌ها، در واقع از سال ۷۰ به این سو، انجام شد. سه سال را بنده با مشارکت برخی از دوستان نوشتم و سالهای دیگر، توسط دوستان دیگری انجام شد که اکنون خود میراثی قابل‌توجه از تاریخ حج ایرانی است.
برگ برنده کار من در کار حج، کتاب آثار اسلامی بود که هر ساله، صدها نسخه آن میان مدیران و روحانیون و زائران توزیع می‌شد، و اصرار آقای قاضی‌عسکر بر این بود که چاپ‌های مختلف کتاب آثار، با گزارش تغییرات در اماکن و همراه با زمان صورت گیرد. به همین دلیل هربار، مسائل تازه‌ای بر آن افزوده می‌شد و ایشان از این افزوده‌ها حمایت و با آن همراهی داشت. این کتاب برای سالیان سال، کتابی بود که روحانیون و مدیران کاروان‌ها می‌بایست آن را در اختیار می‌داشتند یا امتحان دهند؛ بنابراین ایشان حق داشتند اصرار کنند متن و اطلاعات آن به‌روز شود تا کتاب زنده بماند. مجله میقات، که توسط ایشان اداره شد، نزدیک سه دهه است انتشار آن ادامه دارد. در تمام این مدت، بنده عضو هیئت تحریریه بودم و مقاله می‌نوشتم. جلسات منظم با حضور و مشارکت جدی ایشان، و تلاش برای انتخاب مقالات خوب، سفارش مقاله و حساسیت بر این‌که یک مجله کاملاً تخصصی باشد، ادامه داشت.
به نظرم، دوستی این چنین، شایسته آن بود که بنده برای تدوین کتابی به عنوان جشن‌نامه به احترام ایشان، اقدام کنم؛ امری که سبب آن علاقه بنده به حوزه حج و شخص ایشان بود، آن هم به اعتبار کسی بود که در آفرینش ادبیات حج در این سال‌ها نقش مهمی داشت. آشکارا باید گفت، مدیریت بعثه در تمام دورانی که ایشان به عنوان معاون بعثه (زمان ریاست آیت‌اللّه ری‌شهری) خدمت کرد، این فرصت را در اختیار ایشان قرار داده و از وی حمایت کرد تا کارها به‌خوبی پیش برود. در ثانی، ذوق و خلاقیت و ابتکار ایشان، چه در آن دوره و چه زمانی که در رأس تشکیلات قرار گرفت، چنان بود که توانست از این ظرفیت به‌خوبی استفاده کند. نتیجۀ آن، رشد ادبیات حج، توسعه امر حج و زیارت، و نیز انتشار صدها مقاله و کتاب بود که در افزایش آگاهی مردم نسبت به این فریضه دینی بسیار مؤثر بود.
یادآور می‌شود، این اثر در مراسمی که به مناسبت بزرگداشت و تجلیل از حجت الاسلام قاضی عسکر نماینده سابق رهبر انقلاب اسلامی ایران در امور حج و زیارت و سرپرست حجاج ایرانی در سالهای متمادی از سوی جمعی از علما در شهر مقدس قم برگزار شد، رونمایی شد.
منبع: خبرگزاری مهر