به گزارش ثریا - محمدمهدی سیدناصری و طاهره شاهمحمدی در یادداشتی مشترک به تاثیر فضای مجازی و فناوریهای دیجیتال بر زندگی کودکان پرداختهاند. سیدناصری که دکترای حقوق دارد در زمینه حقوق کودک منابعی تئوریک را تالیف کرده و شاهمحمدی نیز از مولفان پرکار ادبیات کودک و نوجوان است.
متن این یادداشت را که در اختیار مهر قرار گرفته در ادامه بخوانید:
امروزه پیشرفت ارتباطات و اطلاعات دیجیتال با چنان سرعتی در حال پیشروی در جهان است که همه ما در ابعاد مختلف زندگی خود شاهد حضور آن هستیم. به خصوص با همهگیری ویروس کرونا و قرنطینه اجباری، همه خانوادهها به صورت ناگزیر و خودخواسته مجبور شدند کودکان و نوجوانان را پای گوشی و تبلت بنشانند تا آنها از آموزشهای آنلاین و اطلاعات برخط استفاده کنند.
این رشد سریع دنیای دیجیتال، فضای سایبری و نفوذ و استفاده از فناوریهای ارتباطات و اطلاعات بر زندگی انسانها بهخصوص کودکان تأثیری چشمگیر داشته است. باید این واقعیت را پذیرفت که کودکان امروز زمان زیادی را برای فعالیتهای آموزشی، تفریحی و سرگرمی در اینترنت و دنیای دیجیتال سپری میکنند و در معرض انواع خطرات و تهدیدات نیز قرار میگیرند. در کنار آن استفاده از فضای مجازی به طور گسترده تبعات منفی و تلخی برای کودکان به دنبال دارد که میتوان به ایجاد وابستگی، انزواطلبی، استرس، افت تحصیلی، پرخاشگری، کاهش میزان مطالعه و بالاخره خمودگی و زیانهای جسمی جبرانناپذیری برای کودکان اشاره کرد.
در واقع این افزایش سطح دسترسی به محتوای برخط برای اقشار مختلف جامعه از جمله کودکان بستری برای محدود شدن یا نقض حقوق آنان ایجاد کرده است. این میان حقوق کودکان به عنوان آسیبپذیرترین قشر جامعه بیشتر در معرض تعرض و سوءاستفاده است.
از جمله تهدیدات فضای مجازی برای کودکان، نقض حریم خصوصی آنهاست که میتواند تبعات بسیار تلخی برای کودکان به دنبال داشته باشد. با نگاهی به تعریف حریم شخصی به عنوان دیوارهایی برای حفظ اطلاعات شخصی در زندگی یک فرد و اینکه هیچ انسانی به شخصه علاقهمند نیست کسی در زندگی و حریم خصوصی او تجسس نماید، باید به این نکته ظریف اشاره کرد که کودکان نیز از این دایره بیرون نیستند و این معنا را باید در زندگی کودکان و در دنیای مجازی نیز با همین مفهوم دنبال کرد.
نقض حریم خصوصی کودکان در دنیای دیجیتال را میتوان در دو بخش مورد توجه قرار داد. بخش اول که ناشی از تعامل و ارتباط کودکان و نوجوانان با سایر کاربران است و نگرانیها درباره امنیت کودکان و نوجوانان را در این فضا افزایش میدهد. در واقع کودکان و نوجوانان به واسطه ناآگاهی و ضعف اطلاعات بخش قابل توجهی از اطلاعات شخصی خود را در اینترنت و در محیطهایی چون اتاقهای گفتوگو در شبکههای اجتماعی، سایتهای بازی آنلاین، نظرسنجیهای اینترنتی و موارد مشابه افشا میکنند که جمعآوری غیرقانونی آنها تهدیدی جدی برای حریم خصوصی آنها به شمار میآید و میتواند زمینهساز سرقت اطلاعات و پیامدهای منفی آن باشد. چرا که به دلیل پنهان بودن هویت کاربران در این فضا هرگز مشخص نیست این اطلاعات در اختیار چه کسانی قرار میگیرد و چه استفادههایی از آن میشود.
همچنین در دوران همهگیری کرونا ارتباط واقعی با گروه همسالان نیز برای کودکان و نوجوانان محدود شد و آنها برای آشنایی با همسالان خود و آزمودن چگونگی ارتباط با دیگران نیز از شبکههای مجازی استفاده کردند و این موضوع خود به عنوان تهدیدی برای کودکان به شمار میآید. بیتردید فراگیر بودن تکنولوژیهای مربوط به فضای مجازی، محدود کردن دسترسی کودکان و نوجوانان را به امری ناممکن تبدیل میکند. سرگردانی و گردشهای بیهدف در شبکههای اجتماعی میتواند منجر به شکلگیری ارتباطات ناسالم و بعضاً خطرناک برای کودکان شود و این در حالی است که ارتباطات در ش بکههای اجتماعی در شکلدهی هویت کودکان بسیار اثرگذار است. تغییر در رفتار فرزندان به معنای ایجاد تغییر در نوع تفکر آنهاست و هنگامی که بنیان فکری و شخصیت آنها به صورت ناصحیح شکل گیرد، راه نفوذ شیادان به حریم خصوصی افراد و محیط امن خانواده باز میشود.
بخش دوم اما مربوط به اطلاعات و تصاویری است که خود والدین و نزدیکان کودکان از آنها در شبکههای اجتماعی منتشر میکنند. امروزه به مدد گوشیهای هوشمند کودکان عکسهای بسیاری از لحظات مختلف و خصوصی زندگی از بدو تولد دارند که توسط والدین و نزدیکان به صورت روزانه در صفحات و شبکههای مجازی منتشر میشود. تا جایی که به سادگی میتوان روند هفتگی رشد آنها را با جزییترین احوالاتشان در اولین تجربه غذا خوردن، دندان درآوردن، راه رفتن، دستشویی رفتن، اولین مهدکودک و کلاس و… تا سنین بالاتر مرور کرد و کنار هم چید.
علاوه بر این در مواردی نیز از تصویر و صدای کودکان به عنوان نیروی کار در شبکههای مجازی برای کسب دنبالکننده و مدلینگ و… استفاده میشود. در واقع بازنشر تصاویر کودکان با اهداف مختلف نظیر تفریح و سرگرمی، نمایش زیبایی و استعدادهای کودک، برانگیختن حس ترحم مخاطبان، تبلیغ کالا و خدمات در فضای مجازی و صفحات اینترنتی و توسط هر کسی نقض حریم خصوصی کودکان و نادیده انگاشتن مصالح عالیه آنان تلقی میشود.
از آنجایی که کودکان به دلیل شرایط سنی درک درستی از کارکردهای اینترنت و شبکههای اجتماعی ندارند، اما قطعاً در آینده از مشاهدهی تصاویر خود در لحظات خصوصی و حالتهای مختلف به صورت عمومی خجالت کشیده، سرخورده میشوند و عزتنفسشان خدشه دار خواهد شد. زیرا نمیتوان این کودکان را در خانه زندانی کرد در حالی که همه افراد جامعه در مدرسه، کوچه و خیابان گوشیبهدست هستند و فیلمها را با یکدیگر رد و بدل کرده و آنها را میبینند و به هم نشان میدهند همچنین اینگونه مورد توجه قرار گرفتن کودکان باعث میشود آسیبهایی جدی به شخصیت آنها وارد شود و ناخواسته مسیر زندگی کودک و آینده شغلی آنها تحتالشعاع قرار بگیرد.
این خطر نیز وجود دارد که این کودکان در آینده طعمهی آزارگران جنسی یا افراد پدوفیلیا قرار بگیرند. زیرا کودکان درکی از شرایط جامعه نداشته و با حضور نمایشی در فضای مجازی حریم خصوصیشان نقض شده و به جای برآورده شدن نیازهای اساسی و بازی کردن، سوژهی تبلیغاتی خانواده و افراد سودجو شدهاند.
از منظر قانونی و در قوانین و کنوانسیونهای بینالمللی که حقوق کودکان به رسمیت شناخته شده است و در سطح جهان، کودکان زمانی که به سن قانونی برسند میتوانند از والدینشان به دلیل نقض حریم خصوصی شکایت کنند. از جمله میتوان به ماده ۳۲ کنوانسیون حقوق کودک اشاره کرد که حق کودکان را محترم شمرده و بر حفظ حریم شخصی کودک در برابر تمام اشکال استثمار که هر یک از جنبههای رفاه کودک را به مخاطره بیندازد، تأکید دارد.
در قانون ایران نیز قوانینی چون قانون حمایت از کودک و نوجوان، از حقوق کودکان حمایت میکند و اگر سوءاستفاده از کودکان به حدی باشد که مصداق کودکآزاری باشد و منجر به صدمات روحی، روانی و اخلاقی او شود جرم تلقی شده و مورد حمایت قانون قرار میگیرد. خردادماه سال جاری «سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی» پس از ۵ سال وقفه به تصویب شورای عالی فضای مجازی رسید.
براساس این سند، شورای عالی فضای مجازی کلیه سکوها یا پلتفرمها و ارائه دهندگان محتوا و خدمات فضای مجازی را ملزم به نظارت، صیانت از دادهها، ردهبندی و تفکیک محتوا کرد. همچنین آنان باید تمامی خدمات خود را نیز بر اساس ردهبندی سنی طبقهبندی کنند و تبلیغات بزرگسالان را در معرض دید برای کودکان نوجوانان قرار ندهند. کودکان و نوجوانان در این سند به افراد زیر ۱۸ سال اطلاق شده است.
سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی یکی از مهمترین سندهایی است که در راستای تاکیدات مقام معظم رهبری در مورد رها بودن فضای مجازی تدوین شده چرا که بر آسیب پذیرترین بخش جامعه که کودکان هستند تاکید داشته و برای کاهش آسیب پذیری در این حوزه موثر است. در این سند، سیاستهای کلان، اقدامات کلان و تقسیم کار ملی در حوزه مدیریت و راهبری، ایجاد محیط صیانت شده، توسعه محتوا و خدمات رده بندی شده، حمایت و مراقبت، فرهنگ سازی و ارتقای سواد فضای مجازی و تعاملات بین الملل تبیین شده است.
منبع : فرهنگ و اندیشه
با برخی دانشجویان با فقدان مهارتهای اجتماعی و ارتباطی مواجهیم
آخرین مهلت اساتید پیام نور برای ثبت نمرات میان ترم اعلام شد
الزام دانشجویان غیرایرانی به گذراندن دروس به زبان انگلیسی و فارسی
آیفون16 پرومکس در باتری و شارژدهی رکوردشکن میشود
خودروهایی که بیشتر از همه در آمریکا سرقت میشوند
منتظر شفقهای قطبی بعدی باشید
خودروی معروف کرهای که برای راحتی سگها ساخته شده+عکس
خبر بد OnePlus برای طرفداران این نوع گوشی
عجیبترین خودروی تویوتا با الهام از کوسه کله چکشی به تهران آمد+عکس
خریداران Xperia ۱ VI سونی منتظر یک تغییر ویژه در صفحه نمایش باشند+عکس
بزرگترین فروچاله زیرآبی دنیا که انتهای آن هرگز مشخص نشد+عکس
اولین پیکاپ خودروی چینی با الهام از خودروی آمریکایی+عکس
خودرویی که نیسان آبی آمریکاییهاست+عکس
جزئیات کیا سورنتو جدید اعلام شد+عکس
ارزانترین سلاح پهپادکُش که ساخت بریتانیا است+عکس
کشف خیره کننده دانشمندان درباره یونها همه را شگفت زده کرد
ارزانترین باتری مادامالعمر دنیا کشف شد+عکس
بزرگترین فروچاله زیرآبی دنیا که باعث انقراض دایناسورها شد+عکس
پشمک کیهانی که از غول منظومه شمسی هم بزرگتر است+عکس
چطور با گوشی خود بفهمیم که ما را ردیابی میکنند؟
مشوقهایی برای اضافه تدریس معلمان در نظر گرفتهایم/تعیین تکلیف داوطلبان آموزگاری تا تیر
آغاز آزمون استخدامی دبیری و هنر آموزی از فردا
معرفی نامزدهای جایزه شعر بهاران
کتاب تازه امین فقیری در نمایشگاه کتاب
اختتامیه رویداد ستفاتک در جهاددانشگاهی اصفهان
روایت کتابها از موسیقی؛ لطف مفخّم تا مضراب
اتمام سنجشسلامت نوآموزان تاپایان اردیبهشت/هنوز۳۰ درصد نوآموزان برای سنجش مراجعه نکردهاند
جزییات برگزاری امتحانات پایان نیم سال دوم پیام نور اعلام شد
آزمون صلاحیت بالینی پزشکی در دانشگاه های علوم پزشکی برگزار شد
ضوابط جدید ارزشیابی مدارک مقاطع داروسازی خارج از کشور اعلام شد
قیمت غذای دانشجویی تا مهرماه افزایشی ندارد
قبل از بحرانی شدن اعتراضات دانشجویی اطلاع رسانی کنید
ایجاد و بازسازی ۱۰۰۰ هنرستان تا پایان برنامه هفتم توسعه
توصیههایی به دانشآموزان برای حضور در آزمونهای نهایی؛ از موارد ممنوعه تا نحوه درج پاسخها
۲۰ درصد سوالات امتحانی دشوار است/ اخذ آزمون مجدد از افراد مشکوک
دانشگاهها برای افزایش بهرهوری به میدان بیایند
جزییات ثبت نام پذیرفته شدگان بدون آزمون رشتههای ارشد اعلام شد
فهرست ۶۷۳ دانشگاه برتر جوان در رتبهبندی تایمز منتشر شد
زمان اعلام نتایج اولیه آزمون کارشناسیارشد دانشگاه معارف اسلامی
قدیمی ترین عینک فروشی تهران
جزئیات پوشش بیمه ای در عینک سازی ها
پاسخ وکیل به آیا قانون تجارت تغییر میکند؟
قنات در سرزمین قنوت و قناعت - استان یزد
تحقق اقتصاد مقاومتی دانش بنیان و مردم پایه توسط اساتید بسیجی
پرداخت حقوق معلمان خرید خدمات و حقالتدریس به روز شد
رونمایی ۱۵ کتاب با موضوع اهلبیت به زبانهای اروپایی و آفریقایی در نمایشگاه کتاب
نسل جوان آمریکایی به حاکمیت معترض است/اعتراضات دانشجویی ادامه خواهد داشت
دانشگاه تهران میزبان اجلاس رؤسای دانشگاهها شد
بدهی آموزش و پرورش به فرهنگیان بابت پاداش پایان خدمت ۱۴۰۲/ معوقاتی که تا اسفند پارسال تسویه شد
مسئولان از پیشرفتهای علمی پشتیبانی کنند
استفاده ۱۳۹هزار دانشجو از بن اعتباری خرید کتاب از نمایشگاه
۴۶ دانشگاه ایران در میان برترین دانشگاه های جوان
پشتپرده برگزاری آزمونهای کشوری ششمیها و نهمیها/ برگزاری آزمون شفاهیفارسی در مقطع ابتدایی
خبر خوش برای متقاضیان رشته پزشکی/ گام بلند دانشگاههای ایران در ارتقای جایگاه جهانی
تشکیل دبیرخانه دائمی صنایع و خانه صنعت در معاونت پژوهش و فنآوری دانشگاه تهران
سامانه him نمونه بهرهوری درون دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی است
کاهش نگران کننده دانشجویان دانشگاههای غیردولتی
نخستین بیانیه مد موقر شیراز منتشر شد
مسؤولیت امتحانات نهایی از سال آینده با سازمان ملی سنجش خواهد بود
غیرانتفاعیها بیشترین حذف کد رشته را در آمایش آموزش عالی داشتند
مشارکت ۳۰هزار استاد و کارمند دانشگاه در ارزیابی موسسات غیرانتفاعی
استخدام یک روزه اساتید در دانشگاههای غیرانتفاعی
نوجوانان با «هفتخوان» به استقبال بزرگداشت فردوسی میروند
تأکید وزیر علوم بر رعایت اخلاق دیپلماسی علمی در پذیرش دانشجویان بینالملل
ساخت و تحویل ۷۰۰۰ مدرسه در دولت سیزدهم
آیین بزرگداشت ۱۷۵۷ سال سنت آموزش عالی در ایران ۸ خرداد برگزار میشود
۱۰ خرداد؛ برگزاری سومین کنگره شهدای دانشگاه آزاد
اعطای مالکیت ۱۴۰۰ واحد مسکونی به اعضای هیات علمی و کارکنان دانشگاه علامه
کارت آزمون استخدامی رشته شغل دبیری و هنرآموز منتشر شد
المپیاد علمی دانشجویان فرصتی برای اصلاح نگاه و تفکر علمی است
کارت شرکت در آزمون انتخاب سردفتر اسناد رسمی سال ۱۴۰۳ منتشر شد
وزیر سابق علوم: شهریههای دانشگاههای غیرانتفاعی کفاف هزینههای دانشگاه را نمیدهد
لزوم مدیریت رشتههای یک بار پذیرش در دانشگاههای غیردولتی و غیرانتفاعی همانند دانشگاه آزاد
ایجاد دو آزمایشگاه تخصصی برای توسعه میادین نفتی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر
شناسایی ۸۷۴ هزار بازمانده از تحصیل با کد ملی/ بازگشت این افراد به تحصیل امکانپذیر است
نظارت وزارت کشور بر تامین «امنیت» حوزههای آزمونهای نهایی/ همکاری فراجا و آتشنشانی
نماد سنت آموزش عالی در ایران در دانشگاه تهران رونمایی شد
ارائه مهلت جدید ثبت نام آزمون دکتری تخصصی داروسازی
نتایج پذیرش بدون کنکور دانشگاه تهران اعلام شد
دانشجویان یونانی شب گذشته در حمایت از فلسطین تظاهرات برپا کردند
چطور با گوشی خود بفهمیم که ما را ردیابی میکنند؟
چطور شد که شفق قطبی در ایران دیده شد؟ +عکس
کاسبی عجیب و پرسود چند ایرانی در آمازون+عکس
به روزرسانی طوفانی واتساپ تغییرات اساسی در ظاهرش ایجاد کرد+عکس
ترفند مخفیانه و زشت اپل در فروش یکی از محصولاتش لو رفت+عکس
ارزانترین سلاح پهپادکُش که ساخت بریتانیا است+عکس
استور بازی موبایل ایکس باکس در تابستان از راه میرسد
اپل برای ساخت و پخش تبلیغات زشتاش عذرخواهی کرد
بزرگترین فروچاله زیرآبی دنیا که باعث انقراض دایناسورها شد+عکس
هوش مصنوعی قرار است انسانها را نابود کند؟
جزئیات کیا سورنتو جدید اعلام شد+عکس
تصویر ناسا از شفق قطبی بر فراز لهستان پربازدید شد+عکس
ارزانترین باتری مادامالعمر دنیا کشف شد+عکس
کشف خیره کننده دانشمندان درباره یونها همه را شگفت زده کرد
زاکربرگ میخواهد این شبکه معروف خبری را بخرد
اشتباه بیسابقه گوگل سالمندان را سردرگم کرد
نحوه انتخاب موضوعات پایان نامه برای پذیرش دانشجوی استاد محور
شفق قطبی برای اولین بار در ایران هم دیده شد+عکس
آغاز توزیع کارت آزمون استخدامی آموزش و پرورش از امروز
دو خبر خوش وزیر علوم برای جامعه دانشگاهی اعلام شد
ارائه مهلت جدید ثبت نام آزمون دکتری تخصصی داروسازی
دانشجویان یونانی شب گذشته در حمایت از فلسطین تظاهرات برپا کردند
سوپرآلیاژ انقلابی ناسا شروع به کار کرد
حضور نمایندگان دانشگاه سن پترزبورگ روسیه در دانشگاه صنعتی شریف
آیین بزرگداشت ۱۷۵۷ سال سنت آموزش عالی در ایران ۸ خرداد برگزار میشود
مسؤولیت امتحانات نهایی از سال آینده با سازمان ملی سنجش خواهد بود
دانشجویان در شش محور در کرسیهای آزاد اندیشی با هم رقابت میکنند
چرا هوش مصنوعی اینقدر برای دیگران پرهزینه است؟
مشاهده نشانههایی از تمدن فضاییها دانشمندان را شگفت زده کرد
نتایج پذیرش بدون کنکور دانشگاه تهران اعلام شد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.