به گزارش ثریا - دومین جلسه استکبارستیزی با حضور رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، جمعی از مدیران، معاونین و کارشناسان برگزار شد.

در ابتدای جلسه حسن زیار، کارشناس برنامه‌ریزی و ارزشیابی سازمان، از تمرکز این جلسه بر «طراحی و تدوین سند استکبارستیزی با تأکید بر اسناد لانه جاسوسی» خبر داد و در این باره گفت: در دوهفته گذشته جلسات و صحبت‌هایی در این باره مطرح شده است لذا بر مبنای جلسه گذشته بنابراین قرار گرفت که کارگروهی برای این موضوع مشخص شود و پیشنهاده‌ای درباره آن سند نیز ارائه شود تا ان شاالله بتوانیم برای ادامه راه، اقدام کنیم.

وی افزود: برای تداوم کار نیز با تأکید بر دقت و سرعت موردنظر، امیدواریم که هر چه زودتر این سند آماده شود تا گروه‌های تربیت و یادگیری بتوانند بر مبنای وظایف خود، از آن بهره‌مند شوند و بتوانیم به سمت تولید بسته‌های تربیت و یادگیری با تأکید بر این موضوع حرکت کنیم.

استکبارستیزی از امور ثابت نظام جمهوری اسلامی ایران است

در ادامه جلسه، حسن ملکی ضمن تشکر از پیگیری‌های انجام شده، گفت: مبادا پس از جلسه کنونی، گرفتاری‌ها و تعدد وظایف متعددمان، سبب شود که این کار و اهمیت آن را فراموش کنیم زیرا این امر برای ما بسیار جدی است.

وی افزود: برنامه‌های درسی، در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، با یک‌رشته امور ثابت و متغیر، نسبت دارد لذا اگر طراحان برنامه درسی، این نسبت‌ها را به‌درستی نشناسند، ممکن است جایگاه ثابت‌ها و متغیرها را به‌اشتباه مدنظر قرار دهند. بدیهی است که هر یک از این دو اتفاق، باعث زاویه گرفتن از مسیر اصلی تعلیم‌وتربیت، در این نظام می‌شود که به‌هیچ‌عنوان مطلوب ما نیست.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: در امور ثابت بسیاری از موارد وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها استکبارستیزی است. همان‌طور که استحضار دارید، ستیز استکبار با نظام جمهوری اسلامی، امری عرضی و فرعی محسوب نمی‌شود لذا از مصادیق امور متغیر نیست که امروز باشد و فردا نباشد.

ملکی خاطرنشان کرد: استکبارستیزی از مصادیق ثابت نظام جمهوری اسلامی است، زیرا سرشت نظام با سرشت استکبار در تضاد است و ما نباید این امر را فراموش کنیم زیرا این دو سرشت، در طول تاریخ با یکدیگر تقابل داشته‌اند و این تضاد تاکنون ادامه یافته است.

وی، به تأییدات مقام معظم رهبری در توجه به استکبارستیزی اشاره کرد و گفت: همان‌طور که مطلع هستید، در فرمایشات مقام معظم رهبری نیز بر مسئله استکبارستیزی تأکید شده است لذا ما نیز نباید در برنامه‌های درسی، از این امر غافل شویم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادامه داد: در ادامه این مسیر و زمانی که ما پذیرفتیم مقابله و مبارزه ما با استکبار یکی از مصادیق ثابت نظام است، باید به این سؤال پاسخ دهیم که برای اجرای این امر، باید چگونه اقدام کنیم؟ بدیهی است که چگونگی اقدام به‌اندازه اصل مسئله دارای اهمیت است.

تدوین یک نقشه جامع در راستای استکبارستیزی ضروری است

ملکی توجه به یک‌روند مدون در مسیر اجرای این کار را ضروری خواند و افزود: در راستای اجرای این امر، یک اقدام می‌تواند موردی و بدون حساب و کتاب باشد و در یک مقطع زمانی خاص انجام شود اما کافی نیست. البته این روند نیز آثاری به دنبال دارد و ما نیز تاکنون تقریباً به این روش عمل کرده‌ایم زیرا هیچ‌گاه سازمان پژوهش از ستیز با استکبار غافل نبوده است اما با توجه به حساسیت این دوران و حرکت ما به سمت اقدامات تحولی، این امر دیگر پاسخگوی روند نخواهد بود و باید به سمت یک نقشه درست و کامل حرکت کنیم.

وی تأکید کرد: امروز ما باید بر مبنای تغییرات تحولی که هم اکنون شروع کرده‌ایم، رفتار کنیم لذا این بخش نیز نیازمند یک نقشه تحولی است. بر همین مبنا برای درج مطالب مربوط به استکبارستیزی و اسناد لانه جاسوسی، ما نیازمند طراحی یک نقشه تحولی هستیم. در این نقشه باید روند کار، از دوره پیش‌دبستان تا پایان دوره دبیرستان مشخص شود تا ما بدانیم که با این امر ثابت، چگونه می‌خواهیم مواجه شویم.

رئیس سازمان پژوهش ادامه داد: این نکته که چه مسائلی در دوره ابتدایی، متوسطه اول، متوسطه دوم، فنی و حرفه‌ای و ... مطرح شود، بسیار حائز اهمیت است البته بدیهی است که کار ما تا پایان دوره دیپلم و متوسطه را شامل می‌شود لذا باید بر این زمان تمرکز کنیم. بدیهی است که در این مسیر ما باید بدانیم که با چه روشی باید این امر را مطرح کنیم؟ لذا این مسئله، یکی از سؤالات مهم است. البته سؤالات مهم دیگری نیز وجود دارد و مسائلی نظیر صلاحیت‌های معلمانی که به تدریس می‌پردازند و مسائل اجرایی نیز، در مراحل بعدی مطرح خواهد شد.

ملکی از تشکیل کارگروه مربوط به این امر ابراز خرسندی کرد و گفت: در جلسه گذشته این سؤال مطرح شد که چه کسی می‌تواند این کار را انجام دهد. بر همین مبنا نیز ما سعی کردیم که از تجربیات پژوهشکده شهید صدر که قبلاً نیز در این راستا اقداماتی انجام داده بودند، بهره‌مند شویم لذا این بخش به پژوهشکده واگذار شد البته کارشناسان ما نیز در این روند حضور خواهند داشت. در این روند، باید خروجی این کارگروه که نسخه اولیه برنامه درسی جامع از ابتدایی تا پایان دوره متوسطه است، در همین جلسه که شورای سیاست‌گذاری است نیز، بررسی شود. در ادامه مسیر نیز، مصوبات این جلسه، در یک تقویم زمانی مناسب وارد برنامه‌های درسی خواهد شد.

وی افزود: تلاش ما این است که تا سال 1402، بخش‌هایی از مصوبات این شورا را که در ارتباط با استکبارستیزی است، وارد متن برنامه‌های درسی کنیم البته تا زمانی که کتاب‌های درسی عمر دارند، این مسئله در کتاب‌ها دنبال خواهد شد و پس از آن به سمت بسته‌های یادگیری سوق پیدا خواهد کرد.

نخستین گام‌های نظری استکبارستیزی در پژوهشکده شهید صدر دنبال شد

در ادامه جلسه، خزایی، از پژوهشکده شهید صدر، از شروع اقدامات در این بخش خبر داد و گفت: طبق سوابقی که در جلسه قبل مصوب شد، در پژوهشکده شهید صدر اقداماتی انجام شد و بر مبنای آن تدوین طرح اولیه، در دستور کار قرار گرفت.

وی ادامه داد: جلسات متعددی در درون پژوهشکده انجام شد تا بتوانیم این موضوع مهم را در ذیل بحث پژوهشکده ببینیم. با توجه به اینکه دو بخش از بخش‌های پژوهشکده با این موضوع به طور خاص ارتباط برقرار می‌کرد، با اقدام و تلفیق ظرفیت این دو بخش، یک گروه جدید تشکیل شد تا هم از ظرفیت آموزش‌وپرورش و هم مبنای موضوع استکبارستیزی بهره‌مند شویم لذا کارگروه در قالب پژوهشکده شکل‌گرفته است.

خزایی افزود: پس از آن یک سلسله جلسات اندیشه ورزی شکل گرفت و کارشناسانی که در این بخش فعال بودند، به بحث و بررسی پرداختند تا جایی که هم بحث‌های محتوایی و هم ساختاری مطرح شد و مورد توجه قرار گرفت.

آخوندی نیز در ادامه گزارشی درباره «فرایند تکمیل مفاهیم استکبارستیزی و اسناد لانه جاسوسی در کتاب‌های درسی» ارائه کرد و گفت: با توجه به اهمیت موضوع، بر تعامل تأییدات ویژه‌ای شد لذا برای این امر، بخش‌های تخصصی شکل گرفت. در این راستا ما سعی کردیم که از مجموعه‌هایی متعدد ظرفیت شناسی به دست آوریم تا بتوانیم با یکدیگر به سمت کاری تخصصی حرکت کنیم.

وی افزود: با توجه به اینکه قلب کار مربوط به مفهوم شناسی بحث استکبارستیزی بود، ما سعی کردیم که در بدو امر به تبیین اولیه مفهوم و منطق استکبارستیزی بپردازیم به همین خاطر در این مسیر مباحثی مانند استکبار ظاهری، استکبار باطنی، نظام سلطه و ... مجدداً تعریف شد.

وی در ادامه درباره فرایند تکمیل مفاهیم استکبارستیزی در اسناد لانه در کتب درسی به جزئیات امر پرداخت و گفت: برای شروع کار، دو موضوع اصلی وجود داشت که به آن پرداخته شد. مبحث خروجی یعنی مطرح کردن چه چیزی یکی از سؤالات مهم بود که در کنار چگونگی امر یعنی فرایند در مرکز توجه قرار گرفت.

طرح استکبارستیزی باید به تغذیه مجلات رشد و کتاب‌های درسی بیانجامد

در ادامه جلسه، ملکی از طرح ارائه شده، تشکر کرد و گفت: راهنمای برنامه درسی جدا از اسناد بالادستی نیست و در این مسیر، بیانیه گام دوم، برای ما بسیار مهم است و مبنا قرار می‌گیرد لذا اینگونه نیست که ما در کوتاه مدت به این دو مورد توجه نکنیم و در مرحله دوم یا کار بلند مدت، به این بخش‌ها نگاه کنیم.

وی افزود: در این راستا لازم است که در این طرح، کار را به صورت یکپارچه مدنظر قرار دهیم. در این راستا مطالعه و بحث های کارشناسی، باید با استفاده از اسناد بالادستی و کلیه زیرساخت ها انجام شود، تا خروجی و حاصل برنامه‌ریزی درسی ما، راهنمای برنامه درسی سازمان شود البته این راهنما نیز مشتمل بر عناصری است که در راهنمای برنامه درسی ما، امروز نیز وجود دارد. بدیهی است که یکپارچگی در این مسیر اساسی است. به نظر من در ادامه می‌توان این پژوهش ها را گسترده کرد و نگاه های عمیقتری را به وجود آورد.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادامه داد: تأکید ما بر این است که به یک سند جامع در این راستا دست پیدا کنیم. منظور ما از جامعیت هم در عناصر برنامه درسی و هم در رسانه‌ها است لذا راهنمای برنامه درسی باید به حدی جامعیت داشته باشد که هم مجلات رشد، هم کتاب‌های درسی از آن تغذیه کند. در این مسیر جامعیت باید به شکلی باشد که هر برنامه دیگری نیز که نیاز دارد، از این چشمه استفاده کند نیز، بتواند از این بخش برداشت کند.

در ادامه جلسه، حاضران، ابعاد مختلف این طرح را مورد نقد و بررسی قرار دادند و اصلاحیه‌های موردنظر در این جلسه، بیان شد.

نقشه جامع استکبارستیزی در راستای برنامه‌های دفاتر تألیف شکل خواهد گرفت

علی محبی، معاون برنامه‌ریزی درسی و تولید بسته‌های تربیت و یادگیری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی نیز در ادامه جلسه، بیان کرد: کار انجام شده خوب است و مسیر منطقی و درستی را دنبال می‌کند. در این راستا لازم است که برخی مباحث شفاف‌تر مشخص شود. در این راستا باید ارتباط بین این کار و راهنماهای برنامه درسی و بسته‌های تربیت و یادگیری به صورت شفاف مشخص شود زیرا همان‌طور که می‌دانید در این بسته‌ها شایستگی‌های مشترک دانش‌آموزان نیز نهایی شده است.

وی افزود: در بخش شایستگی‌ها بسیاری از این مباحث دیده شده است لذا باید نسبت کار پیش رو را با بسته‌ها مشخص کنیم. در این روند باید چگونگی ارتباط، هارمونی و مباحث حاشیه‌ای را مشخص کنیم. به نظر من لازم است که این کار را هم‌زمان دنبال کنیم تا به صورت جامع در راهنمای برنامه درسی حوزه‌های ما دنبال شود.

معاون برنامه‌ریزی درسی و تولید بسته‌های تربیت و یادگیری سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: کار پیش رو دارای حساسیت بسیار بالایی است لذا باید مخاطب شناسی را به شکل بسیار ویژه‌ای دنبال کنیم زیرا کار به سادگی انجام نخواهد شد. در این راستا باید مشخص شود که بحث استکبارستیزی برای هر پایه از دانش‌آموزان به چه شکلی ارائه شود، بسیار مهم و قابل توجه است بنابراین لازم است که در سند پیش رو به جزئیات امر توجه ویژه شود.

ملکی نیز در ادامه بیان کرد: آنچه که مدنظر ماست، نقشه جامع کار است زیرا در آن صورت، ما می‌توانیم در سازمان و دفاتر تألیف و با نگاه به دو مسیر تصمیم گیری کنیم. یک مسیر مربوط به اقدامات تحولی است زیرا در آن باید بسته‌های تربیت و یادگیری تولید شوند لذا ما به دنبال راهنماهای برنامه درسی اصلاح شده هستیم.

وی افزود: در مسیر دوم نیز ما به دنبال غنی سازی و اعمال تغییرات در کتاب‌های درسی هستیم زیرا این کتاب‌ها هنوز در سیستم آموزشی عمر دارند و استفاده می‌شوند. بدیهی است که زمان‌بندی ما باید به‌ گونه‌ای باشد که کار قبل از سال نو آماده شوند تا گروه‌های تألیف بتوانند از این نقشه استفاده کنند. در ادامه روند، تک تک گروه‌های پژوهش و برنامه‌ریزی درسی، تصمیم خواهند گرفت که به سمت غنی سازی راهنمای برنامه درسی حرکت کند، یا اینکه در ارتباط با کتاب‌های درسی سال 1402 از این نقشه استفاده کنند.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: وقتی نقشه مدون پیش رو باشد، امکان بهره‌برداری برای گروه‌ها راحت‌تر خواهد شد. در واقع ما روش‌ها و مباحث را پیشنهاد خواهیم داد بنابراین خود گروه‌های تألیف برای اجرا تصمیم گیری خواهند کرد البته بدیهی است که مسئله زمان‌بندی در این مسیر بسیار مهم است.

بررسی استکبارستیزی در ابعاد گسترده‌تر اجتناب ناپذیر است

سعید بدیعی، مدیر کل حوزه ریاست نیز از طرح ارائه شده، تشکر کرد و گفت: برنامه ارائه شده، کامل و خوب است زیرا هم بر مبنای برنامه رسمی شکل‌گرفته و تا حدود زیادی مباحث غیر رسمی چون رسانه‌ها و ... را نیز دیده بود.

وی افزود: این برنامه قرار است که مانند سفره‌ای برای گروه‌های مختلف باشد تا هر کدام از دفاتر تألیف بتوانند به اندازه خود، از آن استفاده کنند. در این مسیر شناخت نوع مخاطبان در طراحی محتوا، عنصر بسیار مهمی است. در بسیاری از کشورها، نخستین اقدام برای آموزش کودکان بر مبنای توانا نشان دادن آنان و خودباوری شکل می‌گیرد لذا ما باید بر این عناصر و نحوه ارائه آن‌ها تأکید کنیم.

مدیر کل حوزه ریاست تصریح کرد: به نظر من در مسیر پیش رو، مقطع پیش‌دبستان و دبستان از مهم‌ترین مقاطع است که باید بر آن تأکید ویژه داشته باشیم.

آخوندی نیز در پاسخ بیان کرد: به نظر می‌رسد که یکی از ضعف‌های ما در بخش روایت است لذا ما سعی داریم که در بخش استکبارستیزی به سمت روایت محوری حرکت کنیم.

رضا قمرزاده، مشاور رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی نیز در ادامه، گفت: این کار نتیجه همکاری علم و اخلاص است و باعث امیدواری در این عرصه است. استکبارستیزی جز فروع دین ماست و امروز آمریکا و انگلیس از مصادیق آن‌ها هستند اما متأسفانه بخشی از افراد جامعه به این برائت اعتقاد ندارند لذا کار برای ما بسیار سخت‌تر است.

وی ادامه داد: در این روند ما نیاز به همکاری بخش‌های مختلفی چون صداوسیما، وزارت ارشاد، وزارت ورزش و حتی بخش‌های غیردولتی هستیم زیرا ما بخشی از این پازل هستیم که باید این مبحث را موردنظر قرار دهیم. بدیهی است که در صورت بی‌توجهی سایر بخش‌ها، عملاً کار در قسمت‌هایی ناقص خواهد ماند و سایر رسانه‌ها باعث از بین رفتن تأثیر کار در کتاب‌های درسی خواهند شد. بر همین اساس، شاید لازم باشد که نقش کامل و فراگیری را مدنظر قرار دهیم و تکلیف سازمان را در دل آن دنبال کنیم.

مشاور رئیس سازمان پژوهش تصریح کرد: ما به دنبال تربیت انسان‌های استکبارستیز در ابعاد دانش‌آموز، معلم و ... هستیم و انتقال دانش مدنظر ما نیست لذا لازم است که به صورت عملی بخش‌های مختلفی چون صدا و سیما، والدین، و ... را نیز وارد این عرصه کنیم.

عبدالله اسدی، مشاور رئیس سازمان پژوهش نیز اظهار کرد: نقطه قوت کار ارائه شده، برنامه ای بود که برای استمرار و پشتیبانی کار مدنظر قرار داده اند. در ادامه مسیر اگر بتوانیم عصاره همه ظرفیت های جبهه فکری انقلاب را نیز در برنامه ببینند، باعث رشد خاصی در کار خواهد شد. در این راستا ما باید ظرفیت های خوب در استان های دیگر را نیز مدنظر قرار دهیم و از تهران زدگی بپرهیزیم.

حسن زیار نیز اظهار کرد: مسئله دوره ما این است که اساسا روایت در حال تغییر است و در برخی مواقع انگشت اتهام به سمت ما می چرخد لذا لازم است که برخی از ابهامات پاسخ دهیم.

وی ادامه داد: یکی از خروجی های کار پیش رو، باید این باشد که علت های این امر نشان داده شود زیرا در این صورت جهاد تبیینی رخ خواهد داد و ما به اهدافمان خواهیم رسید زیرا امروز خروجی کار به سمت یک‌روند موریانه وار در حرکت است و ابهامات و شبهات بسیاری را در مسیر ایجاد کرده است.

طرح استکبارستیزی باید دارای جامعیت باشد

در بخش پایانی جلسه، حسن ملکی به جمع بندی مباحث مطرح شده پرداخت و گفت: بدیهی است که ما راهنمای برنامه درسی جامع و مانع در این مسیر نیاز داریم البته در این مسیر، جامع بودن شامل آن چیزی است که به وظایف و رسالت‌های نظام تعلیم و تربیت مربوط می‌شود و مانع نیز به این معناست که بتواند ما را از ذکر مواردی که در اختیار ما نیست، منع کند بنابراین نباید وارد بخش‌هایی شویم که به ما مربوط نیست.

وی ادامه داد: بر این مبنا کار باید دارای جامعیت در عناصر، شامل هدف‌های برنامه درسی، محتوا و روش‌های یادگیری، نقش معلم، نقش خانواده، محیط تربیت و یادگیری و ... باشد. وجه دیگر کار نیز مربوط به جامعیت در دوره‌های تحصیلی است زیرا کار از دوره پیش‌دبستان تا پایان دوره دوم متوسطه نظری، فنی و حرفه‌ای و کاردانش را، شامل می‌شود. بخش سوم نیز مربوط به جامعیت رسانه‌ای است؛ به این معنا که در تدوین راهنمای پیش رو باید، هم کتاب‌های درسی، هم مجلات رشد و هم سایر بخش‌های علاقه‌مند نظیر بسته‌های تربیت و یادگیری، و رمزینه‌های سریع پاسخ، بتوانند از این نقشه و طرح جامع، بهره‌برداری کنند.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: ما نباید فراموش کنیم که در این مسیر به دنبال راهنمایی برای متن آموزشی هستیم. بدیهی است که راجع به استکبارستیزی به گونه‌های مختلف می‌توان متن نوشت اما ما به دنبال متن آموزشی هستیم لذا راهنمایی می‌خواهیم که بتوان به وسیله آن متن آموزشی تولید کرد. بدیهی است که کار در این مرحله سخت می‌شود زیرا در گروه اجرایی باید متخصصان مربوط به علوم تربیتی در کنار کارشناسان ما باید حضور داشته باشند.

ملکی تأکید کرد: هر دوره‌ای دارای یک فلسفه خاص است بنابراین باید در بُرش دوره‌ای این راهنما، پرش فلسفی، داشته باشیم. به عنوان مثال اول ابتدایی دوره شهروند پروری است که نیاز به آموزش عمومی دارد. دوره ابتدایی نیز دوره القاء به شمار می‌رود اما در دوره بعد تفکر رشد پیدا می‌کند لذا در دوره اول متوسطه می‌توان به بحث هویت‌سازی در راستای استکبارستیزی بپردازیم البته باید به این نکته توجه کنیم که بین استکبارستیزی و هویت‌سازی نوجوان نقطه تلاقی ایجاد نشود لذا باید در مسیر کار از روانشناسان و روحیات مخاطبان خود توجه ویژه داشته باشیم زیرا دوره تکوین هویت است. در دوره دوم متوسطه تفکر انتزاعی رشد پیدا کرده است لذا لازم است که به جهاد تبیین بپردازیم و می‌توانیم به تبیین برخی از مبانی بپردازیم.

وی افزود: خروجی کار انجام شده باید یک نقشه جامع راهنمای برنامه درسی با مختصات اشاره شده، باشد. بدیهی است که در بخش بهره‌برداری حضور کارشناسان در کنار دفاتر نیاز است تا این امر نیز به شکل بهتری اجرا شود و کارشناسان امر بتوانند کار را به شکل بهتری ارائه دهند.

منبع : روابط‌ عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی