به گزارش ثریا دو سال اخیر برای بسیاری از ما درسی به همراه داشته است و آن قدردانی از داشتهها است. هرج و مرج ناشی از همهگیری کووید-۱۹، روابط، تجارت و امتیازاتی را که ما اغلب بدون آنکه بدانیم از آنها بهرهمند بودیم دچار اختلال کرد.
"تام کرس"(Tom Kerss) اخترشناس، مینویسد: من به عنوان یک دنبالکنندهی مناظر آسمانی، کار خود را صرف سفر کردهام تا شاهد برخی از بزرگترین مناظر آسمانی باشم. در واقع، من به اندازه کافی خوش شانس بودهام که به لطف شبکه جهانی سفر، تقریباً تمامی موارد موجود در فهرست آرزوهای نجومی را تیک بزنم و تنها زمانی که این موضوع در سال ۲۰۲۰ متوقف شد، متوجه شدم که چقدر خوش شانس بودهام.
اکنون، فرصتها بار دیگر باز میگردند، اما برخی از رویدادها بسیار نادر هستند. به همین دلیل است که ۱۰ سال پیش، بدون اینکه هیچ ایدهای از قرنطینه جهانی در ذهنم داشته باشم، یک سفر رفت و برگشت ۱۶۰۰۰ مایلی(۲۶۰۰۰ کیلومتری) را آغاز کردم تا شاهد چیزی باشم که دیگر هرگز در طول زندگی من رخ نخواهد داد: گذر زهره از مقابل خورشید.
این تنها توانایی سفر کردن نبود که این تجربه را ممکن ساخت، بلکه قدرت شگفتانگیز پیشبینی در ستارهشناسی مدرن بود. به استثنای بارشهای شهابسنگی، گذر غیرمنتظره دنبالهدارها و ابرنواخترها، تقریباً امروزه غیرقابل تصور است یک رویداد آسمانی کسی را غافلگیر کند. به عنوان مثال، ماه گرفتگی، دیگر هیچ کدام از ما را غافلگیر نمیکند.
البته ما همیشه از چنین قدرتی برای پیشبینی برخوردار نبودهایم. در سال ۱۶۱۰، گالیله که برای اولین بار فازهای زهره را مشاهده کرد، زمینه جدیدی را بنا کرد. او نقاشیهای خود در این مورد را در سال ۱۶۲۳ منتشر کرد. "یوهانس کپلر "(Johannes Kepler) نیز پس از این دقیقترین جداول منظومه را بر اساس بهترین مشاهدات موجود منتشر کرد. این جداول در زمان خود بسیار خوب بودند، اما کامل نبودند.
در میان آن جداول گرانبها، "کپلر" پیشبینی کرد که در سال ۱۶۳۱، عطارد و زهره از روبهروی خورشید عبور خواهند کرد. او همچنین گذر زهره و خورشید را برای سال ۱۶۳۹ و گذر دیگری را در سال ۱۷۶۱ پیشبینی کرد. گذر زهره در سال ۱۶۳۱ دقیقاً طبق برنامه در ماه دسامبر اتفاق افتاد، اما متأسفانه کسانی که قصد دیدن آن را داشتند به دلیل آبوهوای نامناسب و دید حاشیهای در سراسر اروپا با مشکل مواجه شدند. گالیله احتمالا از ندیدن یکی از این گذرها در طول زندگی خود ناامید شده است. این تنها گذر زهره بود که او دیدنش را از دست داد، اگرچه نمیدانست که به اندازه کافی برای گذر بعدی عمر کرد!
در سال ۱۶۳۹، ستارهشناس انگلیسی، "جرمیا هوراکس"(Jeremiah Horrocks)، جداول "کپلر" را با استفاده از مشاهدات و استعداد خود در ریاضیات بهبود بخشید. او گذر زهره را در دسامبر همان سال پیشبینی و چند هفته قبل از وقوع آن را اطلاع داد.
"کپلر" مرتکب اشتباه محاسباتی شده بود و "هوراکس" تبدیل به یکی از معدود کسانی در جهان شد که گذر زهره را تماشا کرد. در آن زمان گالیله هنوز زنده بود اما تقریباً تمام بینایی خود را تا سال ۱۶۳۸ از دست داده بود.
از آن زمان تاکنون تنها شش گذر زهره رخ داده است. یکی از آنها طبق پیشبینی کپلر در سال ۱۷۶۱ رخ داد و سایر موارد در سالهای ۱۷۶۹، ۱۸۷۴، ۱۸۸۲، ۲۰۰۴ و ۲۰۱۲ به وقوع پیوستند. گذر بعدی تا سال ۲۱۱۷ رخ نخواهد داد و با در نظر گرفتن این موضوع، من تمام تلاش خود را به کار بردم تا آخرین مورد را ۱۰ سال پیش به طور کامل مشاهده کنم.
گذر سال ۲۰۱۲ بیش از شش ساعت و نیم به طول انجامید که از پنج ژوئن آغاز و تا روز بعد ادامه یافت و دید متمرکز آن بر روی اقیانوس آرام بود. این پدیده به طور گسترده در سراسر ایالات متحده آمریکا، اروپا، آفریقای شرقی، آسیا و استرالیا دیده شد، اما یک مکان خاص نوید رویت کامل آن را در ارتفاع در بخشی از بهشت میداد و آن هاوایی بود.
همراه با صدها ناظر آسمان دیگر، من برنامهای برای مشاهده گذر سیاره زهره از دامنههای کوه "مائونا کیا"(Mauna Kea)(بلندترین آتشفشان روی زمین) ریختم. قله این کوه، خانه برخی از قدرتمندترین تلسکوپهای جهان است، اما بازدید طولانی مدت از آن در چنین هوای رقیقی میتواند بدون سازگاری اولیه، خطرناک باشد.
در واقع، طی یک سفر کوتاه به قله، به سرعت از نفس افتادم. خوشبختانه، "ایستگاه اطلاعات بازدیدکنندگان"(Visitor Information Station) در فاصله ۹۲۰۰ فوتی (۲.۸ کیلومتری) از سطح دریا، چالشهای کمتری دارد و پایگاهی فوقالعاده برای مسافران برای راهاندازی تلسکوپهایشان است.
شوق و هیجان زیادی وجود داشت زیرا بسیاری از کسانی که به دنبال مشاهده این گذر بودند، شاهد ماه گرفتگی جزئی زیبایی در تاریخ ۳ و ۴ ژوئن پس از ورود به هاوایی یا اندکی پس از آن بودند. ماه گرفتگی به خودی خود منظره فوقالعادهای بود، اما در مقایسه با آنچه قرار بود اتفاق بیفتد، در حد یک دستگرمی بود.
صبح روز پنج ژوئن، من دو تلسکوپ کوچک را در "ایستگاه اطلاعات بازدیدکنندگان" در میان دهها تلسکوپ دیگر با اندازهها و طرحهای مختلف نصب کردم. تلسکوپهای من دو موردی بودند که میتوانستم در چنین سفر طولانی با خود ببرم. من چندین روز را در لندن گذرانده بودم و تلسکوپها را با تجهیزات دوربینم آزمایش کرده بودم تا اطمینان حاصل کنم که مشاهدات خوبی انجام میدهم.
در "مائونا کیا"، تلسکوپها را به سرعت تنظیم کردم. با افزایش انتظار در طول صبح، سکوتی در میان جمعیت حاکم بود. سپس اندکی پس از بعد از ظهر به وقت محلی، لبه سیاه سایه زهره بر روی صورت خورشید ظاهر شد.
با آغاز گذر زهره از مقابل خورشید صدای جمعیت ناظر بلند شد و فرآیندی که کمی بیش از ۱۵ دقیقه طول کشید، به تشویقی از شادی و هیجان ختم شد.
به دلیل هوای فوقالعاده صاف، هر منظرهای واضح به نظر میرسید، و در ساعتهای بعد فرصتهای زیادی برای درک مقیاس و کنتراست سیاره همسایهمان در فاصله تنها ۲۶.۸ میلیون مایل(۴۳.۱ میلیون کیلومتر) وجود داشت.
من بیش از اندازه به سیاره زهره احساس نزدیکی میکردم. روی یک آتشفشان بزرگ زمینی ایستاده بودم و به آتشفشانیترین سیاره منظومه شمسی نگاه میکردم.
به لطف تلاشهای زیادی که توسط نسلهای قبلی منجمان انجام شده بود من اولین کسی نبودم که از لندن به هاوایی سفر میکرد تا گذر زهره را ببیند.
در سال ۱۸۷۴، "جورج توپمن"(George Tupman) یک ماموریت از انگلستان به اوآهو(Oahu) را رهبری و پس از آن مجموعهای کامل از مشاهدات از مکانهای متعدد را منتشر کرد. "توپمن" از اهمیت فراوان استفاده از چنین فرصتی آگاه بود.
نزدیک به ۱۵۰ سال قبل از آن، "ادموند هالی"(Edmund Halley) پیشنهاد کرده بود که زمانبندی دقیق گذر زهره از مکانهای مختلف امکان اندازهگیری منظومه شمسی را برای ستارهشناسان فراهم میکند. مشاهده یک گذر از دو مکان، یک خط مبنا ایجاد میکند. به نظر میرسد لحظه تماس لبه سیاره و لبه خورشید به دلیل زاویه اختلاف منظر در زمانهای متفاوتی رخ میدهد و با اندازه گیری اختلاف، اخترشناسان میتوانند از مثلثات ساده برای تعیین فاصله سیاره ما با زهره و خورشید استفاده کنند.
گذرهای عطارد نیز برای تعیین این موارد مهم مورد استفاده قرار گرفتهاند، اما نادر بودن گذر زهره، همراه با نزدیکی نسبی و اندازه ظاهری این سیاره به خورشید، باعث ایجاد احساس فوریت در جامعه نجومی شد.
دانشمندان اکنون به فواصل آسمانی اطمینان دارند.
به هر حال، فقط تعداد بسیار کمی از ما که شاهد گذر زهره در سال ۲۰۱۲ بودهایم، آنقدر عمر خواهیم کرد که بتوانیم گذر بعدی را در سال ۲۱۱۷ ببینیم. فکر نمیکنم من جزو این دسته خوششانس از افراد باشم اما اگر تا ۱۳۱ سالگی عمر کردم آنگاه با یک گزارش کامل برمیگردم!
خوشبختانه، گذرهای عطارد رایجتر است و حدود ۱۳ بار در هر قرن رخ میدهد.
همچون گذرهای زهره، گذرهای عطارد نیز در فواصل مساوی از هم رخ نمیدهند. ما دو مورد از آنها را در سالهای ۲۰۱۶ و ۲۰۱۹ داشتیم اما گذر بعدی اکنون ۱۰.۵ سال دیگر رخ خواهد داد.
گذرها از آن جهت نادر هستند که مدارهای هر دو سیاره نسبت به مدار زمین متمایل است. عطارد هفت درجه و زهره ۳.۴ درجه. این سیارات باید در وضعیتی موسوم به "مقارنه سفلی"(inferior conjunction) یعنی در میان خورشید و زمین قرار بگیرند در حالی که از یکی از دو نقطهای که مدار این سیارات مدار زمین را قطع میکند عبور کنند.
چنین ترکیبی غیرمعمول است. عطارد از آنجایی که به خورشید نزدیکتر است و بنابراین با سرعت بیشتری یک دور مدار خود را طی میکند، به طور منظمتری در وضعیت مقارنه سفلی قرار میگیرد و بنابراین فرصتهای بیشتری برای وقوع گذر از جلوی خورشید فراهم میشود. یک جرم طبیعی دیگر در آسمان ما وجود دارد که گذر انجام میدهد و این کار را به میزان بیشتری نیز انجام میدهد و آن ماه است.
ماه که هر ۲۹.۵ روز یکبار مقارنه را تجربه میکند، سالیانه دو تا پنج گذر انجام میدهد. ما به این رویدادها خورشیدگرفتگی میگوییم، اما از نظر فنی گذر هستند.
قمر زمین در طول انتظار طولانی برای سال ۲۰۳۲ با خورشید گرفتگیهای فراوان ما را سرگرم خواهد کرد. ۲۵ اکتبر خورشید گرفتگی جزئی بعدی را به ارمغان میآورد که در سراسر اروپا، خاورمیانه و بخشهایی از آسیا و آفریقا قابل مشاهده است. در ۲۰ آوریل ۲۰۲۳ خورشید گرفتگی کامل بر فراز اقیانوس آرام جنوبی، شامل بخشهایی از اندونزی، پاپوآ گینه نو و غرب استرالیا رخ میدهد. اواخر سال آینده در روز ۱۴ اکتبر، خورشید گرفتگی حلقوی یا "حلقه آتش" بر فراز ایالات متحده، آمریکای مرکزی و آمریکای جنوبی پدیدار میشود.
از هم اکنون تا پایان سال ۲۰۲۳، بخش بزرگی از جمعیت زمین این شانس را خواهند داشت که بخشی از چهره خورشید که توسط ماه پوشانده شده است را ببینند.
اکنون زمان آن فرا رسیده که برنامههای خود را برای تماشای آسمان در ماه اکتبر و بعد از آن تنظیم کنید، اگرچه اگر میخواهید گذر بعدی زهره را تماشا کنید، بهترین برنامه احتمالاً یک رژیم غذایی خوب، ورزش منظم و هر چیز دیگری است که ممکن است به افزایش طول عمر شما کمک کند.
منبع: خبرگزاری ایسنا
در چهلوششمین دوره مسابقه ریاضی دانشجویی در سطح کشوری، ۴ دانشجوی دانشگاه کاشان حضور یافتند و از این میان، ۲ نفر موفق به کسب مدال شدند.
درِ دانشگاههای ایران به روی دانشجویان معترض آمریکایی باز شد
موافقت دولت با راهاندازی دانشگاه فرهنگیان در گلپایگان
بیرون کردن دانشجویان فرانسوی توسط پلیس پاریس
مقایسه صحنه اعتراضات دانشجویی در ایران و آمریکا
ژاپن به دنیال اینترنت نسل ششم است
اعلام نتایج اولیه آزمون دستیاری پزشکی در نیمه دوم خرداد
شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منکر مطابق با سیره امام صادق (ع)
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
اعلام جدیدترین نتایج اعتباربخشی دانشکدههای پزشکی کشور
آمار نهایی انتخاب رشته در آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ اعلام شد
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
سونی برای آدمها کولر همراه ساخت+عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپهای آماتوری هم دیده میشود+عکس
اسپاتیفای یکی از قابلیتهای خود را بیخبر پولی کرد
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
چینیها از کپی تسلا رونمایی کردند+عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
ظاهر عجیب جدیدترین خودروی فراری با یک موتور ۱۲ سیلندر+عکس
دمای عجیب و غریب این سیاره گازی در فضا ثبت شد
۸۰۰۰ هزار سال پیش چگونه انسانهای اولیه به این غار تاریک در فرانسه رفتند
ناسا یک پیام از فضا در نزدیکی زمین دریافت کرد
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
اقدامات وزارت بهداشت برای افزایش امید و انگیزه دستیاران پزشکی
به تشکلهای دانشجویی گرنت اعطا میشود
۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترینهای آسیا در رتبهبندی تایمز
نشست «سواد بصری در مد و لباس» برگزار میشود
اولین نکوداشت روانشناسان رضوی برگزار می شود
پذیرش دانشجوی دکتری در پژوهشگاهها قانونی است
جزییات برگزاری کنکور مجدد برای داوطلبان سیل زده اعلام شد
کتاب چشمها تنها برای دیدن نیستند منتشر شد
رمان اجتماعی معمایی آفرودیت در نمایشگاه کتاب عرضه میشود
انتشار وضعیت فرهنگی ایران در پیمایش ارزشهای جهانی
آدرخش و رقص فانتومها در نمایشگاه کتاب طنین میاندازد
مهلت ثبت نام پذیرش بدون آزمون کارشناسی ارشد پیام نور تمدید شد
ترقی در علم و دانش کشور مرهون تلاش معلمان و سنگربانان تعلیم و تربیت است
حمایت دانشگاه علوم پزشکی شیراز از بیماران مبتلا به به سلیاک
انتخاب عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی به عنوان استاد نمونه کشوری
رئیس جهاد دانشگاهی کشور وارد گلستان شد
طرح پایش و ارتقای سلامت اعضای جهاد دانشگاهی سلامت محور است
بررسی تاریخ ایران در چهار سده نخستین پس از اسلام
حمایت ۳۷ میلیارد تومانی از طرحهای حوزه اینترنت کوانتومی
کسب رتبه دوم در بین شرکت های بورسی و افزایش فروش و تولید در داروسازی دانا
هدیه ۲ میلیونی وزیر آموزش و پرورش به حساب معلمان واریز شد
جذب امریه سربازی در سازمان جهاد دانشگاهی خواجه نصیر
۱۷۰ دانشجوی نخبه امروز به عمره مفرده اعزام میشوند
کلید اولیه نوبت اول کنکور سراسری سال ۱۴۰۳ منتشر شد
بازبینی مصوبه افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی شورایعالی انقلاب فرهنگی
جنگنده رادارگریز سوخو ۷۵ روسیه به ایران میآید؟
خودروی جدید که شبیه گربهها ساخته شده است+عکس
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
بازبینی مصوبه افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی شورایعالی انقلاب فرهنگی
تمدید مهلت ثبتنام در جشنواره علمی - پژوهشی پژوهشسراهای دانشآموزی
خدمات رایگان دندانپزشکی برای دانشآموزان ۶ تا ۱۴ ساله روستایی
موافقت با افزایش حقالزحمه ساعت اضافه تدریس معلمان
دیدار جمعی از معلمان با رهبر انقلاب در روز چهارشنبه
تصویب نقشه راه اجراییسازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
کشف ۸ هزار و ۳۰ نفر دانش آموزان بازمانده از تحصیل در استان اصفهان
طحاننظیف: قانون اساسی به کلاسهای درس برده شود
احداث ۵ دهکده جامع ورزشی/ جذب نخبگان در دانشگاه فرهنگیان
تعلیق بودجه دانشگاه فرانسوی به دلیل حمایت از فلسطین
اعزام دو کاروان از دانشجویان بنیاد نخبگان به عمره آغاز شد
حمله خشونتآمیز پلیس نیویورک به دانشجویان حامی فلسطین در کلمبیا
آیین بزرگداشت مقام معلم در دانشگاه اصفهان برگزار شد
ثبتنام پشت کنکوریها جهت ترمیم نمره آغاز شد
دانشگاهیان کشور باید با شبکهسازی به جنبش دانشجویان جهان بپیوندند
برگزاری بیست و دومین نشست شورای عالی اتحادیه دانشگاهها و مراکز پژوهشی ساحلی و دریایی
آزمون مجدد برای کنکوریهای زیرکوه ۲۱ اردیبهشت برگزار میشود
چند دستگاه هیوندای کونا وارد ایران شد+عکس
موشک سنگین آنگارا-آ۵ با موفقیت پرتاب شد+عکس
ستاره نوترونی مرده در کهکشان به صورت ناگهانی زنده شد+عکس
سلاح قدیمی و کوچک اوکراینیها که روسیه را زمین گیر کرد+عکس
سوخوهای روسی که قرار بود به ایران بیایند کجا رفتند؟
تعرفه وحشتناک جیمیل با هوش مصنوعی اعلام شد
علم حکمی؛ لازمه دستیابی به تمدن نوین اسلامی
بازگشت سونی اکسپریا به یک طراحی جدید+عکس
مسئله جدی امروز، زیستجهان مدرن است که راه مقابله فرهنگی با آن، تعامل بیشتر با جوانان است
بازگشت سونی اکسپریا به یک طراحی جدید+عکس
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
همه اجساد در خاک این شهر تجزیه نمیشود و سالم میماند+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
سوخوهای روسی که قرار بود به ایران بیایند کجا رفتند؟
این پهپاد ایرانی به دشمنان فرصت فرار نمیدهد+عکس
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
سونی برای آدمها کولر همراه ساخت+عکس
نکته عجیبی که در تلویزیون ۴K هواوی خبرساز شد
سلاح قدیمی و کوچک اوکراینیها که روسیه را زمین گیر کرد+عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
چند دستگاه هیوندای کونا وارد ایران شد+عکس
رونمایی از برادر فیدلیتی هیبریدی در دو مدل پنج و هفت نفره+عکس
هشدار اپل درباره این حرکت اشتباه هنگام شارژ آیفون
ویژگیهای خاص ساعت گران قیمت گواردیولا+عکس
تغییرات غافل گیرکننده در iOS ۱۸ در راه است
ملاقات ستاره دنباله دار با ماه و مشتری و اورانوس+عکس
تعرفه وحشتناک جیمیل با هوش مصنوعی اعلام شد
گوگل جایگزین یورگن کلوپ سرمربی لیورپول میشود
ستاره نوترونی مرده در کهکشان به صورت ناگهانی زنده شد+عکس
پیکسل 8a گوگل برای گوشی سامسونگ شاخ و شانه کشید
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
نخبه ۱۲ ساله ایرانی در انجمن هوش مصنوعی شروع به کار کرد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپهای آماتوری هم دیده میشود+عکس
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
داخل ساختمانهای عجیب با علامت X در چین چه خبر است؟ +عکس
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
برچسب جدیدی که خودرو را در تابستان ۱۰ درجه خنکتر میکند+عکس
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.