به گزارش ثریا «ماریا وستربوس»(Maria Westerbos) بنیانگذار بنیاد سوپ پلاستیک که یک سازمان حمایت غیرانتفاعی مستقر در آمستردام است که برای کاهش آلودگی پلاستیکی در سراسر جهان کار می‌کند، می‌گوید: آنچه ما به آن نگاه می‌کنیم، بزرگ‌ترین نشت نفتی است که تا به حال وجود داشته است. تقریباً تمام پلاستیک‌ها از منابع سوخت فسیلی ساخته می‌شوند. میکروپلاستیک‌ها همه جا حتی در بدن ما هستند.

در سال‌های اخیر، میکروپلاستیک‌ها در تمام قسمت‌های ریه انسان، در بافت‌های جفت مادر و جنین، در شیر مادر و خون انسان یافت شده‌اند. «هدر لزلی»(Heather Leslie) دانشمند میکروپلاستیک از دانشگاه وریج آمستردام و همکارانش میکروپلاستیک را در نمونه‌های خون ۱۷ نفر از ۲۲ داوطلب بالغ سالم در هلند پیدا کردند.

نتایج این مطالعه که در «Environment International» منتشر شد، چیزی را تایید می‌کند که بسیاری از دانشمندان مدت‌ها به آن مشکوک بودند: این تکه‌های کوچک می‌توانند در جریان خون انسان جذب شوند.

لزلی می‌گوید: ما از انتظار جذب شدن و حضور ذرات پلاستیکی در جریان خون انسان به این موضوع رسیدیم که این ذرات قابل جذب هستند.

یافته‌ها تعجب‌آور نیستند چرا که پلاستیک‌ها در اطراف ما هستند. بادوام، همه کاره و تولیدشان ارزان است و در لباس‌ها، لوازم آرایشی، لوازم الکترونیکی، لاستیک‌ها، بسته‌بندی و بسیاری موارد دیگر برای استفاده روزانه وجود دارند و انواع مواد پلاستیکی موجود در بازار همچنان در حال افزایش است.

لزلی می‌گوید: زمانی که بیش از یک دهه پیش روی میکروپلاستیک‌ها تحقیق کردم، حدود ۳۰۰۰ مواد پلاستیکی وجود داشت. اکنون بیش از ۹۶۰۰ مورد از آنها وجود دارد. این عدد بسیار بزرگی است که هر کدام ترکیب شیمیایی و سمیت بالقوه خود را دارند.

اگرچه پلاستیک‌ها بادوام هستند، اما در اثر هوازدگی در اثر آب، باد، نور خورشید یا گرما(مانند محیط‌های اقیانوس یا محل‌های دفن زباله) یا در اثر اصطکاک(در مورد لاستیک‌های خودرو که در طول حرکت و ترمز کردن، ذرات پلاستیکی را در جاده‌ها آزاد می‌کنند) تخریب می‌شوند.

«دیک وتاک»(Vethaak Dick) سم‌شناس از موسسه علوم ارزیابی خطر در دانشگاه اوترخت هلند گفت: علاوه بر مطالعه ذرات میکروپلاستیک، محققان در تلاشند تا روی نانوپلاستیک‌ها، ذراتی که طول آنها کمتر از یک میکرومتر است نیز تحقیق کنند. اشیاء پلاستیکی بزرگ در محیط به میکرو و نانوپلاستیک‌ها تجزیه می‌شوند و به طور مداوم تعداد این ذرات را افزایش می‌دهند.

نزدیک به دو دهه پیش، زیست‌شناسان دریایی شروع به توجه به تجمع میکروپلاستیک‌ها در اقیانوس و پتانسیل آنها برای تداخل با ارگانیسم‌ها و سلامت اکوسیستم کردند اما تنها در سال‌های اخیر، دانشمندان شروع به تمرکز بر میکروپلاستیک‌ها در غذا و آب آشامیدنی مردم و همچنین در هوای داخل خانه کرده‌اند.

همچنین ذرات پلاستیک عمداً به لوازم آرایشی مانند رژ لب، برق لب و آرایش چشم اضافه می‌شوند تا کارایی و ظاهر آن‌ها را بهبود ببخشند و به محصولات مراقبت شخصی مانند اسکراب‌های صورت، خمیردندان‌ها و شامپوهای بدن برای خواص پاک‌کنندگی و لایه‌برداری اضافه می‌شوند. این میکروپلاستیک‌ها وقتی شسته می‌شوند وارد سیستم فاضلاب می‌شوند. آن‌ها می‌توانند در لابه لای فاضلاب تصفیه خانه‌های فاضلاب، که برای بارور کردن زمین‌های کشاورزی استفاده می‌شوند یا حتی به آبراه‌ها راه می‌یابند، ختم شوند.

اینکه میکروپلاستیک‌ها دقیقا ممکن است آسیبی به بدن ما وارد کنند، مشخص نیست، اما جامعه رو به رشدی از محققانی که این سؤالات را بررسی می‌کنند، فکر می‌کنند دلیلی برای نگرانی وجود دارد. ذرات استنشاق شده ممکن است ریه‌ها را تحریک کرده و به آنها آسیب برساند و اگرچه ترکیب ذرات پلاستیک متفاوت است، برخی از آنها حاوی مواد شیمیایی هستند که با هورمون‌های بدن تداخل دارند. در حال حاضر شکاف‌های دانشی زیادی در درک ما از نحوه پردازش این ذرات توسط بدن انسان وجود دارد.

تحقیقات به دو راه اصلی ورود آنها به بدن انسان اشاره می‌کند: یک: ما آن‌ها را می‌بلعیم، دو : ما آن‌ها را تنفس می‌کنیم.

شواهدی در حال افزایش است که غذا و آب ما به میکروپلاستیک‌ها آلوده شده است. مطالعه‌ای که در ایتالیا در سال ۲۰۲۰ منتشر شد از حضور میکروپلاستیک‌ها در میوه‌ها و سبزیجات روزمره خبر داد. گیاهان گندم و کاهو در آزمایشگاه ذرات میکروپلاستیک را جذب می‌کنند. جذب این مواد از خاک حاوی ذرات پلاستیکی، احتمالاً نحوه ورود آن‌ها به محصولاتی مانند میوه و سبزیجات است.

لجن فاضلاب می‌تواند حاوی میکروپلاستیک نه تنها از محصولات مراقبت شخصی، بلکه از ماشین‌های لباسشویی نیز باشد. یک مطالعه که بر روی لجن حاصل از یک تصفیه فاضلاب در جنوب غربی انگلستان انجام شد، نشان داد که اگر تمام لجن تصفیه شده تولید شده در آنجا برای بارورسازی خاک استفاده شود، حجمی از ذرات میکروپلاستیک معادل آنچه در بیش از ۲۰۰۰۰ کارت اعتباری پلاستیکی یافت می‌شود، به طور بالقوه می‌تواند هر ماه در داخل خاک آزاد شود.

«سوفی ونک»(Sophie Vonk) محقق بنیاد سوپ پلاستیک، می‌گوید: علاوه بر این، کودها با پلاستیک برای رهاسازی کنترل‌شده پوشانده می‌شوند، لایه خاک‌پوش پلاستیکی به‌عنوان یک لایه محافظ برای محصولات کشاورزی استفاده می‌شود و از آب حاوی میکروپلاستیک برای آبیاری استفاده می‌شود.

ونک می‌گوید: تخمین زده می‌شود که مزارع کشاورزی در اروپا و آمریکای شمالی نسبت به اقیانوس‌های جهانی مقادیر بسیار بیشتری میکروپلاستیک دریافت کنند.

یک مطالعه آزمایشی اخیر به سفارش بنیاد سوپ پلاستیک، محققان میکروپلاستیک‌ها را در تمام نمونه‌های خون جمع‌آوری‌شده از خوک‌ها و گاوها در مزارع هلندی بررسی کردند. نتایج نشان داد دام‌ها قادر به جذب برخی از ذرات پلاستیکی از خوراک، آب یا هوا هستند. از نمونه‌های گوشت گاو و خوک جمع‌آوری‌شده از مزارع و سوپرمارکت‌ها به عنوان بخشی از همین مطالعه، ۷۵ درصد وجود میکروپلاستیک را نشان دادند. مطالعات متعدد نشان می‌دهد که ذرات میکروپلاستیک در ماهیچه‌های ماهی نیز وجود دارد و احتمالاً در هنگام خوردن غذاهای دریایی توسط افراد آنها به بدن وارد می‌شوند.

میکروپلاستیک‌ها در آب آشامیدنی ما هستند، چه از شیر آب باشد و چه از بطری. ذرات ممکن است از منبع، در حین تصفیه و توزیع، یا در مورد آب بطری، از بسته‌بندی آن وارد آب شوند.

نتایج حاصل از مطالعاتی که سعی در تعیین کمیت میزان مصرف انسان دارند، به طور چشمگیری متفاوت است، اما آن‌ها نشان می‌دهند که افراد ممکن است در حدود ده‌ها هزار ذره میکروپلاستیک برای هر نفر در سال مصرف کنند. این تخمین‌ها ممکن است با دریافت اطلاعات بیشتر تغییر کنند و احتمالا بسته به رژیم غذایی افراد و محل زندگی آن‌ها متفاوت خواهد بود. به علاوه، هنوز مشخص نیست که این ذرات چگونه جذب، توزیع، متابولیسم و توسط بدن انسان دفع می‌شوند و اگر بلافاصله دفع نشوند، چه مدت ممکن است در آنجا بمانند.

یک مطالعه کوچک روی شش نوزاد و ۱۰ بزرگسال نشان داد که این نوزادان نسبت به بزرگسالان ذرات میکروپلاستیک بیشتری در مدفوع خود داشتند. تحقیقات نشان می‌دهد که میکروپلاستیک‌ها می‌توانند از طریق جفت وارد جنین شوند و نوزادان نیز می‌توانند این ذرات را از طریق شیر مادر بخورند. استفاده از بطری‌های پلاستیکی برای تغذیه نوزادان و اسباب‌بازی‌ها، به قرار گرفتن کودکان در معرض میکروپلاستیک‌ها می‌افزاید.

ذرات میکروپلاستیک نیز در هوا شناور هستند. تحقیقاتی که در پاریس برای ثبت سطوح میکروپلاستیک در هوای داخل خانه انجام شد، غلظت‌هایی را بین سه تا ۱۵ ذره در هر متر مکعب هوا نشان داد. غلظت در فضای باز بسیار کمتر بود.

یک مطالعه گزارش شده در سال ۲۰۱۸، میزان میکروپلاستیک موجود در صدف‌های برداشت شده در سواحل اسکاتلند را با میزان میکروپلاستیک موجود در هوای داخل خانه مقایسه کرد. قرار گرفتن در معرض الیاف میکروپلاستیک از هوا در طول وعده غذایی بسیار بیشتر از خطر بلع میکروپلاستیک از خود صدف‌ها بود.

«نینکه ویرسکوپ»(Nienke Vrisekoop) ، ایمونولوژیست از مرکز پزشکی دانشگاه اوترخت، با استناد از این تحقیق، می‌گوید: اگر یک تکه ماهی را برای یک ساعت روی میز نگه دارم، احتمالاً میکروپلاستیک‌های بیشتری از هوای محیط جمع‌آوری کند تا از اقیانوس.

علاوه بر این، مطالعه‌ای که در سال گذشته بر روی بافت ریه انسان انجام شد، شواهد محکمی را ارائه می‌دهد که نشان می‌دهد ما ذرات پلاستیکی را تنفس می‌کنیم. محققان در انگلیس گزارش دادند که میکروپلاستیک‌ها در ۱۱ نمونه از ۱۳ نمونه، از جمله نمونه‌هایی از لوب‌های فوقانی، میانی و تحتانی نشان داده شدند.

لزلی می‌گوید: «اپیدرم خیلی چیزها را از دنیای بیرون نگه می‌دارد، از جمله[نانو] ذرات. «ذرات می‌توانند به عمق پوست شما بروند، اما تاکنون ما آن‌ها را در حال عبور از سد مشاهده نکرده‌ایم، مگر اینکه پوست آسیب دیده باشد.

در کنار دانستن سطح قرار گرفتن افراد در معرض میکروپلاستیک‌ها، دومین سوال بزرگی که دانشمندان می‌خواهند بدانند این است که اگر هر سطحی از قرار گرفتن در معرض دنیای واقعی مضر باشد، چه اتفاقی می‌افتد.

لزلی می‌گوید: این مطالعات با توجه به انبوهی از انواع مختلف ذرات پلاستیکی و اندازه، شکل و ترکیب شیمیایی آنها که می‌تواند بر جذب و سمیت تأثیر بگذارد، به تعویق افتاده است. در مورد میکروپلاستیک‌ها، تعیین دوز آستانه سمیت چند سال دیگر طول خواهد کشید.

چندین کشور استفاده از میکرومهره‌ها(microbeads) را در دسته‌های خاصی از محصولات، از جمله لوازم آرایشی و خمیر دندان ممنوع کرده‌اند. اما هیچ قانون یا سیاستی در هیچ کجای دنیا وجود ندارد که به انتشار یا غلظت سایر میکروپلاستیک‌ها بپردازد و تلاش‌های نظارتی مداوم بسیار کمی وجود دارد. کالیفرنیا اخیرا با تصویب اولین الزامات جهان برای آزمایش میکروپلاستیک‌ها در منابع آب آشامیدنی، گامی به سمت نظارت برداشته است. این آزمایش طی چند سال آینده انجام خواهد شد.

میکرومهره‌ها ذرات پلاستیکی جامدی هستند که ابعاد آنها در بزرگترین حالت از یک میلی‌متر بیشتر نیست. آنها اغلب از پلی اتیلن ساخته می‌شوند اما می‌توانند از دیگر پلاستیک‌های پتروشیمی مانند پلی پروپیلن و پلی استایرن نیز ساخته شده باشند. ابعاد سایزهای تجاری موجود آن از ۱۰ میکرون تا یک میلیمتر می‌باشد. دمای ذوب پایین و تغییر فاز سریع باعث شده میکرومهره‌ها برای ساخت ساختارهای متخلخل در برخی سرامیک‌ها و دیگر مواد کاربرد فراوانی داشته باشند. آنها در مواد مراقبت شخصی لایه برداری پوست، خمیر دندان و تحقیقات زیست‌پزشکی و علوم پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

میکرومهره‌ها می‌توانند آلودگی آب توسط ذرات پلاستیکی را ایجاد نمایند و خطر زیست‌محیطی را برای حیوانات آبزی در آب‌های آب شیرین و اقیانوس‌ها ایجاد کنند. چندین کشور از جمله ایالات متحده، کانادا، فرانسه، نیوزیلند، سوئد، تایوان و انگلیس، استفاده از میکرومهره‌ها را در لوازم آرایشی شستشو شونده ممنوع کرده‌اند.

ملگرت می‌گوید: تهویه، تهویه، تهویه. او نه تنها تهویه مناسب از جمله باز کردن پنجره‌های خانه، بلکه تمیز کردن منظم خانه با جاروبرقی و تصفیه هوا را نیز توصیه می‌کند. این کار می‌تواند گرد و غبار را که اغلب حاوی میکروپلاستیک است از سطوح و هوا پاک کند.

مصرف کنندگان همچنین می‌توانند از محصولات آرایشی و بهداشتی و محصولات مراقبت شخصی حاوی میکرومهره‌ها خودداری کنند. خرید لباس‌های ساخته شده از پارچه‌های طبیعی مانند پنبه، کتان و کنف به جای استفاده از مواد مصنوعی مانند اکریلیک و پلی استر، به کاهش ریزش میکروپلاستیک‌ها در طول پوشیدن و در طول فرآیند شستشو کمک می‌کند.

دستگاه‌های تخصصی حذف میکروپلاستیک‌ها از جمله توپ رخت‌شویی، کیسه‌های لباس‌شویی و فیلترهایی که به ماشین‌های لباسشویی متصل می‌شوند، برای کاهش تعداد میکروالیافی که آن را به آبراهه‌ها می‌سازند، طراحی شده‌اند. توپ رخت‌شویی یا توپ ماشین لباسشویی یا گوی لباس‌شویی ابزاری است که اخیراً به جای انواع پودرها و صابون‌های رختشویی مورد استفاده قرار گرفته‌ است.

وتاک توصیه می‌کند ظروف پلاستیکی را در مایکروویو گرم نکنید و بطری‌های پلاستیکی آب را زیر نور خورشید نگذارید.

لزلی توصیه کرد: قبل از خرید چیزی، فکر کنید که آیا واقعاً به آن نیاز دارید یا خیر و آیا لازم است آن وسیله حتما از جنس پلاستیکی باشد یا خیر.

منبع: خبرگزاری ایسنا