به گزارش ثریا - دکتر علیرضا کلانترمهرجردی، با اشاره به فرارسیدن چهل‌وسومین سالگرد جهاد دانشگاهی، اظهار داشت: جهاد دانشگاهی، یک نهاد علمی، فرهنگی و انقلابی است.

وی با اشاره به بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی گفت: این بیانیه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. بر مبنای مدل مفهومی این بیانیه می‌توانیم عملکرد خود را ارزیابی کرده و نقشه راه آینده را در افق پیش‌رو ترسیم کنیم. این بیانیه بر سه پایه «عظمت رخداد انقلاب اسلامی»، «عظمت مسیر طی شده»، «عظمت افق پیش‌رو» است.

عضو هیأت‌رئیسه جهاد دانشگاهی درباره مؤلفه عظمت افق پیش‌رو در بیانیه گام دوم انقلاب خاطرنشان کرد: بخشی از این مؤلفه در خصوص تمام جوامع انسانی صادق است. جوامع باید نقطه آغاز و مسیر پیش‌رو خود را بدانند. عظمت این افق که در کانون توجه جمهوری اسلامی قرار گرفته، در جهاد دانشگاهی به عنوان یک نهاد انقلابی معنی خاص خود را دارد.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با اشاره به حیات چندین ساله این نهاد گفت: تأسیس و شکل‌گیری این نهاد در سال‌های نخست انقلاب اسلامی یک حرکت عظیم بود. آن روزها، خلاء‌ها و نیازهایی در جامعه احساس شد و اینگونه برآورد شد که با ایجاد یک نهاد علمی، فرهنگی و انقلابی می‌توان فاصله های موجود را از میان برداشت. ستاد انقلاب فرهنگی با توجه به شرایط آن روزگار در خصوص ایجاد جهاددانشگاهی تصمیم گرفت و این نهاد در سال ۱۳۵۹ تشکیل شد.

جهاد دانشگاهی در مسیر توسعه قرار دارد

مدیرکل سابق دفتر مطالعات فرهنگی جهاددانشگاهی گفت: تاسیس این نهاد را می‌توان بر مبنای مدل مفهومی بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، یک حرکت عظیم توصیف کرد.

دکتر کلانترمهرجردی در ارتباط با مؤلفه «عظمت مسیر طی شده» در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی خاطرنشان کرد: اگرچه این مولفه در خصوص عملکرد مشتمل بر نقاط ضعف و قوت، پیشرفت‌ها و کاستی‌ها است اما این متر و معیار را می‌توان با منطق نیمه پر لیوان در ارتباط با نهاد انقلابی جهاد دانشگاهی نیز به کار برد.

وی ادامه داد: بررسی ماموریت‌های محوله جهاد دانشگاهی طی چهار دهه گذشته از اهمیت فراوانی برخوردار است؛ چرا که با توجه به این موضوع می‌توانیم اقدامات این نهاد علمی، فرهنگی و انقلابی را بر شمرده و حتی نقاط ضعف و قوت خود را به خوبی شناسایی کنیم و برای ادامه مسیر نقشه راه ترسیم کنیم.

عضو هیأت‌رئیسه جهاددانشگاهی در ارتباط با تغییرات اساس‌نامه این نهاد گفت: از بدو تاسیس جهاد دانشگاهی تا به امروز، اساسنامه این نهاد علمی، فرهنگی و انقلابی سه دوره تغییر کرده است. نخستین ماموریت جهاد دانشگاهی شرکت در مدیریت دانشگاه‌ها بود و به همین دلیل مدیریت مراکز آموزش عالی ابتدا به جهاد دانشگاهی محول شد. پس از پایان این وظیفه و متاثر از تاثیراتی که بازیگران بیرونی بر ستاد انقلاب فرهنگی و جهاد دانشگاهی وارد کردند و بیشترین اثر از سوی دولت وقت وارد شد؛ اساس‌نامه این نهاد انقلابی تغییر کرد.

وی ادامه داد: پس از تغییر اساسنامه، شاهد بودیم ضمن حفظ نقش جهاد دانشگاهی در دانشگاه‌ها بر توجه به مسائل علمی، فرهنگی و پژوهشی در قالب اسلامی‌شدن دانشگاه‌ها تاکید شد. ۵ سال پس از نخستین تغییر اساس‌نامه جهاد دانشگاهی، اساس‌نامه این نهاد انقلابی بار دیگر دستخوش تغییر شد و این تغییر متاثر از نیروهایی بود که در این نهاد نقش‌آفرینی می‌کردند. بر این اساس، محوری که به اساسنامه جهاد دانشگاهی اضافه شد "ایجاد ارتباط میان صنعت، دانشگاه و جامعه" بود.

 دکتر کلانترمهرجردی با بیان اینکه جهاد دانشگاهی به عنوان یک نهاد علمی،فرهنگی و انقلابی می‌بایست افق خود را بر مبنای ماموریت‌های محوله ترسیم کند، خاطرنشان کرد: جهاد دانشگاهی با توجه به آخرین تغییرات اساس‌نامه خود می‌تواند در امور فرهنگی، آموزشی و اسلامی‌شدن دانشگاه‌ها نقش داشته باشد.البته وظایف جهاد دانشگاهی محدود به اسلامی شدن محیط دانشگاه‌ها نمی‌شود بلکه این نهاد به عنوان حلقه میانی، بین صنعت، دانشگاه و جامعه در تکاپو است.

 دکتر کلانترمهرجردی با اشاره به اقدامات جهاد دانشگاهی در حوزه امور فرهنگی گفت: این نهاد انقلابی مبدع حرکت‌های بزرگی در عرصه امور فرهنگی در دانشگاه‌ها است. اگر بخواهیم برنامه‌های فرهنگی جهاد دانشگاهی را توسعه دهیم می‌بایست نقاط ضعف و قوت خود را به خوبی شناسایی کنیم تا شناسایی نقاط ضعف و قوت می‌تواند مسیر حرکت ما را به درستی مشخص کند. در دهه نخست انقلاب اسلامی، جهاد دانشگاهی به دلیل خلاء حضور مؤثر نقش آفرینان حوزه فرهنگی، نقش بسیار موثری در دانشگاه‌ها داشت و تأمین نیروی انسانی دانشگاه‌ها به نهاد جهاد دانشگاهی واگذار شده بود.

 مدیرکل سابق دفتر مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی با اشاره به اقدامات فرهنگی جهاد دانشگاهی در دهه‌های دوم و سوم حیات این نهاد گفت: متأثر از ادبیاتی که در نظام جمهوری اسلامی ایران در آن زمانه ترویج می‌یابد توسعه به معنای تاسیس سازمان‌های تخصصی مورد توجه قرار می‌گیرد. به عبارتی در آن مقطع توسعه به معنای نهادسازی بود و در همین راستا، جهاد دانشگاهی در مسیر ایجاد و تأسیس نهادهای تخصصی فرهنگی گام برداشت که ابتکاراتی مانند تاسیس «خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)»، «مرکز افکارسنجی دانشجویان»، «خبرگزاری بین‌المللی قرآن»، «سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور»، «سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی»، «سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی»، «مرکز علمی ـ فرهنگی امام، ولایت فقیه و انقلاب اسلامی» و «مرکز گردشگری علمی_فرهنگی دانشجویان ایران» از آن جمله است.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی ادامه داد: اگر اسامی نهادهای فرهنگی تاسیس شده توسط جهاد دانشگاهی را مورد بررسی قرار دهیم به این نتیجه می‌رسیم عموم ساختارسازی جهاد در زمره امور فرهنگی بر مبنای رویکرد علمی بود. به طور مثال، هنگامی که خبرگزاری دانشجویان ایران را ایجاد کردیم، مساله خبر برای کشور مهم به حساب می‌آمد. اما خبر پیوست امر مهمتری بود به نام تربیت و جذب نیروی انسانی، بنابراین ایجاد خبرگزاری با توجه به شبکه نخبگان دانشجویی و دانشگاهی کار مهمی به حساب آمد.

وی با بیان اینکه عملکرد جهاد دانشگاهی در حوزه فرهنگی را می‌توان در چند مولفه دسته‌بندی کرد، توضیح داد: نهادهای فرهنگی که توسط جهاددانشگاهی ایجاد شده‌اند، بر مبنای کار علمی مساله‌محور شکل گرفته‌اند.«قدرت‌آفرینی» از ویژگی‌های نهادهای فرهنگی جهاددانشگاهی به حساب می‌آید؛ چرا که از بدو تأسیس تا به امروز این شبکه فرهنگی بستر گسترش سایر حوزه‌ها را فراهم آورده است.

 دکتر کلانتر مهرجردی با بیان اینکه جهاد دانشگاهی در ادواری دچار افول در فعالیت فرهنگی شده، افزود: فعالیت‌های فرهنگی جهاد دانشگاهی در دهه گذشته نسبت به سال‌های قبل آن دچار افت شده اما در مجموع این نهاد همواره در امر فرهنگی قدرتمند عمل کرده است. بر این باور هستم، پژوهش‌ها و آموزش‌های جهاد زمانی موفق بودند که شکل‌گیری آن بر بستری فرهنگی بوده است. بر این اساس، اگر جهاد دانشگاهی در حوزه فرهنگی دچار افول شود پژوهش‌ها و آموزش‌های این نهاد نیز وارد دوره افول می‌شوند.

وی درباره توسعه کمی و کیفی برنامه‌های جهاد دانشگاهی گفت: هر کنش‌گر فرهنگی باید بپذیرد که عملکرد باید مبتنی بر اقتضائات زمانه باشد و اموری که در گذشته انجام شده، کافی نیست. ما باید با استفاده از ابزار سنجش بتوانیم جامعه و شرایط حاکم بر آن را مورد ارزیابی قرار دهیم. مقام معظم رهبری در یکی از بیانات خود در سال جاری به این موضوع اشاره کرده‌اند که برای انجام فعالیت فرهنگی باید زبان نسل جدید را بدانیم.

گسترش کیفی فعالیت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی

 معاون فرهنگی جهاددانشگاهی بیان اینکه اگر بخواهیم فعالیت‌های خود را به صورت کیفی گسترش دهیم باید الزاماتی را داشته باشیم، اظهار کرد: آشنایی با زبان جوانان یکی از این‌ الزامات است. باید بتوانیم فضای بالادستی را نیز به خوبی مورد فهم قرار دهیم. منظور از فضای بالادستی، سیاست‌ها و اسناد بالادستی است که راهنمای سازمان‌ها باشند.

 وی با بیان اینکه مدیر فرهنگی باید با تمام این موارد آشنا باشد تا بتواند موفق عمل کند، تاکید کرد: برای کیفی‌سازی امور فرهنگی باید فضای جامعه و اسناد بالادستی را در کانون توجه قرار دهیم. اگر ارتباط با هرکدام از این موارد قطع شود، ایراد به وجود می‌آید. در چنین مفروضی نیروی انسانی حائز اهمیت می‌شود، لذا اگر بخواهیم به صورت کیفی تحول‌آفرینی کنیم باید بر نیروی انسانی متمرکز شویم. ارتقاء جایگاه و دانش نیروی انسانی به برنامه نیاز دارد.

معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه تحولات عرصه فرهنگی لحظه به لحظه در حال رخ دادن است، افزود: اگر بازیگران فرهنگی به این موضوع آگاه نباشند همچون گذشته عمل خواهند کرد و اعمال آنها هیچ ثمری نخواهد داشت. این در حالی است که کیفی‌سازی امور فرهنگی با میانجیگری میان ارزیابی جامعه و اسناد بالادستی ایجاد می‌شود.

برنامه هفتم توسعه جهاددانشگاهی

 عضو هیأت‌رئیسه جهاد دانشگاهی درباره جایگاه این نهاد در برنامه هفتم توسعه گفت: جهاد دانشگاهی یک نهادی به  بلندای عمر انقلاب اسلامی است و ساختار متفاوتی نسبت به سایر سازمان‌ها دارد. جهاد دانشگاهی دارای ماموریت مشخص در اساسنامه خود است و بالاترین چتر حمایتی از این نهاد، بیانات مقام معظم رهبری است.

 وی ادامه داد: ما باید در جهاد دانشگاهی بسیار هوشیار باشیم؛ در اجرای ماموریت‌های خود باید گفتمان حاکم بر دولت‌ها را به خوبی تشخیص دهیم. برنامه‌های این نهاد در یک اتاق بسته تدوین نشده است؛ دستگاه‌هایی که متولی اجرا هستند باید با اتکا به نظام نخبگانی خود در پیشنهاد تدوین فعال باشند.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی درباره ویژگی‌های یک سازمان خوب در تدوین برنامه‌ توسعه خود گفت: هنگامی که سیاست‌های کلی ابلاغ می‌شود، سازمانی موفق خواهد بود که بتواند بازیگری خوبی در تدوین برنامه توسعه داشته باشد. برخی از دستگاه‌ها در این زمینه بسیار حرفه‌ای هستند و می‌توانند جایگاه خود را به خوبی مشخص کنند. جهاد دانشگاهی می‌بایست نقش خود را در تدوین برنامه هفتم توسعه پررنگ‌تر کند و جایگاه خود را نسبت به گذشته ارتقاء دهد. اولین بار در برنامه ششم در چند محور نام جهاد دانشگاهی آمده بود. مدیریت فعلی جهاد دانشگاهی تلاش می‌کند که نقش جهاد دانشگاهی را در برنامه هفتم توسعه برجسته نماید و همزمان تلاش دارد که جهاد دانشگاهی را بر افراد بیرونی عرضه کند.

 وی ادامه داد: معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی برای برنامه هفتم توسعه توانسته است محورهایی را احصاء کند تا بر مبنای آن بتوانیم جایگاه جهاد دانشگاهی را در برنامه هفتم توسعه نشان دهیم و ماموریت‌های جدیدی برای این نهاد تعریف کنیم. پیش از ابلاغ برنامه هفتم توسعه،  ما در جهاددانشگاهی باید نقش، جایگاه و موقعیت خود را به تدوین‌کنندگان برنامه هفتم توسعه اعلام کنیم. چنین شرایطی سبب می‌شود که جهاددانشگاهی در برنامه‌های دولت‌ها نقش‌آفرینی بیشتری داشته باشد.

نقش جهاد  دانشگاهی در تدوین اسناد

عضو هیأت‌رئیسه جهاد دانشگاهی با بیان اینکه این منطق در مورد تدوین اسناد بین‌المللی هم معنا دارد هنگامی که یک سند در سطح بین‌المللی تنظیم می‌شود باید شبکه نخبگانی فکری و ابزاری را به کار بگیریم و بر مبنای سیاست‌ها، اهداف و آرمان‌ها باید در شکل‌گیری اسناد نقش داشته باشیم. اگرچه برخی از قدرت‌ها اجازه حضور به دیگران را نمی‌دهند و برخی از کشورها در تدوین اسناد هیچ‌نقشی ندارند. نظام سلطه تلاش می‌کند به تنهایی در تنظیم اسناد نقش داشته باشد. ما و کشورهای اسلامی باید به یک هماهنگی برسیم تا در تدوین اسناد بین‌المللی بیش از پیش نقش داشته باشیم.

وی با بیان اینکه جهاد دانشگاهی می‌تواند در تدوین اسناد داخلی و ملی نقش داشته باشد، افزود: جهاد دانشگاهی قادر است به تنهایی یا با همکاری سازمان‌هایی که هم‌ذات این نهاد هستند در تدوین برنامه‌ها کمک کند. وزارتخانه‌های «علوم، تحقیقات و فناوری» و «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» دو سازمان هم سنخ جهاد دانشگاهی هستند. همچنین سازمان‌هایی که متاثر از انقلاب اسلامی ایجاد شدند و نوآوری سازمانی هستند جزو هم‌ذات‌های جهاد دانشگاهی به حساب می‌آیند. ما با همکاری سازمان‌های هم‌ذات خود می‌توانیم ماموریت‌های مشترک بگیریم.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با اشاره به دیدار رهبری با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: ایشان در این دیدار از عملکرد و دستاوردهای شورای عالی انقلاب فرهنگی قدردانی کردند و در عین حال انتقادهایی هم نسبت به این شورا وارد می‌دانند. برایند عملکرد نهادهای عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، ضعیف است. سازمان‌های فرهنگی می‌بایست علاوه بر ماموریت‌گرایی به نحوی عمل کنند که به برایند هم‌افزا برسند. موضوع مهاجرت جوانان یکی از آسیب‌های جامعه به حساب می‌آید، جهاد دانشگاهی به همراهی نهادهای هم سنخ و هم‌ذات خود می‌تواند در یک عمل برایندی به این موضوع ورود کند.

رویان؛ نماد فرهنگ جهادی

دکتر کلانترمهرجردی با بیان اینکه ما برای تحقق ماموریت‌ها باید از از خود گذشتگی کنیم و از ایده مالکانه خود بگذریم، اظهار کرد: در جهت تحقق منافع جمعی گام برداشتن، از خودگذشتگی می‌طلبد. مرحوم کاظمی آشتیانی می‌توانست همچون سایر پزشکان زندگی کند اما یک مسئله اجتماعی و نفع جمعی را در افق برنامه خود قرار داده بود و در مسیر تحول حرکت کرد. اگرچه سازمان‌های دیگری هم در آن برهه زمانی در موضوع سلول‌های بنیادی حرکت کردند اما جهادگر فقید مرحوم کاظمی آشتیانی به موفقیت رسید چرا که باور و از خودگذشتی را سرلوحه خود قرار داده بود.

وی ادامه داد: جهادگر فقید مرحوم کاظمی آشتیانی نفع جمعی را بر نفع شخصی ارجح می‌دانست و در خدمت زمان آینده بود نه اینکه زمان را در اختیار خود و منفعت قرار دهد. بذر پژوهشگاه رویان توسط مرحوم کاظمی آشتیانی کاشته شد؛ شاخ و برگ گرفت. در حال حاضر، خانواده‌های زیادی در پژوهشگاه رویان صاحب فرزند شده‌اند. فرزندآوری فقط در خانواده تاثیر نمی‌گذارد بلکه بر روند فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی یک کشور و آتیه آن اثر می‌گذارد. موضوع فرزندآوری در آن بازه زمانی، چندان اهمیتی نداشت اما این روزها بسیار اهمیت دارد و بسیاری از کشورها برای دریافت خدمات به ایران سفر می‌کنند.

 عضو هیأت‌رئیسه جهاد دانشگاهی ادامه داد: مرحوم کاظمی آشتیانی با عمل خود به زمان، نسل، بشریت و جهان خدمت کرد. به مرحوم کاظمی آشتیانی اشاره کردم تا در ارتباط با اهمیت اثرگذاری اقدامات سخن بگوییم. اقدامات ما باید اثرگذار باشند؛ بنابراین لازم و ضروری است که تمام اقدامات فرهنگی شکل گرفته را با نگاه نقادانه ارزیابی کنیم.

برنامه‌های فرهنگی جهاد دانشگاهی در مسیر تحول

معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی با فعالیت‌های این معاونت در طول یک سال گذشته، خاطرنشان کرد: ۳۰۰۰ رویداد فرهنگی توسط جهاد دانشگاهی انجام می‌شود که حدود ۳۰ طرح آن ملی تعریف شده است. گاهی برنامه‌ها توسط یک واحد تعریف و توسط همان واحد اجرا می‌شوند؛ گاهی اوقات هم یک برنامه توسط سازمان تعریف می‌شود و چند واحد هماهنگ آن را اجرا می‌کنند. ما باید برنامه‌های خود را ارزیابی کنیم و نقاط قوت و ضعف آن را دریابیم. به طور مثال، سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی جشنواره «کتاب سال دانشجویی» را طی چندین دوره برگزار کرده است. در گذشته،‌ موضوع کتاب دانشجویی یک دغدغه برای دانشگاهیان بود؛ اگر بخواهیم به این جشنواره ادامه دهیم باید بررسی کنیم که آیا موضوع کتاب برای دانشگاهیان همچنان اهمیت دارد؟

وی ادامه داد: به طور قطع، موضوع کتاب در دانشگاه و در اسناد بالادستی همچنان اهمیت دارد اما اگر بخواهیم به این مسیر ادامه دهیم باید یک نقشه راه جدید تعریف کنیم. اگر بخواهیم به برنامه‌های فرهنگی خود ادامه دهیم باید برنامه‌های فرهنگی جهاددانشگاهی را شناسنامه‌دار کنیم. شناسنامه برنامه فرهنگی جهاد دانشگاهی نباید در ارتباط با جزئیات اجرا برنامه باشد بلکه باید در خصوص چرایی، چیستی و جگونگی اجرای آن باشد.

مدیرکل سابق دفتر مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه حس مالکانه به طرح‌های فرهنگی برای تمام نهادها و دستگاه‌های اجرایی یک آفت قلمداد می‌شود، اظهار داشت: جهاد دانشگاهی یک نهاد متاثر از انقلاب اسلامی است. کار جهاد دانشگاهی باید گزین باشد؛ منظور این است اگر فعالیتی را که در شبکه دانشگاهی انجام می‌دهیم توسط یک نهاد دیگر به نحو بهتر انجام شود، اجرای آن را به آن نهاد یا سازمان واگذار کنیم و به سمت نوآوری دیگری حرکت کنیم.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه ما برای نقش‌آفرینی در اسناد بالادستی دو رویکرد پیش رو داریم، افزود: ما می‌توانیم ظرفیت‌های جهاد دانشگاهی را بر اساس آنچه که در اساسنامه این نهاد آمده است در اسناد بالادستی بگنجانیم تا به این نحو بتوانیم برنامه‌های خود را به خوبی اجرا کنیم. یکی دیگر از رویکردها این است که وارد یک شبکه تعامل بشویم؛ برای این منظور از ظرفیت‌های دو وزارتخانه «علوم»، «بهداشت» و «معاونت علمی» با توجه به شبکه گسترده‌ای که دارند، برای اجرای برنامه‌های خود در جهاد دانشگاهی می‌توانیم استفاده کنیم. در این صورت و هنگامی که در یک شبکه دست به عمل بزنیم، می‌توانیم بگوییم که صدای جهاد دانشگاهی بهتر شنیده می‌شود.

جهاد دانشگاهی و توجه به جوانان

دکتر کلانتر مهرجردی با بیان اینکه جهاد دانشگاهی یک نهاد جوان پایه است، اظهار کرد: اگر تاریخچه شکل‌گیری نهاد انقلابی جهاد دانشگاهی را بررسی کنیم به این نتیجه می‌رسیم جوانان انقلابی که دغدغه پیشرفت را داشتند جهاددانشگاهی را ایجاد کردند. از بدو تاسیس جهاد دانشگاهی تا به امروز، نیروی محرکه این نهاد را جوانان تشکیل داده‌اند. ذکر واژه «دانشجویان» که جزو جمعیت جوان کشور هستند، در اسامی سازمان‌های فرهنگی جهاد دانشگاهی، مؤید این امر است.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با اشاره به عمر ۴۳ ساله این نهاد گفت: تمام افرادی که در بدنه جهاد دانشگاهی مشغول به فعالیت هستند نباید از دانشجویان و جوانان غافل شوند. در صورتی که دریچه جذب جوانان بسته شود، این امر یکی از نشانه‌های افول و سقوط جهاد دانشگاهی است. ما باید دریچه ورود دانشجویان و نیروی جوان به بدنه جهاد دانشگاهی را باز نگه‌داریم.

 عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه اگر بخواهیم یک شبکه دانشگاهی تشکیل دهیم باید زیرساخت‌های لازم برای آن وجود داشته باشد، افزود: شرایط زمانه مانندگذشته نیست و ورود به جهاد دانشگاهی برای جوانان یک اولویت به حساب نمی‌آید. ما در جهاد دانشگاهی باید نظام انگیزشی برنامه‌های علمی را تقویت کنیم که بتوانیم جوانان را وارد بدنه جهاد دانشگاهی کنیم. مسائل و مشکلات متعددی در بطن جامعه وجود دارد که ورود جوانان به عرصه‌ها و برنامه‌های فرهنگی را تهدید کرده است.

 دکتر کلانترمهرجردی با بیان اینکه جهاد دانشگاهی باید برای برنامه‌های فرهنگی ایده داشته باشد، بیان کرد: ما باید کارها و امور فرهنگی را در جهاد دانشگاهی با محوریت دانشجویان تعریف کنیم و آن را به سرانجام برسانیم. همچنین ذات جهاددانشگاهی، جوان است؛ بنابراین شرایط باید به نحوی باشد که جوانان به این نهاد ورود کنند و در نهایت به مقصد منتقل شوند؛ چرا که جهاد دانشگاهی یک حلقه واسط است. جهاد دانشگاهی یک نهاد واسط میان دانشگاه و جامعه است.

وی ادامه داد: جهاد دانشگاهی می‌تواند جوانان را به مرحله خودسازی، خودباوری و بلوغ برساند. جهاد دانشگاهی باید جوانان را برای ورود به سازمان‌ها و نهادهای دیگر آماده کند. بر مبنای این شرایط می‌توان گفت که جهاد دانشگاهی همچون یک رود جاری است؛ چرا که جوانان به آن وارد می‌شوند و با آمادگی به منظور ورود به یک سازمان دیگر از آن خارج می‌شوند. اگر وقفه‌ای در این موضوع ایجاد شود منطبق بر وظایف جهاد دانشگاهی نیست. اگر چنین وضعی جاری شود جهاد دانشگاهی نهادی می‌شود که جوانان را به خوبی می‌شناسد و کاستی‌ها آن را، مورد توجه قرار می‌دهد.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی ادامه داد: تمام کشورهای دنیا در جهت تحقق منافع خود گام برمی‌دارند و به همین دلیل است که جنگ شناختی اهمیت دارد. به طور قطع، نسل جوان نسبت به دیگر افراد جامعه در معرض خطر بیشتری قرار دارد. به همین دلیل، باید برای نسل جوان برنامه داشته باشیم. جهاد دانشگاهی،نهادی است که می‌تواند توازن و تعادل علمی ـ فرهنگی را در دانشگاه‌ها ایجاد کند.

 وی با اشاره به شعار «جهاد دانشگاهی الگوی پیشرفت؛ با ایمان، امید و اعتماد به جوانان» تصریح کرد: تمام مؤلفه‌هایی که در شعار چهل و سومین سالگرد جهاد دانشگاهی آمده است به ذات این نهاد انقلابی اشاره می‌کند. زیست‌بوم جهاددانشگاهی، زیست‌بوم کارمندی نیست. جهاد دانشگاهی زیست‌بوم مبتنی بر نوآوری دارد یعنی اگر نوآوری را از این نهاد بگیریم در ادامه حیات خود با چالش روبرو می‌شود. تمام اقدامات فرهنگی که در بطن جهاد دانشگاهی شکل گرفته با هدف نوآوری است.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی ادامه داد: جهاددانشگاهی یک زیست‌بوم نوآور مبتنی‌بر نیروی جوان است. اگر توجه به نیروی جوان در کانون توجه قرار گیرد، جهاددانشگاهی می‌تواند همواره نوآور باشد و به نیازهای جامعه پاسخ دهد.

عضو هیأت‌رئیسه جهاد دانشگاهی گفت: نهاد جهاد دانشگاهی مبتنی بر ایمان است. هنگامی می‌توان ماهیت جهاد دانشگاهی را تعریف کرد که دو عبارت «جهاد» و «دانشگاه» در کنار یکدیگر قرار گیرند. ایمان و امید از مبادی جهاد دانشگاهی است. جهاد دانشگاهی مبتنی بر ایمان است یعنی اعتقاد و باور در ذهن و عمل او موج می‌زند. جهاد دانشگاهی باید در تمام عرصه‌های فعالیت خود، امید را به جامعه تزریق کند.

 وی با بیان اینکه اگر امید آفرین باشیم می‌توانیم بر جامعه اثر بگذاریم، ادامه داد: دشمنان نظام جمهوری اسلامی، ایمان و امید مردم را در جنگ شناختی مورد هدف قرار داده‌اند. انقلاب اسلامی سبب شکل‌گیری گفتمان سوم در سطح جهان شد و بدون وابستگی به شرق و غرب توانست کشور را به پیشرفت خودبنیان رهنمون شود. ایران از موقعیت راهبردی برخوردار است و لذا کشورهای غربی و شرقی ناچار به توجه به آن هستند و این در اَشکال متفاوت ظهور می‌کند.

 دکتر کلانترمهرجردی با بیان اینکه امام با رهبری کردن انقلاب اسلامی به جهانیان ثابت کرد که با ایمان و معنویت می‌توان کشور را به پیشرفت رساند، اظهار کرد: انقلاب اسلامی شکل گرفت و مبدع یک نظام نوین شد. دشمنان همواره تلاش کرده‌اند که به مردم و کشور آسیب برسانند. از بدو شکل‌گیری انقلاب اسلامی تا به امروز، دشمنی‌های بدخواهان انقلاب اسلامی شدت و ضعف داشته است؛ گاهی کشورهای شرقی و غربی با همکاری یکدیگر هجمه‌هایی به کشور وارد کردند و گاهی به تنهایی. اما جمهوری اسلامی ایران به دلیل مرز، فرهنگ غنی، شرایط جغرافیایی، توانمندی‌های داخلی، تاریخ بزرگ خود و انقلاب شکوهمند اسلامی به قدرتمندترین کشور در منطقه خاورمیانه تبدیل شده است.

مدیرکل سابق دفتر مطالعات فرهنگی جهاددانشگاهی با بیان اینکه بسیاری از نظریه پردازان بر این باور هستند که انقلاب اسلامی یک انقلاب بزرگ در عرصه جهانی است، خاطرنشان کرد: انقلاب اسلامی بر پایه ایمان، دین و اعتقاد شکل‌گرفت. نظریه‌پردازان بر این باور هستند که نیرویی متفاوت از درون ـ ایمان و معنویت ـ و مجاهدت مردم ایران و رهبری امام خمینی(ره) از عوامل پیروزی انقلاب اسلامی است.

«ایمان» و «امید» در شکل‌گیری انقلاب اسلامی نقش داشتند

وی با بیان اینکه دو مولفه «ایمان» و «امید» در شکل‌گیری انقلاب اسلامی نقش داشتند، افزود: اگر بخواهیم افق راه خود را رصد کنیم باید دو مولفه ایمان و امید را در کانون توجه قرار دهیم. ایمان و امید نه تنها در شکل‌گیری انقلاب اسلامی نقش داشتند بلکه سبب به وجود آمدن دستاوردها علی‌رغم همه دشمنی‌ها در طی حیات ۴۴ ساله انقلاب اسلامی شده‌اند. جهادگر شهید تهرانی‌مقدم با ایمان و امید توانست ایران را از نظر فناوری ساخت موشک، در جهان مطرح کند. جهادگر فقید مرحوم کاظمی آشتیانی در زمینه زیستی و سلول‌های بنیادین با ایمان و امید توانست به موفقیت نائل شود. ایمان و امید او سبب شکل‌گیری پژوهشگاه رویان شد.

دکتر کلانتر مهرجردی با بیان اینکه شعار چهل و سومین سالگرد جهاددانشگاهی ریشه در دستاوردهای انقلاب دارد، گفت: راه و شرط پیروزی در گرو ایمان و امید است.

سبد ۷ گانه فعالیت‌های فرهنگی جهاد دانشگاهی

وی با بیان اینکه جهاد دانشگاهی در سبدی هفتگانه به فعالیت‌های فرهنگی می‌پردازد، افزود: تجارب سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ را مبنای فعالیت خود قرار دادیم. ۷ حوزه برنامه «فرهنگ دینی»، «فرهنگ سیاسی»، «فرهنگ ملی»، «فرهنگ مطالعه»، «فرهنگ کار»، «فرهنگ زیست‌محیطی» و «فرهنگ اجتماعی» محورهای فعالیت این نهاد است.

 دکتر کلانترمهرجردی با بیان اینکه برنامه‌های فرهنگی در سال ۱۴۰۰ را مورد ارزیابی قرار داده‌ایم، تصریح کرد: برنامه‌های انجام شده در حوزه «فرهنگ دینی» و «فرهنگ اجتماعی» به ترتیب ۲۳ و ۳۲ درصد حجم برنامه در واحدهای جهاد بوده است. همچنین برنامه‌های انجام شده در زمینه «فرهنگ سیاسی» حدود ۶ درصد است که برنامه مناظرات دانشجویی نیز در این گروه قرار می‌گیرد. دوره «آشنایی با واقعیات‌ آمریکا و نظام سلطه‌» در موضوع فرهنگ سیاسی را اخیراً برگزار کردیم. هدف ما از برگزاری این دوره این بود که جوانان را با واقعیت‌ها فراتر از تبلیغات سطحی و مجازی آشنا کنیم.

 وی ادامه داد: برنامه‌های انجام شده مرتبط با «فرهنگ ملی» در سال ۱۴۰۰، ۱۱ درصد حجم برنامه را به خود اختصاص داد. همچنین برنامه‌های مرتبط با «فرهنگ مطالعه»، «فرهنگ‌کار» و «فرهنگ زیست محیطی» به ترتیب ۱۳، ۱۲ و ۳ درصد بوده است.

 معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه برنامه‌های انجام شده را با یک جامعه آماری ۱۴۰۰ نفره مورد مطالعه قرار دادیم، در این مطالعه انتظارات آنها ارزیابی کردیم. ما از آنها پرسیدیم، حیطه مورد علاقه شما برای فعالیت جهاددانشگاهی چیست؟ به طور مثال، بررسی پاسخ‌های دانشجویان در خصوص کتاب و کتابخوانی بیانگر این است که ۷.۲ درصد از جامعه آماری ۱۴۰۰ نفره به این موضوع علاقه دارند، اما برنامه‌های جهاد دانشگاهی در حوزه کتاب و کتابخوانی معادل ۷ درصد بوده است.

 وی ادامه داد: در برخی از حوزه‌ها نتوانسته‌ایم انتظارات جامعه مخاطب دانشجویی را برآورده کنیم. به طور مثال، میزان انتظار جوانان در حوزه «آشنایی با اقوام و رسوم ایرانی» ۳.۴ درصد است، اما برنامه‌های انجام شده توسط جهاددانشگاهی در این زمینه حدود یک درصد است.

 عضو هیأت‌رئیسه جهاد دانشگاهی با بیان اینکه برنامه‌های فرهنگی این نهاد در قالب‌های متنوعی برگزار می‌شود، اظهار کرد: در رصد انتظارات قالبی دانشجویان، ۷.۵ درصد از این جامعه خواهان برگزاری برنامه‌های فرهنگی در قالب نشست و کارگاه بودند ۴،۳ درصد از برنامه‌های فرهنگی جهاد دانشگاهی در سال ۱۴۰۰ در این قالب برگزار شده است.

 معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه ۵ درصد از جامعه آماری علاقمند به شرکت در برنامه‌های ورزشی بودند، گفت: متاسفانه، جهاد دانشگاهی در سال ۱۴۰۰ برنامه‌ای در زمینه فعالیت‌های ورزشی ویژه دانشجویان نداشته است. اگر بتوانیم برنامه‌های فرهنگی خود را بر نیازها و علائق جوانان منطبق کنیم، کار ارزشمندی است.

 دکتر کلانترمهرجردی بیان کرد: نهادهایی که در زمینه فرهنگی دارای عِده و عُده هستند باید برای تحقق برنامه‌های فرهنگی به جهاد دانشگاهی کمک کنند. جهاد دانشگاهی از ظرفیت مناسبی برای پاسخ‌دهی به نیازها و خواسته‌های جوانان برخوردار است. اگر ظرفیت جهاد دانشگاهی برای پاسخ‌­دهی به نیازهای جوانان به خوبی درک شود و ارزیابی دقیقی از نیازهای جوانان به عمل آید، جهاد دانشگاهی می‌تواند با برنامه و ظرفیت خود در هویت و اثربخشی بر جوانان مؤثر باشد.

بررسی لایحه برنامه تحولی دولت سیزدهم در جهاد دانشگاهی

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه تحقق برنامه‌های فرهنگی علاوه بر شناخت جامعه نیازمند شناخت اسناد و مطالبات بالادستی است، اظهار کرد: به همین منظور، در نزدیک‌ترین لایحه برنامه تحولی دولت سیزدهم را مورد بررسی قرار داده‌ایم. علاوه بر برنامه تحولی دولت، گفتمان رئیس‌جمهور را به عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور در سفرهای استانی مورد ارزیابی قرار دادیم.

دکتر کلانترمهرجردی ادامه داد: گفتمان رئیس جمهور در سفرهای استانی با شاخص مؤلفه‌های فرهنگی مورد تأمل قرارداده تا بتوانیم برنامه‌های جهاد دانشگاهی را نزدیک‌تر تعریف کنیم. واقعیت این است که با توجه به اینکه دولت درگیری زیادی در حوزه اقتصادی و معیشتی دارد، به نظر می‌رسد، علی‌رغم شخصیت فرهنگی رئیس جمهور محترم دولت چندان برجسته نشده است. به عبارتی گفتمان دولت در حوزه فرهنگی گفتمان عملیاتی است.

 وی با بیان اینکه دولت دارای یک نظام مسائل خاص است، تصریح کرد: مشکلاتی مانند مشکلات اقتصادی و معیشتی وگریبان‌گیر شدت و گستره حوزه گفتمان این حوزه گفتمان دولت را تحت تاثیر قرار داده است.

دکتر کلانترمهرجردی ادامه داد: اولویت‌هایی که از سوی رئیس‌جمهور محترم مطرح شده که می‌توان به عنوان مولفه فرهنگی به آنها نگاه کرد. «اشتغال»، «ازدواج»، «ترویج فرزندآوری»، «میدان دادن به جوانان» از آن جمله هستند.

 وی با بیان اینکه مؤلفه‌های فرهنگی در سند تحولی دولت نیز وجود دارد، خاطرنشان کرد: موضوعاتی همچون «اشتغال»، « بیکاری جوانان»، «حرکت عمومی برای ریشه‌کنی فقر مطلق»، «مسئله ضعف در شایستگی حرفه‌ای مدیریت نهادها»، «مشارکت مردم»، «مهاجرت»، «سبک زندگی»، «مصرف فرهنگی»، «فرهنگ ایثار و شهادت»، «صنایع فرهنگی» در سند برنامه تحولی دولت برجسته است.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی در خصوص نهاد جهاددانشگاهی گفت: این نهاد انقلابی، عمری به بلندای انقلاب اسلامی دارد و گفتمان حاکم بر جهاددانشگاهی مبتنی بر ایمان و امید است.

 وی در پایان گفت: طبق فرمایشات مقام معظم رهبری «ما جز با کار جهادی و کار انقلابی نخواهیم توانست این کشور را به سامان برسانیم». این جمله‌ رهبر انقلاب اسلامی به‌وضوح اهمیت و جایگاه جهت‌گیری و کار جهادی را در منظومه‌ ارزشی انقلاب اسلامی مشخص می‌کند. «تاریخِ انقلاب نشانگر واقعیت روشنی است: ما هرجا انقلابی عمل کردیم پیش رفتیم و هرجا از انقلابیگری و حرکت جهادی غفلت کردیم، عقب ماندیم و ناکام شدیم».مجموع این دو جمله به نوعی عصاره عمل جهادی و انقلابی در جهاددانشگاهی هست؛ هرجا منطبق با این دیدگاه پیش رفته‌ایم، موفق بوده‌ایم و هر جا کاستی داشته‌ایم، در کار و فعالیت توفیق چندانی بدست نیاورده‌ایم.

منبع : جهاد دانشگاهی