به گزارش شبکه علمی ثریا، ششمین نشست از سلسله نشستهای «المرکز الاسلامی للدراسات الاستراتیجیه» وابسته به عتبه مقدسه عباسیه، با موضوع «نقد و بررسی رویکرد فرهنگی معاصر به معرفت »با سخنرانی حجت الاسلام حمید پارسانیا روز پنج شنبه، سوم اسفندماه و در بیت مرحوم آیت الله العظمی حائری یزدی(ره) در قم برگزار شد.
پارسانیا آغازگاه رویکرد فرهنگی به معرفت را دکارت دانست که سوژه محوری او درکانت ،هگل، نیچه و نوکانتی ها و جریانات ساختارگرا و پساساختارگرای عصر حاضر ادامه یافت. ایشان گفت: در این رویکرد ما با سوبژکتیویسم و بعد با مرگ سوژه مواجه می شویم. البته می توان خط سیر مرگ سوژه را از طریق دیگری هم دنبال کرد که جریان پوزیتویسم و ما بعد پوزیتویسم در فلسفه تحلیلی است ولی به نظر من اصلی ترین جریان همین مسیر نخستین است.
وی در ابتدا به طرح مسئله دکارت پرداخت و گفت: دکارت معرفت را عقلگرایانه تفسیر میکرد و مبتنی بر متافیزیکی که داشت، برای حل مشکلاتی که در حوزه معرفت شناسی برایش بوجود آمده بود، از هستی شناسی اش کمک میگرفت. در دکارت، «من می اندیشم پس هستم» بیانگر این است که روشنگری با اندیشه آغاز می شود. وی با تردید نسبت به شناخت خودش آغاز کرد . او با شک دستوری ای که اتخاذ کرده بود در نهایت، خود را به عنوان یک جوهر و سوژه شناخت و هرآنچه که معروض علم واقع می شود را عنوان ابژه داد و این ادبیات از طریق دکارت وارد فلسفه شد.
پارسانیا بعد از طرح مسئله دکارت ، به هیوم و شکاکیت ناشی از تجربه گرایی وی پرداخت و گفت: هیوم مانند دکارت راسیونالیست نبود و مانند وی خدا را اثبات نکرده بود تا خلاء های معرفت شناسی اش را جبران کند. او یک حس گرای شکاک است. اما بعد از هیوم، کانت حلقه بعدی این جریان است. او به اینکه همه مفاهیم ما از راه حس بدست نمی آید، اذعان کرد و مشکلی که در حوزه مفاهیم حسی برای هیوم بود را در حوزه مفاهیم عقلی قوه فاهمه بکار برد.
پارسانیا تاکید کرد: حاصل این تحولات اینگونه شد که معرفت یک وصف سوژه بنیاد و سوژه محور پیدا کرد و در این راستا دو اصطلاح «نومن» و «فنومن» از طریق کانت وارد ادبیات فلسفه شد. به نظر کانت، عقل نظری که تعیناتی از معرفت را بیان میکند، حاکی از جهان واقع نیست.کانت برای عقل نظری یکسری مفاهیم پیشینی ثابت را در نظر گرفت و البته هر آنچه که وی در حوزه قلمرو عقل نظری و عملی بیان می کند، به دلیل کلیتی که دارد، به قول خودش «ترانسندنتال» است.
پارسانیا افزود: در کانت شما متافیزیکی ندارید که بخواهید مباحث معرفت شناسی را ملحق به مسائل هستی شناسی کنید. مفاهیمی مانند وحدت، کثرت، وجود و مانند اینها، پیشینی ذهنی است. متافیزیک چیزی جز اپیستمولوژی برای کانت نیست. در دکارت تفسیری متافیزیکی از معرفت می شود و در کانت تفسیری معرفت شناختی از متافیزیک ارائه می شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در ادامه به مرحله بعدی در چگونگی ظهور و بروز رویکرد فرهنگی به معرفت پرداخت و نوکانتی ها و کسانی مانند دیلتای را نیز در ادامه این جریان معرفی کرد و گفت: اینکه معرفت یک پدیده فرهنگی است، در دیلتای خود را نشان میدهد.
در ادامه وی افزود: هگل را هم باید در همین جریان مورد توجه قرار داد، چون؛ در هگل تاریخی بودن فکر تثبیت می شود، هگل هر چند با کانت در برخی جهات همنظر نیست، ولی هگل به تاریخی کردن احکام ثابت ذهن نزد کانت، شناخته می شود به طوری که با هگل سوژه خودش متحرک می شود.
پارسانیا در باره ادوار مختلف روشنگری افزودند: روشنگری دکارت مرتبط به عالم خارج بود. روشنگری کانت مرتبط به خود معرفت بود. اما در مقطع بعد، روشنگری متوجه این می شود که این مفاهیم چگونه بوجود آمدند ، عواملی که این مفاهیم را بوجود آورده اند، چیست؟
وی در ادامه به چگونگی نگاه معاصرین به معرفت پرداخت و گفت : در عصر حاضر، برای ساختارگرایان، معرفت عواملی فرهنگی دارد . سوژه که یک پدیده تاریخی است، با توجه به رویکرد های ساختارگرایانه، در دل روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ساخته می شود. سوژه یک برساخته تاریخی است. با این نگاه ما با مرگ سوژه هم مواجه می شویم. در واقع سوژه یک عروسک خیمه شب بازی است که توسط نهادها و روابط و ساختارها ساخته می شود. اما تنها این نیست، بلکه وضعیت معرفت در پساساختارگرایی بحرانی تر هم شده و انکار ذات برای سوژه و معرفت شدیدتر هم می شود. مثلاً برای آلتوسر، ساختار فرهنگ روبنایی است و وی زیر ساخت را به مانند مارکس اقتصاد می داند، هرچند برای فرهنگ یک نحو استقلالی قائل می شود. زیرساخت در فوکو به قدرت بازمی گردد. ساختار قدرت بقیه ساختارها را می سازد و تعریف میکند. در مکتب بیرمنگام، ممکن است ساختار ثابت تری برای فرهنگ بیابید ولی در هر حال، معرفت در ساختار فرهنگ قرار دارد؛ اعم از اینکه فرهنگ، ساختار روبنایی باشد یا زیر بنایی. در ساختارگرایی، رابطه هست که ذات را ایجاد می کند و با جابجا شدن ساختار، ذات و همه معرفت ها جابجا می شود.
پارسانیا در ادامه افزود: شما نتیجه ساختارگرایی را در تئوری قبض و بسط تئوریک شریعت می توانید رصد کنید. هر چند این نظریه خودش را در ساختارگرایی مطرح نمیکند، ولی با توجه به نظریه ساختارگرایی هم می شود تئوری قبض و بسط را تبیین کرد. اصالت ربط و رابطه را در این تئوری می توانید ببینید؛ در ساختارگرایی تنها مرگ سوژه نیست، بلکه مرگ معرفت شناسی نیز هست . مرگ معرفت شناسی، نفی ذات، نفی صدق و نفی حکایت گری را به همراه دارد. معرفت سیال و دائما در حال بازسازی است. هر بازخوانی نسبت به معرفت پیشین، خود یک بازسازی است. و با خوانش دوباره، یک سوژه جدید را می سازید.
وی در نقد این رویکرد به معرفت گفت: این رویکرد به معرفت در خصوص رابطه بینافرهنگی، حتی در رابطه خود با خود مشکلات فراوانی را بوجود می آورد. در ارتباط با معرفت دینی هم اگر این معرفت دائما درحال بازسازی باشد، با اعتقاد به امر متعالی که در متن باورهای دینی قرار دارد، در تضاد خواهد بود. این نوع نگاه به معرفت با انسان مدرن و اقتضائات مدرنیته سازگار است.
پارسانیا در ادامه به اینکه مسئله سوژه و ابژه در جهان اسلام حدود پنج سده قبل از اینکه در غرب مطرح شود در جهان اسلام مطرح بوده ، اشاره داشت و گفت: اینکه مثلاً ابن سینا با این پرسش مواجه بود که اگر علم عرض هست و معلوم جوهر، چگونه جوهر و عرض با هم جمع می شوند، اینکه بقیه اعراض و مقولات در ذهن تبدیل به عرض کیف نفسانی می شود؛ چگونه این عرض کیف نفسانی با مقوله ای غیر از خودش جمع می شود. این پرسش خیلی دقیق تر از پرسش دکارت است. ابن سینا تلاش زیادی برای حل این مسئله میکند تا به عواقبی که کانت و نوکانتی ها دچار آن شده اند،گرفتار نشوند. این گفت و گو ها حدود پنج سده ادامه پیدا میکند تا در دیدگاه ملاصدرا با «اتحاد علم و عالم و معلوم» این مشکل حل می شود. درست زمانی که این مشکل در غرب تبدیل به فرایندی می شود که در نهایت به مرگ سوژه می انجامد، در جهان اسلام این مشکل حل شده است.
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
اقدامات وزارت بهداشت برای افزایش امید و انگیزه دستیاران پزشکی
به تشکلهای دانشجویی گرنت اعطا میشود
۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترینهای آسیا در رتبهبندی تایمز
نشست «سواد بصری در مد و لباس» برگزار میشود
اولین نکوداشت روانشناسان رضوی برگزار می شود
پذیرش دانشجوی دکتری در پژوهشگاهها قانونی است
جزییات برگزاری کنکور مجدد برای داوطلبان سیل زده اعلام شد
کتاب چشمها تنها برای دیدن نیستند منتشر شد
رمان اجتماعی معمایی آفرودیت در نمایشگاه کتاب عرضه میشود
انتشار وضعیت فرهنگی ایران در پیمایش ارزشهای جهانی
آدرخش و رقص فانتومها در نمایشگاه کتاب طنین میاندازد
مهلت ثبت نام پذیرش بدون آزمون کارشناسی ارشد پیام نور تمدید شد
ترقی در علم و دانش کشور مرهون تلاش معلمان و سنگربانان تعلیم و تربیت است
حمایت دانشگاه علوم پزشکی شیراز از بیماران مبتلا به به سلیاک
انتخاب عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی به عنوان استاد نمونه کشوری
رئیس جهاد دانشگاهی کشور وارد گلستان شد
طرح پایش و ارتقای سلامت اعضای جهاد دانشگاهی سلامت محور است
بررسی تاریخ ایران در چهار سده نخستین پس از اسلام
حمایت ۳۷ میلیارد تومانی از طرحهای حوزه اینترنت کوانتومی
کسب رتبه دوم در بین شرکت های بورسی و افزایش فروش و تولید در داروسازی دانا
هدیه ۲ میلیونی وزیر آموزش و پرورش به حساب معلمان واریز شد
جذب امریه سربازی در سازمان جهاد دانشگاهی خواجه نصیر
۱۷۰ دانشجوی نخبه امروز به عمره مفرده اعزام میشوند
کلید اولیه نوبت اول کنکور سراسری سال ۱۴۰۳ منتشر شد
بازبینی مصوبه افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی شورایعالی انقلاب فرهنگی
جنگنده رادارگریز سوخو ۷۵ روسیه به ایران میآید؟
خودروی جدید که شبیه گربهها ساخته شده است+عکس
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
بازبینی مصوبه افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی شورایعالی انقلاب فرهنگی
تمدید مهلت ثبتنام در جشنواره علمی - پژوهشی پژوهشسراهای دانشآموزی
خدمات رایگان دندانپزشکی برای دانشآموزان ۶ تا ۱۴ ساله روستایی
موافقت با افزایش حقالزحمه ساعت اضافه تدریس معلمان
دیدار جمعی از معلمان با رهبر انقلاب در روز چهارشنبه
تصویب نقشه راه اجراییسازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
کشف ۸ هزار و ۳۰ نفر دانش آموزان بازمانده از تحصیل در استان اصفهان
طحاننظیف: قانون اساسی به کلاسهای درس برده شود
احداث ۵ دهکده جامع ورزشی/ جذب نخبگان در دانشگاه فرهنگیان
تعلیق بودجه دانشگاه فرانسوی به دلیل حمایت از فلسطین
اعزام دو کاروان از دانشجویان بنیاد نخبگان به عمره آغاز شد
حمله خشونتآمیز پلیس نیویورک به دانشجویان حامی فلسطین در کلمبیا
آیین بزرگداشت مقام معلم در دانشگاه اصفهان برگزار شد
ثبتنام پشت کنکوریها جهت ترمیم نمره آغاز شد
دانشگاهیان کشور باید با شبکهسازی به جنبش دانشجویان جهان بپیوندند
برگزاری بیست و دومین نشست شورای عالی اتحادیه دانشگاهها و مراکز پژوهشی ساحلی و دریایی
آزمون مجدد برای کنکوریهای زیرکوه ۲۱ اردیبهشت برگزار میشود
چند دستگاه هیوندای کونا وارد ایران شد+عکس
موشک سنگین آنگارا-آ۵ با موفقیت پرتاب شد+عکس
ستاره نوترونی مرده در کهکشان به صورت ناگهانی زنده شد+عکس
سلاح قدیمی و کوچک اوکراینیها که روسیه را زمین گیر کرد+عکس
سوخوهای روسی که قرار بود به ایران بیایند کجا رفتند؟
تعرفه وحشتناک جیمیل با هوش مصنوعی اعلام شد
علم حکمی؛ لازمه دستیابی به تمدن نوین اسلامی
بازگشت سونی اکسپریا به یک طراحی جدید+عکس
مسئله جدی امروز، زیستجهان مدرن است که راه مقابله فرهنگی با آن، تعامل بیشتر با جوانان است
ناسا به صورت تصادفی مریخ را بمباران کرد
ویژگیهای خاص ساعت گران قیمت گواردیولا+عکس
این پهپاد ایرانی به دشمنان فرصت فرار نمیدهد+عکس
داوطلبان متقلب دستگاههای جاسوسی پیشرفته داشتند/احتمال محرومیت تا ۵ سال
فراخوان ثبت پرسشنامه در بانک اطلاعاتی ابزارهای سنجش سلامت و کیفیت زندگی
دستگیری ۲۵ نفر از داوطلبان متقلب کنکور/ حدود ۱۲ درصد داوطلبان غایب بودند
پذیرش دانشجوی دکتری تخصصی در پژوهشگاه اقیانوسشناسی
برای نگهداشت حرمت معلم بکوشیم
واریزهدیه روز معلم به حساب فرهنگیان؛ امشب/ پرداخت معوقات حقالتدریسها تا ۲ هفته دیگر
چاپ کتابی درباره سکوت و پایبندی در آثار آلبر کامو
مجموعه دفتر یادداشت روزانه داستایوفسکی به چاپ چهارم رسید
سرپرست دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زابل منصوب شد
وعده صادق نتیجه دانشگاههای ما است
۸۸ هزار داوطلب آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ انتخاب رشته کردند
اگر جریان علمی در کنار جریان دفاعی نبود بازدارندگی رقم نمی خورد
گوگل جایگزین یورگن کلوپ سرمربی لیورپول میشود
همه اجساد در خاک این شهر تجزیه نمیشود و سالم میماند+عکس
خودروهای پرنده غول پیکر در آسمان به پرواز درآمدند
کشف تازه از وجود سیاره نهم در منظومه شمسی
اسب سیاه مقابل تلسکوپ جیمز وب نمایان شد+عکس
تصاویر واقعی آیفون۱۶ در توییتر لو رفت+عکس
داخل ساختمانهای عجیب با علامت X در چین چه خبر است؟ +عکس
نکته عجیبی که در تلویزیون ۴K هواوی خبرساز شد
بازگشت سونی اکسپریا به یک طراحی جدید+عکس
همه اجساد در خاک این شهر تجزیه نمیشود و سالم میماند+عکس
سوخوهای روسی که قرار بود به ایران بیایند کجا رفتند؟
این پهپاد ایرانی به دشمنان فرصت فرار نمیدهد+عکس
نکته عجیبی که در تلویزیون ۴K هواوی خبرساز شد
سلاح قدیمی و کوچک اوکراینیها که روسیه را زمین گیر کرد+عکس
چند دستگاه هیوندای کونا وارد ایران شد+عکس
رونمایی از برادر فیدلیتی هیبریدی در دو مدل پنج و هفت نفره+عکس
هشدار اپل درباره این حرکت اشتباه هنگام شارژ آیفون
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
ویژگیهای خاص ساعت گران قیمت گواردیولا+عکس
رونمایی از موتور ۶ سیلندر ۴۰۰۰ سیسی ساخته محققان ایرانی+عکس
تغییرات غافل گیرکننده در iOS ۱۸ در راه است
موتور آمونیاک سوز تویوتا با قدرت بیشتر و آلایندگی کمتر
گوگل جایگزین یورگن کلوپ سرمربی لیورپول میشود
ملاقات ستاره دنباله دار با ماه و مشتری و اورانوس+عکس
گشودن مقبره فراعنه مساوی با مرگ حتمی؟
تعرفه وحشتناک جیمیل با هوش مصنوعی اعلام شد
ستاره نوترونی مرده در کهکشان به صورت ناگهانی زنده شد+عکس
پیکسل 8a گوگل برای گوشی سامسونگ شاخ و شانه کشید
نخبه ۱۲ ساله ایرانی در انجمن هوش مصنوعی شروع به کار کرد+عکس
داخل ساختمانهای عجیب با علامت X در چین چه خبر است؟ +عکس
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
برچسب جدیدی که خودرو را در تابستان ۱۰ درجه خنکتر میکند+عکس
فرصت انتخاب رشته داوطلبان آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ دوباره تمدید شد
ایمیل حمایتی روسای دانشگاههای ایران به دانشگاههای آمریکا
چگونه از تهران به گرگان برویم؟
دانشگاهها در مقابل ظلم و ستم همیشه ایستادهاند
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.