به گزارش ثریا، در گفتوشنودی که پیش روی شماست، استاد داریوش اسدزاده، هنرمند نامآشنای کشور، خاطرات خویش از مهرداد پهلبد را بیان کرده است.
* چند روز پیش خبر رسید که عزتالله مینباشیان، معروف به مهرداد پهلبد، شوهر شمس پهلوی در ۱۰۳ سالگی فوت کرده است. با عنایت به حضور مداوم شما در عرصه هنر، شناختتان از او چقدر بود؟
من خانواده اینها را میشناختم. او پسر نصرالله مینباشیان، یکی از بهترین ویولونیستها بود که با فرزندانش، به بچههای رضاشاه درس میداد. خود عزت یک ویولونیست متوسط بود و ابدا در سطح پدرش نبود. او بعد از مدتی، با توجه به اینکه شمس از فریدون جم، شوهر اولش، خوشش نمیآمد و در پی جدایی از او، با وی ازدواج و از یک زندگی متوسط، به یک زندگی درباری راه پیدا کرد. درمجموع، شاه از او و شمس خوشش نمیآمد و اینها در کاخ اختصاصی خود، در مهرشهر کرج زندگی میکردند. عزت مینباشیان پس از ازدواج با شمس و به توصیه او، فامیلش را هم عوض کرد و شد پهلبد!
* پهلبد چگونه شخصیتی داشت و روابط شما با او چگونه بود؟
از او خوشم نمیآمد. ماجرایی هم باعث این رویداد شد. یک بار پیسی را ــ که ترجمه بود ــ با ایرن و وحدت در کاخ و در حضور شاه اجرا کردیم. شاه خیلی خوشش آمد و خندید. بعد از نمایش، صدایم زد و پرسید: «کجا کار میکنی؟» پاسخ دادم: «وزارت دارایی!» شاه به پهلبد پرید که «یک هنرمند در وزارت دارایی چه کار میکند؟ باید در اداره تو باشد». همه وزرا و تیمسارها هم حضور داشتند و شاه هم اصطلاحا، بدجوری جلوی روی همه، پهلبد را ضایع کرد و بعد هم با عصبانیت راه افتاد و رفت و از اینجا به بعد، پهلبد با من بد شد! مدتی بعد به من گفتند: از وزارت فرهنگ نامهای آمده است که شما را منتقل کنند. من گفتم: نامه را بایگانی کنید!
* نپذیرفتید؟
نه؛ چند وقت بعد آمدند و گفتند: وزیر فرهنگ و هنر شما را خواسته است. رفتم آنجا و رئیس دفترش خبر داد که من آمدهام، و رفتم داخل. پرسید: «چرا با نامه مخالفت کردید؟» جواب دادم: «من ماهی هشتهزار تومان خرج دارم؛ شما اینجا به هنرپیشههایتان مثل آقای مشایخی و آقای نصیریان، بیشتر از ماهی دوهزار تومان حقوق نمیدهید و حق هم ندارند بیرون از اینجا در جایی بازی کنند، ولی من تئاتر کارگردانی میکنم، فیلم بازی میکنم، فیلمنامه و نمایشنامه مینویسم و درآمد دارم. حاضر نیستم هفت هشت هزار تومان را از دست بدهم و بیایم دوهزار تومان بگیرم!» گفت: «شما خیلی با جسارت هم حرف میزنی!» گفتم: «به خاطر اینکه هنرمندم؛ بنابراین باید حرفم را بزنم. بنده هم خیلی دلم میخواهد بیایم اینجا و کار کنم، ولی با ماهی دوهزار تومان نمیتوانم زندگی کنم!» سوال کرد: «مگر خرجت چقدر است؟ کجا زندگی میکنی؟» جواب دادم: «یک هنرمند، توی چشم مردم است؛ نمیتوانم بروم در میدان صابونپزخانه زندگی کنم؛ مردم توجه میکنند و گاهی توقعاتی هم دارند، من محل مراجعه هستم!» گفت: «عجب! بلبل هم هستی!» گفتم: «شاید!» گفت: «از فردا بیا»؛ گفتم: «نه آقا! نمیآیم». بههرحال در آن جلسه، پرید به من و تا آخر با من بد بود. هر وقت در وزارتخانه یا مجالسی که دعوتم میکردند، مرا میدید، رویش را طرف دیگری میگرفت؛ البته من هم از او خوشم نمیآمد.
* این دیدارها که توأم با بیمحلی بود، معمولا کجا اتفاق میافتاد؟
هر وقت هنرمندان خارجی را به محفلی دعوت میکردند، وزارت فرهنگ و هنر آن زمان، عدهای از هنرمندان داخلی را هم دعوت میکرد. پهلبد جلوی در میایستاد و از همه استقبال میکرد. به من هم کارت دعوت داده بودند و نمیتوانستم نروم. با لباس رسمی هم میرفتیم. معمولا اینجور وقتها یکدیگر را میدیدیم و البته من هم سعی میکردم اصلا او را نبینم!
* ظاهرا در ورای این روابط کاری، شما شناختی هم از نوع ارتباطِ بهاصطلاح همسرانه او با شمس پهلوی بهدست آوردید. این شناخت سربندِ چه واقعهای برای شما پیش آمد؟
ماجرا از این قرار بود که یک بار آمدیم برای هنرمندان زمین بگیریم و خانه بسازیم. من جزء هیئتمدیره سندیکای هنرمندان آن زمان بودم؛ سال ۱۳۵۳، من بودم و فردین و محمد متوسلانی و خانم ایرن و چند نفر دیگر هم بودند. نشستیم و تصمیم گرفتیم هر کدام از ما در دیدار با پهلبد، برای مطرح کردن این تصمیم، راجع به چه چیزی صحبت کند. قرار شد من راجع به زمین و ساختمان و خانه صحبت کنم. رفتیم پیش پهلبد و بچهها شروع به صحبت کردند...
* یعنی برای بیان مسائل، تقسیم کار کرده بودید؟
بله؛ برای راه افتادن کارِ خانه و بیمه و... برای هنرمندان، وقت گرفته بودیم. همه حرف زدند تا رسید به من. گفتم: ما با تمام مراکزی که میتوانستیم راجع به منزل و بیمه هنرمندان با آنها صحبت کنیم، صحبت کردیم. با بانکها صحبت کردیم و حاضرند به ما پول بدهند و تنها چیزی که احتیاج داریم، زمین است. در ادامه گفتم: زمینهای مهرشهر کرج فراواناند و البته ما پولش را پرداخت میکنیم. با بانکها هم صحبت کردهایم که وام بدهند و به تعدادی که لازم است برای هنرمندان خانه بسازیم. پهلبد به محض اینکه صحبت از زمینهای مهرشهر کرج شد، پرید به من!
* چرا؟ به خاطر اینکه دست روی ملکهای شمس گذاشته بودید؟
بله؛ پرید به من که «آقا!... (انگار داشت با نوکرش حرف میزد) این زمینها که مال من نیست، مال والاحضرت است!» گفتم: «میدانم؛ شما واسطه شوید که به ما از این زمینها بدهند». زمینهای زیادی بودند؛ شمس همه را به نام زده بود و مال خودش میدانست. بههرحال پهلبد با عصبانیت گفت: «من به کار والاحضرت دخالت نمیکنم؛ به من چه مربوط است؟» خلاصه روی آتش اشتیاق ما، حسابی آب سرد پاشید. سر این حرف، رابطهاش با من بدتر شد.
* همین خاطره نشان نمیدهد که امثال پهلبد، شوهران صوری بودند و حق دخالت در امور مربوط به همسر خود وحتی حق وساطت هم نداشتند؟
شوهرهای اولشان هم صوری بودند. شوهر اول شمس، جم بود. شوهر اول اشرف، قوام بود. رضاشاه بهزور به این افراد شوهرشان داده بود؛ چون در خفا آبروریزی بالا میآوردند. بعد از رضاشاه که زور از روی سرشان برداشته شد، هر دو از شوهران تحمیلی جدا شدند و افراد جدیدی را انتخاب کردند. مشکل اینها هم این بود که این افراد انتخابی خودشان هم پس از چندی، از چشمشان میافتادند؛ لذا نهایتا قرار بر این شد که اینها شوهران صوری بمانند و زنانشان هم، به کارهای خودشان برسند.
*مهم این است که این شوهران صوری، حق دخالت در کار آنها را نداشتند. اینطور نیست؟
اصلا! به هیچ وجه. آنها حاکم بودند. اشرف که بر خودِ شاه هم حاکم بود.
* شما شمس را دیده بودید. او چگونه شخصیتی داشت؟
برخلاف اشرف، زن بهظاهر آرامی بود و یا لااقل، از او آرامتر بود. در جلسات و محاورهها، حرف نمیزد و معمولا سکوت میکرد. گفتم که چندان هم مقرب درگاه نبود و گاهی اوقات برای خالی نبودن عریضه، در مجامع شرکت میکرد.
*کار اصلیاش چه بود؟ فقط زمینداری و اینگونه کارها؟
اینها هرکدام، یک کار ظاهری و در انظار داشتند که چندان مهم نبود. درعمل، عمدتا دنبال بیزینس و کاروکاسبی خودشان بودند. من به کاخش در کرج نرفته بودم، ولی عکسهای آن را دیده بودم. قصر گران و عجیب و غریبی در آنجا ساخته بود. از یک جایی به بعدهم، خودش و شوهرش مسیحی شدند که در جامعه بازتاب بدی داشت و برای خانواده سلطنت خیلی بد شد.
* وقتی به آمریکا فرار کردند، شما هم در آنجا بودید. از آنها خبری داشتید؟
نه چندان؛ چون در یک جا نمیماندند و دائم تغییر مکان میدادند. شمس در بورلیهیلز در لسآنجلس، ویلایی قشنگ و اعیانی داشت. موقعی که در ایران انقلاب شد، ایرانیهای مقیم لسآنجلس ریختند در آن عمارت برای تظاهرات و ابراز تنفر. اشرف در بورلیهیلز خانه نداشت و در فرانسه داشت. من آن عمارت را از بیرون دیده بودم. عمدتا همهشان، به دربهدری و فلاکت افتادند.
*جمعبندی شما از کارنامه و منش مهرداد پهلبد چیست؟
فکر نمیکنم سواد چندانی داشت. فقط از روی قوم و خویش شدن با شاه به جایی رسید. دست بالا بگیریم، در حد یک معلم موسیقی مدارس بود. در ویولن، از او بالاتر خیلی داشتیم. شانس است دیگر. یک وقتی به در خانه کسی میکوبد. او هم شانس آورد و تا ۱۰۳ سالگی بدون هیچ امتیاز و ترجیحی بر استادان این فن، از تنعمات وابستگی به خانواده سلطنت برخوردار شد.
موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
دانشگاه آزاد امکان مشارکت گسترده مردم در امر تولید را فراهم میکند
تشریح اقدامات حفاظتی سازمان سنجش در نوبت اول کنکور ۱۴۰۳
اعلام جزییات پذیرش بدون آزمون کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور
احکام رتبهبندی ۱۰۰ هزار معلم بازنشسته اصلاح شد
سخنگوی وزارت آموزش و پرورش از اصلاح احکام رتبهبندی ۱۰۰ هزار معلم بازنشسته سالهای ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ خبر داد.
شاهنامه هنر فردوسی است و لاغیر
دستگیری متهمانی که برای تقلب در کنکور، رمز ارز میگرفتند
امکان افشای سوالات آزمونهای آموزش و پرورش غیرممکن شد/ سهم ۵۰ درصدی سوابق تحصیلی در کنکور
تدوین طرح مدرسه مجازی بزرگسالان برای کاهش تنوع مدارس
آزمونهای نهایی دانش آموزان به سازمان جدید سنجش واگذار می شود
انتشار فراخوان دورههای ۲۳ و ۲۴ جایزه مهرگان ادب
آمادگی رفع نیاز فناورانه سازمان سنجش در مقابله با تقلب کنکور
کلاهبرداری از داوطلبان کنکور با دریافت رمزارز و سکه طلا
اساسنامه سازمان ملی سنجش بعد از کنکور ابلاغ میشود
گوشی جدید وان پلاس با دوربین تله فوتو و ماکرو معرفی میشود+عکس
چراغهای خودروی جدید آئودی سخنگو هستند+عکس
سنگی که طلا نیست اما بسیار گران قیمت است+عکس
چرا سوئد در یک قدیمی ساخت بمب اتم منصرف شد؟
رونمایی شریک قبلی ایران خودروی از خودروی عجیب آفرودیاش+عکس
کشف یک سیاه چاله عظیم در نزدیکی زمین
کارکرد عجیب مایع ظرف شویی در هواپیمای بوئینگ
اینترنت استارلینک در این کشورها قطع میشود
مشکل بزرگ ناسا در مریخ که فعلا حل نشدنی است
بمب الکترومغناطیسی چطور منفجر میشود؟
شروع احداث و افتتاح ۲۷ کلاس درس در سفر رئیس سازمان نوسازی مدارس به هرمزگان
مرحله غیرمتمرکز المپیاد علمی دانشجویی ۳۱ فروردین برگزار میشود
مهلت ارسال ایده به ششمین دوره رویداد «از ایده تا بازار» تمدید شد
تعیین ظرفیت ۶۰۰ نفری در دوره فلوشیپ پزشکی سال ۱۴۰۳
مدارس تا فرارسیدن ایام امتحانات باید دایر باشند
پذیرش بدون آزمون قاریان و حافظان قرآن در دانشگاه فرهنگیان
نقش حمایتی خانوادهها از دانشآموزان در روزهای امتحانی
فردا؛ آخرین مهلت ثبتنام آزمونهای ورودی مدارس سمپاد و نمونه دولتی
انتشار مقاله استاد دانشگاه شریف در معتبرترین مجله انجمن فیزیک آمریکا
آگهی/ گیربکس سایکلو گومائو چه تاثیری در افزایش سرعت و کارایی صنایع دارد؟
سیزدهمین دوره جشنواره تیتر ۱۵ اردیبهشت ماه برگزار می شود
شیوهنامه مشوقهای خدمتی برای کسب مهارت دانشآموختگان دانشگاهی ابلاغ شد
اساتید دانشگاههای جهان صهیونیستها را تحریم کنند
منتخبین هجدهمین مسابقات ربوکاپ ۹ سهمیه جهانی دریافت میکنند
واگذاری مالکیت ساختمان سابق دانشگاه علمی کاربردی واحد استان اردبیل به دانشگاه محقق اردبیلی
جرائم متخلفان کنکور اعلام شد
تشریح مأموریت جهاددانشگاهی در راستای نیازهای کشور
بیانیه مدرسین دروس معارف اسلامی دانشگاههادر حمایت از حمله موشکی سپاه
مهلت ثبت نام در آزمون فلوشیپ پزشکی سال ۱۴۰۳ تمدید شد
۴۵ قفسه کتاب کانون در مدارس ۱۰ استان کشور جاگذاری شد
سامانه نقل و انتقال دانشجویان علوم پزشکی از یکم اردیبهشت فعال میشود
وزیر علوم بر پیگیری امور معیشتی یاوران علمی دانشگاهها تاکید کرد
طرح رتبهبندی و اعتبارسنجی مؤسسات آموزش عالی تهیه میشود
سهچهارم مسافران از اقامتگاههای غیررسمی و بدون مجوز استفاده کردند
گذر نهضت سوادآموزی از وضعیت حاضر به مدلهای جدید آموزشی طبق برنامه هفتم
تایید انتخاب ۱۰ رییس دانشگاه و مرکز آموزشی و تحقیقاتی کشور
زمان ثبت نام وام شهریه دانشجویی دانشگاه علمی کاربردی اعلام شد
شنبه آخرین مهلت ثبت نام برای امریه سربازی دانشگاه تهران
آزمونهای شبه نهایی از ۹۰ درصد محتوای برنامه و کتاب درسی است
امکان استفاده از تک ماده برای ۴ درس با نمره ۷ به بالا
بکارگیری معاون پرورشی در مدارس غیردولتی ضروری است
تاریخ طب در ایران معرفی و بررسی میشود
رونمایی از پلتفرم نشر دانشگاهی
مدارک مورد نیاز پذیرفتهشدگان آزمون استخدامی جهت بارگذاری در سامانه گزینش
تدوین طرح مدرسه مجازی در راستای کاهش تنوع مدارس
مهلت ثبت نام آزمون EPT اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ دانشگاه آزاد اسلامی تمدید شد
شورای تحقیق جذب هیات علمی تشکیل میشود
صدور مجوز راهاندازی مدارس سمپاد عشایری در سه استان کشور
جزئیات اعلام نتایج آزمون آموزگاری و حضور در مراحل مختلف استخدام
تداوم توزیع شیر رایگان در مدارس تا پایان امتحانات/ چالش تامین پاکت استریل شیر
تحلیل بیانات رهبر انقلاب در دیدار با دانشجویان/ پاشنه آشیل جهاد تبیین محیط دانشگاه است
شیوهنامه المپیاد ورزشهای فناورانه دانشجویی ابلاغ شد
واگذاری آزمونهای ارتقا و گواهینامه دستیاران پزشکی به دانشگاهها
جاماندگان نوبت دوم کنکور ۱۴۰۳، امروز و فردا نامنویسی کنند
قدرت نظامی ایران حرف اول و آخر را در منطقه میزند
زمان اعلام نتایج اولیه آزمون دکتری اعلام شد
پروژههای اولویتدار دانشگاه تهران تکمیل می شود
انجام عملیات «وعده صادق» مایه مباهات است
نشست شورای مسکن دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد
ایران جزء ۱۵ کشور برتر جهانی در جذب دانشجویان بین المللی
نتایج اولیه و زمان انتخاب رشته آزمون دکتری ۱۴۰۳ منتشر شد
کتاب ای کاش زودتر برای سوالات نوجوانان درباره حجاب منتشر شد
فلسفه عشق نقد و بررسی میشود
ورود شخصیتهای خارجی به محصولات خواب کودکان
دهمینجلسه درسگفتارهای سعدیخوانی برگزار میشود
طنز یعنی چه؟
ایران چطور گنبد آهنین را در هم شکست؟ +عکس
تغییر شکل عجیب هرم بزرگ مصر+عکس
چرا آدم فضاییها خودشان را به انسانها نشان نمیدهند؟
سنگی که طلا نیست اما بسیار گران قیمت است+عکس
آنچه درباره ناوگان پهپادی ایران نمیدانید+عکس
ستاره نوترونی مرده در کهکشان دوباره زنده شد+عکس
قابلیت ارتباط ماهوارهای به گوشیهای گوگل اضافه شد
این موشک نیست یک هواپیمای خاص و پرسرعت است+عکس
گوشی جدید وان پلاس با دوربین تله فوتو و ماکرو معرفی میشود+عکس
مشخصات موشک سنگینی که دیشب روسیه پرتاب کرد+عکس
انفجار این بمب الکترومغناطیسی قربانیان را ۲۰۰ سال عقب میبرد+عکس
جزئیات اعلام نتایج آزمون آموزگاری و حضور در مراحل مختلف استخدام
ناگفتههای کسر ۱۰ میلیون تومان از حقوق دانشجومعلمان به عنوان مقرری ماه اول!
تفاوت موشکهای بالستیک، کروز و هایپرسونیک ایران در چیست؟
فعالیت دانشگاه بینالمللی زاگرس غیرقانونی اعلام شد
چهار تغییر در دانشگاه فرهنگیان
ترجمه روسی به فارسی دکتر ژیواگو منتشر شد
موشک ایرانیای که سامانه ضد موشک اسراییل را فلج میکند+عکس
مدیریت غذای دانشجویی احتمالا به وزارت علوم واگذار میشود
توسعه تضمین اشتغال با راهاندازی مراکز جدید در دانشگاه علمیکاربردی
کسر ۴۵ درصد از حقوق دانشجومعلمان لغو شد
موتور خودروی فرمول یک در خودروی معمولی قرار گرفت+عکس
جزییات نمایشگاه کار به میزبانی دانشگاه امیرکبیر اعلام شد
جهش علمی ایران نسبت به سرمایهگذاری مالی در دنیا بینظیر است
۴۵ درصد به دریافتی دستیاران اضافه شد
زمان برگزاری نخستین کنفرانس ملی مهارت اعلام شد
یک سیارک بزرگ به زمین نزدیک میشود
گوشیهای سامسونگ آیفون را شکست دادند
کتاب مهندسی مرجع جامع کنترل، در سیستم حمل و نقل چاپ و راهی بازار نشر شد
مهلت ثبت نام دکتری بدون آزمون شریف تمدید شد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.