به گزارش ثریا رضا داوری اردکانی در همایش بینالمللی همگرایی و واگرایی؛ گفتوگویی میانفرهنگی-میاندینی، که افتتاحیه همایش بینالمللی بنیافرهنگی-بیناادیانی است؛ سخنرانی خود را با اشعاری از سعدی آغاز و سپس با اشاره به بخشی از نوشتهها ی روسو چنین بیان داشت: روسو در جایی نوشته است؛ «از مجموعه خانهها مدینه ساخته میشود و از مجموعه شهروندان یک شهر پدید میآید. آتن و دیگر مدینههای یونانی مجموعه افراد نبودند زیرا در آن زمان در یونان هنوز فرد و جامعه به وجود نیامده بود. سرپرست خانه عضو مدینه بود و وظایفی را که نسبت به آن داشت انجام میداد.» روسو شاید شهر را بر مدینه ترجیح میداد اما در شهر هم احساس آسایش نمیکرد. او جامعه جدید را که در حال قوام یافتن بود، دوست نمیداشت و نگران آینده آن بود، اما از آن دل نمیکند. بسیاری کسان در قرن هجدهم در این دو دلی با روسو همآوا و شریک بودند. اگر کسی به قصه شهر و خیابان در زمان مدرن علاقه دارد باید آثار بودلر شاعر مدرنیته را بخواند. آنچه بودلر در قرن نوزدهم دیده و دریافته بود، در قرن بیستم بر همه آشکار شد و دیدیم که شهر یا شهر جدید، همراه با علم و تکنولوژی به راه خود میرود و همدلی و همزبانی در آن پیوسته دشوار و دشوارتر میشود. شهر جدید حتی پاریس هوسمان چنانکه بودلریها میگویند شهر ملال و غربت است و ساکنانش دیگر کمتر اهل آشناییاند یا از برکت آشنایی بهره ندارند. شهر آشنایی شهر درد و محبت است. در داستان خسرو و شیرین وقتی خسرو از فرهاد میپرسد که اهل کدام شهر است. فرهاد خود را به شهر آشنایی نسبت میدهد.
داوری در ادامه در ضرورت توجه به دیگری در شهر مدرن تصریح کرد: اگر در آتن و در مدینههای یونانی دیالوگ جایی داشت، از آن رو بود که هنوز فرد و جامعه در برابر هم قرار نگرفته بودند و برای آتنیان هنوز من به وجود نیامده بود که دیگری را در برابر خویش ببیند. آنجا هنوز ارسطو میتوانست دیگری را به صورت دوست تصور کند و حتی بنیاد مدینه را بر این دوستی بگذارد. مدینه هم از حیث بنیاد و هم از حیث غایت با شهر جدید تفاوت دارد. بنیاد شهر جدید قرارداد اجتماعی است. هابر و لاک و روسو به درجات میدانستند که این قرارداد نه با رضایت مردم بسته میشود و نه به رضایت آنان ختم میشود. بلکه بنایی است که به نام بشریت گذاشته میشود و گرچه مردم هم در آن مشارکت میکنند، این بنا برای آنان نیست. کانت میخواست اشخاص و مردمان همه غایت باشند اما سیر تاریخ، بشریت و کل بشر را غایت گرفته بود. به این گفته و نظر داستایوفسکی توجه کنیم که ترکیب عشق به بشریت با نفرت از مردم واقعی را خطری مهلک، پنهان و نهفته در سیاست جدید میدانست.
رئیس فرهنگستان علوم در تفسیر و تأیید سخن نویسنده روس در این دوران به ذکر شواهدی چنین پرداخت: ۱. وقتی کتاب «آینده علم» اثر ارنست رنان منتشر شد، رومن رولان که هنوز بسیار جوان بود به دیدار فیلسوف رفت و به او گفت؛ «با این آیندهای که شما پیشبینی کردهاید، تکلیف عواطف و آرزوهای بشر چه میشود؟» رنان گفته بود؛ «آرزوهای بشر به درک! علم باید پیشرفت کند.»
۲. رابرت موزز که جهان آزاد در امریکا را به جهان آزادراه وصل کرد و با ساطورش شکم شهرها و مخصوصاً نیویورک را درید ترکیبی از عشق بشریت و نفرت از آدمیان در دل داشت. خانم فرانسواز پرکینز که در کابینه روزولت وزیر کار بود در عین ستایش از موزز ناراحت بود که او «علاقهای به مردم ندارد» بنا به نوشته پرکینز، «موزز همه کارهایش را برای رفاه مردم میکرد.» اما به نظر او مردم، کثیف و بیبند و بار بودند و او میخواست به حسابشان برسد و ادبشان کند. او عاشق مفهوم بشر و بشریت بود، اما به مردم علاقهای نداشت. یعنی مرادش از مردم توده جمعیتی مرکب از افراد منتشر بود که به زندگی هرروزی سرگرمند و باید سرگرمیهای مورد نیازشان را فراهم کرد.
وی در توضیح اینکه این قبیل تلقیها از جهان مدرن چگونه ممکن میشود، تصریح کرد: این قبیل تلقیها به صفت شخصی و نقص اخلاقی اشخاص بازنمیگردد؛ بلکه اقتضای نظم جهان جدید است، که رو به قدرت دارد. در این نظم پیچیده، مردمان بیش از هر زمان در جمع منحل میشوند و به رسوم و مشغولیتهای جامعه عادت میکنند؛ اما آدمی در جهان جدید از آزادی در برابر قدرت و قانون جامعه نیز برخوردار است. بشر آزاد در جامعهای که راهش با سیر علم تکنولوژیک معیّن میشود از خردی که علم و تکنولوژی را راه میبرد بهره دارد و گاهی به حکم خرد از آزادی خود صرفنظر میکند و این توافق خرد و آزادی مایه تعادل در زندگی مردمان میشود و تا زمانی که خرد جمعی دستخوش پریشانی کلی نشده باشد، تعادل در نظام زندگی کم و بیش محفوظ میماند. خرد کارساز جامعه جدید چنانکه فروید میاندیشید واسطه جمع طبیعت و جامعه مدنی مبتنی بر قرارداد است. این وساطت همیشه آسان نیست و نسبت میان فرد و جامعه ثابت نمیماند زیرا ضامنی بیرون از فرد و جامعه که آن را حفظ کند ندارد.
داوری در قیاس جوامع سنتی و مدرن گفت: در جامعههای قدیم فرد و جمع در برابر هم قرار نداشتند. حتی در آتن فرد عضو مدینه بود و فردیتش با عضویت در مدینه معنی پیدا میکرد. اجتماعات قدیم، اجتماعات بالنسبه ثابت بودند. در جامعه جدید که بنایش بر آزادی است؛ فرد گرچه در جامعه وجود دارد؛ در نسبت با جامعه تعریف نمیشود، بلکه به اعتبار آزاد بودنش در برابر جامعه فرد شده است. فرد میداند که جامعه آزادی او را با قانونش محدود میکند و در عین حال به او پناه و امنیت میبخشد. فرد در سایه جامعه آرامش مییابد. مشکل زمانی پیش میآید که بنیاد جامعه سست میشود یا چشمانداز و امید در حجاب سیاهی میرود. جامعه جدید گرچه از ابتدا کمتر بر مبنای دوستی استوار بود، بهرهای از امید و عزم و آزادی داشت.
فیلسوفان و شاعران تا قبل از جنگهای جهانی به جامعه و زندگی و آینده امید داشتند اما ظاهراً در شعر و فلسفه پس از جنگ نشان از امید و صلح و آرامش پیدا نیست. سیاست و جامعه یکسره کار را به تکنیک واگذاشتهاند. قانون هم قانون تکنیک است نه قانون جامعه. تکنیک جای جامعه را گرفته و علم تکنولوژیک و اخیراً اشتغال دائم به مطلق پژوهش به جای اینکه مایه بیداری و امید مردمان باشد، پناه غفلت و خانه آرامش بعضی دانشمندان شده است. در این وضع کمتر میپرسند که بر سر جامعه چه آمده و جهان به کجا میرود. ضامنی هم برای حفظ روابط میان من و دیگری وجود ندارد و چنانکه سارتر میگفت؛ «دیگری برای من دوزخ شده است» اما کارل یاسپرس و مارتین بوبر «من و دیگری» یا «من و تو» را در نسبت نزاع عاشقانه و مهیای تفاهم میدیدند و بر اساس آن به سیاست آینده نگاه خوشبینانه داشتند.
او در بیان وضع بشر امروز تاکید کرد: آنچه در نیمه دوم قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم روی داده است بر خوشبینی آن متفکران صحه نمیگذارد. روابط آدمیان همواره بر بنیادی استوار بوده است که درک و شناختش آسان نیست؛ یا به هر حال ما به درستی نمیدانیم آغاز زندگی جمعی بشر و قوام اجتماع چگونه بوده و در طی چهارصد سال اخیر چه تغییری در آن پدید آمده است. از غایت آن کم و بیش خبر داریم و میدانیم که جهان متجدد دیگر امید چندان ندارد که به چشمانداز قرن هجدهمش برسد. کدورتی که در این چشمانداز پدید آمده است در اندیشه و عمل مردمان و در روابطشان با یکدیگر اثر گذاشته و چه بسا که خلل ایجاد کرده است. در اجتماعات قدیم قبل از تجدد، روابط میان مردمان روابط من و دیگری نبود بلکه رابطه مقرر در سنت و نظم دینی بود. حتی دو شخص هم اگر در برابر یکدیگر قرار میگرفتند، تقابلشان تقابل «من و دیگری» نبود. آنها دو دوست و همسایه و همشهری و هموطن و همکیش بودند که با هم اختلاف پیدا کرده بودند. میان اقوام و کشورها هم یا رابطهای نبود یا اگر بود دوستی و دشمنی بود. یعنی کشورها و حکومتها به اکراه به یکدیگر به عنوان «دیگری آزاد و دارای حقوق» نگاه نمیکردند.
وجود «من و دیگری» و تقابل آنها با تبدیل انسان به خودآگاهی و تصدیق آزادی او طرح شده است و تا زمانی که نیروی اخلاقی میان آن دو تعادل و تفاهم برقرار میساخته، بحث از من و تو و خود و دیگری در میان نبوده است. شاید اعتقاد به حقوق بشر و حق ملل تا حدودی توانسته بود این رابطه را متعادل سازد. از حدود یک قرن پیش این رابطه ضعیف و سست شده و کمکم به صورت مسئله درآمده و پیوسته پیچیدهتر شده است. به عبارت دیگر از اوایل قرن بیستم وجهی از فتور و سستی در ارکان جامعهها راه یافته و مردمان حبلالمتینی را که زمانی در آن دست زده بودند گم کرده و دیگر امید به آینده و نیروی اخلاق در جان ایشان قوتی ندارد که مایه اعتماد و آرامش شود. این وضع جامعه متجدد است.
در پایان رضا داوری اردکانی بیان داشت: در جامعهای که اعتماد و امید و همبستگی هست، متفکران در خلوت تفکر خود به اکنونی میاندیشند که گذشته و آینده را به هم میپیوندد و نظم و ثبات با خود میآورد، اما زمانهایی هست که در آن مجال خلوت تفکر نیست و چشمها دور را نمیبیند و پیوند جانها و دلها از هم گسیخته است. در این شرایط بیخردی و ترس و نومیدی غالب میشود و اخلاق از میان مردم میرود و دوران پریشانی فرا میرسد و این دوران، دوران سخت و خطرناک و پرآفتی است.
منبع: فارس
نمایشگاه کتاب تهران را روایت کنید، جایزه بگیرید
پیکسل 8a گوگل برای گوشی سامسونگ شاخ و شانه کشید
رونمایی از برادر فیدلیتی هیبریدی در دو مدل پنج و هفت نفره+عکس
حمایت از ۱۰ دانشجوی پسادکتری با هدف توانمند سازی نیروی انسانی بخش کوانتوم
برچسب جدیدی که خودرو را در تابستان ۱۰ درجه خنکتر میکند+عکس
سازمان ملل صدای حقطلبی دنیا را بشنود/نیروهای امنیتی در اعتراضات ۱۴۰۱ وارد دانشگاه نشدند
اطلاعات تازه درباره Xperia ۱ VI سونی لو رفت+عکس
امیر خلبان اکبر معنوینژاد به یاران شهیدش پیوست
ترجمه درآمدی بر فلسفه سیاسی هوش مصنوعی چاپ شد
اسیر فلسطینی صهیونیستها برنده بوکر عربی ۲۰۲۴ شد
نقش دانشگاه امیرکبیر در تحقق شعارهای سال و اقتصاد دانشبنیان
پیشرفت علمی بدون داشتن علوم پایه قوی امکان پذیر نیست
تقدیر از پایاننامهها و رسالههای دکترای کاربردی در صنعت فولاد
معلمان تلاش کنند گره ذهنی دانش آموزان باز شود
دبیر کارگروه سلامت مدارس منصوب شد
پیگیری چهره به چهره و خانه به خانه دانشآموزان بازمانده از تحصیل در گیلان
طرح ملی درس عفاف و حجاب در طراحی پارچه و لباس دانشگاه های هنر
جزییات اولین آزمون دکتری حرفهای فیزیوتراپی اعلام شد
هشدار اپل درباره این حرکت اشتباه هنگام شارژ آیفون
تغییرات غافل گیرکننده در iOS ۱۸ در راه است
نخبه ۱۲ ساله ایرانی در انجمن هوش مصنوعی شروع به کار کرد+عکس
سفر محرمانه ایلان ماسک به چین لو رفت
موتور جست و جو و هوش مصنوعی به خودروهای کرهای راه پیدا کرد
گلبرگهای اطراف سحابی حلقه در فضا باز شدند+عکس
وضعیت مدارس سیل زده سیستانوبلوچستان/ تداوم آموزش دانشآموزان در مساجد
سالی که تابستان نیامد و باران و برف آمد
نظریه عجیب اینشتین درباره عمر انسان که توسط پزشکان رد شد
اعضای هیئت انتخاب رویداد استارتآپی فیلمنامه نویسی منصوب شدند
واکنش جمشیدی به مقابله با دانشجویان آمریکایی
فردا آخرین فرصت رفع نقص مدارک داوطلبان آزمون دستیاری پزشکی
مرحله مصاحبه داوطلبان مجاز آزمون دکتری ۱۴۰۳ حضوری برگزار می شود
کتاب من سید علیاکبر صنعتی هستم بازنشر شد
کودکان و نوجوانانِ امروز غرق در گوشی هستند
آموزش و پرورش سالهاست از مشکل دخالت افراد غیر مسؤول رنج میبرد
کاربران شاد در جشنواره عروسکخونه ۲۰ میلیون رأی دادند
جذب نیروی امریه در پژوهشکده علوم بهداشتی جهاددانشگاهی
طرح پایش سلامت برای همه اعضای جهاد دانشگاهی اجرا میشود
برافراشته شدن پرچم فلسطین در برترین دانشگاه جهان
جنبش دانشجویان آمریکایی و اروپایی برای توقف حمایت آمریکا از جنایتهای رژیم صهیونیست است
دانشجویان پیام نور برای تغییر محل آزمون تا ۱۶ اردیبهشت فرصت دارند
راهاندازی مدارس جدید مطابق اقلیم در منطقه خلیج فارس
علل پیشتازی دختران در آزمون سراسری از نگاه وزیر علوم
شروع غائله هایدگر در بازار نشر
قصه تصویری کرمی که عقاب را نجات داد چاپ شد
عرضه روایت انحراف در کتابفروشیها
معلمان مهمان دانشآموزان میشوند/ تور نیم روزه معلمان به مناسبت هفته معلم
آغاز فرآیند مشاهده و تأیید سوابق تحصیلی داوطلبان ورود به دانشگاه
جزئیات جدید نحوه ارزشیابی امتحانات کشوری ریاضی و علوم پایه ششم
یهودستیزی؛ برچسبی که اعتراضات دانشجویی را تحت تاثیر قرار نمیدهد
کاهش تعداد واحدهای دانشگاهی جدی شد
باید ارتباط میان بنیادهای معرفتی و محیطهای علمی را مشخص کنیم
مهلت دانشجویان دانشگاههای تهران برای شرکت در مسابقه سدید تمدید شد
فلسطین و توطئه صهیونیستی انگلیسی به کتابفروشیها آمد
مگره و مردان محترم در کتابفروشیها دیده شدند
انتخاب رشته ۸۶ هزار نفر در آزمون دکتری سال ۱۴۰۳
بیانیه شورای عالی انقلاب فرهنگی درحمایت از دانشجویان آمریکایی
ثبتنام کلاس اولیها از ۱۹ اردیبهشت آغاز میشود/اعلام چگونگی محدودهبندی مدارس
المپیاد ورزشهای فناورانه دانشجویی در چه رشتهها و سطحی برگزار میشود؟
تقدیر از یک عمر تلاش علمی و اجرایی استاد بلورچیان
اختصاص ۳۰۰ سهمیه استخدام معلم به شهرستان بشاگرد و جزایر هرمزگان
آغاز احداث ۵۰ تا ۸۰ هزار مسکن برای فرهنگیان بهزودی/ بررسی سلامت روان معلمان جدیدالاستخدام
رویداد جایزه ملی جمعیت به صورت تخصصی با همکاری جهاددانشگاهی هرمزگان برگزار میشود
ایجاد کارگروه مشترک معاونت علمی ریاستجمهوری و وزارت علوم برای مدیریت مالکیت فکری
نخستین سمپوزیوم تکنولوژی درطراحی و بازطراحی برگزار شد
همایش سلامت، حکمت و حکمرانی اواخر اردیبهشت میشود
اعلام همبستگی با دانشجویان آزادیخواه جهان در دانشگاه علم و صنعت
دانشگاهها در مقابل ظلم و ستم همیشه ایستادهاند
ایمیل حمایتی روسای دانشگاههای ایران به دانشگاههای آمریکا
سرپرست دانشگاه علوم پزشکی هوشمند منصوب شد
کلاسهای دانشگاهها امروز به مدت ۲ ساعت تعطیل شد
چگونه از تهران به گرگان برویم؟
موج بیداری دانشگاههای آمریکا ارمغان خیزش افکار عمومی ضد جنایتهای صهیونیسم است
گشودن مقبره فراعنه مساوی با مرگ حتمی؟
رونمایی از موتور ۶ سیلندر ۴۰۰۰ سیسی ساخته محققان ایرانی+عکس
موتور آمونیاک سوز تویوتا با قدرت بیشتر و آلایندگی کمتر
جزئیات تازه درباره هوش مصنوعی آیفون جدید
توپ گوستاو بزرگترین توپ جنگی دنیا که فرانسه را ویران کرد+عکس
ژاپنیها یک رنوی جدید ساختند+عکس
نقشه گنجی که از فضا دیده شد+عکس
شیکترین خودروی برقیای که تاکنون دیدهاید+عکس
پیشفروش شنل نامرئی کننده آغاز شد+عکس
دانشمندان قلب ماه را دیدند+عکس
ورود قدرتمندترین گوشی نوبیا به بازار
انقلابی بزرگ در صنعت ترانزیت و موتورهای دیزلی اتفاق افتاد
رونمایی از موتور ۶ سیلندر ۴۰۰۰ سیسی ساخته محققان ایرانی+عکس
رونمایی از برادر فیدلیتی هیبریدی در دو مدل پنج و هفت نفره+عکس
گشودن مقبره فراعنه مساوی با مرگ حتمی؟
هزینه نگهداری از خودروهای لوکس آمریکایی چقدر است؟
نخبه ۱۲ ساله ایرانی در انجمن هوش مصنوعی شروع به کار کرد+عکس
هشدار اپل درباره این حرکت اشتباه هنگام شارژ آیفون
موتور آمونیاک سوز تویوتا با قدرت بیشتر و آلایندگی کمتر
تغییرات غافل گیرکننده در iOS ۱۸ در راه است
پیکسل 8a گوگل برای گوشی سامسونگ شاخ و شانه کشید
برچسب جدیدی که خودرو را در تابستان ۱۰ درجه خنکتر میکند+عکس
آخرین محور رویداد من یک دانشآموزم با نام «امام مهربانی کلید خورد
پویش سلامت دهان و دندان ۱۷ تا ۱۹ اردیبهشت برگزار میشود
آغاز پذیرش دانشجوی دکتری بدون آزمون در دانشگاه آزاد
آییننامه مدرسه تراز سند تحول بنیادین نهایی شده است
فهرست دانشگاههای خارج از کشور مورد تایید وزارت بهداشت اعلام شد
60 درصد پروژهای مدرسهسازی در حال ساخت با مشارکت مردم است
نسلکُشی در فلسطین قلب همه بشریت را به درد آورده است
لوگوی نود سالگی دانشگاه تهران منتشر شد
جمعه ۷ اردیبهشت نمایش «یاخته» باحضور خبرنگاران و عکاسان روی صحنه میرود
بدون نیاز به اینترنت با واتساپ فایل منتقل کنید
اینترنت در زمان برگزاری نوبت اول کنکور ۱۴۰۳ قطع نمیشود
فرصت انتخاب رشته داوطلبان آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ دوباره تمدید شد
حمایت دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی از طرح های فرهنگی
تظاهرات دانشجویان آرژانتین در پی کاهش ارائه آموزش عالی دولتی
خبر خوش وزیر علوم برای اعضای هیأت علمی در شرف بازنشستگی
دانشگاه علامهطباطبایی میزبان ۱۵ هزار و ۳۰۵ داوطلب کنکور سراسری
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.