به گزارش ثریا ماه رجب در کنار ماه شعبان و رمضان یکی از ماه‌های پر خیر و برکت مسلمانان محسوب می‌شود. سالروز ولادت امام محمد باقر(ع) در ابتدای این روز و نیز از سوی دیگر ولادت امام علی(ع) در اواسط این ماه جلوه‌ای دیگر به این ماه عظیم‌الشأن داده است. از دیگر سو در این ماه شریف و نورانی روزهایی با نام أیا‌م‌البیض(روشنایی) است که مراسم اعتکاف در این بازه زمانی در سرتاسر کشورهای اسلامی برگزار می‌شود.

امام کاظم(ع) در روایتی در عظمت این ماه فرمود: «رجب ماه عظیمى است که خداوند حسنات را در آن دو چندان مى‏‌کند و گناهان را در آن محو مى‏‌کند و کسى که یک روز از رجب را روزه بدارد، آتش دوزخ به اندازه طى کردن‏ یک سال راه از او دور مى‏‌شود و کسى که سه روز روزه بدارد بهشت بر او واجب مى‏‌شود؛ رَجَبٌ‏ شَهْرٌ عَظِیمٌ یُضَاعِفُ اللَّهُ فِیهِ الْحَسَنَاتِ وَ یَمْحُو فِیهِ‏ السَّیِّئَاتِ‏ مَنْ صَامَ یَوْماً مِنْ رَجَبٍ تَبَاعَدَتْ عَنْهُ النَّارُ مَسِیرَةَ سَنَةٍ وَ مَنْ صَامَ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ». (من لا یحضره الفقیه، ج‏2 ، ص 92)

در این راستا اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) اهتمام فراوانی بر دعا و مناجات به درگاه خداوند در این ماه داشتند و نیز برای اتصال بیشتر شیعیان خویش به معنویت این ماه ادعیه و مناجات‌هایی به ایشان آموختند که در ادامه به سه نمونه از ادعیه مشهور ماه شریف رجب اشاره می‌شود:

1. راوی می‌گوید به امام صادق(ع) گفتم جانم به فدایت به من دعایی در ماه رجب بیاموز تا خداوند به واسطه آن به من خیر و منفعت برساند. امام(ع) فرمود این را بنویس. بسم‌الله الرحمن الرحیم و بگو در هر صبح و شب از ماه رجب و نیز در تعقیب نمازهای یومیه:

یا مَنْ اَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ کُلِّ شَرٍّ
اى آن که هر خیرى را از او امید دارم و از خشمش در هر شرّى ایمنى جویم
یا مَنْ یُعْطِى الْکَثیرَ بِالْقَلیلِ
اى آن که در برابر عبادت اندک مزد بسیار عطا می کند
یا مَنْ یُعْطى‏ مَنْ سَئَلَهُ
اى آن که به هرکه از او بخواهد می بخشد
یا مَنْ یُعْطى‏ مَنْ لَمْ یَسْئَلْهُ وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ‏ تَحَنُّناً مِنْهُ وَ رَحْمَةً
اى آن که به هر که از او نخواهد و او را نشناسد نیز می بخشد، عطایش از روى مهربانى و رحمت است
اَعْطِنى‏ بِمَسْئَلَتى‏ اِیَّاکَ جَمیعَ خَیْرِ الدُّنْیا وَ جَمیعَ خَیْرِ الْأخِرَةِ
با درخواستم از تو همه خیر دنیا و خیر آخرت را به من عنایت کن
وَ اصْرِفْ عَنّى‏ بِمَسْئَلَتى‏ اِیّاکَ جَمیعَ شَرِّ الدُّنْیا وَ شَرِّ الْأخِرَةِ
و با درخواستم از تو همه شره دنیا و شره آخرت را بازگردان
فَاِنَّهُ‏ غَیْرُ مَنْقُوصٍ مااَعْطَیْتَ
زیرا آنچه را تو عطا کردى کاستى ندارد
وَ زِدْنى‏ مِنْ فَضْلِکَ یا کَریمُ.
و از احسانت بر من بیفزاى اى کریم.

راوى می‏‌گوید: پس حضرت امام صادق (ع) محاسن شریف‏ خود را با انگشتان دست چپ خود گرفت و این‏ دعا را به حال التجا و تضرّع به حرکت دادن انگشت سبّابه دست راست خواند و بعد گفت:

«یاذَا الْجَلالِ ‏وَ الْاِکْرامِ، یا ذَاالنَّعْمآءِ وَ الْجُودِ، یا ذَا الْمَنِّ وَ الطَّوْلِ، حَرِّمْ شَیْبَتى‏ عَلَى النَّارِ»

اى داراى بزرگى و بزرگوارى، اى داراى بخشش و جود، اى داراى عطا و کرم، محاسنم را بر آتش دوزخ حرام کن.

منبع: إقبال الأعمال (ط - القدیمة) ابن طاووس، ج‏2، ص644

=====================

2. شیخ در کتاب «مصباح» از معلّى بن خنیس از امام صادق (ع) روایت کرده: در ماه رجب این دعا را بخوان:

اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ صَبْرَ الشَّاکِرِینَ لَکَ وَ عَمَلَ الْخَائِفِینَ مِنْکَ وَ یَقِینَ الْعَابِدِینَ لَکَ
دایا شکیبایی شاکرانت و کردار ترسیدگانت و باور عبادت‌کنندگانت را از تو می‌خواهم،

اللَّهُمَّ أَنْتَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ وَ أَنَا عَبْدُکَ الْبَائِسُ الْفَقِیرُ أَنْتَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ وَ أَنَا الْعَبْدُ الذَّلِیلُ
خدایا تو برتر و بزرگی و من بنده بینوا و تهیدستم، تو بی نیاز و ستوده‌ای و من بنده خوارم

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ امْنُنْ بِغِنَاکَ عَلَى فَقْرِی وَ بِحِلْمِکَ عَلَى جَهْلِی وَ بِقُوَّتِکَ عَلَى ضَعْفِی یَا قَوِیُّ یَا عَزِیزُ
خدایا بر محمّد و خاندانش درود فرست و عطای این خواسته‌ها را بر من منت بگذار به توانگری‌ات بر تهیدستی‌ام و به بردباری‌ات بر نادانی‌ام، به توانت بر ناتوانی‌ام، ای عزیز

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْأَوْصِیَاءِ الْمَرْضِیِّینَ وَ اکْفِنِی مَا أَهَمَّنِی مِنْ أَمْرِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
خدایا بر محمّد و خاندانش آن جانشینان پسندیده درود فرست و مرا از کارهای دنیا و آخرت نسبت به چیزی که بی‌تابم کرده کفایت کن، ای مهربان ترین مهربانان.

مؤلف گوید: سیّد ابن طاووس هم این دعا را در کتاب «اقبال» نقل کرده و از نقل او پیداست که این دعا از جامع ترین دعاهاست و در تمام اوقات مى توان آن را خواند.

منبع: مصباح المتهجد و سلاح المتعبد شیخ طوسی، ج‏2، ص 802    

=====================

3ـ ابی معشر می‌گوید امام صادق(ع)‌ هنگامی که ماه رجب می‌رسید،‌ هر روز این دعا را می‌خواند:

خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَیْرِکَ وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِلا لَکَ وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلا بِکَ
آنان که بر غیر تو بار یافتند ناامید گشتند و آنان که به کاری جز توجه به تو پرداختند زیانکار شدند، و آنان که به درگاه غیر تو وارد شدند به تباهی رسیدند

وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَکَ بَابُکَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِینَ
و سودجویان دچار قحطی شدند، مگر آنان که از فضل تو سود جستند، درِ رحمتت به روی مشتاقان باز است

وَ خَیْرُکَ مَبْذُولٌ لِلطَّالِبِینَ وَ فَضْلُکَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِینَ وَ نَیْلُکَ مُتَاحٌ لِلْآمِلِینَ وَ رِزْقُکَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاکَ
خیرت به خواهندگان عطا شده، احسانت برای نیازمندان گواراست و عطایت برای آرزومندان آماده است و روزی‌ات حتی برای روگردانان از فرمانت گسترده است

وَ حِلْمُکَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاکَ عَادَتُکَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِیئِینَ وَ سَبِیلُکَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِینَ
و بردباری‌ات کسانی را که به دشمنی‌ات برخاسته اند نیز شامل است، شیوه ات به بدکاران احسان و روشت زندگی بخشیدن به متجاوزان است

اللَّهُمَّ فَاهْدِنِی هُدَى الْمُهْتَدِینَ وَ ارْزُقْنِی اجْتِهَادَ الْمُجْتَهِدِینَ
خدایا مرا به راه ره‌یافتگان بدار و تلاش تلاش‌گران را روزی‌ام فرما

وَ لا تَجْعَلْنِی مِنَ الْغَافِلِینَ الْمُبْعَدِینَ وَ اغْفِرْ لِی یَوْمَ الدِّینِ
و مرا از بی خبران دورشده قرار مده و روز جزا آمرزشت را نصیبم کن.

منبع: إقبال الأعمال (ط - القدیمة) ابن طاووس، ج‏2، ص643