به گزارش ثریا، بررسی‌های نظام‌های رتبه بندی دانشگاهی در سال ۱۳۹۷ نشان می‌دهد که دانشگاه‌های ایرانی در ۵ نظام برتر رتبه بندی آموزشی، پژوهشی و اطلاع رسانی دانشگاه‌های جهان شامل وبومتریکس، شانگهای، کیواس و تایمز حضور چشمگیری داشته اند.

بررسی جایگاه دانشگاه‌های ایرانی در این رده بندی ها نشان می‌دهد که دانشگاه‌های کشور سال پرباری را پشت سر گذاشته اند.

۲۰۰ دانشگاه ایرانی در رتبه بندی وبومتریکس جهان

رتبه بندی وبومتریکس webometrics یکی از معتبرترین و جامع‌ترین مراجع رتبه‏ بندی وب‏ سایت‌های دانشگاه‏ی است. این وب‏سایت هر سال دو بار گزارش رتبه‏ بندی خود را ویرایش و آخرین تغییرات را اعمال کرده و گزارش جدیدی ارائه می‌کند.

وب سایت دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی بر اساس ۴ شاخص تعداد صفحات وب دانشگاه در گوگل (Presence) با وزن ۵ درصد، تعداد ارجاع یا لینک‌های برقرار شده از سایر سایت‌ها به سایت دانشگاه (Visibility) با وزن ۵۰ درصد، تعداد استنادات ۱۰ نویسنده پر استناد دانشگاه در استنادات گوگل اسکولار (Openness) با وزن ۱۰ درصد و تعداد مقالات کیفی دانشگاه قرار گرفته در بین ۱۰ درصد مقالات پر استناد موضوع مربوطه در سایت سایماگو (Excellence) با وزن ۳۵ درصد ارزیابی و رتبه بندی می‌شوند.

ویرایش نسخه ژانویه ۲۰۱۹ رتبه بندی جهانی وبومتریکس که به ارزیابی حضور علمی و پژوهشی و آموزشی دانشگاه‌ها در وب می‌پردازد، منتشر شد و حدود ۲۰۰ دانشگاه ایرانی در میان برترین‌ها هستند. در میان یک هزار دانشگاه برتری که با میزان استنادات مرتب شده اند، رتبه‌ای اعلام نشده است و تنها بر اساس بیشترین استنادات مرتب شده اند. حدود ۲۰۰ دانشگاه ایرانی در میان هزار دانشگاه برتر دنیا قرار دارند.

جدول ۱۰ دانشگاه برتر ایران از منظر رتبه بندی وبومتریکس بر اساس استنادات (CITATIONS)

افزایش تعداد دانشگاه‌های ایرانی در رتبه بندی موضوعی شانگهای

رتبه بندی شانگهای یکی از معتبرترین رتبه بندی‌های جهانی است که نتایج آن توسط دانشگاه شانگهای ژیائوتنگ چین منتشر می‌شود. این رتبه‌بندی برای اولین بار در ژوئن سال ۲۰۰۳ میلادی منتشر شد و به صورت سالانه روزآمد می‌شود.

رتبه بندی منتشر شده در سال ۲۰۱۸ شانگهای ۱۰۰۰ دانشگاه برتر جهان را پوشش می‌دهد و کیفیت آموزش، کیفیت اعضای هیئت علمی، برونداد پژوهشی و عملکرد سرانه در نظام رتبه بندی شانگهای توسط شش شاخص ارزیابی می‌شوند.

در رتبه بندی جهانی شانگهای سال ۲۰۱۸، تعداد ۱۳ دانشگاه از ایران در این رتبه بندی حضور یافتند و این در حالی است که در سال ۲۰۱۷ تعداد دانشگاه‌های ایران در این نظام رتبه بندی ۸ مورد بود و لذا شاهد رشد این حضور هستیم. تعداد ۵ دانشگاه از جمله دانشگاه علم و صنعت، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشگاه شیراز، دانشگاه علوم پزشکی ایران برای اولین بار در نظام رتبه بندی شانگهای حضور یافتند.

دانشگاه‌های ایران حاضر در نظام رتبه بندی شانگهای شامل دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه علم و صنعت، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه شیراز، دانشگاه تبریز، دانشگاه علوم پزشکی ایران است.

جدول حضور دانشگاه‌های ایرانی در رتبه بندی موضوعی شانگهای سال ۲۰۱۸

در موضوعات و رشته‌های جغرافیا، محیط زیست، اقیانوس شناسی، مهندسی هوا و فضا، سنجش از دور، علوم بیولوژیکی، فناوری پزشکی، آمار، حقوق، علوم سیاسی، جامعه شناسی، آموزش، ارتباطات، روانشناسی، مدیریت کسب و کار، مالیه و سرمایه گذاری، اداره عمومی، مدیریت هتلداری و گردشگری، کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه‌های ایرانی رتبه‌ای کسب نکرده اند.

افزایش تعداد دانشگاه‌های ایرانی در رتبه بندی کیواس

کیو اس (QS) به عنوان یکی از معتبرترین نظام‌های رتبه بندی بین المللی شناخته می‌شود که توسط مؤسسه کاکارلیسیموندز انگلستان دانشگاه‌های جهان را رتبه بندی می‌کند.

روش شناسی رتبه بندی جهانی کیو اس از ۶ شاخص در ۴ حوزه کلی وضعیت آموزش، پژوهش، قابلیت جذب در بازار کار و بین المللی سازی جهت ارزیابی عملکرد دانشگاه‌ها بهره می‌برد و منابع اطلاعاتی مورد استفاده آن شامل اطلاعات حاصل از نظرسنجی‌ها، اطلاعات ارائه شده از سوی دانشگاه‌ها، اطلاعات پژوهشی دانشگاه‌ها در پایگاه استنادی اسکوپوس است.

در رتبه بندی جهانی «کیو اس» سال ۲۰۱۹ تعداد ۸ دانشگاه کشور در ۱۳ حوزه موضوعی حضور دارند.

رتبه بندی موضوعی کیو اس بر اساس ۴ شاخص بررسی شهرت دانشگاه، ارزیابی کارفرمایان، تعداد استنادها به ازای هر مقاله و h-index صورت می‌پذیرد و این شاخص‌ها هر کدام با وزنی متناسب با هر حوزه موضوعی، جهت معرفی بهترین دانشگاه‌ها مشخص می‌شوند.

رتبه بندی کیواس در سال ۲۰۱۹ میلادی دانشگاه‌های برتر دنیا را در ۴۸ حوزه موضوعی در قالب ۵ حیطه کلی علوم طبیعی؛ مهندسی و فناوری؛ علوم زیستی و پزشکی؛ علوم اجتماعی و هنر و علوم انسانی مورد رتبه بندی قرار داده است.

در رتبه بندی که در ۵ حیطه علوم طبیعی؛ مهندسی و فناوری؛ علوم زیستی و پزشکی؛ علوم اجتماعی و هنر و علوم انسانی صورت پذیرفته است، دانشگاه‌های ایران در سه حیطه مهندسی- فناوری، علوم زیستی-پزشکی و علوم طبیعی دارای رتبه در بین دانشگاه‌های برتر دنیا شده اند.

در رتبه بندی حوزه‌های موضوعی سال ۲۰۱۹ کیو اس، دانشگاه‌های ایران عملکرد مطلوبی دارند. این در حالی است که در سال ۲۰۱۶، دانشگاه علوم پزشکی تهران تنها دانشگاه ایرانی حاضر در این رتبه بندی موضوعی بود.

حضور دانشگاه‌های ایران در سال ۲۰۱۷ از یک حوزه به ۸ حوزه موضوعی معماری و محیط انسان ساز؛ مهندسی عمران و سازه؛ مهندسی برق و الکترونیک؛ مهندسی مکانیک؛ کشاورزی و جنگلداری؛ پزشکی؛ داروسازی و شیمی ارتقا یافت و در سال ۲۰۱۸، حضور دانشگاه‌های برتر کشور در رتبه بندی موضوعی به ۹ حوزه موضوعی ارتقا یافت.

جدول عملکرد دانشگاه‌های ایرانی در رتبه بندی موضوعی کیو اس سال ۲۰۱۹

۲۹ دانشگاه ایرانی در رتبه بندی تایمز برای اولین بار

یکی از رتبه بندی‌های مهم دنیا در زمینه دانشگاه‌ها، رتبه بندی جهانی تایمز است که به صورت سالانه به ارزیابی و سنجش دانشگاه‌ها در حوزه‌های موضوعی مختلف می‌پردازد. این رتبه بندی در ۱۱ حوزه موضوعی کلی دانشگاه‌های برتر جهان را بر اساس ۱۳ شاخص عملکردی معرفی می‌شوند.

این حوزه‌های موضوعی شامل مهندسی و فناوری، علوم زیستی، علوم فیزیکی، هنر و علوم انسانی، پزشکی، اقتصاد و تجارت، علوم اجتماعی، علوم کامپیوتر، روانشناسی، آموزش و حقوق است.

در رتبه بندی سال ۲۰۱۹ تایمز تغییرات قابل توجهی را در رتبه دانشگاه‌های ایرانی شاهد هستیم و تعداد دانشگاه‌های ایرانی حاضر در این رتبه بندی به ۲۹ دانشگاه افزایش یافت.

در سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۴ از ایران تنها یک دانشگاه و در سال ۲۰۱۵ دو دانشگاه صنعتی شریف و صنعتی اصفهان در این رتبه بندی حضور داشتند. در سال ۲۰۱۶ تعداد دانشگاه‌ها به ۸ مورد، در سال ۲۰۱۷ به ۱۳ دانشگاه و در ۲۰۱۸ این تعداد به ۱۸ دانشگاه افزایش یافته است. در رتبه بندی سال ۲۰۱۹ با ورود ۱۱ دانشگاه جدید شاهد حضور ۲۹ دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران در جمع ۱۲۵۸ دانشگاه برتر جهان از ۸۶ کشور هستیم.

دانشگاه‌های کاشان، علوم پزشکی مشهد، صنعتی شیراز، شهید مدنی آذربایجان، علوم پزشکی ایران، مازندران، علوم پزشکی شهید بهشتی، خوارزمی، شهید باهنر کرمان، صنعتی شاهرود و ارومیه برای اولین بار در رتبه بندی تایمز حضور یافته اند.

جدول دانشگاه‌های ایران در نظام رتبه بندی بین المللی تایمز ۲۰۱۹

روند رو به رشد رتبه دانشگاه‌های ایرانی در رده بندی‌های معتبر بین المللی نشان از رشد قابل توجه دانشگاه‌ها در حوزه‌های مختلف علمی و شاخص‌های متعددی از جمله آموزش، پژوهش و زیرساخت‌ها دارد.