در این گزارش به بررسی این می‌پردازیم که تاکنون در کجا از هوش مصنوعی در سیستم‌های قضایی استفاده شده است و در مورد این بحث می‌کنیم که آیا این نقش باید اضافه شود؟ آیا ممکن است، یا آیا باید یک هوش مصنوعی ساخته شود که بتواند در مورد یک انسان زنده قضاوت کند؟ در حال حاضر چگونه از هوش مصنوعی در سیستم‌های قضایی استفاده می‌شود؟

باور کنید یا نه، هوش مصنوعی و برخی الگوریتم‌های پیشرفته در حال حاضر در بسیاری از سیستم‌های قضایی در سراسر جهان به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال در ایالات مختلف آمریکا، الگوریتم‌های پیش‌بینی در حال حاضر برای کمک به کاهش بار سیستم قضایی استفاده می‌شوند.

دادگاه‌های سراسر ایالات متحده برای کاهش تعداد زندانی‌ها بدون خطر افزایش جرم در سطح جامعه به ابزارهای خودکارسازی بررسی کارآمد و ایمن پرونده‌ها متوسل شده‌اند.

ادارات پلیس آمریکا برای دستیابی به این هدف از الگوریتم‌های پیش‌بینی کننده برای مستقر کردن و به کارگیری نیروهای خود به طور مؤثر استفاده می‌کنند. با تغذیه این سیستم‌ها توسط آمار جرم و جنایت‌های گذشته و فناوری‌های دیگری مانند فناوری تشخیص چهره، امید می‌رود این سطح از خودکار سازی به بهبود اثربخش منابع انسانی کمک کند.

خدمات قضایی ایالات متحده همچنین برای کمک به رسیدگی به پرونده‌های پس از دستگیری از اشکال دیگری از الگوریتم‌ها به نام "الگوریتم‌های ارزیابی خطر" استفاده می‌کند.

ابزارهای ارزیابی خطر یا ریسک برای انجام یک کار طراحی شده‌اند: جزئیات مشخصات متهم را در نظر می‌گیرند و میزان احتمال تکرار جرم را ارزیابی می‌کنند و با اعلام یک عدد، احتمال تکرار جرم را تخمین می‌زنند.

سپس یک قاضی این امتیاز و عوامل آن را در نظر می‌گیرد و در مورد اینکه چه نوع خدمات روانشناسی برای متهم مناسب است یا اینکه متهم باید در زندان نگه داشته شود و احکام صادره تا چه حد شدید باشد، تصمیم گیری می‌کند. هرچه این نمره کمتر باشد با متهم مهربان‌تر رفتار خواهد شد و هرچه بالاتر باشد، برعکس است.

در چین نیز قاضیان مبتنی بر هوش مصنوعی در حال تبدیل به واقعیت هستند. شهر پکن به عنوان اولین شهر در جهان، یک مرکز خدمات دادرسی مبتنی بر اینترنت را معرفی کرده است که دارای یک قاضی هوش مصنوعی برای برخی از خدمات است.

این قاضی موسوم به "شین‌هوا"(Xinhua) یک قاضی زن رباتیک دارای بدن، چهره، صدا و رفتارهایی است که از روی یکی از قضات زن در دادگستری پکن الگو گرفته شده است.

دادگاه اینترنتی پکن در بیانیه‌ای اعلام کرد: این قاضی مجازی در درجه اول برای پرونده‌های مشابه و تکراری مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین به جای صدور رای نهایی با رسیدگی به دادخواست‌ها و راهنمایی‌های آنلاین سر و کار دارد.

هدف این است که این دادگاه آنلاین روند رسیدگی به پرونده‌ها را برای شهروندان پکنی مؤثرتر کند.

به گفته " ژانگ ون" رئیس دادگاه پکن، ادغام هوش مصنوعی و رایانش ابری با سیستم خدمات دادرسی به مردم این امکان را می‌دهد تا از مزایای نوآوری‌های فناورانه در چین بهتر استفاده کنند.

همچنین از هوش مصنوعی در چین برای جستجو میان پیام‌ها، نظرات و سایر فعالیت‌های آنلاین متهم استفاده می‌شود تا به جمع آوری مدارک علیه وی کمک کند.

پلیس راهنمایی و رانندگی نیز در چین در حال استفاده از فناوری تشخیص چهره برای شناسایی و جریمه و محکوم کردن رانندگان متخلف است.

سایر نیروهای پلیس در بسیاری از نقاط جهان نیز از فناوری مشابه استفاده می‌کنند.

اما آیا هوش مصنوعی همیشه تصمیمات خوبی اتخاذ می‌کند؟ جواب این سؤال ساده نیست. در حالی که هوش مصنوعی می‌تواند تصمیم گیری کند، این بدان معنی نیست که لزوماً تصمیم جامع و درستی می‌گیرد.

بسیاری از سیستم‌های هوش مصنوعی و الگوریتم‌های پیش بینی کننده که از فناوری یادگیری ماشین استفاده می‌کنند، با استفاده از مجموعه داده‌های موجود یا سایر اطلاعات تاریخی موجود، آموزش می‌بینند.

اگرچه این روند به نظر یک رویکرد منطقی می‌رسد، اما به داده‌های عرضه شده و به خصوص به کیفیت آنها وابسته است.

یکی از کاربردهای اصلی فناوری یادگیری ماشینی و داده‌های بزرگ مانند این مورد، این است که برای شناسایی ارتباطات یا روابط و شباهت‌های ظاهری در مجموعه داده‌ها استفاده می‌شود. این می‌تواند منجر به برداشت مثبت نادرست در مورد داده‌های جرم شود و در واقع برای شناسایی دلایل اساسی جرم مفید نباشد. همانطور که یک قول معروف می‌گوید: ارتباط، علیت نیست.

اگر این خطای احتمالی به درستی تصحیح و اصلاح نشود، صدور رای یا حکم با الزام اجرای قانونی توسط هوش مصنوعی می‌تواند به سرعت به ایجاد چرخه‌ای مریض از شناسایی‌های کاذب یا مجازات‌های نامتناسب با جرم منجر شود. اما نباید از این نکته غافل شد که انسان‌ها نیز تصمیم گیرهای کاملی نیستند.

اگر مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۸ درست باشند، به نظر می‌رسد هوش مصنوعی می‌تواند در تشخیص مسائل حقوقی نسبت به انسان سریع‌تر و دقیق‌تر باشد. این بدان معنی است که می‌توان ادعا کرد که قطعاً باید از هوش مصنوعی در نقش‌های پشتیبانی حقوقی یا حداقل در بررسی سابقه قانونی افراد و پرونده‌ها استفاده شود.

همانطور که قبلاً دیده‌ایم، الگوریتم‌های پیشرفته هوش مصنوعی در حال حاضر برای کارهای خاص و جمع آوری داده‌ها در سراسر جهان استفاده می‌شوند. در واقع آنها در صورت استفاده در قوه قضائیه کارهای قانونی را برای قضات و وکلا انجام می‌دهند. اما آیا می‌توان از آنها برای جایگزینی کامل با انسان در سیستم قضایی استفاده کرد؟ دقیقا مزایا و مضرات انجام این کار چیست؟

بسیاری ادعا می‌کنند که یک هوش مصنوعی باید بتواند هرگونه تعصب را در فرآیند تصمیم گیری نهایی کنار بگذارد و تصمیمات نهایی آن باید صرفاً براساس حقایق موجود و سابقه قانونی موجود باشد.

مطمئناً این موضوع در مورد قضات انسانی نیز صدق می‌کند، چرا که هر انسانی مستعد داشتن تعصب ناخودآگاه است.

قاضیان همچنین باید درباره مجازات متخلف تصمیم بگیرند. این تصمیمات می‌تواند از جریمه‌های جزئی یا اعطای وثیقه تا حبس طولانی مدت یا حتی مجازات اعدام در اقصی نقاط جهان متغیر باشد.

چنین تصمیماتی حداقل در تئوری مبتنی بر شدت جرم متهم و پیش‌بینی احتمال تکرار آن است. همانطور که اشاره شد در ایالات متحده اینجا جایی است که هوش مصنوعی و الگوریتم‌های پیش‌بینی کننده در حال حاضر برای کمک به روند تصمیم گیری قضایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

آیا هوش مصنوعی در کسوت قاضی، بی‌طرف خواهد بود؟

یکی از مزایای بارز استفاده از هوش مصنوعی یا الگوریتم‌های هوشمند برای تصمیم گیری این است که آنها احتمالا نمی‌توانند تعصب داشته باشند یا از یک طرف دعوا جانبداری کنند. این امر باید آنها را برای تصمیمات قانونی تقریباً کامل جلوه دهد، زیرا این روند باید مبتنی بر شواهد باشد نه ذهنی، همانطور که برای قضات انسان هم وجود دارد.

در حال حاضر الگوریتم‌های هوش مصنوعی در این زمینه هنوز مناسب نیستند، چرا که هر الگوریتم یا هوش مصنوعی نیاز به یک انسان برای توسعه دارد و ممکن است تعصبات را از همتایان انسانی خود و از داده‌هایی که با آنها آموزش دیده یاد بگیرد و از آنها تقلید کند.

مسئله دیگر این است که چه کسی بر داوران و قضات هوش مصنوعی نظارت خواهد کرد؟ آیا می‌توان تصمیمات آنها را مورد اعتراض قرار داد؟ آیا قضات انسانی در تصمیم گیری ارجحیت دارند یا برعکس؟

اجلاس دولت‌های جهان که در سال ۲۰۱۸ برگزار شد، نتیجه گیری خنثی و جالبی در مورد این موضوع داشت مبنی بر اینکه: هنوز مشخص نیست که کدام یک از این فناوری‌ها ممکن است توسعه یابد و دولت‌ها و سیستم‌های قضایی مختلف چگونه بر کاربرد آنها نظارت می‌کنند.

در هر حال تا روزی که این فناوری به قاضیِ رفتارهای خوب و بد انسان تبدیل شود و مجازات‌های مناسبی تعیین کند، هنوز راه زیادی باقی مانده است.

سیستم‌های حقوقی در حال حاضر خدماتی را ارائه می‌دهند که می‌توانند توسط هوش مصنوعی بهبود یابند و در محاکمه‌ها از تجزیه و تحلیل داده‌های بهتری بهره مند شوند.

بنابراین در نهایت آیا هوش مصنوعی می‌تواند جایگزین متخصصان حقوقی یا در تصمیم گیری قانونی کارآمدتر باشد؟ به نظر می‌رسد پاسخ هم بله و هم خیر است. بله به این خاطر که می‌تواند نقش‌های حمایتی یا مشورتی مانند جمع آوری مدارک یا برآورد احتمال وقوع مجدد جرم داشته باشد. نه به این دلیل که فعلا نمی‌توان از آن در تصمیم گیری نهایی و تعیین مجازات استفاده کرد.

منبع: خبرگزاری ایسنا