به گزارش ثریا - مالاریا، یک بیماری عفونی خطرناک است که در مناطق گرمسیری شیوع دارد و با گزش پشه آلوده به انسان منتقل می‌شود. انگل این بیماری می‌تواند ۱۰ تا ۱۵ روز پس از ورود به بدن، گردش پیدا کند و تا یک سال در کبد به صورت نهفته باقی بماند. سپس بعد از رشد کافی وارد خون شده، گلبول‌های قرمز را آلوده کند، در آن‌ها تکثیر یابد و باعث بروز علائم بیماری شود. در این مدت چنانچه فرد ناقل و حتی بیمار توسط یک پشه سالم گزیده شود، آن را به انگل مالاریا آلوده می‌کند و گزیده شدن هر فرد دیگر توسط این پشه منجر به بیمار شدن او نیز می‌شود. علاوه بر این مالاریا از طریق انتقال مادر به جنین، خون آلوده، پیوند عضو، هموتراپی و سرنگ آلوده نیز قابل انتقال است.

مالاریا، قاتل زنجیره‌ای جهانی

سالانه بیش از ۲۰۰ میلیون انسان در سراسر جهان به این بیماری مبتلا شده و حدود یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار نفر از آن‌ها جان خود را از دست می‌دهند. نوزادان، کودکان، افراد مسن، زنان باردار، مبتلایان به ایدز، افرادی با سیستم‌های ایمنی ضعیف، مهاجران و کسانی که از مناطقی بدون مالاریا به مناطقی که این بیماری شیوع دارد مسافرت می‌کنند بیش از سایرین در معرض بروز شدید این بیماری و خطر مرگ ناشی از آن قرار دارند. شدت علائم این بیماری در افرادی که ساکنان مناطق مالاریا خیز هستند و نوعی ایمنی نسبی به دست می‌آورند نسبت به سایرین شدت کمتری دارد. با این حال آفریقا سهم به شدت بالایی از بار جهانی این بیماری را بر دوش می‌کشد تا جایی که این منطقه حدود ۹۴ درصد از مرگ‌های ناشی از مالاریا را متحمل می‌شود. علاوه بر این جنوب شرقی آسیا، مدیترانه شرقی، اقیانوس آرام غربی و قاره آمریکا نیز در معرض خطر این بیماری قرار دارند.

بنا بر آخرین گزارش جهانی در مورد بیماری مالاریا که در ۳۰ نوامبر ۲۰۲۰ منتشر شده است، در سال ۲۰۱۹ حدود ۲۲۹ میلیون مورد مبتلا و ۴۰۹ هزار مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری در سراسر جهان دیده شد که ۶۷ درصد از آن‌ها (۲۷۴ هزار مورد) کودکان زیر پنج سال بوده‌اند. تقریباً نیمی از این مرگ‌ومیرها فقط در ۶ کشور (نیجریه (۲۳٪)، جمهوری دموکراتیک کنگو (۱۱٪)، جمهوری متحد تانزانیا (۵٪)، بورکینافاسو (۴٪)، موزامبیک (۴٪) و نیجر (۴٪) به وقوع پیوسته است. در سال ۲۰۲۰ نیز آفریقا شاهد ۳۸۴ هزار مرگ قابل پیشگیری ناشی از مالاریا بود.

چگونه می‌توان از ابتلای بیماری مالاریا پیشگیری کرد؟

در حال حاضر راه اصلی جلوگیری و کاهش انتقال مالاریا، "وکتور کنترل" (vector control) است. چنانچه پوشش مداخلات وکتور کنترل‌ها در یک منطقه خاص به اندازه کافی باشد، در این صورت مقیاس حفاظت از کل یک جامعه در برابر این بیماری کشنده افزایش چشمگیری خواهد داشت. خوابیدن در پشه‌بند، داشتن پوشش کامل خصوصاً در ساعات غروب تا طلوع، استفاده از اسپری‌های دافع حشرات و استفاده از هر نوع وسیله‌ای که منجر به دفع حشرات می‌شود، از راهکارهای توصیه شده توسط سازمان جهانی بهداشت برای ساکنان مناطق مالاریا خیز است که هر چند بدیهی تلقی می‌شود، اما نقش بسزایی در کاهش میزان شیوع این بیماری دارد، چرا که مؤثرترین راهکار برای مقابله با این مشکل، حذف تماس فیزیکی بین انسان و پشه‌ها است.

بیماری مالاریا چه علائمی دارد؟

علائم مالاریا با تب‌ و لرز، سردرد، خستگی ماهیچه‌ای، تهوع و استفراغ آغاز می‌شود و ممکن است با تعریق شدید، دردهای ناحیه شکم و سینه و سرفه ادامه یابد. چنانچه فرد بیمار پس از ۲۴ ساعت از بروز علائم درمان نشود ممکن است به نوع شدید بیماری مبتلا شود و جان خود را از دست بدهد. مشکلات جدی ناشی از این بیماری بنا بر ورود به هر یک از اندام‌های بدن متفاوت است برای مثال انسداد رگ‌های مغزی توسط انگل‌های مالاریا منجر به تورم و آسیب مغزی، تشنج و کما می‌شود، در ریه‌ها تنفس را دشوار می‌کند، با آسیب به سلول‌های خونی منجر به کم‌خونی می‌شود و در صورت ورود به اندام‌های داخلی به نارسایی‌های کبدی، کلیوی و طحال منجر می‌شود.

روزی جهانی مالاریا

با وجود پیشرفت‌های چشمگیر علوم پزشکی در دنیای مدرن امروز، برداشته شدن گام‌های بلند در راه مقابله با این بیماری و این حقیقت که مالاریا یک بیماری قابل پیشگیری و درمان است، جهان هنوز برای از بین بردن این بیماری کشنده راهی طولانی پیش‌رو دارد. همواره افراد بسیاری به‌طور سالانه جان خود را بر اثر ابتلا به مالاریا از دست می‌دهند بنابراین از سال ۲۰۰۸، بیست‌ و پنجم ماه آوریل به‌عنوان روز جهانی مالاریا انتخاب شد تا در کنار آگاهی‌رسانی در مورد این قاتل جهانی، برای کنترل بیماری مذکور، ریشه‌کن کردن و پایان دادن به آن در سراسر جهان تلاش شود همچنین در این روز جامعه جهانی که پیشرفت چشمگیری در مبارزه با مالاریا داشته است، باز هم گرد هم آمده، گروه‌بندی می‌شود و به یافتن راهکارهای مبارزه و کنترل سایر بیماری‌های عفونی شایع در جامعه امروز کمک می‌کند.

جهانی بدون مالاریا

هرچند هنوز نیمی از مردم جهان در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند، از سال ۲۰۰۰ به بعد، جهان پیشرفت چشمگیری در زمینه کنترل مالاریا از خود نشان داد و جان میلیون‌ها انسان نجات یافت. شبکه حذف مالاریا در سراسر جهان در حال گسترش است و هر سال کشورهای بیشتری به سمت هدف صفر شدن مالاریا حرکت می‌کنند. در سال ۲۰۱۹ در ۲۷ کشور بومی جهان که به طور طبیعی بیشترین میزان مبتلایان به این بیماری را گزارش می‌کردند، کمتر از ۱۰۰ مورد مورد ابتلا به مالاریا گزارش شد در حالی که این آمار در سال ۲۰۰۰ تنها متعلق به ۶ کشور بود. چارچوب عملکرد سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای حذف مالاریا، شامل مجموعه‌ای دقیق از تجهیزات و استراتژی‌ها برای تحقق این هدف می‌شود.

کشورهایی که حداقل سه سال متوالی به صفر مورد ابتلای به مالاریا دست یابند، می‌توانند از سازمان جهانی بهداشت گواهی‌نامه حذف مالاریا را دریافت کنند. در طول دو دهه اخیر، ۱۱ کشور موفق به کسب این گواهی بوده‌اند. این کشورها شامل امارات‌ متحده‌ عربی (۲۰۰۷)، مراکش (۲۰۱۰)، ترکمنستان (۲۰۱۰)، ارمنستان (۲۰۱۱)، سریلانکا (۲۰۱۶)، قرقیزستان (۲۰۱۶)، پاراگوئه (۲۰۱۸)، ازبکستان (۲۰۱۸)، الجزایر (۲۰۱۹)، آرژانتین (۲۰۱۹) و السالوادور (۲۰۲۱) می‌شود.

در ژانویه سال جاری نیز سازمان WHO کتابچه راهنمای جدیدی را با عنوان "آماده‌سازی برای صدور گواهینامه حذف مالاریا" با راهنمایی گسترده برای کشورهایی که در حال نزدیک شدن به حذف این بیماری هستند یا آمادگی دریافت گواهی‌نامه مذکور را دارند منتشر کرد.

روز جهانی مارلاریا ۲۰۲۱

با تکیه بر شعار "صفر مالاریا شدن از من شروع می‌شود" و با برگزاری کمپین‌های جوانان با محوریت "مالاریا را محدود کنید"، در سال جاری روز جهانی مالاریا با موضوع مالاریا صفر_تلاش جهان برای نابودی مالاریا" برگزار می‌شود. این شعار برای ایجاد ابتکارات در زمینه ریشه کن کردن مالاریا، شخصی‌سازی پیام‌های موجود درباره این بیماری و تحت تأثیر قرار دادن جوامع و افراد برای تقبل بعضی از جنبه‌های خاص پیشگیری از مالاریا تعیین شده است، چرا که هر مورد ابتلای به مالاریا قابل پیشگیری و هر مرگ ناشی از آن غیرقابل قبول است. ابتکار عمل سازمان جهانی بهداشت برای روز جهانی مالاریا در سال ۲۰۲۱، افزودن هدف "توقف انتقال این بیماری در ۲۵ کشور دیگر تا سال ۲۰۲۵" است.

خبرگزاری ایمنا