
سال هاست در مورد سرانه مطالعه و پائین بودن این رقم در کشورمان سخن ها گفته شده؛ مطالب مختلف نوشته شده و سالهاست متولّیان فرهنگی، به دنبال یافتن علل واقعی کتاب نخوانی و ارائه راهکارهایی برای ترویج مطالعه در بین مردم هستند. انواع و اقسام همایش های آسیب شناسی مطالعه، باشگاه های کتابخوانی، مقالات و پایان نامه ها با همین موضوع ارائه و منتشر شده است. اما انگار در نهایت هنوز کتاب به عنوان یک کالای ضروری فرهنگی در سبد خانواده ها جای نگرفته که نگرفته!
"ویروس کتابنخوانی"، همچنان در جامعه جولان میدهد و جالبتر اینکه اکثر افراد هم از مبتلا شدن به این ویروس هراسی ندارد! و یا حتی سالهاست مبتلا هستند و مشکلی با عوارض و تبعات آن ندارند!
در این نوشتار قصد داریم با زاویه دیگری به بحران کتاب نخوانی بپردازیم. عمدتا آسیب های عدم مطالعه بر زندگی فردی و اجتماعی اقشار مختلف جامعه بررسی شده و نتایج این بررسی ها نیز در قالب های مختلف منتشر و اطلاع رسانی شده است. اما در این نوشتار قرار است تاثیرات مخرب این کتاب نخوانی را بر کتاب ها بررسی کنیم؛ در واقع از دیدگاه کتاب ها به این چالش بنگریم.
· با کتاب نخواندن، کتاب ها را به قرنطینه همیشگی می فرستیم!
یکی از روش هایی که نویسندگان، حاصل تجربیات و دانش خود را با دیگران به اشتراک می گذارند، تالیف کتاب است. عوامل مختلفی باید دست به دست هم دهند تا یک کتاب به نگارش درآید؛ ناشر آن را منتشر کند؛ چاپخانه آن را چاپ کند و در نهایت در قفسه های کتابفروشی ها یا کتابخانه ها قرار بگیرد. گاهی برای تالیف یک عنوان کتاب، دو سال و یا حتی بیشتر وقت صرف میکنند تا به بهترین نحو مطالب مورد نظرشان کنار هم چیده شود و در قالب کتاب به دست خوانندگان برسد.
وقت، هزینه، تلاش، هنر، دانش و تجربه نویسنده، همه و همه به کار گرفته می شود تا کتابی تالیف شود. اما در صورت رواج نداشتن فرهنگ مطالعه و نیاز به یادگیری از طریق مطالعه، چه اتفاقی برای کتاب ها رخ خواهد داد و سرنوشت آنها چه خواهد بود؟
حتما به کتابخانه ها سر زدهاید؛ قفسه هایی مملو از کتاب ها با موضوعات مختلف؛ گاهی در یک موضوع چندین و چند عنوان مختلف کتاب که چندین قفسه را در بر می گیرد. اگر به آمار سالیانه کتابخانه ها نگاهی داشته باشیم و میزان منابع اطلاعاتی موجود را با میزان امانت رفتن آنها مقایسه کنیم، در بسیاری از کتابخانه ها عمق فاجعه مشخص خواهد شد. البته این عدد در انواع کتابخانه ها (عمومی، تخصصی، اختصاصی، آموزشگاهی و کتابخانه ملی) متفاوت است. اما در تمام این کتابخانه ها کتاب های بسیاری وجود دارد که سال هاست که ورق نخورده، و کسی حتی در جستجوهایش آن عناوین را انتخاب نکرده است. پایان این بی اعتنایی و بی توجهی کتاب ها، چیست؟ دو سرنوشت کلی برای این کتاب ها محتمل است:
1- همچنان سال ها در کتابخانه ها خاک می خورند و کسی هم فکری برای آنها نمی کند؛ این خود باعث اشغال فضای کتابخانه می شود و تبعات بعدی را به دنبال دارد از جمله عدم توان کتابخانه برای توسعه منابع به علت کمبود فضا.
2- بعد از سال ها، این کتاب های استفاده نشده، توسط کتابدار، وجین می شود و از کتابخانه خارج میشود. در این صورت یا به سایر کتابخانه ها اهدا می شود (که احتمالا همین اتفاق چندین سال بعد در آن کتابخانه نیز مجدّد تکرار خواهد شد)، یا با عناوین دیگری مبادله می شود و یا در بدترین شکل ممکن خمیر می شود!
· تبعات قرنطینه کتاب ها ناشی از ویروس کتاب نخوانی، برای ناشران و نویسندگان
در دنیایی که پول حرف اول را میزند، اگر ناشر چاپ اثری از یک نویسندهی گمنام را به عهده گیرد، حاضر نیست برای آن هزینه و سرمایهگذاری کلان کند؛ و به این ترتیب بسیاری از نویسندگان ترجیح میدهند که خودشان برای چاپ اثرشان سرمایهگذاری کنند (بینش، 1399). در هر دو صورت هم نویسنده و هم ناشر بیم آن دارند که از نظر مالی پس از انتشار کتاب متضرّر شوند؛ لذا این دغدغه همواره برای نویسندگان و نیز ناشران وجود دارد و بعضا نویسندگان مدت های طولانی به دنبال ناشر مناسب برای چاپ کتاب های خود هستند. نیمی از این مشکلات به دلیل عدم استقبال جامعه مخاطبان از کتاب و کتابخوانی است؛ و البته نیم دیگر به دنبال افزایش قیمت کاغذ و صحافی و ... رخ می دهد.
امروز شمارگان (تیراژ) کتاب ها به شدت افت کرده است و حتی در بعضی عناوین، به پائین تر از 50 نسخه رسیده است! و این یک فاجعۀ فرهنگی در جامعه است؛ به همین جهت از "کتاب نخوانی" با عنوان یک ویروس همهگیر یاد میکنم که بدنۀ فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی یک کشور را با اختلالات جدّی مواجه میکند.
بعضاً بسیاری از عناوین کتاب ها، بسیار ارزشمند هستند و برای نگارش آنها تلاش زیادی از سوی نویسنده و ناشر صورت گرفته است؛ اما وقتی با عدم استقبال از جانب مخاطبان (ویروسکتاب نخوانی)، رو به رو می شوند، سرنوشتی جز به قرنطینه رفتن ندارند!
"به قرنطینه بردن کتاب برای دور ماندن از ویروس کتاب نخوانی مخاطبان". این بار، قصد نداریم شعارِ کلیشهای "کتاب بخوانیم" سر بدهیم و یا دلایل عدم کتابخوانی را لیست کنیم.
این بار می خواهیم کتابها را از ویروس کتاب نخوانی مخاطبان، نجات دهیم. این بار میخواهیم کتاب های ارزشمندی را که با بی مهری مواجه می شوند، به قرنطینه بفرستیم تا دسترسی به آنها دیگر به آسانی امکان پذیر نباشد. مانند تمام انسان های ارزشمندی که به واسطه ویروس کرونا به قرنطینه رفته اند که حتی در بسیاری موارد قرنطینه هم پاسخگو نبوده؛ فلدا دسترسی به آنها برای همیشه غیرممکن شده است.
انگار تا زمانی که چیزی را از دست ندهیم، قدر و قیمت آن را نخواهیم دانست. تصور کنید کتابخانه های خالی از کتاب؛ تمام قفسه ها خالی! کتابفروشی ها تعطیل! نویسندگان در پی هر شغل و کاری به غیر از نویسندگی!
وقتی با قحطی کتاب مواجه شویم و کتاب ها خود را از دسترس ما انسان های کتاب نخوان خارج کنند، دنیا، غیرقابل تحمل خواهد شد. دنیایی سرد، تاریک و بی روح بدون کتاب این یار مهربان که بیزبان و بیزیان بخشنده است؛ و بسیاری از ما در عین نیاز به آگاهی و اطلاعات، مغرورانه خود را بی نیاز از آنها می دانیم.
تصور دنیایی بدون "هزار و یک شب"، "بوستان و گلستان سعدی"، "کشکول شیخ بهایی" و... و... وحشت آور است.
جامعهای با کتابهای قرنطینه شده و خارج از دسترس! آیا واکسنی هم برای ویروسِ همهگیرِ کتابنخوانی ساخته خواهد شد؟!
گامی در مسیر توسعه شبکه ملی اطلاعات امن و پایدار
کشف نوع جدیدی از سلول استخوانخوار در مارهای پیتون!
تصویربرداری بیسابقه از ذرات نوری در نانولولههای کربنی
اختراعی که قوانین فیزیک را دور میزند: گرم باش، سرد باش اما دیده نشو
درمان سینوزیت با رباتهای نانویی؛ بینیاز از جراحی
تشریح آخرین وضعیت مرجانهای ایران
چرا افراد باهوش تصمیمات بهتری میگیرند؟
عکس روز ناسا از سحابی سهتکه
صفحه تجربیات به پنل فرهنگی در پنجره واحد خدمات الکترونیک آموزش و پرورش اضافه شد
جهش آماری ثبت نام پایه اول
احصای لیست تجهیزات مورد نیاز مدارس در حال ساخت
آغاز فعالیت پایگاههای تابستانه اوقات فراغت دانش آموزان/ برنامهریزی سناریوهای مختلف برای شرایط متفاوت
مصرف لبنیات غیرپاستوریزه از علل شایع ابتلای انسان به تبمالت
ارزش سازنده استارشیپ به ۴۰۰ میلیارد دلار میرسد
کشف یک متحد جدید برای مبارزه با تغییرات اقلیمی
بخش ایران IEEE برترین بخش جهانی سال ۲۰۲۵ شد
سامسونگ برای پیشرفت در فناوری پزشکی پوشیدنی یک شرکت میخرد
برگزاری ۱۱ آزمون گروه علوم پزشکی در مردادماه امسال
میراث شهید طهرانچی: تحول در جذب و ارتقای استادان
اولویت تجهیز با مدارس عشایری و روستایی چندپایه است
گردوغبار با این فناوری تصفیه میشود
کنترل حرفهای پهپاد با دستکش!
وقتی سلولهای کشنده به ناجی تبدیل میشوند
رونمایی از اولین توربینهای ضربهای ۵۰۰ مگاواتی جهان
طراحی گوشی تاشو سهمرحلهای سامسونگ فاش شد
اوپو A۱۷؛ رقیب گوشیهای اقتصادی در بازار موبایل
مدارس شهر تهران در طول هفته خدمات آموزشی ارائه میدهند
نوار قلب جیبی؛ دستگاهی به اندازه یک کارت بانکی!
طرح ملی ایران دیجیتال در اجلاس جهانی به عنوان پروژه برتر برگزیده شد
اطلاعیه درباره پایش و ارزیابی عملکرد مدارس در فرآیند ثبتنام
بهسازی و شاداب سازی ۱۱۰ هزار کلاس درس
فعالیت کلاسهای مجازی پایگاههای تابستانی تا ۲۰ شهریور
تشکیل کمیته مشاوره و مددکاری اجتماعی برای ارائه خدمات به دانش آموزان و فرهنگیان آسیبدیده
آغاز اصلاح روشهای آموزش و یادگیری در مدارس ابتدایی
راهکاری طبیعی برای مبارزه با قارچ پژمردهکننده گوجهفرنگی
گنبد مینا الهامبخش تحول در نمای شیشهای/پوشش نانویی ایرانی گرما را تا ۹۰ درصد مهار میکند
ضرورت پوشش حرارتی نماهای شیشهای برای ساختمانها
استفاده از سوسکهای سایبورگ برای زندهیابی در بلایای طبیعی
تاکسیهای رباتیک ویمو در راه فیلادلفیا و نیویورک
معرفی پشهکش لیزری با توانایی نابودی ۳۰ حشره در ثانیه
امکان ترمیم اعصاب نخاع با تزریق ژل نانویی
منوی عجیب یک پیتزافروشی در نیاوران تهران که پربازدید شد
تصاویری از قرار ملاقات مهم عراقچی در عربستان
آغاز پذیرش تکمیل ظرفیت جامعهالزهرا(س)
تصویر/ شهید کوچک ما که اسرائیل او را کشت
نتایج نهایی کنکور اختصاصی دانشگاههای افسری اعلام شد
مهلت انتخاب رشته در آزمون دستیاری تخصصی پزشکی باز هم تمدید شد
نگاهی نو به زندگی امام سجاد(ع) در شاهکار سیدجعفر شهیدی
آماده کردهاند چرا خیزران، پدر؟ / یا دختر یتیم خودت را بیا ببر
برگزاری ۱۱۴ محفل انس با قرآن کریم ویژه بزرگداشت شهدای قرآن
۳ پیششرط اساسی برای تداوم انسجام در ایران امروز
ویژه برنامه های دهه دوم ماه محرم در شبکه قرآن سیما
چگونه امام سجاد (ع) با دعا جامعه را متحول کرد؟
سازمان ملل از نامزدی کربلا به عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی حمایت کرد
سیره امام علی (ع) و امام صادق (ع) تلاش برای آبادانی دنیا همراه با دینداری بود
ترویج فرهنگ دعا و نیایش به مثابه ابزار تربیتی و معرفتی توسط امام سجاد (ع)
مصاحبههای دکتری دانشگاه آزاد از فردا شروع میشود
زمان بندی جدید اعتبارسنجی دانشگاههای خارج از کشور اعلام شد
آغاز ثبت درخواست مهمانی دانشجویان علمی کاربردی برای تابستان از ۲۱ تیر
انتشار تقویم آموزشی نیمسال اول و دومسال تحصیلی جدید دانشگاه شریف
جزئیات تازه درباره دریافت نحوه دریافت کارت نوبت دوم آزمون سراسری ۱۴۰۴
تحلیل ابعاد معنوی و عملی «طهارت» انسانی در پرتو قرآن و اهل بیت (ع)
استقبال دانشگاه تهران از دهه دوم محرم با مراسم «از دانشگاه تا کربلا»
خداوند خود توبه را به گناهکاران پیشنهاد میکند؛ گناهانی که حسنه می شوند
جزئیات پذیرش کاردانی فنیحرفهای اعلام شد
ردیف استخدامی ۳۳۹ نفر از متقاضیان جذب تعیین تکلیف شد
فراخوان جذب هیئت علمی دانشگاه آزاد درحال نهایی شدن
حبابهای یخ به پیامرسانهای جدید بدل شدند!
تاثیر جالب توجه ممنوعیت گردش به چپ بر حجم ترافیک
تهیه نقشه راه ملی فناوری کوانتومی با همکاری دستگاهها
جکوزی یا سونا، کدام یک مزایای سلامتی بیشتری دارد؟
ماهواره آمریکایی هر ۲۰ دقیقه یکبار زمین را رصد میکند
بهترین نقطه برای زندگی انسانها روی مریخ کجاست؟
جلوه ترسناک صاعقه از نگاه فضانورد ناسا
کشف نشانهای جدید از وجود حیات در مریخ
زیاد خوردن لبنیات، کابوس شبانه میآورد
مغز انسان در پیری هم عصب میسازد
ترامپ اعلام کرد: مذاکرات برای فروش تیک تاک آغاز می شود
ضعف و قوت شبکه ملی اطلاعات در جنگ اخیر؛ فرماندهی سایبری باید تقویت شود
جزئیات ترم تابستانی دانشگاه فرهنگیان اعلام شد
تصویر/ شهید کوچک ما که اسرائیل او را کشت
تصویر/ وقتی آقا گفت: ای ایران» بخوان
تصویر/ شمر امروز را بشناس
پاسخ به یک شبهه/ چرا امام حسین (ع) در روز عاشورا طلب باران نکرد؟
نوحهای سوزناک برای امام حسین (ع) که بدون حتی یک فعل، معنا را منتقل میکند
وقایع روز عاشورا به تفکیک ساعت و مقتلهای معتبر
نگاهی به زندگی عباس (ع)علمدار لشکر سیدالشهدا و محافظ خیام
سازمان ملل از نامزدی کربلا به عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی حمایت کرد
خداوند خود توبه را به گناهکاران پیشنهاد میکند؛ گناهانی که حسنه می شوند
روایت خواندنی بیهقی از حسینبنعلی علیه السلام
اشعار خواندنی شاعر قرن پنج هجری درباره حضرت علیاکبر(ع) و عاشورا
ترجمه قدیمیترین مقتل امام علی(ع) به کتابفروشیها آمد
۱۴ اقدام قرآنی که در شرایط بحرانی کشور صورت گرفت
وقایع روز ششم محرم/ روزی که آب بر اهل بیت (ع) بسته شد
دل «مسجدالاقصی»ست، عزیز است و اسیر است/ بادا که رها گردد از بند شیاطین
آماده کردهاند چرا خیزران، پدر؟ / یا دختر یتیم خودت را بیا ببر
تهدید رهبر انقلاب اعلان جنگ با مسلمانان است
تأملی در آیات برکت و نسبت آن با خاندان وحی
انسانساز تعالیم اسلام دعوت به صبر و پایمردی است
تدارک شبکه قرآن برای روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی
تحلیل ابعاد معنوی و عملی «طهارت» انسانی در پرتو قرآن و اهل بیت (ع)
صحنه کربلا نماد دو چهره متضاد از انسان است
دمیدن روح همبستگی در جامعه ضرورتی در روزهای پس از جنگ
خانواده امام حسین (ع) الگویی خاص از خانواده عاشورایی
استقبال دانشگاه تهران از دهه دوم محرم با مراسم «از دانشگاه تا کربلا»
منظومه «ظهر روز دهم» یک اثر ادبی بینظیر برای نوجوانان
سیره امام علی (ع) و امام صادق (ع) تلاش برای آبادانی دنیا همراه با دینداری بود
چگونه امام سجاد (ع) با دعا جامعه را متحول کرد؟
مدینه فاضله نیازمند تحقق فضائل اخلاقی است
فرهمندپور: اعتماد، حلقه اساسی زنجیره ولایت است/ غفلت و گناه آگاهانه، راه بازگشت را سختتر میکند
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.