به گزارش ثریا تمام افراد با هر وضعیت جسمی و روحی می‌توانند به دانشگاه بروند و در رشته تحصیلی مورد علاقه خود به تحصیل بپردازند اما این موضوع درباره فضانورد شدن صدق نمی‌کند چرا که کسی که می‌خواهد فضانورد شود، باید از ویژگی‌های جسمانی و روحی مناسبی برخوردار باشد. فضانوردان افرادی هستند که دامنه فعالیت‌های آنها به اکتشافات انسانی در فضا محدود می‌شود و ملموس‌ترین بخش فعالیت‌ آنها در مدار نزدیک زمین است، اما بخش بزرگی از عمر فضانوردان روی زمین و در راه آموزش و تمرین آماده‌سازی برای انجام ماموریت‌های فضایی صرف می‌شود.

یک داوطلب فضانوردی باید عاری از هر نوع بیماری، اعتیاد به مواد مخدر، الکل و سیگار باشد و پیش از هر چیز باید تست‌های پزشکی و یا تست پزشکی نیروی هوایی کشور خود را با موفقیت پشت سر بگذارد. یک داوطلب باید دید بینایی بالا، عاری از اختلال روانی و دارای اندام‌های حرکتی و مفاصل با عملکرد نرمال باشد. یک داوطلب همچنین باید تست توانایی‌های ذهنی، شخصیتی و شناختی را با موفقیت پشت سر بگذارد و در محیط‌های سخت به طور موثری به صورت خردمندانه و اجتماعی کار کند.

بسیاری از کودکان با خیره شدن به آسمان شب بزرگ می‌شوند و رویای تبدیل شدن به فضانوردانی را در سر می‌پرورانند که جسورانه به ماه و فراتر از آن می‌روند اما برای به دست آوردن آن شغل، فضانوردان واجد شرایط باید یک فرآیند انتخابی رقابتی را طی کنند. ناسا در کلاس فضانوردان ناسا در سال ۲۰۲۱، اعلام کرد که از بین بیش از ۱۲ هزار متقاضی تنها ۱۰ نامزد را انتخاب کرده است.

طبق گفته ناسا، الزامات اساسی شامل شهروندی ایالات متحده و دارا بودن مدرک کارشناسی ارشد در رشته علوم، فناوری، مهندسی و ریاضی(STEM) مانند مهندسی، علوم زیستی یا علوم کامپیوتر لازم است. فضانوردان باید در شرایط خوبی باشند و بتوانند امتحانات بدنی سخت ناسا را ​​پشت سر بگذارند. ناسا اظهار کرده از سال ۱۹۵۹ تاکنون تنها ۳۶۰ نفر موفق شده‌اند عضو گروه فضانوردان ناسا شوند. برای تبدیل شدن به یک فضانورد کاملا واجد شرایط، دو سال آموزش از جمله شیرجه در یک استخر غول پیکر لازم است.

از زمانی که ناسا اولین گروه از فضانوردان خود را در سال ۱۹۵۹ اعلام کرد، بیش از ۳۵۰ نفر تاکنون به این شغل دست یافته‌اند. "آن مک‌کلین"(Anne McClain) فضانورد ناسا در یک پست وبلاگی در سال ۲۰۲۰، آنچه را که این آژانس فضایی در میان افراد علاقه‌مند به این رشته به دنبال آن می‌گردد را در چند کلمه خلاصه کرد: سازگار، قابل اعتماد، سرسخت و جزئیات‌گرا باشید.

در طول مسابقه فضایی(رقابت دوران جنگ سرد بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی برای اولین اکتشاف فضا) مردان نظامی در صف نخست برای فضانورد شدن قرار داشتند. تا به امروز، ۱۲ نفری که روی ماه قدم گذاشته‌اند، همگی مردان سفیدپوست بوده‌اند. با این حال، سپاه فضانوردان ناسا متنوع‌تر شده است و در طول ماموریت آرتمیس در سال ۲۰۲۴، این آژانس فضایی قصد دارد اولین زن و فرد رنگین پوست را بر روی ماه فرود آورد.

آرتمیس۱، نخستین ماموریت پروژه آرتمیس است که بامداد چهارشنبه ۱۶ نوامبر پرتاب شد. موشک بزرگ "سامانه پرتاب فضایی"(SLS) ناسا با موفقیت یک کپسول بدون سرنشین "اوریون"(Orion) را به همراه گروهی از کیوب‌ست‌ها با هدف انجام دادن ماموریت‌های علمی مختلف به اعماق فضا فرستاد.

پس از فرآیند انتخاب، نامزدهای فضانوردی ناسا که با نام" ASCAN" شناخته می‌شوند، یک دوره آموزشی دو ساله را برای تبدیل شدن به فضانوردانی کاملا واجد شرایط می‌گذرانند. آژانس فضایی فضانوردان خود را در محیط‌های مختلف از جمله استخرهای عظیم و بیابان‌های داغ آموزش می‌دهد تا توانایی آنها را آزمایش کند.

در طی این عملیات فضانوردان در یک استخر بزرگ سرپوشیده با یک فضاپیمای غوطه‌ور برای تمرین پیاده‌روی فضایی شناور می‌شوند. فضانوردان برای آماده شدن برای سفرهای فراتر از محدوده یک فضاپیما، زیر آب در استخرهای بزرگ سرپوشیده تمرین می‌کنند. غواصی در استخرها، محیط ریزگرانش یا شرایط بی‌وزنی را که فضانوردان هنگام کار در فضا تجربه خواهند کرد، شبیه‌سازی می‌کند. فضانوردان با استفاده از پیکرنمای(mock-ups) فضاپیما در استخر، پیاده‌روی فضایی و زمانی که فضاپیما را ترک می‌کنند تا در خلاء فضا کار کنند را تمرین می‌کنند.

ناسا مدرن‌ترین آموزش‌های پیاده‌روی فضایی را در آزمایشگاه شناوری خنثی در مرکز فضایی جانسون در هیوستون، تگزاس انجام می‌دهد. این استخر عظیم که به گفته ناسا حاوی ۶.۲ میلیون گالن آب است یک پیکرنمای جزئی از ایستگاه فضایی بین‌المللی(ISS) دارد، به طوری که فضانوردان می‌توانند با استفاده از سخت افزار در یک محیط بدون وزن تمرین کنند.

آزمایشگاه شناوری خنثی(Neutral Buoyancy Laboratory) یا به طور مخفف(NBL)، یک آزمایشگاه تمرینی برای فضانوردان است که در تاسیسات آموزشی سونی کارتر واقع در مرکز فضایی جانسون در هیوستون، تگزاس واقع شده است. این آزمایشگاه دارای یک استخر بزرگ سرپوشیده به طول ۲۰۲ فوت(۶۲ متر)، عرض ۱۰۲ فوت(۳۱ متر) و عمق ۴۰ فوت ۶ اینچ(۱۲٫۳۴ متر) است که جهت تمرین راهپیمایی‌های فضایی استفاده می‌شود.

در مراحل بعدی فضانوردان با سوار شدن در هواپیمایی برای تمرین بی وزنی و غلبه بر حالت تهوع موسوم به نام "دنباله‌دار تهوع"(vomit comet) بی وزنی را تجربه می‌کنند. به گفته آژانس فضایی آمریکا، برنامه تحقیقاتی کاهش گرانش ناسا در سال ۱۹۵۹ آغاز شد. به عنوان بخشی از آن، فضانوردان با پرواز در یک هواپیمای دارای گرانش صفر، معروف به "دنباله‌دار تهوع"، تمرین می‌کنند. به گفته ناسا، مسافران هواپیما از طریق الگوی صعودهای شیب دار و شیرجه‌های تند، حدود ۲۵ ثانیه گرانش صفر را تجربه می‌کنند.

به گفته آژانس فضایی آمریکا این برنامه در طول سال‌ها شامل چندین نوع هواپیما از جمله هواپیمای KC-۱۳۵A ناسا بود که در سال ۲۰۰۴ بازنشسته شد. در سال ۲۰۰۸، یک شرکت خصوصی به نام "Zero Gravity Corporation" عملیات پروازهای جاذبه صفر ناسا را به عهده گرفت.

این هواپیما همچنین به عنوان یک آزمایشگاه شناور عمل می‌کند. محققان در این پروازها مطالعات پزشکی و آزمایش‌های بیماری حرکت را انجام می‌دهند، زیرا مانورهای همانند ترن هوایی اغلب باعث می‌شود مسافران احساس بیماری کنند.

گاهی اوقات، این هواپیما میزبان چند بازیگر هالیوود نیز بوده است. برای مثال بازیگران تام هنکس، کوین بیکن و بیل پکستون صحنه‌های گرانش صفر فیلم "آپولو ۱۳" در سال ۱۹۹۵ را در هواپیمای دنباله‌دار تهوع فیلمبرداری کردند.

فضانوردان در صورت فرود اضطراری، تمرینات طاقت فرسای زنده ماندن در صحرا را تحمل می‌کنند. از زمان آغاز ماموریت مرکوری ۷ در سال ۱۹۵۹، فضانوردان ناسا تکنیک‌های بقا را در صورتی که مجبور به فرود اضطراری در یک منطقه دورافتاده شوند، یاد گرفته‌اند.

در سال ۱۹۶۴، فضانوردان آپولو ۱۱ به نوادا سفر کردند تا سه روز را در بیابان گرم و خشک بگذرانند و مهارت‌های بقا را تمرین کنند. در تصویر بالا، آنها لباس‌هایی به تن دارند که از چتر نجات ساخته شده است تا در گرمای بیابان خنک بمانند.

فضانوردان ناسا در بیابان آموزش می‌بینند زیرا آن محیط بسیار شبیه به یک سیاره بیگانه است. به عنوان بخشی از آموزش ماموریت‌های موشکی ماه آرتمیس، آژانس فضایی آمریکا اعلام کرد که دو آموزش میدانی در صحرای آریزونا - که شبیه به ماه است - برگزار خواهد کرد.

فضانوردان در سال‌های اولیه بر روی یک ابزار منحرف کننده آموزش می‌دیدند که این ابزار حالات یک فضاپیما در حال چرخش خارج از کنترل را تقلید می‌کرد. در طول مسابقه فضایی، فضانوردان بر روی یک ابزار چند محوره آموزش می‌دیدند که آنها را در ترکیبی از چرخش‌ها با سرعت ۳۰ دور در دقیقه به اطراف می‌چرخاند. این ابزار که دستگاه گیمبال(gimbal) نامیده می‌شود، برای عادت دادن فضانوردان به مواقع گمراه‌کننده‌ که فضانوردان هنگام غلتیدن فضاپیما در فضا تجربه می‌کنند، طراحی شده است.

گیمبال(Gimbal) یک پشتیبان چرخشی و لولامانند است که شرایط گردش و چرخش یک شی دور یک محور را فراهم می‌سازد.

جان گلن، فضانورد پروژه مرکوری، در ویدئویی از مرکز تحقیقات گلن ناسا که در سال ۲۰۱۶ در یوتیوب منتشر شد، گفت: این یکی از آزمایش‌ها یا تمرین‌های آموزشی سخت‌گیرانه‌ای بود که ما انجام دادیم. از آن گیمبال متنفر بودیم.

هفت فضانورد ماموریت اصلی مرکوری و ۱۳ زن ماموریت مرکوری ۱۳ در سال ۱۹۶۰ در گیمبال آموزش دیدند. ناسا دیگر از این ابزار چرخشی برای آموزش فضانوردان استفاده نمی‌کند، زیرا فضاپیماهای مدرن این آژانس فضایی به فضانوردان برای کنترل چرخش خود نیاز ندارند.

در مرحله‌ای دیگر فضانوردان تحمل خود را برای نیروی گرانشی شدید روی یک ماشین چرخشی آزمایش می‌کنند. در اوایل آموزش، ناسا از یک ماشین بزرگ به نام سانتریفیوژ انسانی(human centrifuge) برای آزمایش استرس گرانشی بر روی فضانوردانی که برای اولین بار برای رفتن به ماه آموزش می‌دیدند، استفاده کرد.

این سانتریفیوژ انسانی یک بازوی چرخان دارد که در انتهای آن یک کپسول می‌تواند انسان را نگه دارد. همانطور که ماشین می‌چرخد، فضانوردان تحمل خود را برای تجربه نیروی گرانشی شدید آزمایش می‌کنند.

گلن در خاطرات خود در سال ۲۰۰۰ نوشت: در انتهای آن بازوی بلند می‌چرخیدم، من در آنجا به عنوان یک خوکچه هندی برای آنچه ممکن است یک انسان در هنگام پرتاب به فضا یا ورود مجدد به جو با آن مواجه شود، عمل می‌کردم.

گام بعدی برقراری ارتباط با روانشناسان در فضا بود که به فضانوردان کمک می‌کرد تا با محیط بسیار پر استرس سازگار شوند. فضانوردان تحت غربالگری روانشناختی و روانپزشکی قرار می‌گیرند تا افرادی که برای سفر فضایی مناسب نیستند، از گروه حذف شوند.

رفتن به فضا فوق‌العاده پر استرس است. در سال ۲۰۱۶، برنامه تحقیقات انسانی ناسا گزارشی منتشر کرد که نشان می‌داد خدمه ماموریت‌های سرنشین دار، تغییراتی در خواب، قرار گرفتن در معرض تشعشع، جابجایی گرانش و دوره‌های طولانی انزوا را تحمل می‌کنند. پس از تبدیل شدن به فضانورد، خدمه ایستگاه فضایی بین‌المللی مرتبا از طریق کنفرانس‌های ویدئویی خصوصی با کارکنان پزشکی از جمله روان‌شناسان صحبت می‌کنند.

تعداد سفرهای فضایی در حال افزایش یافتن هستند و بشر به سکونت بلندمدت و حتی دائمی در فضا فکر می‌کند اما باید دید که تحقق این هدف تا چه اندازه امکان‌پذیر است. دانشمندان حوزه پزشکی فضا برای ایجاد یک پایگاه داده بین‌المللی در مورد اثرات بلندمدت پروازهای فضایی بر سلامتی تلاش می‌کنند. این کار برای محافظت از سلامتی و عملکرد سرنشینان کنونی و آینده سفرهای فضایی و همچنین ترسیم عواقب بلندمدت مرتبط با سلامتی اعضای بازنشسته در سراسر جهان ضروری است. با در نظر گرفتن اهداف بلندپروازانه ناسا برای فرستادن انسان به ماه و مریخ در آینده‌ای نه چندان دور، حفظ سلامت روان فضانوردان یک چالش پایدار خواهد بود.

"یاسمین مقبلی" متولد سوم تیر ۱۳۶۲ خورشیدی، خلبان و سرگرد نیروی دریایی آمریکا و فضانورد ایرانی-آمریکایی ناسا است. وی بیش از دو هزار ساعت پرواز با ۲۵ نوع هواپیمای مختلف را در سابقه کاری خود دارد. یاسمین مقبلی در سال ۲۰۱۷ میلادی به عنوان فضانورد ناسا انتخاب شد، وی در رشته مهندسی هوافضا در دانشگاه ام‌آی‌تی تحصیل کرده و کارشناسی ارشد خود در این رشته را در مدرسه عالی نیروی دریایی آمریکا در کالیفرنیا به پایان رسانده است.

رویای مقبلی برای فضانورد شدن به کلاس ششم بازمی‌گردد؛ زمانی که او گزارشی درباره "والنتینا ترشکووا"(Valentina Tereshkova)، فضانورد روسی و نخستین زن در فضا تهیه کرد. او گفت به خاطر می‌آورد که مادرش در تهیه لباس فضایی به او کمک می‌کرد تا آن را برای ارائه گزارش خود در کلاس بپوشد.

او به عنوان یک خلبان، بیش از ۱۵۰ ماموریت را انجام داده و ۲۰۰۰ ساعت زمان را در بیش از ۲۵ هواپیمای مختلف گذرانده است.

چندی پیش او با انتشار تصویری دو نفره با "آندریاس موگنسن"(Andreas Mogensen) نوشت: یکی از مواردی که بیشتر از همه در مورد آموزش دیدن برای ماموریت‌مان دوست دارم این است که هر روزش متفاوت است. هفته گذشته، "آندریاس موگنسن" و من آموزش پیاده‌روی فضایی را در آزمایشگاه شناوری خنثی(Neutral Buoyancy Laboratory) پشت سر گذاشتیم. در همان هفته من به تمرین عملیات پرواز آزاد برای گرفتن یک فضاپیمای باری سیگنوس(Cygnus) شرکت " نورثروپ گرومن "(NorthropGrumman) در شبیه‌ساز "کوپولا"(Cupola) پرداختم. بی‌صبرانه منتظرم تا ببینم هفته‌ی پیش‌ رو چه چیزی با خود به همراه می‌آورد.

او در ماه مارس، به عنوان فرمانده مأموریت "کرو۷" (Crew-۷) به ایستگاه فضایی بین‌المللی انتخاب شد. این نخستین پرواز فضایی برای مقبلی خواهد بود که در سال ۲۰۱۷ فضانورد ناسا شد. انتظار می‌رود این ماموریت در پاییز سال ۲۰۲۳ میلادی انجام شود.

منبع: خبرگزاری ایسنا