به گزارش ثریا - به نقل از دانشگاه علامه طباطبائی، شجاع احمدوند در آیین پایانی هفته پژوهش این دانشگاه با اشاره به اینکه علم در قالب نهاد و سازمانی مستقل هویت‌یابی شده، اظهار کرد: نهاد علم از دو بخش اساسی علوم غیرانسانی به عنوان شالوده‌گذار سازمان علم و علوم انسانی به عنوان غایت‌گذار سازمان علم تشکحیل شده است. برای نمونه در حوزه فنی و مهندسی، دانشمندان و مهندسان، صنعتی را راه‌اندازی می‌کنند اما علوم انسانی چگونگی استفاده از این صنعت، ابعاد و مختصات آن را مشخص می‌کند.

وی علوم انسانی را ریل‌گذار حوزه‌های علمی در جامعه ارزیابی کرد و افزود: «امیدواریم شان و منزلت علوم انسانی به رسمیت شناخته شود. بیش و پیش از این خود ما اصحاب علوم انسانی هستیم که این نقش غایت‌گذارانه را باید به رسمیت بشناسیم و در این مسیر کوشش کنیم.

پژوهش اصیل، ابزار ایفای نقش غایت‌گذارانه است

احمدوند در تشریح نخستین مفهوم غایت‌گذاری علوم انسانی گفت: مراد از غایت‌گذاری در وهله اول فهم و تبیین مسائل جامعه است. علوم انسانی اعم از تمام دپارتمان‌های سیاسی، حقوقی، اجتماعی، اقتصادی، روان‌شناختی، ورزشی، و … است که به ما نشان می‌دهد جامعه چه نیازها و ضرورت‌هایی دارد و به چه سمتی باید حرکت کرد. بنابراین فهم و تبیین نیازها بخشی از حوزه علوم انسلانی است.

وی در توضیح دومین رکن غایت‌گذاری علوم انسانی به بسیج منابع اشاره کرد و گفت: تحقق نیازها منوط به تامین منابع لازم برای اجرایی کردن و محقق شدن برنامه‌ها و طرح‌ها است. حوزه‌هایی مانند مدیریت شهری، انتخابات کارگزاران، ساماندهی یا ساماندهی مردم، مدیریت حل منازعات داخلی، ارتقای توان نمایندگی در این چهارچوب قرار می‌گیرند.

سرپرست دانشگاه علامه‌طباطبائی، مهم‌ترین ابزار دانشگاه برای ایفای نقش غایت‌گذارانه، در هر دو قالب تببین و فهم مسائل و بسیج منابع با هدف حل مشکلات کشور را پژوهش اصیل دانست و گفت: پژوهش اصیل از طریق پرسش از نادانسته‌های ما آغاز می‌شود. پرسش‌ از نادانسته‌ها به تدریج در طول تاریخ، به شکل نهادمند و سیستماتیک درآمد و به‌تدریج این فرآیند در قالب آکادمی‌های قدیم ظهور کرد و امروزه به شکل دانشگاه درآمده است.

وی با تقسیم‌بندی پژوهش‌ها در دانشگاه‌ها به دو دسته کلی شناختی و گسترش‌دهنده گفت: یک دسته از پژوهش‌ها ناظر به شناخت مسائل و بحران‌های جامعه است. برای ارائه راه‌حل‌های مناسب، ابتدا باید مسائل و مشکلات جامعه را به درستی شناسایی کنیم. درعین‌حال دسته دوم نیز پژوهش‌هایی در مرزهای دانش است که ماهیت نظری دارند و کار ویژه و رسالت اصلی‌شان گسترش مرزهای دانش است.

این استاد علوم سیاسی گفت: انجام پژوهش و به‌ویژه تحقیق‌های عمیق و بنیادین را منوط به وجود یک محیط آرام، فضای علمی پویا و روحیه‌ای قوی ارزیابی کرد و اهمیت پژوهش‌های در مرزهای دانش و جایگاه آن در دانشگاه‌های معتبر جهان را حائز اهمیت دانست.

وی دراین باره گفت: تمرکز اصلی ما امروز بر پژوهش‌هایی است که به حل مسائل جامعه می‌پردازند. در بسیاری از دانشگاه‌های معتبر جهان، حدود ۱۰ درصد از پژوهش‌ها به پژوهش‌های بنیادین و مرزهای دانش اختصاص می‌یابد، در حالی که ۸۰ تا ۹۰ درصد پژوهش‌ها معطوف به توسعه جامعه، پیشبرد اهداف اجتماعی و حل مسائل و مشکلات جامعه هستند.

هژمونی علمی دانشگاه علامه‌طباطبائی را اثبات کنیم

سرپرست دانشگاه علامه‌طباطبائی در ادامه با بیان اینکه این دانشگاه هفت راهبرد کلیدی برای پیشبرد پژوهش‌های کاربردی معطوف به اهداف و رسالت‌ها تدوین کرده، به تشریح این راهبردها پرداخت.

وی نخستین راهبرد را ارتقای شأن و به رسمیت شناختن منزلت علوم انسانی معرفی کرد و گفت:‌ به رسمیت شناختن علوم انسانی از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که این حوزه نقش کلیدی در فهم مسائل اجتماعی و فرهنگی ایفا می‌کنند و باید به آن اهمیت بدهیم. این مسئولیت ما است که هژمونی علمی خود را به دولت اثبات کنیم. این فرآیند با شناسایی ظرفیت‌های دانشگاه برای ایفای نقش کلیدی آن در حل مشکلات جامعه آغاز می‌شود.

راه‌اندازی مرکز تخصصی هوش مصنوعی در دانشگاه علامه‌طباطبائی

شناسایی بررسی وضعیت انسان در عصر هوش مصنوعی، دومین راهبرد پژوهشی بود که سرپرست دانشگاه علامه‌طباطبائی به آن اشاره کرد و افزود: ما نمی‌توانیم از این واقعیت فرار کنیم که جامعه وارد مرحله‌ای از پیشرفت تکنولوژیک شده است که در آن، فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی به طور فزاینده‌ای در حال تحمیل خود به زندگی انسان‌ها هستند. این فناوری‌ها ابتدا در حوزه‌هایی مانند کامپیوتر و صنعت ظهور کردند، اما اکنون به سرعت در حال گسترش به سایر حوزه‌ها هستند.

وی تاکید کرد: در مقام دانشمندان علوم انسانی، باید به این مسئله بیندیشیم که جایگاه انسان در چنین شرایطی چه خواهد بود؟ حقوق انسانی چگونه تعریف خواهد شد و چه تأثیراتی بر حوزه‌های فرهنگی و روان‌شناسی خواهد داشت. بنابراین، لازم است که هوش مصنوعی را بسیار جدی بگیریم و به‌طور عمیق درباره آن تأمل کنیم. علوم انسانی می‌توانند در عصر فناوری‌های پیشرفته نقش مهمی ایفا کنند. برای این منظور، باید رابطه خود را با صنعت، در دوره فراتکنولوژی‌ها تعریف کنیم و نشان دهیم که علوم انسانی چگونه می‌توانند در این عصر به کمک جامعه بیاید.

احمدوند از تدوین سند ارتباط علوم انسانی و صنعت و تاسیس مرکز هوش مصنوعی در قطب علوم انسانی کشور خبر داد و گفت: برای تحقق اهداف و عملی کردن رسالت‌ها و وظایفمان در عصر هوش مصنوعی، در نظر داریم سندی برای ارتباط علوم انسانی و صنعت تهیه کنیم. همچنین، با ایجاد تغییرات ساختاری در نهادهای پژوهشی موجود، مرکز تخصصی هوش مصنوعی ایجاد می‌کنیم.

راهبرد دانشگاه علامه‌طباطبائی ارتباط با نسل زد است

وی سومین راهبرد پژوهشی دانشگاه را ارتباط با نسل زد معرفی کرد و گفت: یکی از مهم‌ترین راهبردها، مسئولیت دانشگاه در قبال شناخت و تعامل با نسل زد است. ما هنوز شناخت کافی از این نسل نداریم. ما نیاز داریم به‌طور عمیق‌تر این نسل، زبان، نمادها، نشانه‌ها، اقتصاد، نگاهشان به هویت، حقوق ملی و دیگر موارد مربوط به آن‌ها را مطالعه کنیم. این مطالعات باید در تمامی دپارتمان‌های علمی دانشگاه انجام شود تا ابعاد مختلف این نسل به‌طور جامع بررسی شود.

سرپرست دانشگاه علامه‌طباطبائی ایفای نقش در مسیر تعامل کارگزاران کشور با نسل زد را از دیگر برنامه‌های پژوهش‌محور دانشگاه عنوان کرد و ادامه داد: بسیار حیاتی است که به کارگزاران کمک کنیم تا از زاویه علمی با این نسل تعامل کنند. مدیران آینده کشور از میان همین نسل برخواهند خاست. ما باید به عنوان دانشمندان علوم اجتماعی، جامعه‌ای را تصویر کنیم که اقتداردها در دست نسل زد است. بنابراین باید مشارکت این نسل را در نهادهای اجتماعی و پدیده‌های اجتماعی تمرین کرد و این وظیفه دانشگاه و به‌ویژه علوم انسانی است که زمینه‌های این مشارکت را فراهم سازد.

راه‌اندازی رشته مطالعات و مرکز مطالعات مهاجرت در دانشگاه علامه‌طباطبائی

وی در تفصیل راهبرد چهارم پژوهشی یعنی مسئولیت‌پذیری و ایفای نقش درزمینه کاهش مهاجرت و ترک وطن از سوی جوانان و نخبگان گفت: این پدیده پیچیده‌ای است که به یکی از دغدغه‌های اصلی نهادهای حاکمیتی نیز تبدیل شده است.

احمدوند با مهم دانستن مواجهه علمی با موضوع مهاجرت، از راه‌اندازی رشته مطالعاتی مهاجرت در دانشگاه علامه‌طباطبائی خبر داد و افزود: در دنیا، رشته‌های دانشگاهی مرتبط با مطالعات مهاجرت وجود دارد که به‌طور تخصصی به این موضوع می‌پردازند. ما نیز باید این پدیده را از منظر علمی مطالعه کنیم. در کنار این، بنیان نهادن مرکز مطالعات مهاجرت نیز ضروری است. کار چنین مراکزی این است که به‌صورت تخصصی به تحقیق و تحلیل مسائل مهاجرت بپردازند و در نهایت، نقش مشورتی برای حکمرانی در مدیریت جوانان و نخبگان ایفا کنند.

نهادهای دانش‌بنیان در دانشگاه علامه‌طباطبائی توسعه پیدا می‌کنند

وی راهبرد پنجم پژوهشی دانشگاه علامه‌طباطبائی را توسعه نهادهای دانش‌بنیان معرفی کرد و این راهبرد را چنین تشریح کرد: نهادهای دانش‌بنیان از اهمیت بالایی برخوردارند و می‌توانند نقش کلیدی در پیشرفت علمی و اقتصادی کشور ایفا کنند. در این راستا باید اشاره کنم که آیین‌نامه ارتقا هم‌اینک در شورای عالی انقلاب فرهنگی در حال بررسی است و یک فصل پنجم به‌نام فصل فناری به آن اضافه می‌شود. این آیین‌نامه می‌تواند گامی مثبت در جهت تقویت این     نهادها باشد و ما امیدواریم که این تغییرات به بهبود و توسعه بیشتر نهادهای دانش‌بنیان منجر شود.

استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه‌طباطبائی با مهم ارزیابی کردن تغییر نگاه و توجه به اهمیت فناوری در حوزه علوم انسانی، از توسعه نهادهای دانش‌بنیان در این دانشگاه خبر داد و گفت: دانشگاه‌ ما برخی الزام‌ها و مقدمه‌ها را فراهم کرده و اخیراً مجوز پارک علم و فناوری نیز پس از تلاش‌های فراوان به دست آمده است. اکنون باید تلاش کنیم تا این پارک به جایگاه مناسب خود برسد. همچنین شبکه‌سازی با صنایع و شرکت‌های دانش‌بنیان، پشتیبانی از پژوهش‌های فناورانه و نوآورانه در زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی، راه‌اندازی آزمایشگاه‌های تخصصی در حوزه علوم انسانی از دیگر گام‌های عملی دانشگاه به‌منظور توسعه نهادهای دانش‌بنیان در مهد علوم انسانی کشور است.

حضور دانشگاه علامه‌طباطبائی در شبکه دانشگاه‌های راه ابریشم و دانشگاه‌های عضو بریکس

سرپرست دانشگاه علامه‌طباطبائی، ششمین راهبرد پژوهشی دانشگاه را بین‌المللی‌شدن آموزش عالی عنوان کرد و افزود: اولین گام در این راهبرد، تقویت همکاری‌های بین‌المللی است. همکاری با کشورهای همسایه در اولویت قرار دارد. همچنین، ما در چندین نهاد بین‌المللی مانند شبکه دانشگاه‌های حوزه راه ابریشم (SUN) و دانشگاه‌های عضو کشورهای بریکس حضور داریم. علاوه بر این، در بنیاد بین‌المللی کنفسیوس نیز جایگاه مناسبی داریم. برای تقویت این همکاری‌ها، باید در سایر نهادهای علمی بین‌المللی و دانشگاه‌های پیشرو نیز مشارکت فعال داشته باشیم.

وی همکاری مؤثر با متولیان دیپلماسی علمی برای تقویت جایگاه و نقش‌آفرینی اثربخش‌تر دانشگاه علامه‌طباطبائی در شناسایی و حل و فصل مسائل و مشکلات کشور را ضرورتی انکارناپذیر توصیف کرد و افزود: این همکاری می‌تواند با وزارت علوم و وزارت خارجه انجام شود. همچنین، حمایت از نقش‌آفرینی استادان و دانشجویان در مجامع علمی بین‌المللی ضروری است. اگر بخواهیم در میان دانشگاه‌های جهان جایگاه مناسبی داشته باشیم، باید از فرصت‌های مطالعاتی، حضور بین‌المللی استادان و ارائه مقالات آن‌ها در اجلاس‌های معتبر حمایت کنیم.

تاسیس صندوق پژوهش و فناوری و سازمان توسعه سرمایه‌گذاری در دانشگاه علامه‌طباطبائی

سرپرست دانشگاه علامه‌طباطبائی در پایان به اهمیت پشتیبانی نهادمند از پژوهشگران به‌عنوان هفتمین راهبرد پژوهشی دانشگاه پرداخت و خبر داد: دو نهاد جدید حمایتی پژوهشی با عنوان‌های «صندوق پژوهشی و فناوری» و «سازمان توسعه و سرمایه‌گذاری» تاسیس خواهند شد. هدف ما این است که سرمایه‌گذاری‌های مناسب در پروژه‌های دانشگاه انجام شود و منابع بخش خصوصی برای حمایت بهتر از پژوهشگران به کمکمان بیاید.

منبع : دانشگاه علامه طباطبایی