به گزارش ثریا همایش یادبود استاد مهدی حائری یزدی از سلسله نشست های یادبود استادان تأثیرگذار در اعتلای علمی – پژوهشی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در این موسسه برگزار شد.

در ابتدای این همایش عبدالحسین خسروپناه، رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه با اشاره به نشست تکریم علمی استاد مهدی حائری اظهار کرد: استاد حائری سال ۱۳۰۲ در قم در یک خانواده فقاهت به دنیا آمد و نزد آیت الله العظمی، عبدالکریم حائری پرورش یافت که همه ما به عنوان موسس حوزه علمیه قم در ایران می شناسیم.

به اعتقاد من تأسیس حوزه علمیه قم یک معجزه الهی بوده است که به دست آیت الله حائری اتفاق افتاد و امروزه در کل جهان اندیشه و فکرش مطرح می‌شود و باعث تداوم تفکر شیعه در جهان اسلام است.

وی با بیان اینکه مرحوم مهدی حائری یزدی فقیه، مجتهد، فیلسوف و حکیم بود، ادامه داد: او کسی بود که در حوزه نزد بزرگان فقاهت و فلسفه درس خوانده و به مقام اجتهاد رسیده بود. بعد از آن به آمریکا و کانادا رفت و دکترای فلسفه تطبیقی گرفت. در واقع او از موسسان فلسفه تطبیقی در ایران محسوب می‌شود و روش فلسفه تطبیقی او بسیار حائز اهمیت است. توصیه من این است که علاقه مندان به فلسفه با یک سیر مطالعاتی مجموعه آثار استاد مهدی حائری یزدی را مطالعه کنند. او در آثارش نگاه جدیدی به فلسفه اخلاق دارد. همچنین استاد حائری دو کتاب در زمینه معرفت شناسی و هستی شناسی معرفت دارد که یکی از این دو کتاب، آگاهی و گواهی نام دارد که سال ۶۰ منتشر شده و بعد کاوش های اخلاقی او در زمینه فلسفه اخلاقی منتشر شد که استنتاج منطقی بایستی ها از استی ها را حل کرده است.

در ادامه این نشست محقق داماد به سخنانی در خصوص شخصیت اخلاقی حائری یزدی پرداخت و گفت: استاد حائری اولین نوزاد حوزه علمیه قم و دارای چند ویژگی مهم است؛ اولین خصوصیت ایشان این است که شخصیتی ایران دوست داشتند و این ارث را از پدر خود برده بودند. گاندی متولد ۱۹۴۸ یا ۱۳۲۷ شمسی است. قبل از گاندی ایشان مقاومت ملی برای مصرف اجناس وطنی را آغاز کرده بود. او ایراندوست و فارسی دوست بود و جزوه ای دارد بنام کودک اندولسی که در سال ۱۳۱۷ شمسی نوشته است. یعنی وقتی که حدودا ۱۵ سال داشته است. روحیه وطن دوستی در درون این رمان بسیار دیده می‌شود.

وی افزود: دومین کار او به قلم فارسی، مقالاتی است که علیه رضاخان نوشته بود. رضاخان کنایه ای علیه قرآن زده بود که در روزنامه آن وقت به نام استوار، این مجموعه مقالات منتشر شد که در آن به دفاع از حجاب و قرآن پرداخته است. او عاشق ایران و عاشق زبان فارسی بود. آن روز کسی قرار نبود فارسی بنویسد. او واقعاً علم فقهی را هنرمندانه نوشته است. قلم او قلم فریبنده و فریبایی بوده است. هنر فارسی نویسی و علاقه به زبان فارسی و علاقه به ایران و زبان فارسی از اولین خصوصیات و ویژگی های ایشان است.

محقق داماد در ادامه به دومین خصوصیت مهدی حائری یزدی اشاره کرد و آن را ایمان به فلسفه اسلامی دانست و ادامه داد: او در غرب فلسفه تطبیقی خواند ولی همیشه بر برتری فلسفه اسلامی پافشاری می کرد و درباره آن می نوشت و به برتری فلسفه اسلامی نسبت به فلسفه غرب تعصب دارد. ایشان دارای نظام در فلسفه اسلامی بود و فلسفه را به حکمت نظری و عملی تقسیم می کرد. نظام فلسفی یک نظام خاص است که باید به هم پیوسته باشد. آخرین کاری که ایشان کرد تدوین یک اندیشه سیاسی است. او از قدیمی ترین شاگردان امام خمینی(ره) بوده است و حتی نامه مفصلی از آمریکا به نجف برای امام می نویسد و از ایشان می پرسد که طرح شما برای اداره کشور چیست.

وی افزود: حائری در اندیشه سیاسی ادله نقلیه را نقد می کرد، چون خود فقیه به تمام معنا بود. او تئوری داشت و از تئوری مالکیت مشاع به تئوری و نظریه دولت رسیده بود که کار بسیار مهمی است.

محقق داماد در پایان سخنان خود به خصوصیت انزوای خودساخته و پرکاری مهدی حائری یزدی اشاره کرد و گفت: این پرکاری تا آخرین دقایق عمر با او بود.

در ادامه این نشست غلامحسین ابراهیمی دینانی به سخنانی در خصوص شخصیت فلسفی مرحوم حائری یزدی اشاره کرد و گفت: «به بال خویش باید کرد پرواز، به بال دیگران نتوان پریدن». شاید بحثی که درباره استاد حائری در اینجا می خواهم صحبت کنم معنی همین شعر باشد. چرا که پدر او، مرحوم حاج عبدالکریم حائری موسس حوزه علمیه قم است و از زمان شیخ طوسی تا ایشان، حوزه علمیه، نجف اشرف بوده است. پس از هزار سال، حاج عبدالکریم حوزه علمیه را تأسیس کرد و مرحوم مهدی حائری یزدی فرزند آن بزرگوار است. برادر بزرگ او مرتضی حائری یزدی برای من معنای واقعی یک قدیس را دارد.  مهدی حائری یزدی فلسفه اسلامی می دانست و سالها در آمریکا زندگی کرد و به دانشگاههای آنجا رفته بود و زبان فلسفه غرب را به خوبی می شناخت، ولی در آثارش هرگز به انگلیسی یا عربی ننوشت. هر انسانی به هر زبانی که علم را می آموزد به آن زبان راحت تر می نویسد، ولی مرحوم مهدی حائری یزدی به عربی ننوشت، بلکه آثارش را به فارسی نوشت. اولین کتاب او را که خواندم مسحور نثر زیبای فارسی او شدم.

دینانی گفت: بدون تردید مهدی حائری یزدی یک آقازاده بوده است. چون فرزند حاج عبدالکریم یزدی موسس حوزه علمیه قم است، ولی او هرگز بزرگی اش را به خانواده اش نمی دانست و مجمع الحکمتین بود. با اینکه آثار زیادی ندارد ولی آنچه که دارد قابل احترام است. او هرگز با آقازادگی اش زندگی نکرد. درس خوانده بود، فقه و اصول را خوب می دانست و در سالهایی که در غرب بود، فلسفه غرب آموخته بود، ولی هرگز به فلسفه اسلامی بی اعتنا  نبود و همچنان به عمق و عظمت فلسفه اسلامی باور داشت.

دینانی در پایان با اشاره به مسئله مالکیت مشا تصریح کرد: مسئله مشا، به مالکیت دولت توجه می کند و اگر همین حرف درست فهمیده می شد، اکنون ما بسیاری از مشکلات را نداشتیم. ایشان مردی بود که واقعا حکیم و فرهیخته بود و آثار خوبی همچون حکمت و حکومت از خود به جای گذاشت.