ثریا، سالهای اخیر پر بوده از رویشهای امیدوارکننده در عرصه مستندسازی سیاسی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی، از یک طرف تکثر کار رسانههای معارض مانند «بیبیسی» در این عرصه، بعد انگیزشی لازم را ایجاد کرده است و از سوی دیگر ارزانتر بودن کار مستند نسبت به فیلم سینمایی سیاسی مزید بر علت شده است تا این حوزه پرمحصول شود. نگاهی به آثار چند سال اخیر نشان میدهد دو دسته مستند سیاسی تولید شده، وجه مشترک این دو دسته این است که به سراغ موضوعات داغ و احیانا مناقشهبرانگیز سیاسی با تم تاریخی رفتهاند، بخشهایی از زندگی و زیست سیاسی مرحومان مصدق، بازرگان، منتظری و هاشمیرفسنجانی از جمله این موضوعات است. تفاوت عمده این دو دسته مستند اما به کیفیت پرداخت آنها به موضوع برمیگردد، یک دسته از مستندها پژوهش قوی و کتابخانهای داشتهاند و البته به این هم کفایت نکردهاند و سراغ افراد نزدیک و همفکر به سوژه مستند هم رفتهاند و از دل گفتوگو دوسویه و چالش با آنها بر غنای کار افزودهاند؛ مستندهایی مانند «راه طی شده آقای نخستوزیر» و «قائم مقام» بهرغم اشکالاتی که ممکن است داشته باشند در این دسته قرار میگیرند.
دسته دوم که عموما در آنها اسکلت کار بر تصاویر آرشیوی بناست، در آنها سعی میشود ابتدای کار چند نکته مثبت هم از سوژه مستند گفته شود اما از جایی به بعد رگبار نقد کم مایه روی سوژه مورد نظر گرفته میشود، یک متن نهچندان پیچیده بدون گره خاص و بدون نخ تسبیح معین و معمولا صدای استاد ناصر طهماسب روی این مستندها سوار میشود و خلاص! مستند «هاشمی زنده است» را میتوان جزء این دسته به حساب آورد. شخصا دوست ندارم خیلی درمورد فرم مستند صحبت کنم چون حیطه تخصصیام نیست اما بهعنوان یک مخاطب عام درمورد فرم باید بگویم نسبت به کارهای مشابه چند پی رادیان عقبتر است اما مساله این مستند فقط فرم نیست. کارگردان سعیکرده در یک پرتره تقریبا یکساعتونیمه به همه ابعاد سیاسی مرحوم هاشمی سرک بکشد و نکتهای بگوید و این اولین و مهمترین و شاید فاحشترین اشتباه سازندگان مستند باشد، از همه چیز گفتن و از هیچ نگفتن بلیهای است که اینجا بر مستند عارض میشود، احتمالا سازندگان خواستهاند اقیانوسی داشته باشند به عمق یک بند انگشت، فارغ از اینکه چنین اقیانوسی اصلا به کار کسی میآید یا نه؟ باید گفت حتی همین هم در نیامده است.
هاشمی زنده است همانگونه که از اسمش پیداست و گویا از برخی تحلیلهای توئیتری نامش اخذ شده، میخواهد بگوید ایده هاشمی در فضای اجرایی کشور هم چنان جاری و ساری است و اگر اشکالی هم وجود دارد از این ایده است، این حرف و ایده ممکن است درست یا غلط باشد اما آنچه در مستند گفته میشود این نیست. مستندساز در بیان اینکه دقیقا کدام ایده هاشمی الان در کشور جاری است لکنت دارد، اگر میخواهد بگوید که هاشمی منظومه فکری داشته است که حالا تمام ابعاد آن در سیستم اجرایی کشور حاکم شده، اول باید به این سوال جواب بدهد که خودش بارها گفته منظومه فکری هاشمی در دورههای مختلف تغییر کرده و ایده مشخصی وجود نداشته، صریحا در مستند گفته میشود نگاه فرهنگی هاشمی تغییر کرده یا فکتهایی وجود دارد که نگاه هاشمی درمورد غرب و آمریکا هم تغییر کرده، پس کدام فکر و ایده ثابت هاشمی الان جاری است؟
مستند میتوانست با محدودکردن دامنه موضوع مثلا فقط به ایده هاشمی در اقتصاد بپردازد یا سیاست خارجی که احتمالا کار بهتر میشد، اما باز مشکل اصلی را حل نمیکرد. واقعا آیا میتوان گفت مرحوم هاشمی محکماتی در سیاست داشته است که نهتنها خودش تا آخر عمر به آنها پایبند بوده بلکه پس از مرگ هم دولت نزدیک به ایشان آن را دنبال میکند؟ بهزعم نگارنده اگر کسی نقطهنظرات جریانساز در سیاستورزی مرحوم هاشمی را با نگاه پژوهشی، نقطهیابی کند هیچ خط مستقیمی این نقاط را بههم وصل نمیکند. کنش مرحوم هاشمی به عناصر اصلی سیاست در سالهای مختلف کاملا اقتضایی و به شرایط، ناظر به ماندن و اثربخشی در قدرت بوده و این مهمترین اصل در کنشگری سیاسی مرحوم هاشمی است. سیاستورزی که نقطه کانونیاش خود مرکز پنداری است و اصلی جز این ندارد، سیاستورزی که شاید در برخی جاها خط قرمز داشته باشد اما مهمترین اصلش بیاصلی است. مستند چیزی را ثابت فرض میکند و ایدهاش را روی آن میسازد که خودش بارها در ۱۰۰ دقیقه اشاره میکند ثابت نیست و اینگونه است که نه دال مرکزی دارد و نه نخ تسبیحی که بیننده پس از تماشای مستند در ذهنش تهنشین شود و این مهمترین ایراد است اما تنها ایراد نیست.
در سراسر مستند اگر منتظر اطلاعات تاریخی کمتر شنیده شدهای هستید، انتظار بیهودهای دارید، مستند روی پاشنه مشهورات سیاسی میچرخد و هیچ داده شگفتانگیزی ندارد. حتی برخی تحلیلهای غلط سیاسی هم در فیلم روایت میشود، روایتی که مستند هاشمی زنده است از پدید آمدن دوم خرداد 76 ارائه میدهد ناظر به دادههای واقعی سیاست نیست، مستندساز کاملا هاشمی را در جبهه ناطقنوری تصویر میکند و از اختلافاتی که هاشمی با جامعه روحانیت در انتخابات مجلس پنجم داشته، خواسته یا ناخواسته عبور میکند و برای پیوستن حزب کارگزاران که نزدیکترین حزب به هاشمی است به اردوگاه انتخاباتی خاتمی توضیحی ارائه نمیکند و نمیگوید این واکنش سیاسی با آن پیش فرض چگونه قابل جمع است، حتی توضیحی هم درباره نمازجمعه هفته قبل از انتخابات که در آن مرحوم هاشمی احتمال تقلب به نفع ناطقنوری را رد نمیکند، داده نمیشود. مستند درباره دادگاه کرباسچی و موضع اصلاحطلبان در قبال آن یا حتی علل تورم 50 درصدی نه توضیح دقیق میدهد نه اطلاعات جامعی ارائه میکند، آیا افزایش واردات تنها دلیل تورم سنگین آن دوره بوده است؟ آیا اصلاحطلبان حمایتی از کرباسچی نکردهاند؟ از این دست اشتباهات تاریخی جزئی یا کلی در مستند شاید به اندازه انگشتان دو دست وجود داشته باشد و این باعث میشود کار به لحاظ استدلال خیلی پیشبرنده و اقناعکننده نباشد. درباره علل حمله برخی رسانههای اصلاحطلب به مستند هم میتوان دو فرضیه در نظر گرفت، بخشی از هجمهها احتمالا به این برمیگردد که حلقهای از نزدیکان تحمل نقد، حتی یک نقد معمولی و دمدستی و نهچندان حرفهای را هم ندارند و احتمال دوم هم این است که عدهای با توجه به کیفیت نقد بدشان نمیآید نقد مرحوم هاشمی در همین حد باقی بماند و حمله میکنند تا دیده شود.
اعلام جدیدترین نتایج اعتباربخشی دانشکدههای پزشکی کشور
آمار نهایی انتخاب رشته در آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ اعلام شد
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
سونی برای آدمها کولر همراه ساخت+عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپهای آماتوری هم دیده میشود+عکس
اسپاتیفای یکی از قابلیتهای خود را بیخبر پولی کرد
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
چینیها از کپی تسلا رونمایی کردند+عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
ظاهر عجیب جدیدترین خودروی فراری با یک موتور ۱۲ سیلندر+عکس
دمای عجیب و غریب این سیاره گازی در فضا ثبت شد
۸۰۰۰ هزار سال پیش چگونه انسانهای اولیه به این غار تاریک در فرانسه رفتند
ناسا یک پیام از فضا در نزدیکی زمین دریافت کرد
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
اقدامات وزارت بهداشت برای افزایش امید و انگیزه دستیاران پزشکی
به تشکلهای دانشجویی گرنت اعطا میشود
۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترینهای آسیا در رتبهبندی تایمز
نشست «سواد بصری در مد و لباس» برگزار میشود
اولین نکوداشت روانشناسان رضوی برگزار می شود
پذیرش دانشجوی دکتری در پژوهشگاهها قانونی است
جزییات برگزاری کنکور مجدد برای داوطلبان سیل زده اعلام شد
کتاب چشمها تنها برای دیدن نیستند منتشر شد
رمان اجتماعی معمایی آفرودیت در نمایشگاه کتاب عرضه میشود
انتشار وضعیت فرهنگی ایران در پیمایش ارزشهای جهانی
آدرخش و رقص فانتومها در نمایشگاه کتاب طنین میاندازد
مهلت ثبت نام پذیرش بدون آزمون کارشناسی ارشد پیام نور تمدید شد
ترقی در علم و دانش کشور مرهون تلاش معلمان و سنگربانان تعلیم و تربیت است
حمایت دانشگاه علوم پزشکی شیراز از بیماران مبتلا به به سلیاک
انتخاب عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی به عنوان استاد نمونه کشوری
رئیس جهاد دانشگاهی کشور وارد گلستان شد
طرح پایش و ارتقای سلامت اعضای جهاد دانشگاهی سلامت محور است
بررسی تاریخ ایران در چهار سده نخستین پس از اسلام
حمایت ۳۷ میلیارد تومانی از طرحهای حوزه اینترنت کوانتومی
کسب رتبه دوم در بین شرکت های بورسی و افزایش فروش و تولید در داروسازی دانا
هدیه ۲ میلیونی وزیر آموزش و پرورش به حساب معلمان واریز شد
جذب امریه سربازی در سازمان جهاد دانشگاهی خواجه نصیر
۱۷۰ دانشجوی نخبه امروز به عمره مفرده اعزام میشوند
کلید اولیه نوبت اول کنکور سراسری سال ۱۴۰۳ منتشر شد
بازبینی مصوبه افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی شورایعالی انقلاب فرهنگی
جنگنده رادارگریز سوخو ۷۵ روسیه به ایران میآید؟
خودروی جدید که شبیه گربهها ساخته شده است+عکس
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
بازبینی مصوبه افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی شورایعالی انقلاب فرهنگی
تمدید مهلت ثبتنام در جشنواره علمی - پژوهشی پژوهشسراهای دانشآموزی
خدمات رایگان دندانپزشکی برای دانشآموزان ۶ تا ۱۴ ساله روستایی
موافقت با افزایش حقالزحمه ساعت اضافه تدریس معلمان
دیدار جمعی از معلمان با رهبر انقلاب در روز چهارشنبه
تصویب نقشه راه اجراییسازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
کشف ۸ هزار و ۳۰ نفر دانش آموزان بازمانده از تحصیل در استان اصفهان
طحاننظیف: قانون اساسی به کلاسهای درس برده شود
احداث ۵ دهکده جامع ورزشی/ جذب نخبگان در دانشگاه فرهنگیان
تعلیق بودجه دانشگاه فرانسوی به دلیل حمایت از فلسطین
اعزام دو کاروان از دانشجویان بنیاد نخبگان به عمره آغاز شد
حمله خشونتآمیز پلیس نیویورک به دانشجویان حامی فلسطین در کلمبیا
آیین بزرگداشت مقام معلم در دانشگاه اصفهان برگزار شد
ثبتنام پشت کنکوریها جهت ترمیم نمره آغاز شد
دانشگاهیان کشور باید با شبکهسازی به جنبش دانشجویان جهان بپیوندند
برگزاری بیست و دومین نشست شورای عالی اتحادیه دانشگاهها و مراکز پژوهشی ساحلی و دریایی
آزمون مجدد برای کنکوریهای زیرکوه ۲۱ اردیبهشت برگزار میشود
چند دستگاه هیوندای کونا وارد ایران شد+عکس
موشک سنگین آنگارا-آ۵ با موفقیت پرتاب شد+عکس
ستاره نوترونی مرده در کهکشان به صورت ناگهانی زنده شد+عکس
سلاح قدیمی و کوچک اوکراینیها که روسیه را زمین گیر کرد+عکس
سوخوهای روسی که قرار بود به ایران بیایند کجا رفتند؟
تعرفه وحشتناک جیمیل با هوش مصنوعی اعلام شد
علم حکمی؛ لازمه دستیابی به تمدن نوین اسلامی
بازگشت سونی اکسپریا به یک طراحی جدید+عکس
مسئله جدی امروز، زیستجهان مدرن است که راه مقابله فرهنگی با آن، تعامل بیشتر با جوانان است
ناسا به صورت تصادفی مریخ را بمباران کرد
ویژگیهای خاص ساعت گران قیمت گواردیولا+عکس
این پهپاد ایرانی به دشمنان فرصت فرار نمیدهد+عکس
داوطلبان متقلب دستگاههای جاسوسی پیشرفته داشتند/احتمال محرومیت تا ۵ سال
فراخوان ثبت پرسشنامه در بانک اطلاعاتی ابزارهای سنجش سلامت و کیفیت زندگی
دستگیری ۲۵ نفر از داوطلبان متقلب کنکور/ حدود ۱۲ درصد داوطلبان غایب بودند
پذیرش دانشجوی دکتری تخصصی در پژوهشگاه اقیانوسشناسی
برای نگهداشت حرمت معلم بکوشیم
واریزهدیه روز معلم به حساب فرهنگیان؛ امشب/ پرداخت معوقات حقالتدریسها تا ۲ هفته دیگر
بازگشت سونی اکسپریا به یک طراحی جدید+عکس
همه اجساد در خاک این شهر تجزیه نمیشود و سالم میماند+عکس
سوخوهای روسی که قرار بود به ایران بیایند کجا رفتند؟
این پهپاد ایرانی به دشمنان فرصت فرار نمیدهد+عکس
نکته عجیبی که در تلویزیون ۴K هواوی خبرساز شد
سلاح قدیمی و کوچک اوکراینیها که روسیه را زمین گیر کرد+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
چند دستگاه هیوندای کونا وارد ایران شد+عکس
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
رونمایی از برادر فیدلیتی هیبریدی در دو مدل پنج و هفت نفره+عکس
هشدار اپل درباره این حرکت اشتباه هنگام شارژ آیفون
ویژگیهای خاص ساعت گران قیمت گواردیولا+عکس
رونمایی از موتور ۶ سیلندر ۴۰۰۰ سیسی ساخته محققان ایرانی+عکس
تغییرات غافل گیرکننده در iOS ۱۸ در راه است
موتور آمونیاک سوز تویوتا با قدرت بیشتر و آلایندگی کمتر
ملاقات ستاره دنباله دار با ماه و مشتری و اورانوس+عکس
تعرفه وحشتناک جیمیل با هوش مصنوعی اعلام شد
گوگل جایگزین یورگن کلوپ سرمربی لیورپول میشود
گشودن مقبره فراعنه مساوی با مرگ حتمی؟
ستاره نوترونی مرده در کهکشان به صورت ناگهانی زنده شد+عکس
پیکسل 8a گوگل برای گوشی سامسونگ شاخ و شانه کشید
نخبه ۱۲ ساله ایرانی در انجمن هوش مصنوعی شروع به کار کرد+عکس
سونی برای آدمها کولر همراه ساخت+عکس
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
داخل ساختمانهای عجیب با علامت X در چین چه خبر است؟ +عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
برچسب جدیدی که خودرو را در تابستان ۱۰ درجه خنکتر میکند+عکس
فرصت انتخاب رشته داوطلبان آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ دوباره تمدید شد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.