به گزارش ثریا حجتالاسلام سیدضیاء مرتضوی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در نشست علمی «قلمرو اختیارات دولت اسلامی در نگاه علامه طباطبایی» در مؤسسه مفتاح کرامت به طرح این سؤال پرداخت که آیا شریعت اسلامی در مقام اجرای احکام تدبیری دارد یا خیر؟ مثلاً آیا دولت اسلامی میتواند در حوزه خانواده مرد را موظف به پرداخت نفقه در صورت شکایت زن بکند و یا اگر شوهر مفقودالاثر شده و زوجه در خواست دارد میتواند مرگ را مفروض بگیرد تا زن مجاز به ازدواج باشد؟ و گفت: به این امور در فقه با همه اختلافات پرداخته شده است.
وی افزود: در مواردی مانند اصل ازدواج، مرحوم شهید در شرح لمعه، آن را دارای احکام خمسه میداند، یا زمان ازدواج، ثبت در شناسنامه، میزان مهریه، نفقه و میزان آن، اصل فرزندآوری (البته اینکه شرایط خاصی آن را لازم کند بحث دیگری است) و ... . آیا دولت اسلامی میتواند قانونی وضع کند؟ مثلاً اعلام کند که کمتر از ۱۶ سالگی کسی حق ازدواج ندارد و اگر کسی مخالفت کرد پیامد کیفری دارد؟؛ در حوزه مسایل اجتماعی هم این طور است مثلا حکومت آیا میتواند در ساختن نماهای ساختمانها دخالت کند یا خیر؟ چون اولا و بالذات این موضوعات در حیطه اختیارات خود فرد است مانند کسی که نانی دارد و هر وقت دوست دارد آن را میخورد.
وی افزود: یا در نوع خاصی از پوشش دولت اسلامی میتواند دخالت کند یا خیر؟ یا مثلاً دوچرخهسواری برای دختران؟ یا اینکه امر حرامی را قانونی کند و تخلف از آن را جرم بداند؟ وقتی به متون فقهی مراجعه میکنیم میبینیم که دولت حق دخالت در زمینه مباحات را ندارد و شاهد این مسئله اقدامات رژیم نامشروع پهلوی بود؛ اقدامات این رژیم دو حیث داشت، یکی اینکه رژیم نامشروعی بود و دستوراتش قابل تبعیت نبود و یکی اینکه دستورات آن آیا منطبق بر شریعت بود یا نه؟. آنچه در زمان پهلوی در مورد قوانین خانواده صورت گرفت مورد مخالفت برخی مراجع از حیث شرعی و نه اینکه حکومت پهلوی نامشروع است قرار گرفت؛ زیرا در زمان شاه ازدواج مجدد شوهر محدود و منوط به اجازه دادگاه شده بود و تخلف از آن شش ماه زندانی داشت و زن میتوانست درخواست طلاق بدهد.
مرتضوی با بیان اینکه در ماده ۲۳ قانون حمایت از خانواده در دوره شاه سن ازدواج برای پسر ۲۰ و برای دختر، ۱۸ سال بود و کمتر از آن ممنوع شد و اگر مورد اضطراری بود باید با اجازه دادگاه انجام میشد تصریح کرد: در دوره نظام اسلامی، دخالت حکومت اجمالاً پذیرفته شد؛ اوایل انقلاب مثلاً ماده ۱۷ قانون خانواده در شورای نگهبان بحث شد که در مورد ازدواج مجدد بود؛ شورای نگهبان حبس تا شش ماه برای ازدواج مجدد را خلاف شرع برشمرد و وقتی مقداری جلوتر آمدیم کم کم اجرای طلاق را منوط به دادگاه کرد. همچنین در اسفند ۱۳۹۱ مجدداً بحث ازدواج مجدد منوط به نظر دادگاه شد که منطبق بر همان حکم زمان شاه است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: برخی معتقدند که در بحث چندهمسری، شارع مقدس اجازه به مرد داده است و مأذون کردن این امر به نظر دادگاه بر خلاف شرع و ادله اطلاقات و عمومات است؛ حال سؤالی که ایجاد میشود این است که آیا این محدودیتها خلاف شرع است یا نیست؟ سؤال دیگر این است که آیا اگر قائل به این اختیارات برای دولت شدیم ناشی از حیث ولایت مطلقه داشتن بر میگردد یا اینکه هر نوع حکومتی اعم از حکومت معصومان یا اینکه کاملاً بر اساس نظر مردم باشد، این نوع اختیارات را میپذیرد؟ در بین نظریهپردازان معاصر علامه طباطبایی هرچند گذرا به این موضوع پرداخته است.
مرتضوی تصریح کرد: یکی از نکات کلیدی علامه در ترسیم دایره اختیارات حکومت، توجه به خاستگاه و فلسفه شکلگیری حکومت است، البته وی قائل به تشکیل اصل حکومت صالح و اسلامی و دولت اسلامی بوده است و آن را ضامن اجرایی مقررات میداند؛ ایشان تعبیری دارد که هر اندازه در اجرای مقررات کیفری، یک حکومت تواناتر باشد، بهتر میتواند جامعه را اداره کند.
علامه معتقد است دولت حق دخالت در امور فردی را دارد
وی افزود: علامه معتقد است که همواره مردم یک جامعه باید از آزادی اولیه خود به نفع حقوق اجتماعی بگذرند؛ از دید ایشان اگر ما حقی برای حکومت قائل شویم که جلوی چندهمسری و تراکم ساختمان و نوع پوشش خاصی و ... را بگیرد این امر و نهی را نباید به بردگی و ضد آزادی تعبیر کنیم، زیرا حکومت در قلمرویی دخالت میکند که زندگی اجتماعی انسان، آن را میطلبد؛ این حق طبیعی را باید برای دولت اعم از اسلامی و غیر اسلامی قائل شویم.
مرتضوی با بیان اینکه از دید علامه، آنچه به عقیده فرد برمیگردد و وارد حوزه عمل اجتماعی نمیشود حکومت حق دخالت در آن را ندارد اظهار کرد: علامه فرموده است که انتخاب راه از نظر عقیدتی و فکری به خود افراد بر میگردد و از ناحیه پیامبر هم اکراه و اجباری وجود ندارد غیر از تبشیر و انذار که باید ارجاع به خداوند شود و اینکه فرد خودش میداند و خدای او. اما در قلمرو اعمال فرد و جامعه که عرصه اصطکاک است دولت اسلامی در قلمرو احکام غیرالزامی دارای اختیار است و میتواند ایجاد محدودیت بکند.
ملاحظات علامه در بحث چندهمسری
این پژوهشگر اضافه کرد: ایشان در بحث تعدد همسر در ذیل پاسخ به شبهات در این زمینه وارده شده است؛ به عمل اجتماعی مسلمین و سوء استفادههایی که از این حکم شده پرداخته و در دفاع از آن چند بحث را آورده است؛ اول اینکه در بحث تعدد همسر باید به زمینههای اجتماعی آن توجه شود، دوم اینکه باید نگاه منظومهای به مجموعه شریعت اسلامی داشته باشیم و سوم اینکه حکومتی صالح باید جلوی مظالم تعدد همسری را بگیرد.
مرتضوی بیان کرد: علامه تصریح دارد که باید میان حکم اسلامی با آنچه در برخی جوامع اسلامی پیاده میشود تفاوت بگذاریم؛ وی معتقد است که قوه قاهره باید وجود داشته باشد تا بر این مسئله نظارت کند؛ وی تعبیر جالبی دارد و میفرماید که حکومت حتی باید جلوی ازدواج برخی افراد را بگیرد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: براساس دیدگاه علامه طباطبایی، حکومت اسلامی حق دخالت در آزادی فردی به نفع جامعه را حتی در امور مباح دارد چه رسد به واجبات؛ البته اگر حکومت حق دارد در نوع پوشش مردم دخالت کند این حق برای او وجود دارد، ولی اگر میبیند دخالتش نتیجه عکس میدهد نباید دخالت کند؛ بنابراین ثبوت حق یک مسئله و لزوم دخالت عملی موضوع دیگری است و اینجاست که باید کار کارشناسی صورت بگیرد که آیا دولت باید دخالت کند یا نه؛ بنابراین نتیجه اینکه دولت حق دخالت در پوشش را دارد و نباید به بهانه اینکه نتیجه عکس میدهد اصل اختیار را از او بگیریم، ولی اینکه درست است در شرایطی این کار صورت بگیرد یا نگیرد آن هم بحث دیگری است که باید نظرات کارشناسی داده شود.
مرتضوی تصریح کرد: اینکه کلاً دولت را در اموری مانند پوشش، قوانین خانواده و ... مصلوب الاختیار کنیم درست نیست، ولی اینکه آیا دخالت حکومت اسلامی منتج به نتیجه مطلوب ما میشود یا خیر هم بحث دیگری است.
منبع: خبرگزاری مهر
ژاپن به دنیال اینترنت نسل ششم است
اعلام نتایج اولیه آزمون دستیاری پزشکی در نیمه دوم خرداد
شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منکر مطابق با سیره امام صادق (ع)
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
اعلام جدیدترین نتایج اعتباربخشی دانشکدههای پزشکی کشور
آمار نهایی انتخاب رشته در آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ اعلام شد
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
سونی برای آدمها کولر همراه ساخت+عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپهای آماتوری هم دیده میشود+عکس
اسپاتیفای یکی از قابلیتهای خود را بیخبر پولی کرد
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
چینیها از کپی تسلا رونمایی کردند+عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
ظاهر عجیب جدیدترین خودروی فراری با یک موتور ۱۲ سیلندر+عکس
دمای عجیب و غریب این سیاره گازی در فضا ثبت شد
۸۰۰۰ هزار سال پیش چگونه انسانهای اولیه به این غار تاریک در فرانسه رفتند
ناسا یک پیام از فضا در نزدیکی زمین دریافت کرد
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
اقدامات وزارت بهداشت برای افزایش امید و انگیزه دستیاران پزشکی
به تشکلهای دانشجویی گرنت اعطا میشود
۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترینهای آسیا در رتبهبندی تایمز
نشست «سواد بصری در مد و لباس» برگزار میشود
اولین نکوداشت روانشناسان رضوی برگزار می شود
پذیرش دانشجوی دکتری در پژوهشگاهها قانونی است
جزییات برگزاری کنکور مجدد برای داوطلبان سیل زده اعلام شد
کتاب چشمها تنها برای دیدن نیستند منتشر شد
رمان اجتماعی معمایی آفرودیت در نمایشگاه کتاب عرضه میشود
انتشار وضعیت فرهنگی ایران در پیمایش ارزشهای جهانی
آدرخش و رقص فانتومها در نمایشگاه کتاب طنین میاندازد
مهلت ثبت نام پذیرش بدون آزمون کارشناسی ارشد پیام نور تمدید شد
ترقی در علم و دانش کشور مرهون تلاش معلمان و سنگربانان تعلیم و تربیت است
حمایت دانشگاه علوم پزشکی شیراز از بیماران مبتلا به به سلیاک
انتخاب عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی به عنوان استاد نمونه کشوری
رئیس جهاد دانشگاهی کشور وارد گلستان شد
طرح پایش و ارتقای سلامت اعضای جهاد دانشگاهی سلامت محور است
بررسی تاریخ ایران در چهار سده نخستین پس از اسلام
حمایت ۳۷ میلیارد تومانی از طرحهای حوزه اینترنت کوانتومی
کسب رتبه دوم در بین شرکت های بورسی و افزایش فروش و تولید در داروسازی دانا
هدیه ۲ میلیونی وزیر آموزش و پرورش به حساب معلمان واریز شد
جذب امریه سربازی در سازمان جهاد دانشگاهی خواجه نصیر
۱۷۰ دانشجوی نخبه امروز به عمره مفرده اعزام میشوند
کلید اولیه نوبت اول کنکور سراسری سال ۱۴۰۳ منتشر شد
بازبینی مصوبه افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی شورایعالی انقلاب فرهنگی
جنگنده رادارگریز سوخو ۷۵ روسیه به ایران میآید؟
خودروی جدید که شبیه گربهها ساخته شده است+عکس
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
بازبینی مصوبه افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی شورایعالی انقلاب فرهنگی
تمدید مهلت ثبتنام در جشنواره علمی - پژوهشی پژوهشسراهای دانشآموزی
خدمات رایگان دندانپزشکی برای دانشآموزان ۶ تا ۱۴ ساله روستایی
موافقت با افزایش حقالزحمه ساعت اضافه تدریس معلمان
دیدار جمعی از معلمان با رهبر انقلاب در روز چهارشنبه
تصویب نقشه راه اجراییسازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
کشف ۸ هزار و ۳۰ نفر دانش آموزان بازمانده از تحصیل در استان اصفهان
طحاننظیف: قانون اساسی به کلاسهای درس برده شود
احداث ۵ دهکده جامع ورزشی/ جذب نخبگان در دانشگاه فرهنگیان
تعلیق بودجه دانشگاه فرانسوی به دلیل حمایت از فلسطین
اعزام دو کاروان از دانشجویان بنیاد نخبگان به عمره آغاز شد
حمله خشونتآمیز پلیس نیویورک به دانشجویان حامی فلسطین در کلمبیا
آیین بزرگداشت مقام معلم در دانشگاه اصفهان برگزار شد
ثبتنام پشت کنکوریها جهت ترمیم نمره آغاز شد
دانشگاهیان کشور باید با شبکهسازی به جنبش دانشجویان جهان بپیوندند
برگزاری بیست و دومین نشست شورای عالی اتحادیه دانشگاهها و مراکز پژوهشی ساحلی و دریایی
آزمون مجدد برای کنکوریهای زیرکوه ۲۱ اردیبهشت برگزار میشود
چند دستگاه هیوندای کونا وارد ایران شد+عکس
موشک سنگین آنگارا-آ۵ با موفقیت پرتاب شد+عکس
ستاره نوترونی مرده در کهکشان به صورت ناگهانی زنده شد+عکس
سلاح قدیمی و کوچک اوکراینیها که روسیه را زمین گیر کرد+عکس
سوخوهای روسی که قرار بود به ایران بیایند کجا رفتند؟
تعرفه وحشتناک جیمیل با هوش مصنوعی اعلام شد
علم حکمی؛ لازمه دستیابی به تمدن نوین اسلامی
بازگشت سونی اکسپریا به یک طراحی جدید+عکس
مسئله جدی امروز، زیستجهان مدرن است که راه مقابله فرهنگی با آن، تعامل بیشتر با جوانان است
ناسا به صورت تصادفی مریخ را بمباران کرد
ویژگیهای خاص ساعت گران قیمت گواردیولا+عکس
این پهپاد ایرانی به دشمنان فرصت فرار نمیدهد+عکس
داوطلبان متقلب دستگاههای جاسوسی پیشرفته داشتند/احتمال محرومیت تا ۵ سال
فراخوان ثبت پرسشنامه در بانک اطلاعاتی ابزارهای سنجش سلامت و کیفیت زندگی
بازگشت سونی اکسپریا به یک طراحی جدید+عکس
همه اجساد در خاک این شهر تجزیه نمیشود و سالم میماند+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
سوخوهای روسی که قرار بود به ایران بیایند کجا رفتند؟
این پهپاد ایرانی به دشمنان فرصت فرار نمیدهد+عکس
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
نکته عجیبی که در تلویزیون ۴K هواوی خبرساز شد
سونی برای آدمها کولر همراه ساخت+عکس
سلاح قدیمی و کوچک اوکراینیها که روسیه را زمین گیر کرد+عکس
چند دستگاه هیوندای کونا وارد ایران شد+عکس
رونمایی از برادر فیدلیتی هیبریدی در دو مدل پنج و هفت نفره+عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
هشدار اپل درباره این حرکت اشتباه هنگام شارژ آیفون
ویژگیهای خاص ساعت گران قیمت گواردیولا+عکس
تغییرات غافل گیرکننده در iOS ۱۸ در راه است
ملاقات ستاره دنباله دار با ماه و مشتری و اورانوس+عکس
تعرفه وحشتناک جیمیل با هوش مصنوعی اعلام شد
گوگل جایگزین یورگن کلوپ سرمربی لیورپول میشود
ستاره نوترونی مرده در کهکشان به صورت ناگهانی زنده شد+عکس
پیکسل 8a گوگل برای گوشی سامسونگ شاخ و شانه کشید
نخبه ۱۲ ساله ایرانی در انجمن هوش مصنوعی شروع به کار کرد+عکس
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپهای آماتوری هم دیده میشود+عکس
داخل ساختمانهای عجیب با علامت X در چین چه خبر است؟ +عکس
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
برچسب جدیدی که خودرو را در تابستان ۱۰ درجه خنکتر میکند+عکس
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.