به گزارش ثریا سجاد هجری، پژوهشگر پژوهشکده سیاستپژوهی و مطالعات راهبردی حکمت در یادداشتی با عنوان گردونه تمدنی! به درآمدی کوتاه و آغازین بر بایستگی بنیانگذاری اندیشکدهای تمدنی پرداخته است:
۱. سخن از پیشینهی پدیدار و شاهکلیدواژهی «تمدن» فراوانست؛ ولی کوتاه، میتوان گفت: اگر چه در آغاز و میانهی سدهی بیستم، کلیدواژهی بنیادین «تمدن» در جهان و بویژه نزد تویینبیها، اشپنگلرها و الیاسها پربسامد بود؛ ولی تا نگرهی «برخورد تمدن» های «سموئل هانتینگتون»، استاد هاروارد، که شاید برگرفته از آرای مستشرق و اسلامشناس یهودی، «برنارد لوئیس»، باشد و در آن، تمدنها جانشین «دولت» ها شده است، این زبانزد، خاموش و کمکاربرد شد و در ایران نیز پیش از انقلاب اسلامی، پهلوی دوم، محمدرضا، آن را با «به سوی تمدن بزرگ» آشکارا، بکار برد و پس از انقلاب اسلامی، «سید محمد خاتمی»، رئیس جمهور ایران، با نگرهی «گفتگوی تمدنها» آن را بازپرداخت. از آثاری که در دو یا سه دههی اخیر پس از برخورد تمدنهای هانتینگتون که یکی از مخاطبان اصلیش و شاید اصلیترینش، تمدن ایرانی- اسلامی بود، منتشر شده، میتوان چنین دریافت که موضوع تمدن تا حدودی ایرانیست. کاربردهای امروزین تمدن در ایران، در آمیزههایی چون «تمدن نوین اسلامی» نیز «ایرانیت» نسبیش را نشانگرست. در چرایی کاهش کابردش تا پیش از نگرهی هانتینگتون، «ابهام» فراوانش را گفتهاند که البته، این ابهام را امروزه، نیز میتوان دید و کاربردش در ایران ما از ابهامش نکاسته و حتا بیشتر کسانی که آن را بکار میبرند، تصویری آشکار و تفصیلی از آن ندارند و از بس بیقاعده، گفته و شنیده میشود، تو گویی که چندان بامعنا نیست و کاری جز تهییج موقت در سطح و قشری ویژه که رهزنست، نمیکند و اگر واژهای کاری درخور نکرد، یا باید کنارش گذاشت و یا باید با آشناییزدایی و بیگانهسازی، در نظامی از واژههای بامعنای کارگر قرارش داد تا سودمند افتد و راهبر شود.
۲. بیگمان، امروزه که بسیار، از «ایران اسلامی»، «اسلام ایرانی» و وصف ممتاز «ایرانی- اسلامی» (حتا عنوانهای «جهان ایرانی» و «واقعیت ایرانی») به درستی، سخن میرود، با توجه به وجوه تاریخی، نمیتوان آن را در پدیدار تنگ «دولت- ملت» که از دستاوردهای «مدرنیت» است، فروکاست و نیازمند پدیداری استوار و کلیدواژهای گویا با معنایی شفاف و کارگرست که بتواند به عنوان واحدی همهجانبه و فرارونده، نشانگر «هویت» ی گسترده و دربردارنده با مرزهایی کنارزننده، باشد. شاید همگانی که از «تمدن» بهره میبرند، دستکم، به طور شمی- شهودی، به دنبال نمایش این «جوهر واحدِ کثیر» ترافرازنده باشند؛ از اینرو، بایسته است که این پدیدار چونان امری تاریخی در ورای همهی واحدهای فرهنگی- هنری، اجتماعی- اقتصادی، علم و فناورانه و اجتماعی- سیاسی، بررسی و پیرایش شود تا بتوان از آن بعنوان «کانون» امیدها و آرزوها بهره برد و باید دانست که پدیداری دیگر که بتواند جایگزین تمدن شود و گستره و فراروی آن را داشته باشد، نمیتوان یافت؛ از اینرو، چارهای جز کاربست هشیارانه (محتاطانه) و موشکافانهی (با دقت) آن نیست.
۳. میدانیم که سدههای ۴ و ۵ تمدن ایرانی- اسلامی ما را فرای «عصر زرین فرهنگ ایران»، متز «رنسانس اسلامی» و کرمر «میانپردهی ایرانی- شیعی» مینامد و همه اجماع دارند که آن دوران، اوج شکوفایی این تمدن است. چنانچه پهلویها پیش از انقلاب اسلامی، با «ملیگرایی» و «باستانپرستی»، شعار بازگشت ب «ایران باستان «را بلند سر میدادند و نشانهی عامیانهاش جشنهای دوهزار و پانصد ساله است، امروزه، بسیاری، از «بازگشت» به تمدن پرشکوه ایران اسلامی آن سدهها سخن میرانند و گویا، در به کار بردن آمیزهی «تمدن نوین اسلامی»، بسیاری، اجمالی و مبهم، آن عصر زرین را در ذهنها دارند. گاهی، تعابیر «نوسازی»، «بازسازی»، «احیا [ء]»، «تجدید» و … در پیوند تمدن اسلامی- ایرانی همراه یا به جای بازگشت (عود در برابر رجوع / برگشت) به کار میرود.
۴. امروزه، «اندیشکده» در ایران به تقلید از کشورهای توسعهیافتهی جهان، فراگیر شده است. آن، زبانزد اندیشکده، پرکاربردترین برابرنهاد think tank در فارسی است. دیگر برابرنهادهای think tank در فارسی، اندیشگاه، اتاق فکر، کانون اندیشه، هیأت اندیشهورز و … است. گویا، اندیشکدهها در غرب، مانند بسیاری دیگر از پدیدارها، از وزارت جنگ، ارتش و نیروهای نظامی- امنیتیشان آغاز شده و شاید از اینروست که در آن آمیزه، «تانک» که سازوبرگی نظامیست، بکار رفته است. از آنرو که این تینک تنکها سیاستهای سیاسی- نظامی کشورهای استکباری را نیز میپژوهند و میگذراند، جا دارد ما نیز برای این پدیدار در کشورمان از نامی که دربردارندهی وجوه جنگاورانه و ناوردانه است، بهره بریم. اگر به فرهنگ ارجمند فارسی «نظام» مرحوم داعیالإسلام بنگریم، مییابیم که «ارابه» را برابر تانک که جنگافزاری نوست، به کار میبرد و از سوی دیگر، در ایران کهن، برای ارابه، واژهی «گردونه / گردون» به کار میرفته و از آنجا که گردونه، «گرد آمدن» را تداعی میکند و در تینک تانکها خبرگان و اندیشمندان گرد آمده و حتا بهماندیشی (میزگرد) نیز میپردازند، میتوان برابر think tank از آمیزهای چونان «گردونهی اندیشه» بهره برد و حتا میشود واژهی تنهای «گردونه» را به کار برد یا آمیزهی «اندیشهگردون» (گردونِ اندیشه!) را ساخت که ب «نوآوری» و «نواندیشی» نیز اشاره دارد؛ زیرا گردون در آن چونان تلفظ عامیانهی «گردان» (بن مضارع از مصدر «گرداندن / گردانیدن» در معنای «دگرگون کردن»!) به معنی «گرداننده» و پسوند «اسمِ فاعل / صفت فاعلیساز» ست. بچرخ و هر چیز گرد / دایروی مانند فلک، گردون / گردونه میگویند! میدانیم که «دایره» به معنای انجمن، اداره، بنیاد و سازمان (و بویژه سازمان حکومتی- دولتی!) نیز به کار میرود که همهاش بر think tank اطلاقپذیرست. از سوی دیگر، دایره پدیداریست که در علوم بویژه «ریاضیات» (حساب، هندسه، نجوم و موسیقی) و حتا «علوم غریبه» بسیار یافت میشود. کلیدواژهی دایره، تنها و در آمیزش با دیگر واژهها، بسیار بکار میرود. آن، شکلیست پر رمز و راز در حکمت و عرفان (-ِ شرقی) که از حِکَم و اسرارش، دلالتش بر «کمال» (کامل بودن / کاملیت) و «جامعیت» ست که میتواند نمادی برای پدیدار «تمدن» باشد؛ زیرا تمدنِ فراروندهی واحدِ کثیر، وجوه و ابعادی بیشمار دارد و دایره نیز به تعبیر برخی، بیشمار ضلع دارد. گردون / گردونه با تاریخ نیز پیوند دارد؛ زیرا از گذشته، نماد تاریخ و زمان، اشکالی گرد و در / بهمپیچیده همچو چنبره، مار حلقهزده و حلزون بوده است. اینها بیانی از «ادوار»ند و البته، دستکم، در شرق، حرکت تاریخی «استداری» ست و «تکرار تاریخ» نیز اصلی بنیادین.
۵. با توجه بدانچه اجمالی، از خویشکاریهای اندیشکده / گردونهها میدانیم و از آنجا که باید پدیدار «تمدن» را پیراست و به کار بست، میتوان آمیزهی «اندیشکده / گردونهی تمدنی» را داشت و در راه ساختنش گام برداشت. اندیشکدهی تمدنی، گردونهایست که درش نگاه تمدنیست و نهادهاش نیز همهی شئون و وجوه تمدن در منظومه / نظام تمدنست. ویژگی بنیادین این گردونه، «وحدت تمدنی» موضوعاتش است؛ بدینگونه که هر موضوع کلان و خرد در آن، دارای وصف تمدنیست و با نگاه تمدنی که کلنگر و کلیگراست، بررسی میشود.
۶. «تمدن» را که مستلزم «توسعه»، «ترقی» و «تکامل» است، میتوان در سه پدیدار یونانی «پایدیا»، «دِموس» و «پُلیس»، نادقیقانه و اجمالی، خلاصه کرد. پایدیا با معنایی بسیار عام، ب «میراث (-ِ تمدنی)» و سِیَر و سنن (تقالید!) اشاره دارد و «تزکیه»، «تأدیب» و «تربیت» در آن مندمج و آن، «سلوک مسلک» را نشانگرست. شاید بتوان آن را «فعلیتِ قوا» (ی جمعی فرد!) خواند. دموس «سیاست و روابط داخلی (درونتمدنی)» را دلالت میکند و پلیس «سیاست و روابط خارجی (برونتمدنی / میانِ تمدنها)» را نشانه رفته است. این هر دو، پایدیا یا در نسبت پایدیایند. «تمدن [ها]» عنوانیست که از هیچ «پدیدار بشری» فروگذار نیست و از اینرو «استعلاء» یست و از هر قیدی فرارونده است و از هر تشبیهی منزه!
۷. «الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت» عنوانی است که امروزه، بسیار به کار میرود و مطالبهی بزرگان ماست؛ تا جایی که برایش مرکزی بنیاد نهاده شده و هر ساله، همایشی در کشور با موضوع آن برگزار میشود؛ ولی اگر کسی کمترین جستجویی کند، چندان از کلیدواژهی «تمدن» در عرض و طول این مرکز خبری نیست که باید به چرایی اش پرداخت.
۸. برای بنیاد نهادن «گردونهی تمدنی»، بیگمان، مطالعاتی جامع در موضوع «تمدن» و تولید ادبیاتی بومی برای آن ضروری است. کاری که با وجود پربسامدی آمیزهی «تمدن نوین اسلامی» در افواه این و آن، هنوز نشده است. این مطالعات، برای به دست دادن «نگاه تمدنی» لازمست و البته، کافی نیست. برای بنیادنهی گردون تمدنی، بررسی تاریخ think tank در جهان و اندیشکده در ایران و بویژه پژوهش نهادهای همانندش در جهان اسلام و تاریخ تمدن اسلامی، بایسته است. باید نظام سیاستپژوهی- گذاری و تصمیمسازی- گیری در جهان اسلام را در آورد (استنباط کرد) و دریافت و کارآمدی و کاراییش را در دوران خودش ارزیابی کرد و از آن برای امروز، الگو گرفت.
۹. برای بنیانگذاری «گردون تمدنی» باید شبکهای از درگیرانِ (حتا بالقوهی) پیرامون آن (دقت شود که نگفتم: «نخبگان» و نوشتم: «پیرامون» آن!) ساخت تا بتوان کمترین زمینهی «همافزایی» را که لازمهی هر گونه پیشرفت حتا در سطح «نظامِ مفهومی» سازیست، ایجاد کرد. باید دانست که «کمیت» در علم نیز بسیار مهم است؛ زیرا با درگیر کردن افرادی فراوانتر در یک موضوع، امکان رسیدن به دستاوردی بهتر و برتر، بیشترست.
۱۰. «نگاه تمدنی» لوازمی دارد و در فرایندها و حتا ساختار اندیشکده تأثیرگذارست. یکی از ساده و آشکارترین شکلدهیهای نگاه تمدنی بگردونه، جایگاه بس مهم و حیاتی بررسیهای تاریخی در آنست؛ به گونهای که هیچ موضوعی را نمیتوان در اندیشکدهی تمدنی بررسی کرد، مگر آنکه به تاریخش عبرتپژوهانه و کاربردی، پرداخت و در فرایندهای گردون تمدنی، ب «سیاست» نمیتوان دست یافت، جز آنکه تاریخ را به طور تفصیلی، درنظر داشت. بیگمان، در ساختار این سازمان تمدنی، نهاد بنیادین تاریخگزاری / گذاری پویا، چشم را پر میکند.
۱۱. «تاریخگزاری پویا» آن پژوهش تاریخیست که با «مسئله- مجهول» (-ِ امروزین) میآغازد و همچو «حرکت فکری» (الفکر حرکة إلی المبادی ومن مبادی إلی المراد)، در «معلومات تاریخی» (گذشته) میگردد (دوران) و با «ترتیب» آنها (صورتدهی در قیاس یا تعریف)، «مجهول» را «معلوم» میکند (الفکر ترتیب الأمور المعلومة لتحصیل الأمر المجهول). این تاریخگزاری پویا، متوقف و مبتنی بر «رصدگری پویا» ست؛ زیرا با آنست که «مسئله» ها رخ مینماید و بدست میآید.
۱۲. امروزه، از «سیاستِ تاریخ» سخن میرود که البته، موضوعی نو نیست. سیاست تاریخ را «تفسیر تاریخ بر مبنای ادلهای سیاسی» گفتهاند. باید دانست که از قدیم، «تاریخنگاری» با «سیاست» که همان «روابط قدرت» است، پیوند داشته و نتوانسته خود را از این روابط، بگسلاند و اگر چه امروزه، برخی تاریخ را در گذشته، «گذشته» میخوانند و از مرگش در دوران جدید سخن میگویند (مرگ گذشته!) و باور دارند که امروزه، ما بواقع، تاریخ داریم و در این مدعا تاریخ را جدا از سیاست میپندارند؛ ولی چون نیک بنگریم، امروزه، کمتر از گذشته، با درهمپیچی تاریخ و سیاست روبرو نیستیم. باید دانست که هر «نهاد سیاسی»، از «حکومت» گرفته تا مخالفانش، دارای تاریخفهمی (فهم تاریخی) خود است. در اندیشکدهی تمدنی، باید سیاست تاریخ را دقیقانه، پرداخت و دستکم، با آن، به نقد تفسیر تاریخی دیگران همت گماشت.
منبع: خبرگزاری مهر
جمعه ۷ اردیبهشت نمایش «یاخته» باحضور خبرنگاران و عکاسان روی صحنه میرود
چالش کمبود معلم در استان مرکزی کاهش مییابد
بازدید رئیس ستاد برگزاری آزمونهای سراسری اردبیل از حوزههای امتحانی کنکور
لوگوی نود سالگی دانشگاه تهران منتشر شد
رمان جدید اکبر والایی چاپ شد/بر فراز کشتزاردر بازار نشر
زندگی عشایر فارس
تحویل واحدهای مسکونی دانشگاه صنعتی امیرکبیر تا پایان شهریور
جذب امریه سربازی در پژوهشگاه ابن سینا جهاددانشگاهی
امتیاز ویژه دانشجو معلمانی که زودتر از فارغالتحصیلی سرکلاس درس میروند
آخرین آمار توزیع کارت کنکور اعلام شد
برخی ابزارهای جاسوسی کنکور را در بدن کار گذاشتند/ داوطلبان کانالهای تقلب را ترک کنند
کنکوریها اضطراب نداشته باشند/ فرصت جبران وجود دارد
فهرست دانشگاههای خارج از کشور مورد تایید وزارت بهداشت اعلام شد
نتایج اولیه کنکور ۱۴۰۳ نیمه مرداد اعلام می شود
اختصاص 10 امتیاز رتبهبندی به 5709 دانشجومعلم دانشگاه فرهنگیان
کتاب «اُمّ علاء» در نمایشگاه کتاب عرضه میشود
تمهیدات لازم برای کنکور ۱۴۰۳ اندیشیده شد
رقابت کنکور ۱۴۰۳ با آزمون علوم ریاضی و علوم انسانی آغاز شد
جزییات آزمون اختصاصی پذیرش دانشجو – معلم در کنکور ۱۴۰۳
اینترنت در زمان برگزاری نوبت اول کنکور ۱۴۰۳ قطع نمیشود
مراسم تقدیر از دست اندرکاران جشنواره جایزه ملی ثریا برگزار شد
60 درصد پروژهای مدرسهسازی در حال ساخت با مشارکت مردم است
منتخبین فرهنگی مجلس حضور در کمیسیون آموزش را در اولویت قرار دهند
مراقبت کنید تا اخلال و مشکلی در برگزاری کنکور سراسری رخ ندهد
ایجاد زیرساخت هوشمند رصد رشته مقاطع و رشته محلهای علوم پزشکی
پیگیر اجرای هدفمندسازی یارانههای دانشجویی در سال جدید هستیم
بیش از ۸ هزار عضو هیات علمی خانم در دانشگاهها فعالیت میکنند
ساعت ۱۲ امشب آخرین فرصت دریافت کارت ورود به جلسه کنکور ۱۴۰۳
نسلکُشی در فلسطین قلب همه بشریت را به درد آورده است
خبر خوش وزیر علوم برای اعضای هیأت علمی در شرف بازنشستگی
مراد صحرایی : ۱۰۰۰ هنرستان جدید در کشور ساخته می شود
از موج متلاطم بیثباتی مدیریتی تا بودجه دولتی؛ دلایل عدم اجرای ناکافی سندتحول بنیادین
پژوهشهای چراغ خاموش امنیت ایران را رقم زد
تظاهرات دانشجویان آرژانتین در پی کاهش ارائه آموزش عالی دولتی
کتابی که برای آشنایی با افغانستانیها باید خوانده شود
رییس سازمان بسیج اساتید: ۵۰ بسته سیاستی به مسئولان ارائه شد
پویش سلامت دهان و دندان ۱۷ تا ۱۹ اردیبهشت برگزار میشود
آییننامه مدرسه تراز سند تحول بنیادین نهایی شده است
امضای تفاهمنامه فیمابین وزارت آموزشوپرورش و سازمان نظام پزشکی کشور
آخرین محور رویداد من یک دانشآموزم با نام «امام مهربانی کلید خورد
ثبت سفارش کتابهای درسی آغاز شد
فراخوان ششمین دوسالانه بینالمللی کارتون کتاب منتشر شد
ورود مسافر و مهتاب با فرقه خودبینان به کتابفروشیها
امروز، آخرین مهلت توزیع کارت کنکور/ آغاز رقابت داوطلبان از فردا
آکادمی ورزش و تندرستی دانشگاه علامهطباطبائی راهاندازی شد
کنترل دانشجویان حامی فلسطین به شهردار نیویورک رسید
هشدار پلیس فتا به کنکوریها درباره تبلیغات فروش سوالات کنکور و تجهیزات تقلب
مجموعه شعر طنز دیزی در پنت هاوس منتشر شد
دانشمندان قلب ماه را دیدند+عکس
دانشگاه علامهطباطبایی میزبان ۱۵ هزار و ۳۰۵ داوطلب کنکور سراسری
انقلابی بزرگ در صنعت ترانزیت و موتورهای دیزلی اتفاق افتاد
هزینه نگهداری از خودروهای لوکس آمریکایی چقدر است؟
پیشفروش شنل نامرئی کننده آغاز شد+عکس
ورود قدرتمندترین گوشی نوبیا به بازار
دانشمندان تعداد جهانهای موازی را اعلام کردند
بدون نیاز به اینترنت با واتساپ فایل منتقل کنید
حمایت دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی از طرح های فرهنگی
تعلیم و تربیت اولویت اصلی شورای عالی انقلاب فرهنگی است
جذب هیات علمی با مدرک دکتری در دانشگاه فنی و حرفه ای لغو شد
نتیجه آزمون سازمان راهداری اعلام شد
نحوه محاسبه شهریه مدارس از راه دور
سهم دانشآموزان مناطق محروم برای ورود به مدارس خاص باید بیشتر شود
مهلت ثبتنام آزمون سنجش شایستگیهای فنی وحرفهایها تا نهم اردیبهشت
آغاز پذیرش دانشجوی دکتری بدون آزمون در دانشگاه آزاد
هیچ دانشگاهی محدودیتی را برای جذب اساتید ایجاد نمیکند
جشنواره امامت و مهدویت در دانشگاه آزاد اسلامی برگزار می شود
نتایج آزمون جشنواره سراسری قرآن و عترت (ع) دانشجویان اعلام شد
لغو جایزه انجمن قلم آمریکا» در پی تحریم نویسندگان
برخی اختیارات را باید به مدارس تفویض کنیم
زندهگیری مار افعی در یک مدرسه
آغاز ثبت سفارش کتابهای درسی سال تحصیلی جدید
سخنان شهید بهشتی درباره نماز در بیست و هفت جمله منتشر شد
مواجههای نامتعارف با منطق هگل در کتابفروشیها
دانشجویان سراسر کشور به المپیاد ورزشهای فناورانه دعوت شدند
بررسی تأثیرپذیری الکترومغناطیسی تقویت کنندههای توان کاربردی در تجهیزات مخابراتی
اقدامات دانشگاه جامع در راستای گسترش عفاف و حجاب
تغییر شیوهنامه صلاحیت علمی اساتید دانشگاههای علوم پزشکی
آمار داوطلبان کنکور به تفکیک استانها اعلام شد
کدام واحدهای دانشگاه آزاد در زمان برگزاری کنکور تعطیل هستند؟
کاهش رغبت پسران به دانشگاه؛ شخصیت کاریکاتوری آموزش عالی یا افزایش مهارتمحوری؟
بن سلمان از ساخت پروژه بلندپروازانهاش منصرف شد
یک صفحه جدید به واتساپ اضافه میشود+عکس
پیشفروش شنل نامرئی کننده آغاز شد+عکس
دانشمندان قلب ماه را دیدند+عکس
نمونه ایرانی پدافند ضدهوایی که مشابه روسی است+عکس
ناسا برای بازگشت از سیاره سرخ دست به دامن ایلان ماسک شد
سیاره بیگانه بنفش رنگ میزبان بیگانگان فضایی
رونمایی از سریعترین مرسدس بنز AMG+عکس
ورود قدرتمندترین گوشی نوبیا به بازار
انقلابی بزرگ در صنعت ترانزیت و موتورهای دیزلی اتفاق افتاد
رفع مشکل بزرگ آیفون که سال ها ذهن کاربران را مشغول کرده بود+عکس
باتری این ریزسیاهچاله فضایی میتواند انرژی چند نسل یک خانواده را تامین کند
قدرتمندترین پهپاد ایرانی که در اوکراین معروف شده+عکس
برای اولین بار اشعه ایکس برآمده از اتمها کشف شد
علت فیلتر دسکورد اعلام شد
اخراج کارگران تسلا و پرداخت پاداش هنگفت به ایلان ماسک
هزینه نگهداری از خودروهای لوکس آمریکایی چقدر است؟
چین جنگندههای رادارگریز F۲۲ آمریکا را فلج کرد+عکس
پدافند ضدهوایی ایران که شبیه اس ۳۰۰ روسیه است+عکس
جاسوس همهفن حریف اوکراینیها که در جنگ با روسیه به کمکشان میآید
سعدی سخنگوی بینالمللی فرهنگ ایران است
رئیس دانشگاه علم و صنعت ایران استعفاء کرد
سریع ترین موشکهای مافوق صوت در سال ۲۰۲۴ معرفی شدند+عکس
نتایج اولیه آزمون استخدامی آموزش و پرورش اعلام شد
مهلت ثبت نام در آزمون فلوشیپ پزشکی سال ۱۴۰۳ دوباره تمدید شد
ورود «مهمان سرزده» به کتابفروشیها/یکقصه تصویری برای کودکان
چاپ پنجمین جلد مجموعه تاریخ ایرانزمین درباره طاهریان و آل بویه
دوربین بامزهای که بدون عکس گرفتن شما را شگفت زده میکند+عکس
ثبتنام وام شهریه آغاز شد
افزایش پژوهانه اساتید برتر واحد علوم تحقیقات
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.