به گزارش ثریا روز گذشته، سه شنبه ۲۶ فروردین ماه، گفتوگوی انتقادی با رسول جعفریان پیرامون دیدگاههایش در زمینه «علوم جدید، طب سنتی، خرافهگرایی و …» به صورت پخش زنده از اینستاگرام انجام شد. این گفتوگو به همت انجمن اندیشه و قلم با وی صورت گرفت.
رسول جعفریان در ابتدای سخنانش در مورد اینکه انقلاب علمی توسط مسلمانان رخ نداده و مسلمانان در تولید علم نقشی نداشتهاند، گفت: درست است که دانشمندان اسلامی زحمت کشیدند و سرمایههایی بر علم حاضر افزودند. کسی هم تردید ندارد که تلاش آنها بیاندازه بوده، اما باید در نظر داشت که ماهیت علم، تعاریف مختلفی دارد. یکی از تعاریف آن، این است که علم عبارت است از سازوارهای که به پرسشهای علمی پاسخ میدهد. چیزی که دنیای اسلامی با آن مواجه شد، پارادایم علم یونانی است که سپس مسلمانان به آن مسائلی افزودند. مانند آن است که کسی «عروة الوثقی» را مینویسد و بعد حاشیههایی در آن نوشته میشود. بنابراین دانش مسلمانی، دانش یونانی است که مسلمانان چیزهایی به آن افزودند، در عین حال که چارچوب علم یونانی را هم به هم نزدند. نکتهای که من بر آن تأکید دارم، این است که انقلاب علمی توسط مسلمانان رخ نداده، بلکه انقلاب علمی در قرن ۱۵ و ۱۶ رخ داده و مسلمانان انقلابی در تفکر یونانی ایجاد نکردهاند.
وی افزود: امروزه حتی ژاپن، سنگاپور و … هم که در محور علم غربی کار میکنند، باز بر اساس علم غرب عمل میکنند، ولی انقلابی در آنها رخ نمیدهد. اینکه میگویند در قرن ۱۵ تفکر انقلاب علمی بنا شد، به این معناست که مبانی تازهای به وجود آمد و در ارکان سازوارهای که تعریف کردم، خلل وارد شد البته در این میان، افرادی مثل فارابی تلاش کردند تا یونانیمآبی را با اسلام آشتی دهند. حتی در کتب جغرافیای ما هم انقلاب علمی رخ نداده و مشاهده میکنید که دنیای تاریخ طبری هم دنیای یونانی است.
این استاد تاریخ در ادامه به بحث درباره طب سنتی پرداخت و به سؤالی که از وی در خصوص این شده بود که نگاه غیرواقعبینانه به طب سنتی دارد، پاسخ داد و گفت: ورود من به این بحث از جهت بحث تاریخ طبی نبود، بلکه چون حرفه من تاریخ و تاریخ علم است، به آن پرداختم. طب سنتی، طب روایات است که دادههای آن بر اساس طب قدیم و مبتنی بر نوعی جهانشناسی ارسطویی است، اما باید توجه داشته باشیم که دانش در آزمایشگاه است. مثالی برای روشن شدن بحث میزنم. ما صدها کتاب قدیمی درباره تقویت قوه جنسی داریم که در آن هزاران علوفه و گیاه برای این امر تجویز میشود، اما امروز میبینیم که تمام آن رسالهها باطل است، چون بر اساس مبانی قدیم است. ممکن است در این میان یک چیزهایی درست دربیاید، اما ربطی به هم ندارند. ما در طب جدید هم از طب گیاهی استفاده میکنیم، اما به گونهای که آن توصیه را به آزمایشگاه میبریم و سپس اگر درست از کار درآمد، آن را توصیه میکنیم. بنابراین پیشرفت علم جدید را نباید انکار کرد و با طب سنتی مقایسه کنیم. ما میدانیم که علم شیمی پیشرفت کرده و آثارش را هم دیدهایم. این روزها زیاد میشنویم که میگویند عنبرنسارا برای کرونا خوب است. حرفی درباره آن نیست، ولی باید اول آن را آزمایشگاه ببریم و اگر درست بود و نظام پزشکی آن را تأیید کرد، ما هم میتوانیم آن را توصیه کنیم. حرف من این است کسانی که با طب جدید موضع دارند، بگویند که چه بدیلی برای آن دارند. درست است که داروهای گیاهی از داروهای شیمیایی بهتر است، ولی وقتی علم پیشرفت کرده، این حرفها راه به جایی نمیبرد. منظور من هم از علم، نظام دانشگاهی جدید است و البته از علم هم مثل هر چیز دیگری سوءاستفاده میشود.
در ادامه این گفتوگو، مصاحبهکننده از جعفریان پرسید یکی از انتقاداتی که به شما وارد است، آن است که شما همواره به مباحث نگاه انتقادی دارید، ولی راهحلی ارائه نمیکنید. در این باره توضیح دهید.
وی در پاسخ به این سوال گفت: به عقیده من وقتی یک چیزی اشتباه است، لازم است که منشأ آن اشتباه درک شود، ضمن اینکه نگاه من به میراث قدیم، نگاه انتقادی است و لزومی ندارد که من راهحل بدهم. به عقیده من، اگر ما اشتباه یکدیگر را بگوییم، نصف راه را رفتهایم. ارائه راهحل، یک مشارکت جمعی است که احتیاج به زمان و افراد زیادی دارد. ما همین که بتوانیم خطاها را نشان دهیم، کار بسیار مهمی انجام دادهایم. متأسفانه ما در جامعه تفکر علمی نداریم و حرفهایمان، مبنای علمی ندارد. تکرار مکررات که علم نیست. از نظر من، ما اگر منشأ اشتباهات یکدیگر را بگوییم، یعنی مردم را هوشیار کردهایم.
این پژوهشگر تاریخ در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه وی از علوم تجربی در حد امر قدسی دفاع میکند، تصریح کرد: برای پاسخ به این سوال لازم است مقدمهای را بگویم. ایران از دوره قدیم دانشی داشت که این دانش تا دوره صفویه و قاجار که ما با غرب آشنا شویم، وجود داشت، اما پس از این دوره، کسانی که دانشهای جدید را از غرب آوردند، اتریشیها، فرانسویها و … بودند که ما شروع کردیم به یاد گرفتن از غربیها. از همان زمان جناح سنتی و قدیمی شروع به مخالفت کرد و اشکالاتی پیش آمد و همان جناح نامبرده، افرادی که مشغول یاد گرفتن علم شدند را مروج فرهنگ غرب دانستند. من فقط از علم تجربی دفاع میکنم، اما توجه داشته باشید که دانش را نباید وارد بحثهای حاشیهای کرد و احساسات دینی را با آن خلط نمود. علوم تجربی راه خودش را پیش میبرد و پیشرفت میکند، ما باید آن را دنبال کنیم ولی به دنبال حاشیه نباشیم. اینکه از علم استفاده غیردینی هم میشود، ربطی به علم تجربی ندارد. بنده فقط مدافع اصل علم هستم که ربطی به فرنگیمآبی و غربگرایی ندارد. این موضوع هم همیشه وجود داشته که هر وقت کسی سراغ کار علمی رفته، آن را متهم به غربگرایی کردهاند. ما امروز ضرورت علم تجربی را فهمیدهایم و میدانیم که اگر این علم را نداشتیم، شکست میخوردیم. اینکه به علم جدید لقبهایی مثل علم غربی، علم سکولار و… بدهیم، اشتباه است.
این استاد تاریخ در ادامه به سوال دیگری مبنی بر منبرهای برخی از روحانیون که ویدئوهایی اخیراً از آنها در فضای مجازی منتشر شده، گفت: به نظر من، منبریهای ما احتیاج به آموزش حوزوی دارند و لازم است که به آنها تأکید شود که علم برای ما مهم است و باید اخلاقیات را رعایت کنند. نه اینکه فقط برای جذب عوام حرف بزنند. به نظر من، روحانیون ما باید در روشهای ارتباط با مردم بازبینی کنند.
در ادامه این بحث و گفتوگو، مصاحبهکننده از جعفریان پرسید «به عقیده شما علم به دور از ایدئولوژی است؟»
این استاد تاریخ پاسخ داد: منظور من از علم، علوم پایهای است که از آن در بخشهای دیگر استفاده میشود و اساس این علوم پایه، ایدئولوژیک نیست، مؤمن و کافر هم ندارد و بشر همیشه به دنبال آن بوده است، بنابراین ما به یک محدودهای از علم که علم پایه است، مطلقاً نمیتوانیم عنوان «ایدئولوژیک» بچسبانیم. از خیلی قدیم، علوم طبیعی به فلسفه و علوم دین نزدیک شد. به طور مثال عدهای میخواستند از مباحث طبیعت، مباحث مربوط به خداوند را دربیاورند و نظریاتی هم ارائه میدادند یا مثلاً عدهای قصد داشتند از مباحث علم فیزیک، مباحث مربوط به خداباوری یا خداناباوری دربیاورند، ولی اینها هیچکدام ارتباطی به اصل علم یا همان علوم پایه ندارد، بلکه حاشیه علم است. مثلاً یکی از کارهایی که متکلمین ما استفاده کردهاند و ما را زمین زدند، این بود که میخواستند طبیعیات را به خدا و دین وصل کنند. حالا علاوه بر علم پایه و حاشیههای آن، ما چیز دیگری داریم با عنوان «تکنولوژی» که آن هم علم نیست، بلکه چیزی است که پایههای علمی دارد به علاوه ارزشها و آداب و رسوم یک ملت. این را هم نباید با علم ترکیب کرد چون بخشی از آن، عقاید و ارزشهای ما را تشکیل میدهد. مضاف بر سه موردی که گفتم، ما علمی داریم به عنوان «علوم انسانی اجتماعی» که عبارت است از چیزی که علم خالص است به علاوه آنچه بر ساخته جامعه بشری است. این علم یکسری مبانی دارد که ما باید ببینیم تا کجا رئالیستی است و دادههای آن، محصول چه هستند. با وجود همه این تعاریف، شاهد خواهیم بود که علم همواره تلاش و تکاپو کرده است و البته علم هیچ وقت هم ادعای کامل بودن نداشته است.
وی در پایان گفت: این روزها زیاد شنیدهام که خیلیها گفتهاند کرونا پنبه علم را زده در حالیکه اینطور نیست و کرونا پنبه علم را نزده است. اینکه ما بگوییم فلان کشور نتوانست واکسن کرونا را تولید کند و از این مسئله خوشحال باشیم و بگوییم «دیدید فلان کار را نکردند»، ضربه زدن به علم است. اینکه ما به دلیل غربگرایی، علم را بکوبیم، به نوعی ظلم کردن به علم است. غربزدگی، ضد دین و ضد خدا بودن، ربطی به علم ندارد. متأسفانه به بنده هم همیشه اتهام غربزدگی زده شده است، اما مسئله آن است که در کشور ما با وجود آنکه رهبری این همه به تولید علم تأکید دارند، اما میبینیم که بدنه جامعه ما همچنان ضدعلم است و زمانبر است که این مسئله اصلاح شود.
منبع: خبرگزاری مهر
راهیابی گروه «اندیشه ورزان» به دور سوم در مناظره دانشجویی
مناظرۀ دانشجویان تهران دربارۀ نتایج خیابانی شدن سیاست برگزار شد/ راهیابی گروه امید به دور سوم
فراخوان مرکز تخصصی تولید محتوای سلامت، پژوهشکده علوم بهداشتی
نباید نوشتن مقاله را کماهمیت جلوه داد
تاکید شهید جمهور بر استفاده از نظر دانشگاهیان در تصمیمات دولت
استفاده از نظرات وزرای علوم ادوار درتعیین اولویتهای آموزش عالی
دفترچه انتخاب رشته آزمون پذیرش دانشجو معلم کنکور ۱۴۰۳ منتشر شد
تسلیت سرپرست مرکز تحقیقات بانوان بسیج اساتید به همسر شهید جمهور
حضور 43 دانشگاه ایرانی در رتبهبندی موضوعی جهانی 2023
علاقهمند به ارتباط با نخبگان خارج برای رفع نیازهای کشور هستیم
لطیفه های شیرین زهرالربیع» به چاپ پنجم رسید
یکرمان رومانیایی برنده جایزه ادبی دوبلین ۲۰۲۴ شد
استفاده از لباس فرم سال گذشته بلامانع است/نرخ مصوب باید به اطلاع والدین برسد
افزایش محورهای وتویی در آییننامه ارتقای اعضای هیاتعلمی/ مقاله تنها عامل موثر نیست
مدیر حوزه علمیه خواهران کهگیلویه و بویراحمد معارفه شد
آیین نامه ارتقای اساتید از مقاله محوری خارج شد
اجرای رتبهبندی و اعمال سوابق تحصیلی دو خدمت بزرگ شهید رئیسی در آموزشوپرورش
اعتماد به کتاب و معلم شرط موفقیت در امتحانات نهایی؛ هیچ سوالی خارج از کتاب طرح نمیشود
عرضه تهران جان در کتابفروشیها
ترجمه غبرایی از کوری به چاپ پنجاهوششم رسید
ویژگی های شخصی اساتید علوم پزشکی اساس ارتقا قرار می گیرد
مهلت ثبتنام آزمون تکمیل ظرفیت جامعه الزهرا(س) تمدید شد
همکاری دانشگاه امیرکبیر با نیروهای مسلح در زمینه هوش مصنوعی
اصلاح بیش از ۲۳ هزار بسته پستی ناقص نمایشگاه کتاب تهران و بازگشت به چرخه توزیع
تعارض ایران و رژیم اسرائیل از نوع تعارض نهادینه و درهدف است
تعارض ایران و رژیم اسرائیل از نوع تعارض نهادینه و درهدف است
جاماندگان آزمون سراسری بخوانند
فریادهای ضد اسرائیلی در جشن فارغالتحصیلی دانشگاه آمریکایی
نهادهای حوزوی تهران یاد شهدای خدمت را گرامی میدارند
هوش مصنوعی ایموجیهای جدید در گوشی آیفون میسازد
آمار ثبتنام با تاخیر در نوبت دوم کنکور ۱۴۰۳/ امشب آخرین مهلت
یک تغییر بزرگ روی بازیهای پلی استیشن در راه است
موتور هواپیما در این موتورسیکلت استفاده شده+عکس
عمر وسایل نقلیه در آمریکا چند سال است؟ +عکس
ورود یک گوشی متفاوت از سامسونگ به بازار
پنتاگون از پهپادهای عمودپرواز رونمایی کرد+عکس
ارسال پیام تسلیت از سوی ۴۳ دانشگاه همکار به دانشگاه صنعتی امیرکبیر
فراخوان جذب نیروی امریه در جهاددانشگاهی واحد هنر
افزایش سهمیه پذیرش دانشجو در پژوهشگاه شیمی/ پارک علم و فناوری دارویی راهاندازی میشود
روسای دانشگاهها چگونه میتوانند نامزد انتخابات ریاست جمهوری شوند
انتخابرشته متقاضیان آزمون پذیرش دانشگاه فرهنگیان از ۸ خرداد آغاز میشود
برگزاری نشست اصول بازاریابی و تبلیغات مدو لباس در فضای مجازی
پیگیری یک نگرانی والدین؛ تبدیل مدرسه دولتی ارجمندی به مدرسه غیردولتی متوقف شد
وام ودیعه مسکن دانشجویان تا ۸۰۰ درصد افزایش یافت
فرایند شناسایی و جذب کودکان خارج از مدرسه/ مجازات والدین متخلف
تیمهای راهیافته به مرحلۀ دوم مسابقات ملی مناظره دانشجویان ایران مشخص شدند
باید دانشگاه علوم پزشکی بینالمللی راهاندازی شود
جزییات برنامههای تابستانی کانون پرورش فکری تبیین میشود
دانشگاهها زیر تیغ ارزیابی سازمان ملی سنجش/ آینده کنکور دستگاهها
آغاز انتخاب رشته آزمون اختصاصی پذیرش دانشجو معلم کنکور از ۸ خرداد
برنامه آموزشی پزشکی عمومی سرفصل جراحی های زیبایی ندارد
نشست سراسری اساتید درس اندیشهها و وصایای امامخمینی (ره)
آخرین تصویر از رئیسجمهور و خداحافظی از داخل بالگرد
صحنه غم انگیزی که در کرمانشاه ثبت شد
تصویری روح نواز از حرم مطهر امام رضا علیه السلام
مناظره دانشجویی با گزاره آزادسازی آموزش و بهداشت برگزار شد
کتاب هفتم نامههایی از پراگ چاپ شد/ دستهایش در بازار نشر
ترجمه دوربین عکاسی به چاپ نهم رسید
ماجرای تذکر جدی شهید رئیسی به وزیر علوم
اختصاص 41 همت به مدرسهسازی در 14 سفر دور دوم دولت
انتصاب افراد انقلابی به مدیریت دانشگاهها از دستاوردهای مهم دولت سیزدهم است
دیدار دانشگاهیان با همسر رئیسجمهور شهید
کمیته پشتیبانی از دانشجویان ایرانی خارج تشکیل شد
مهارت افزایی کارگزاران فرهنگی دانشگاهها در صدر اولویت
سمپاد سرباز امریه میگیرد
واکنش وزیر علوم به اعلام کاندیداتوری برخی روسای دانشگاهها در انتخابات ریاست جمهوری
جزئیات برنامه ترم تابستانی دانشگاه شریف اعلام شد
سبزترین امام به کتابفروشیها آمد
عرضه یککتاب دیگر از مجموعه ژول ورن/ پرتو سبز در کتابفروشیها
کسب جایزه نوبل ایرانی توسط دانشجوی دانشگاه شهید بهشتی
اعلام آمادگی ۶۰ شرکت صنعتی برای جذب دانشجویان دانشگاه آزاد
رییس دانشگاه تهران کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری میشود
شهید رئیسی شورای عالی انقلاب فرهنگی را احیا کرد
کارت آزمون کارشناسی ارشد علوم پزشکی منتشر شد/ امکان ویرایش معدل
مراسم بزرگداشت شهدای خدمت در دانشگاه خواجه نصیر برگزار میشود
هوش مصنوعی به حوزههای علمیه خواهران راه پیدا میکند
مهلت مجدد ثبت نام با تاخیر نوبت دوم کنکور سراسری ۱۴۰۳ آغاز شد
نخبگان حوزه از شهید جمهور روایت کردند
دوره تربیت مربی تجوید قرآن ویژه حوزههای خواهران برگزار می شود
آخرین مهلت ثبت نمرات میانترم دانشجویان دانشگاه پیام نور اعلام شد
ثبت لحظه ورود شهابسنگ غولپیکر به زمین+عکس
تلگرام کاربران ایرانی را از این امکانات خود محروم کرد
صدها ستارهای که ناگهان در آسمان ناپدید شدند کجا رفتند؟
پیشرفت فوقالعاده ترکیه در صنایع دفاعی پس از رونمایی از پهپاد مافوق صوت
استقبال خیره کننده کلاسیکبازها از بیامو مدرن +عکس
موتور هواپیما در این موتورسیکلت استفاده شده+عکس
عمر وسایل نقلیه در آمریکا چند سال است؟ +عکس
ورود یک گوشی متفاوت از سامسونگ به بازار
یک تغییر بزرگ روی بازیهای پلی استیشن در راه است
زمزمههای از سرگیری واردات آیفون به ایران شنیده می شود
اطلاعات تازه درباره گوشیهای سری آیفون ۱۴
پاسخ اپل درباره دسترسی به عکسهای حذف شده گالری کاربران
دانشگاهها مجاز به اعلام حدنصاب مرحله دوم مصاحبه کنکور دکتری شدند
کاملترین مجموعه از نزار قبانی در ایران
اتفاق بی سابقه تاریخ آموزش عالی در دوره ریاست جمهوری شهید جمهور
سیاست فرصت بروز و ظهور به ادبیات مقاومت فلسطین نمیدهد
زمان برگزاری آزمون جامع دکتری ۱۴۰۳ تغییر کرد
عدم تغییر زمان اعلام نتایج آزمونهای کارشناسی ارشد و دکتری
رفع مشکل جذب ۲۰۰ پژوهشگر نخبه توسط رییس جمهور شهید
تدوین شیوه نامه افزایش حقوق کارکنان و اساتید دانشگاه آزاد
تذکری که رئیسجمهورِ شهید به وزیر علوم داد
لایکها از شبکه ایکس حذف میشوند؟
روایت ۱۰۷۱ روز فداکاری شهید جمهور برای ساخت فضاهای آموزشی
کلاه گردانی میان آسوپاسها در بوته نقد
دانشگاهها و اجرای قانون جوانی جمعیت
پذیرفته شدگان رشتههای بدون آزمون ارشد دانشگاه خواجه نصیر بخوانند
فروش ضعیف شاسی بلند معروف کار دستاش داد+عکس
عدم تغییر زمان اعلام نتایج آزمونهای کارشناسی ارشد و دکتری
خیالی که صدام در خرمشهر به سر داشت
فرهنگ توضیحی مثلهای ژاپنی روانه بازار نشر شد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.