به گزارش ثریا سیدجواد میری، جامعه شناس و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به مناسبت چهل و سومین سالگرد شهادت دکتر علی شریعتی در یادداشتی پرداخته است:
یکی از روش‌های بسیار مؤثر شریعتی برساختن تیپ‌های ایده آل بود که به او در صورت بندی مسائل یاری می‌رساند. یکی از صورت بندی‌های شریعتی دوگانه "بلال-بوعلی" است که معطوف به دوگانه "فکر اسلامی" و "علوم اسلامی" است. او بر این باور است که "بزرگترین کار روشنفکر این است که مکتب اسلام را از چنگ تمدن و فرهنگ و علوم اسلامی برهاند …. " (۱۳۸۸. ۱۸۰).
البته می‌توان این پرسش را مطرح کرد که چرا شریعتی به عنوان یک روشنفکر به دنبال چنین انفصالی بین تفکر و علم در نسبت با اسلام است؟ او می‌گوید اگر بتوان تفکر اسلامی را از علوم اسلامی رهاند و اسلام را همچون "بلال" فهمید نه آنچنان که "بوعلی" آنگاه امکان تحول وجودی در جان و جامعه انسانی ممکن می‌گردد و تفکر اسلامی به مثابه بینشی در خدمت جنبش می‌تواند افق و دایره عمل را تغییر و وسعت بخشد.
اما پرسش اینجاست که این دغدغه تمایز بین عرصه تفکر اسلامی و ساحت علوم اسلامی ریشه در چه دغدغه‌ای یا ناظر به چه مسئله‌ای است؟ شریعتی استدلالش این است که علوم به اصطلاح اسلامی مبتنی بر "بینش هلنی" است و این بینش با منطق ادیان ابراهیمی عمیقاً متفاوت است. به عبارت دیگر، عقلانیت هلنی بر اساس ثبوت و تعیین اشیا و جوهرها صورتبندی شده است در حالی که عقل اسلامی بر اساس "عدم ثبوت و تعیین اشیا و جوهرهاست. اصل در بینش شرقی، کون و فساد است و کون و فساد بینشی دیالکتیکی است" (۱۳۸۸. ۱۸۱).
به تعبیر دیگر، شریعتی "بلال" را دست پرورده رسولِ مدینه می‌داند و "بوعلی" را دست پرورده ارسطویِ آتن می‌خواند و این دو مدینه را در تقابل با یکدیگر مفهومینه می‌کند. اما شریعتی در "تاریخ و شناخت ادیان" به نکته‌ای اشاره می‌کند که نمی‌توان به آسانی و بی نقد از کنار آن گذشت و آن نکته این است که شریعتی می‌گوید: "ما باید تکلیف اسلام را روشن کنیم که از کدام چشم باید ببینیمش و قرآن را که می‌گشاییم با چشم علی، ابوذر و بلال باید بخوانیم، یا از چشم فلاسفه و عرفا و متکلمین و …؟ " (۱۳۸۸. ۱۸۰).
در پاسخ به این دوگانه شریعتی شاید بتوان به گونه دیگری هم تکثر فهم‌ها را در ساحت جامعه ایران و جهان اسلام صورت بندی کرد که مجبور نباشیم برای وصول به یکی دیگری‌ها را حذف و سرکوب کنیم. به سخن دیگر، چرا باید "چشم علی" را صرفاً متجلی در بلال یا ابوذر دید و نه در بوعلی یا ملاصدرا و یا حتی ابوسعید ابی الخیر؟
به عبارت دیگر، اگر دغدغه شریعتی در تمایز بین فکر اسلامی و علوم اسلامی مسئله‌ای از جنس "فهم" است پس باید پذیرفت که فهم امری مشکک و متکثر است و هر قدر انسان فرهیخته‌تر نحوه مفصل بندی فهم او از هستی پیچیده‌تر خواهد بود و نمی‌توان کتمان کرد که دین یکی از نمودهای این هستی در ساحت انسانی است و این تصور که فهم بلال متعالی تر از فهم ملاصدرا است به نظر موجه نمی‌آید بل به نوعی دامن زدن به ساده سازی و حتی "توده وار کردن" امر مفاهمه می‌باشد که یکی از آفات اجتماعی اش قشری شدن فهم دین است.
ممکن است شریعتی در پاسخ به این نقد بگوید که موضوع اصلی تمایز او در باب تفکر اسلامی و علوم اسلامی این است که منطق تفکر دینی پراکسیس محور است در حالی که عقلانیت هلنی دارای منطق لوگوس محور است و از این روی است که برای احیای پراکسیس او مجبور است هیمنه منطق لوگوسی یونان را به باد انتقاد بگیرد تا امیدی برای طلوع تفکر عمل - محورانه بینش اسلامی پدیدار گردد، اما این پاسخ متین پرسشی سترگ‌تر را ممکن است مطرح کند و آن این است که معرفت دینی چیست و چگونه از دیگر معرفت‌ها متمایز می‌گردد؟ آیا صرف تقابل بین تفکر ثبوتی هلنی و دیالکتیکی دینی می‌توان "مکتب اسلام" را تقلیل به یک بعد داد و دیگر ابعاد را "وارداتی" تلقی کرد؟ به نظرم رگه‌هایی از "خلوص گرایی" در رویکرد شریعتی وجود دارد که عمیقاً قابل نقد می‌باشد.
منبع: خبرگزاری مهر
ورود مدل قوی‌تر خودروی هونگچی به ایران+عکس
فضانورد زن بهتر هستند یا فضانوردان مرد؟
اعمال روز عید قربان چیست؟
جزییات تکمیل ظرفیت آزمون دستیاری فوق تخصصی پزشکی اعلام شد
نامه رهبر انقلاب به دانشجویان آمریکا در راستای جنگ روایت‌هاست
دانشگاه‌ها شرایط جذب هیات علمی فناور را اعلام کنند
واحد درسی هوش مصنوعی و تحول دیجیتال در دانشگاه‌ها ارائه می‌شود
سی و سومین نشست شورای آموزش داروسازی و تخصصی برگزار شد
دومین شب خاطره موزه ملی دفاع مقدس برگزار می‌شود
جزئیات مصاحبه دکتری تخصصی دانشگاه تهران اعلام شد
بزرگترین اردوگاه دانش‌آموزی زمستانی در چابهار احداث می‌شود
شهریه مدارس غیردولتی بین 10 تا 80 میلیون تومان؛ شهریه نیم‌درصد مدارس بعدا اعلام می‌شود
بودجه دفتر توسعه عدالت آموزشی و آموزش عشایر 44 برابر شد
نگاهی به سوابق دانشگاهی نامزدهای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری
مراحل چهارگانه سنجش و ارزیابی پذیرفته شدگان آموزش و پرورش اعلام شد
امروز، آخرین مهلت مصاحبه علمی دکتری در دانشگاه شریف
روایت پرسه در لوسیل در کتابفروشی‌ها عرضه شد
کتاب جامعه شناسی سینما روانه بازار نشر شد
ویژه‌برنامه عارف مجاهد برگزار می‌شود
تمدید مهلت ششمین دوسالانه کارتون کتاب
زمان آغاز فعالیت خوابگاه دانشجویی پسرانه پردیس خودگردان شریف
دانشگاه تهران نیروی امریه جذب می‌کند
برنامه آموزشی دانشگاه خواجه نصیر برای ترم تابستان اعلام شد
زمان برگزاری آزمون زبان MSRT در مرداد ۱۴۰۳ اعلام شد
توسعه مراکز کاریابی تخصصی در مراکز آموزش علمی کاربردی استان‌ها
کسب جایزه «البرز» توسط دانشجوی دانشگاه صنعتی امیرکبیر
توسعه قراردادهای تحقیقی دانشگاه‌ها برای حل مشکلات جامعه و صنعت
رفع موانع ویزای دانشجویان بین‌الملل تا پایان برنامه هفتم توسعه
جایزه قانعی‌راد به برترین کنشگران عرصه اجتماعی تعلق می‌گیرد
لزوم حل مشکل سرانه‌های آموزشی در دولت چهاردهم
آغاز بارگذاری اسناد و مدارک پذیرفته‌شدگان آزمون دبیری از ۲۹ خرداد/ جذب نهایی ۲۴ هزار نفر
رئیس جمهور آینده برای داشتن ایران قوی باید قدردان جایگاه عالمان باشد
نقش‌آفرینی دانشگاه پیام نور در عدالت آموزش عالی و حکمرانی علمی رسانه‌ای
دیدار رییس بسیج اساتید با همسر شهید جمهور
نتایج نهایی آزمون وکالت مرکز وکلای قوه قضاییه اعلام شد
کارنامه مرحله اول آزمون استخدامی مشاغل دبیری منتشر شد
کلاهبرداران به بهانه به بهانه همستر کامبت این طور جیب شما را خالی می‌کنند
یک پاوربانک می‌تواند چند بار گوشی را شارژ کند؟
اطلاعیه مهم همستر کامبت درباره دریافت ایردراپ
آگهی/ مهریه و نفقه در طلاق؛ چالش‌ها و راهکارها
این خودروی فیات تبدیل به جت اسکی هم می‌شود+عکس
خاندان سلطنتی عربستان گران‌ترین لامبورگینی دنیا را خرید+عکس
خودروی غیرمعروف ژاپنی با سرعت دیوانه‌وار ۴۳۹ کیلومتر حرکت می‌کند+عکس
رونمایی از خودروی هوشمند مونا ۰۳ با امکانات عالی+عکس
افزایش کیفیت نظام آموزشی به دنبال استقبال نخبگان از دانشگاه فرهنگیان
جمهوری اسلامی ایران میزبان صنایع خلاق و فرهنگی اعضای بریکس می‌شود
راه اندازی کاروان‌های انتخاباتی در سطح مناطق آموزش عالی
آخرین مهلت ثبت‌نام وام ودیعه مسکن متاهلی در دانشگاه شهید بهشتی
تلاش برای پرداخت ماهانه حق‌التدریس معلمان/هیچ معلمی مهر امسال بازنشسته نمی‌شود
بسیاری از بی‌سوادان بالای ۴۰ سال هستند/ تعریف سواد تغییر کرد
جهاددانشگاهی استان مرکزی آزمون استخدامی افراد دارای معلولیت را برگزار کرد
حمایت مالی تا سقف ۱۰هزار دلار برای پژوهش‌های مشترک ایران و عمان
پرورش زنبور عسل
امروز؛ اختتامیه نهمین دوره مسابقات قرآن فرهنگیان برگزار می‌شود
انجام معاینات دهان و دندان، شرط ثبت‌نام دانش‌آموزان پایه‌های چهارم، هفتم و دهم
آغاز پذیرش اسکان موقت تابستان فرهنگیان از هفته جاری
روسای دانشگاه‌ها فضای مناظره و معرفی برنامه‌های کاندیداها را در محیط دانشگاه فراهم کنند
وجود حدود یک میلیون دانش‌آموز رأی‌اولی/ لزوم اصلاح برنامه درس ملی توسط دولت چهاردهم
آغاز توزیع کارت ورود به جلسه آزمون مدارس سمپاد و نمونه‌دولتی
ایجاد بخشی برای گزارش مشکلات حوزه‌های امتحانی در شبکه شاد/ نام دانش‌آموزان محرمانه می‌ماند
دانشجویان از رئیس جمهور آینده چه می‌خواهند؟
جشنواره دانشجویی شاخص را با عنوان جشنواره عیار حکمرانی دنبال کنید
افزایش شهریه دانشگاه آمریکایی برای رفع کسری بودجه
فراخوان جذب نیروی امریه در مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران
رتبه ۱۴ ایران از نظر تعداد دانشگاه‌های پر استناد
دوره توانمندسازی اساتید و طلاب خراسان برگزار می شود
سبک زندگی سالم دانشجویی در اولویت قرار گیرد
مدیر کارگروه مشاغل علوم انسانی، اجتماعی و هنر منصوب شد
افزایش ۷۰۰ برابری حق‌الزحمه دستیاران پزشکی در دولت سیزدهم
افزایش ۱۵۰۰ نفری شرکت کنندگان المپیاد دانشجویان علوم پزشکی کشور
۳۳ دانشگاه ایرانی در جمع هزار و ۵۰۰ دانشگاه تاثیرگذار جهان
عرضه شاهنامه نثر در کتابفروشی‌ها/تصحیحی بر شاهنامه فردوسی
۷۵ گام تحولی در آموزش عالی از برکات دولت شهید آیت‌الله رئیسی است
اما و اگرهای بازگشت دانش‌آموزان به تحصیل؛ قانون چه می‌گوید؟
برندگان جوایز زنان ۲۰۲۴ معرفی شدند
عرضه چاپ چهارم من سهراب سپهری هستم در کتابفروشی‌ها
سامانه ثبت‌نام سنجش برای دانش آموزان اتباع باز است
اضافه شدن ۳.۵ میلیون مترمربع به فضای آموزشی کشور در ۳۳ ماه
نامه ۶ بسیج دانشجویی دانشگاه‌های تهران بزرگ به کاندیداهای ریاست‌جمهوری
تعیین شرایط انتقال دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در خارج به کشور
میزان درآمد همستر کامبت اعلام شد+عکس
اوکراین پهپاد ایرانی شاهد را کپی کرد+عکس
ناوهواپیمابر بریتانیایی که در نبرد رو در رو غرق شد+عکس
اتفاق نگران‌کننده‌ای که درباره بازی همستر به شما نگفته‌اند
خودروی غیرمعروف ژاپنی با سرعت دیوانه‌وار ۴۳۹ کیلومتر حرکت می‌کند+عکس
جنگنده‌ای که بمب هسته ای هم حریف‌اش نبود+عکس
خودروی لوکس چینی که با مرسدس بنز رقابت می‌کند+عکس
کلاهبرداران به بهانه به بهانه همستر کامبت این طور جیب شما را خالی می‌کنند
خودروی آلمانی محبوب ایرانی‌ها به بازار می‌آید+عکس
کشف عجیب دانشمندان درباره منابع آبی زمین که باعث حیرت همه شد
یک پاوربانک می‌تواند چند بار گوشی را شارژ کند؟
اتوبوس بزرگ ویژه سفرهای آفرود و ماجراجویی ساخت جمهوری چک+عکس
ظاهر شیک و جذاب هیوندای آزرا ۲۰۲۵ با دو رنگ متفاوت+عکس
اطلاعیه مهم همستر کامبت درباره دریافت ایردراپ
خودروی پلیس تسلا که همه دزدها را بیچاره می‌کند+عکس
راز گنج مقبره امپراتور چین که ۶۰۰۰ سرباز سفالی از آن محافظت می‌کند+عکس
خاندان سلطنتی عربستان گران‌ترین لامبورگینی دنیا را خرید+عکس
اتهام سنگینی که برای ایلان ماسک گران تمام می‌شود
هوش مصنوعی زبان فیل‌ها را ترجمه کرد
برای بازی همستر کامبت وقت بگذاریم یا نه؟
این قطار سریع السیر در اروپا کولاک به پا کرد
ورزشگاه عجیب بن سلمان با امکانات کامل برای گیمرها و بازی ویدیویی+عکس
از این به بعد دست دزدها به گوشی اندروید شما بخورد قفل می‌شود
رونمایی از خودروی هوشمند مونا ۰۳ با امکانات عالی+عکس
چین خلبانان نظامی آمریکا و کشورهای غربی را استخدام می‌کند
اسپیکر جدید شیائومی می‌تواند صدای ۳۶۰ درجه پخش کند
ورود مدل قوی‌تر خودروی هونگچی به ایران+عکس
پاسخ فیزیک‌دانان برای توضیح انبساط کیهانی جنجال به پا کرد
زمینه بازگشت ۲۷۰۰ نخبه به کشور فراهم شد
این خودروی فیات تبدیل به جت اسکی هم می‌شود+عکس
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.