به گزارش ثریا سیدجواد میری، جامعه شناس و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به مناسبت چهل و سومین سالگرد شهادت دکتر علی شریعتی در یادداشتی پرداخته است:
یکی از روش‌های بسیار مؤثر شریعتی برساختن تیپ‌های ایده آل بود که به او در صورت بندی مسائل یاری می‌رساند. یکی از صورت بندی‌های شریعتی دوگانه "بلال-بوعلی" است که معطوف به دوگانه "فکر اسلامی" و "علوم اسلامی" است. او بر این باور است که "بزرگ‌ترین کار روشنفکر این است که مکتب اسلام را از چنگ تمدن و فرهنگ و علوم اسلامی برهاند …. " (۱۳۸۸. ۱۸۰).
البته می‌توان این پرسش را مطرح کرد که چرا شریعتی به عنوان یک روشنفکر به دنبال چنین انفصالی بین تفکر و علم در نسبت با اسلام است؟ او می‌گوید اگر بتوان تفکر اسلامی را از علوم اسلامی رهاند و اسلام را همچون "بلال" فهمید نه آنچنان که "بوعلی" آنگاه امکان تحول وجودی در جان و جامعه انسانی ممکن می‌گردد و تفکر اسلامی به مثابه بینشی در خدمت جنبش می‌تواند افق و دایره عمل را تغییر و وسعت بخشد.
اما پرسش اینجاست که این دغدغه تمایز بین عرصه تفکر اسلامی و ساحت علوم اسلامی ریشه در چه دغدغه‌ای یا ناظر به چه مسئله‌ای است؟ شریعتی استدلالش این است که علوم به اصطلاح اسلامی مبتنی بر "بینش هلنی" است و این بینش با منطق ادیان ابراهیمی عمیقاً متفاوت است. به عبارت دیگر، عقلانیت هلنی بر اساس ثبوت و تعیین اشیا و جوهرها صورتبندی شده است در حالی که عقل اسلامی بر اساس "عدم ثبوت و تعیین اشیا و جوهرهاست. اصل در بینش شرقی، کون و فساد است و کون و فساد بینشی دیالکتیکی است" (۱۳۸۸. ۱۸۱).
به تعبیر دیگر، شریعتی "بلال" را دست پرورده رسولِ مدینه می‌داند و "بوعلی" را دست پرورده ارسطویِ آتن می‌خواند و این دو مدینه را در تقابل با یکدیگر مفهومینه می‌کند. اما شریعتی در "تاریخ و شناخت ادیان" به نکته‌ای اشاره می‌کند که نمی‌توان به آسانی و بی نقد از کنار آن گذشت و آن نکته این است که شریعتی می‌گوید: "ما باید تکلیف اسلام را روشن کنیم که از کدام چشم باید ببینیمش و قرآن را که می‌گشاییم با چشم علی، ابوذر و بلال باید بخوانیم، یا از چشم فلاسفه و عرفا و متکلمین و …؟ " (۱۳۸۸. ۱۸۰).
در پاسخ به این دوگانه شریعتی شاید بتوان به گونه دیگری هم تکثر فهم‌ها را در ساحت جامعه ایران و جهان اسلام صورت بندی کرد که مجبور نباشیم برای وصول به یکی دیگری‌ها را حذف و سرکوب کنیم. به سخن دیگر، چرا باید "چشم علی" را صرفاً متجلی در بلال یا ابوذر دید و نه در بوعلی یا ملاصدرا و یا حتی ابوسعید ابی الخیر؟
به عبارت دیگر، اگر دغدغه شریعتی در تمایز بین فکر اسلامی و علوم اسلامی مسئله‌ای از جنس "فهم" است پس باید پذیرفت که فهم امری مشکک و متکثر است و هر قدر انسان فرهیخته‌تر نحوه مفصل بندی فهم او از هستی پیچیده‌تر خواهد بود و نمی‌توان کتمان کرد که دین یکی از نمودهای این هستی در ساحت انسانی است و این تصور که فهم بلال متعالی تر از فهم ملاصدرا است به نظر موجه نمی‌آید بل به نوعی دامن زدن به ساده سازی و حتی "توده وار کردن" امر مفاهمه می‌باشد که یکی از آفات اجتماعی اش قشری شدن فهم دین است.
ممکن است شریعتی در پاسخ به این نقد بگوید که موضوع اصلی تمایز او در باب تفکر اسلامی و علوم اسلامی این است که منطق تفکر دینی پراکسیس محور است در حالی که عقلانیت هلنی دارای منطق لوگوس محور است و از این روی است که برای احیای پراکسیس او مجبور است هیمنه منطق لوگوسی یونان را به باد انتقاد بگیرد تا امیدی برای طلوع تفکر عمل - محورانه بینش اسلامی پدیدار گردد، اما این پاسخ متین پرسشی سترگ‌تر را ممکن است مطرح کند و آن این است که معرفت دینی چیست و چگونه از دیگر معرفت‌ها متمایز می‌گردد؟ آیا صرف تقابل بین تفکر ثبوتی هلنی و دیالکتیکی دینی می‌توان "مکتب اسلام" را تقلیل به یک بعد داد و دیگر ابعاد را "وارداتی" تلقی کرد؟ به نظرم رگه‌هایی از "خلوص گرایی" در رویکرد شریعتی وجود دارد که عمیقاً قابل نقد می‌باشد.
منبع: خبرگزاری مهر
مناظره دانشجویی با گزاره آزادسازی آموزش و بهداشت برگزار شد
کتاب هفتم نامه‌هایی از پراگ چاپ شد/ دست‌هایش در بازار نشر
ترجمه دوربین عکاسی به چاپ نهم رسید
ماجرای تذکر جدی شهید رئیسی به وزیر علوم
اختصاص 41 همت به مدرسه‌سازی در 14 سفر دور دوم دولت
انتصاب افراد انقلابی به مدیریت دانشگاه‌ها از دستاوردهای مهم دولت سیزدهم است
دیدار دانشگاهیان با همسر رئیس‌جمهور شهید
کمیته پشتیبانی از دانشجویان ایرانی خارج تشکیل شد
مهارت افزایی کارگزاران فرهنگی دانشگاه‌ها در صدر اولویت
سمپاد سرباز امریه می‌گیرد
واکنش وزیر علوم به اعلام کاندیداتوری برخی روسای دانشگاه‌ها در انتخابات ریاست جمهوری
جزئیات برنامه ترم تابستانی دانشگاه شریف اعلام شد
سبزترین امام به کتابفروشی‌ها آمد
عرضه یک‌کتاب دیگر از مجموعه ژول ورن/ پرتو سبز در کتابفروشی‌ها
کسب جایزه نوبل ایرانی توسط دانشجوی دانشگاه شهید بهشتی
اعلام آمادگی ۶۰ شرکت صنعتی برای جذب دانشجویان دانشگاه آزاد
رییس دانشگاه تهران کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری می‌شود
شهید رئیسی شورای عالی انقلاب فرهنگی را احیا کرد
کارت آزمون کارشناسی ارشد علوم پزشکی منتشر شد/ امکان ویرایش معدل
مراسم بزرگداشت شهدای خدمت در دانشگاه خواجه نصیر برگزار می‌شود
هوش مصنوعی به حوزه‌های علمیه خواهران راه پیدا می‌کند
مهلت مجدد ثبت نام با تاخیر نوبت دوم کنکور سراسری ۱۴۰۳ آغاز شد
نخبگان حوزه از شهید جمهور روایت کردند
دوره تربیت مربی تجوید قرآن ویژه حوزه‌های خواهران برگزار می شود
آخرین مهلت ثبت نمرات میان‌ترم دانشجویان دانشگاه پیام نور اعلام شد
متقاضیان گزینش با نمره کنکور ۱۴۰۲ باید در کنکور ۱۴۰۳ ثبت نام کنند
کارت‌های ورود به جلسه آزمون که پیش از این دانش‌آموزان دریافت کردند «معتبر» است
آغاز به کار سامانه نقل و انتقالات معلمان
آغاز توزیع کارت ارشد علوم پزشکی از امروز/ متقاضیان رشته‌های بدون آزمون بخوانند
انتخاب موزه تاریخ علوم اردبیل برای هفتمین بار پیاپی به عنوان موزه برتر کشور
رقابت ۵۸ هزار نفر در آزمون کارشناسی ارشد علوم پزشکی سال ۱۴۰۳
تلگرام کاربران ایرانی را از این امکانات خود محروم کرد
۱۰۰۰ روز خدمت بی‌منت شهید جمهور در آموزش و پرورش
بازدید وزیر آموزش و پرورش از حوزه‌های برگزاری آزمون نهایی
زمزمه‌های از سرگیری واردات آیفون به ایران شنیده می شود
حضور حماسی مردم در آیین وداع با رئیس‌جمهورِ شهید، نیازمند بازشناسی است
بازگشت ۲۰ درصدی دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل عشایری به مدارس
معصومه ابتکار: رئیسی به‌دنبال همدلی ملّی بود
جزییات ثبت‌نام با تاخیر در آزمون سراسری سال ۱۴۰۳ اعلام شد
کارکرد دانشگاه حقیقت جویی است
نقش رایزنان علمی در ارائه توانمندی‌های ایران در عرصه جهانی
ثبت‌نام آزمون انتخاب مترجم رسمی قوه قضائیه سال ۱۴۰۳ آغاز شد
پیشرفت فوق‌العاده ترکیه در صنایع دفاعی پس از رونمایی از پهپاد مافوق صوت
لایک‌ها از شبکه ایکس حذف می‌شوند؟
اطلاعات تازه درباره گوشی‌های سری آیفون ۱۴
پاسخ اپل درباره دسترسی به عکس‌های حذف شده گالری کاربران
صدها ستاره‌ای که ناگهان در آسمان ناپدید شدند کجا رفتند؟
ثبت لحظه ورود شهاب‌سنگ غول‌پیکر به زمین+عکس
نگاهی به سیستم‌های ضدپهپاد روسیه و اوکراین
کیا اسپورتیج خودروی محبوب شاسی بلند به ایران می‌آید+عکس
پژوهش‌های حوزه به سمت اجتهاد تمدن‌ساز حرکت کند
تلاش وزارت علوم برای جذب ۳۲۰ هزار دانشجوی بین‌الملل
تلاش وزارت علوم برای جذب ۳۲۰ هزار دانشجوی بین‌المللی در برنامه هفتم توسعه
پیشنهاد تشکیل کارگروه ویژه اشتغال دانشجویان و فارغ‌التحصیلان در همایش مردمی استان کرمانشاه
نقش فعالیت رسانه‌ای اعضای هیات علمی در ارتقای رتبه دانشگاه‌ها
یک خودروی محبوب شاسی بلند خارجی به ایران می‌آید+عکس
چاپ ترجمه کتابی در روایت‌شناسی سفیانی و نشانه‌های ظهور
عرضه قهوه قجری در فنجان ادبیات در کتابفروشی‌ها
آغاز توزیع کارت آزمون کارشناسی ارشد علوم پزشکی سال ۱۴۰۳ از فردا
ابلاغ ماموریت جدید به دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی
گرامیداشت «شهدای خدمت» در دانشگاه‌های سراسر کشور برگزار می‌شود
نشست رایزنان علمی دانشجویان ایرانی خارج از کشور برگزار می شود
ماموریت بزرگداشت سنت دانشگاهی به دانشگاه تهران واگذار شد
جذب نخبگان پزشکی با پیگیری‌های شهید رئیسی
آغاز بررسی آیین‌نامه پیشنهادی ستاد علم، فناوری و نوآوری شورای عالی انقلاب فرهنگی
جذب نخبگان پزشکی با پیگیری‌های آیت‌الله شهید رئیسی
آیت‌الله رئیسی دغدغه حل مسئله را داشت
فروش ضعیف شاسی بلند معروف کار دست‌اش داد+عکس
استقبال خیره کننده کلاسیک‌بازها از بی‌ام‌و مدرن +عکس
فرهنگ توضیحی مثل‌های ژاپنی روانه بازار نشر شد
عرضه ترجمه آموزش مهارت‌های تفکر نقادانه در بازار نشر
فرصت ۲۴ ساعته دانشگاه تورنتو به دانشجویان معترض
امتحانات نهایی خرداد دانش‌آموزان آغاز شد
متقاضیان بازی‌های المپیاد ورزش‌های فناورانه بخوانند
نحوه پذیرش دانشجوی دکتری در پژوهشگاه رنگ
آغاز مهلت مجدد ثبت نام نوبت دوم کنکور سراسری ۱۴۰۳ از فردا
سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برای تجهیز آزمایشگاه دانشگاه امیرکبیر
منابع امتحانات نهایی فقط کتاب‌های درسی است
وضعیت تامین معلم و فضای آموزشی شهرستانهای استان تهران
نشست تصویرپردازی از حکمرانی متعالی بر تراز سنت حکمرانی شهید جمهور برگزار می شود
ثبت لحظه ورود شهاب‌سنگ غول‌پیکر به زمین+عکس
پیشرفت فوق‌العاده ترکیه در صنایع دفاعی پس از رونمایی از پهپاد مافوق صوت
استقبال خیره کننده کلاسیک‌بازها از بی‌ام‌و مدرن +عکس
تلگرام کاربران ایرانی را از این امکانات خود محروم کرد
صدها ستاره‌ای که ناگهان در آسمان ناپدید شدند کجا رفتند؟
جای خالی شهید جمهور در جلسه هیات دولت+عکس
دانش‌آموزان در زمان مقرر در محل آزمون امتحانات نهایی حاضر شوند
آیت الله رئیسی الگوی شهید رجایی را دوباره برای مردم زنده کرد
رویدادهای مهم و تأثیرگذار دنیای کریپتوکارنسی در سال ۲۰۲۴
فعالیت دانشگاه‌ها تا زمان اطلاع از طرف دولت برقرار است
تصویر قدیمی از شهید آیت‌الله سیّد محمدعلی آل هاشم به‌همراه استاد شهریار
اتفاق بی سابقه تاریخ آموزش عالی در دوره ریاست جمهوری شهید جمهور
تصویری از سوگواری همسر رئیس‌جمهور و آیت الله علم الهدی بر پیکر ایشان
طرح مربوط به تغییر در شیوه برگزاری کنکور به مجمع تشخیص مصلحت رفت
دانشگاه‌ها مجاز به اعلام حدنصاب مرحله دوم مصاحبه کنکور دکتری شدند
روایت وزیر آموزش‌وپرورش از پیگیری و حل مشکل دانشگاه فرهنگیان توسط رئیس‌جمهور
کامل‌ترین مجموعه از نزار قبانی در ایران
رئیس دانشگاه خواجه نصیرالدین شهادت رییس جمهور را تسلیت گفت
پیام تسلیت خیرین مدرسه‌ساز در پی شهادت رئیس‌جمهوری اسلامی ایران
اعلام شهریه مدارس غیردولتی طی چند روز آینده
اطلاعات تازه درباره گوشی‌های سری آیفون ۱۴
سیاست فرصت بروز و ظهور به ادبیات مقاومت فلسطین نمی‌دهد
فقدان شهید آیت الله رئیسی ضایعه بزرگی برای کشور خواهد بود
هر لحظه شهادت را در چهره نورانی آیت الله رئیسی می‌دیدم
زمان برگزاری آزمون جامع دکتری ۱۴۰۳ تغییر کرد
امتحانات دانش‌آموزان امروز برگزار می‌شود
نسخه تلخیص جامع علم کلام توماس آکوئیناس چاپ شد
چالش‌های محققان علوم تجربی و انسانی در بررسی آیات الهی در طبیعت
عدم تغییر زمان اعلام نتایج آزمون‌های کارشناسی ارشد و دکتری
لغو همه امتحانات دانش‌آموزان تا پایان هفته جاری/ تقویم جدید آزمون‌های مدارس اعلام می‌شود
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.