به گزارش ثریا علیرضا کمری مسئول واحد پژوهش ادبیات پایداری حوزه هنری به مناسبت روز بزرگداشت راهیان نور طی سخنانی به معرفی کتاب میراث مقدس و جنگ ناتمام پرداخت:
این کتاب حاصل انجام یک طرح پژوهشی / سفارشی نبوده است و همانگونه که در مقدمهی کتاب آمده است این کتاب برآمده از پایاننامهی تحصیلی کارشناسی ارشد آقای اسماعیل نودهی فراهانی است که در سالهای ۹۰۹۱ (در دانشگاه علامه طباطبایی) از آن دفاع شده و به مرور تا سال ۹۶ صورت اولیهی پایاننامه به کتاب حاضر تبدیل و آمادهی چاپ شده است. بنابراین، پژوهشکدهی فرهنگ و هنر اسلامی حوزهی هنری ناشر این کتاب است نه پدیدآورندهی آن و دریغا که چاپ این کتاب گرفتار تأخیر شد و فی التأخیر آفات.
ملاحظه و مرور بر این پایاننامه نشان میدهد میتوان امیدوار بود که در میان پرشمار نوشتهها یا نویسندههایی که در خط تولید پایاننامهها و رسالههای دانشگاهی هر سال به شمار انبوه فراهم میشود گاه، و البته به ندرت، پژوهشهایی امکان طرح و تحقیق پیدا میکند که نشان از سعی عالمانه و معتقدانه / دردمندانه و مسئلهشناسانه دارد و در واقع افقی نو پیشروی اهل نظر میگشاید. تلاش علمیِ ارزشمند آقای نودهی فراهانی از این حیث شایسته تحسین است و من نشر این کتاب را به ایشان و حوزهی هنری تبریک میگویم، اما بعد:
۱. اساساً و عمدتاً «جنگ» یک پدیدار یا رخداد نظامی / سیاسی است، وجه نظامی جنگ صورتی آشکار دارد و جنبهی سیاسی آن چندان آشکار نیست، اما با فرونشستن شعلههای جنگ و فرارسیدن پایان آن وجوه سیاسی ماجرا اندک اندک آشکار میشود. مع الوصف، جنگ جنبههای متعددی دارد، و به همین ملاحظه از این جهات هم قابل مطالعه است، مثل اقتصاد یا جنبههای فناورانه و صنعتی، و آنچه که در حوزهی درمان، پزشکی جنگ را شکل میدهد، و البته وجوه اجتماعی و جامعهشناختی جنگ، ادبیات و هنر و امثال آن.
۲. هر جنگ و ستیزهای به لحاظ ماهیت / چرایی وقوع، چگونگی تداوم و نحوهی پایان و آثار و تبعات مشخصههایی پیدا میکند که آن از سایر جنگها متمایز نشان میدهد.
۳. علاوه بر جهات نظامی / سیاسی، چگونگی و چرایی وقوع، تداوم و پایان، آثار و پیامدهای جنگ، طول زمان و دامنهی جغرافیایی جنگ، تاریخ آن را شکل میدهد. این گستردگی گاه ممکن است از خطوط مواجههی طرفین، به نحوی وسعتِ منطقهای و حتی جهانی پیدا کند. جنگ هشتساله ایران / عراق از این جهت هم قابل ملاحظه است و میدانید که پرشمار کشورهای دور و نزدیک به طرفداری از صدام در این جنگ نقش داشتهاند. البته به وجهی باید گفت جنگ / دفاع مقدس پس از انقلاب اسلامی، علیه ایران تدریجاً شکل میگیرد و زمان آن را از هشت سال فراتر میبرد.
۴. جنگ ایران / عراق جنگ تحمیلی جنگ هشت ساله دفاع مقدس (و هر کدام از این عنوانها دلالتی دارند) از این لحاظ یک رخداد تاریخی کثیرالاضلاع است، اما ورای وجوه نظامی سیاسی ماجرا، ویژگیهایی این رخداد را از جنگهای گذشته در ایران و شاید دیگر جایها متمایزتر کرده است، این تمایز به عالمِ آدمهای این جنگ / قاطبهی جامعه و جمعیت جنگ رفته و مواجه شده با جنگ بازمیگردد. به این ترتیب میشود واژهی جنگ را غالباً نشانگر و شناسایی وجوه نظامی و سیاسی ماجرا دانست و اما در این سو، کلمهی «جبهه» و در تعبیری کلانتر «جبههگیان» را مختص عالم آدمهای جنگ تلقی کرد. جبههگیان اعم از جبههرفتگان و جنگکردهها، آنانند که آرمانگرایانه و باورمندانه دست و دل به این ماجرا سپرده بودند.
۵. این وجه انسانی / انسانشناختی که هویّت اندیشگانی و افق آرمانی جنگ را ساخته و پدیدار کرده است در کلیات و تمامت این دوران چنان سیطره داشته است که حتی وجوه نظامی سیاسی جنگ را تحت الشعاع خود قرار داده است؛ بگذریم از این مسئله که این خصوصیت، چه پیایندهایی داشته و دارد. آشنایی اجمالی با بافت روایت راویان و منظر پردازندگان کتابهای پرشمار جنگ رقمی در حدود ۱۸، ۱۹ هزار عنوان پیدا و پنهان مؤید این مدعاست.
۶. در حوزهی شناختِ مسائل موضوعهی جبههگیانِ جنگ، البته رویکردها و روشهای مطالعاتی برآمده از انسانشناسی / مردمشناسی، بهویژه تاریخ فرهنگی بسیار راهگشاست، اما بر آنم روشها و رویکردهای مطالعاتی جبههگیان جنگ و اساساً هر قلمرو موضوعی را از مبادی و مبانی ماهویِ ماجرا و موضوع استنباط و استحصال باید کرد، در واقع روشهای قیاسی / اقتباسی / بهویژه مقلدانه و منفعلانه در این میان و میدان چندان دقیق و کارا نیستند. حاصل چنین پژوهشهایی پژوهشهای غیراجتهادی بیشتر شناسای عاملان و زمینههای تحقیقی آنهاست. از این زمره، نحوهی مواجههی شرقشناسان شایستهی توجه و نقد است، و میدانیم در کُنه ماجرا، یا در غالب خاستگاههای شرقشناسی استیلاخواهی و استعلاخویی وجود داشته است.
۷. اگر با این نگرش به پدیدار جبهه و جبههگیان جنگ بهدرستی دقت و جامعیّت نگریسته شود، خواهیم دید که ما با یک منظومهی موضوعات مواجهه میشویم، یک مجموعه موضوعات و مسائل قابل بحث و فحص که با یکدیگر ربط معنادار و وثیق دارند. یکی از موضوعات این منظومه ماجرای «راهیان نور و به تعبیری دیگر «سالکان حضور» است، که آقای اسماعیل نوده فراهانی به درنگ و دقت در حد امکان بدان پرداختهاند و فراتر از پژوهشهای پیشین، اثری شایستهی ارجاع و استناد در این موضوع فراهم آوردهاند؛ و البته بایسته است این اثر در ویراستهای بعد با دستیابی به اطلاعات مکمل دقیقتر و کاملتر شود و سزاست این کتاب به دست و نظر کسانی که در کار مطالعاتِ فرهنگی جنگ و جبهه نسبتی و مسئولیتی دارند برسد و خوانده شود. شایسته است اشاره کنم منظومه موضوعات / مسائل موضوعهی جبههگیان جنگ اولاً در یک فرایند / روند تدریجی تکوین یافتهاند و یک «جریان» را به نظر متبادر میکنند و ثانیاً پیکرهمند / انداموار هستند، و به دیگر سخن یک کلّ کلانِ معنادار را شکل و نمایش میدهند. مِن باب مثال به چند مورد از زمرهی مسائل موضوعه یا منظومهی موضوعات اشاره میکنم؛ عزم و اعزام: میدانید سازمان رزم در شالودهی جمعیتی رزمندگان و جبههگیان ورای سازمانهای رزم و جنگ در ارتش اساساً مردمنهاد / مردمی است، این ویژگی تحت تأثیر انگیزشهای انقلابی / انقلاب اسلامی و حضور در جنگ به معنای دفاع از انقلاب، در مفهوم بسیج و بسیجی بروز پیدا کرده است. این دو کلمه از کلمههای کلیدواژگانی متن این دوران محسوب میشوند، چگونگی و چرایی خودانگیختگی و دگربرانگیزی و آمادگی (= عزم) برای رفتن به جبهه به خودی خود مستلزم پژوهش جدّی است، پراکندهوار این موضوع در شماری از خاطرهگفتهها و خاطرهنوشتههای جنگ آمده است، اما موضوع به شکل منتظم قابل پیجویی است نقش بافتهای سنتی محلهها در شهرها و روستاها، مسجدها، هیئتها، حسینیهها، همشهریگریها، ارتباطات خانوادگی، در نحوهی شکل گیری هستههای اولیه جنگ از واحدهای کوچک تا لشکرها در اینجا اهمیت دارند، یک لشکر با مجموعهای از همین زیرساختهای فرهنگی بومی، مثلاً از شمال ایران یا آذربایجان یا اصفهان به این ترتیب به وجود میآمده و در غرب یا جبهه میانی و جنوب مستقر و جابجا میشده است.
اینها هر یک ترکیبی از باورها / آداب و آیینهای ولایت خود را به جبهه بردهاند و از جبهه به عقبه آوردهاند، برون دادههای گفتاری، رفتاری و نوشتاری این جمعیتها بود که در اواخر جنگ طرحنامهی فرهنگ جبهه را به ذهن مؤلف آن سیدمهدی فهیمی یا پیشتر از آن به یادها متبادر کرد. پس از عزم مسئلهی آموزش و اعزام، خود موضوعی دیگرست و آداب و آیین بدرقهها و همراهیهای خانوادهها، پدر و مادرها و در موارد فراوان همراهی مادران و مخالفت پدرها یا مخالفت و موافقت مدیران برای حضور دگران برای رفتن به جنگ، البته در طول سالهای جنگ این مرحلهها تحت تأثیر عوامل متعدد وضعیات متفاوتی دارند و همین وضعیات در نحوهی تداوم و پایان جنگ هم تأثیرگذار بوده است. نحوهی شکلگیری یگانی و رستهها و سازمان رزم و تشکل واحدها هم از جملهی این مسائل است که به میدان جنگ و جبهه و جایگیری در پادگانها تا خط و نحوهی ورود به عملیات یا استقرار در خطوط پیوند پیدا میکند؛ این بافت محلی مردمی در شکلگیری یگانی مسئله مهمی است که آقای دکتر فرامرز رفیعپور در کتاب تضاد و توسعه از منظر جامعهشناسی به آن توجه کرده است، گاه این سؤال برای خود من موضوعیت پیدا میکند که با توجه به بهم خوردگی بافت محلات و محلیّت در شهرها، بلکه تبعات توسعهی شتابزدهی سه دههی اخیر پس از جنگ، در شهرها و روستاها، آیا امکان همپیوندیهای محلی و آن نحو ارتباطات اجتماعی بهمثابه زمان جنگ وجود دارد یا نه، یا اگر هست وزن و توان آن چقدر است. مسئله استقرار و عملیات و آنگاه بازگشت به شهر و حوادث مربوط به درمانِ زخمخوردگان جنگ یا اسارت و بازماندن پیکر شهدا و یا بازگرداندن آنها و ماجراهای تشییع و تدفین، و بعدها تفحص از زمره موضوعات متداخل زنجیرهی مسائل موضوعه مربوط به جبههگیان است، از متفرعات مسئله تشییع و تدوین، آداب مجالس ترحیم، شکلگیری مزارات شهدا و ادبیات سنگنوشتهها و سنگنگارههای مزارات و جعبه آینه و مناسک مربوط به حضور در این یادگاهها، بناهای یادبودی و آرامگاهی و حتی اهمیت یافتن مفهوم گمنامی و گمجایی است [*] علی ایحال به نظر میرسد فراهمآوری فهرستوارهی منظومهی موضوعات جبهه و جبههگیان جنگ، به خودی خود یک کار پژوهشی است و جا دارد در حد یک پایاننامه متقن، همچون کتاب «میراث مقدس و جنگ ناتمام» مدنظر و اهتمام و انجام قرار گیرد.
شایسته است چند نکته هم دربارهی کتاب به عرض برسد؛ عنوان کتاب جالب و هوشمندانه انتخاب شده است، تقدیمه و پیشگفتار کتاب فراتر از انجام تکلیف موظف متعارف در پایاننامهنویسی، همت و نوجویی مؤلف را به شناخت موضوع میرساند. البته به حق آقای فراهانی به کمرغبتی یا کمفهمی بعض مربوطان به موضوع در مسیر تحقیق حساسیت و اعتراض خود را آشکار کردهاند؛ لازم بوده و هست که تاریخِ نگارش مقدمه و پیشگفتار ذیل هر کدام ذکر شود.
فصل اول مبادی و مبانی (اسلوب) تحقیق توضیح داده شده و در فصل دوم چرایی ضرورت توجه به جنگ و اهمیت پاسداشت «یاد» ها برای زدودن فراموشی و غلبه بر نسیان. خیلی خوب به تفاوت موزه و زیارتگاه، گردشگر با زائر و جایگاههای مقدس (زیارتی) توجه شده است، و اینکه راهیان همان زائران یا به عبارتی سالکان حضورند. در این فصل و فصول دیگر لابد برای جا انداختن مطلب تطویل در کلام مشهود است، در فصل سوم چند و چون پیدای کاروانهای راهیان نور مورد توجه واقع شده و در ادامهی بحث موضوع روایت و راویان و روایتگری جنگ به میان آمده است؛ این فصل با وجود اطلاعات جدید در حوزهی روایتشناسی و روایتگری جنگ و بعضاً اطلاعات به دست نیامده دربارهی راهیان در زمان تحقیق نیازمند تکمیل است.
فصل چهارم مربوط است به نقش امام (ره) در بررسی در شکلگیری و بسط کاروانیان راهیان نور و سفر مقام معظم رهبری به مناطق جنگی و فصل پنجم نقش هیئتهای مذهبی و اهمیت شعرهای اعتراضی و اشعار حسرت پس از جنگ و فصل ششم نقش هنر و ارتباط میان ادبیات خصوصاً نقل خاطرات در بسط فرهنگ جبهه و جنگ بین راهیان در مناطق جنگی توضیح داده شده است، در عین حال به ملاحظاتی که فعلاً جای گفتن ندارد، مسائل مطرح شده راجع به خاطرهگویی و خاطرهنویسی در این فصل نیازمند بازنگری و بازنگاری است، در فصل هفتم، نقش تحولات فرهنگی سیاسی دههی هفتاد و هشتاد و جریانشناسی وضعیت اجتماعی حاصل از نگرش لیبرالمآبان و تکنوکراتها مورد بحث واقع شده و حرکت مقابلههای ایجابی حزبالله در برابر این وضعیت و بازتولید فرهنگ انقلابی مورد بررسی قرار گرفته است؛ از جمله مسائل مهم این فصل نقش کاروانهای راهیان نور در برابر گسست یا شکاف نسلی محل توجه واقع شده است. فصل هشتم و انتهای کتاب را میشود جوهر و جان مایه همهی فصول کتاب و برآمده از نگرش اجتهادی و انتقادی مؤلف دانست، در سطور پایانی این فصل پیوستگی جنگ با انقلاب و انقلاب اسلامی با تاریخ صدر اسلام و بازگشت به ارزشهای انقلابی اسلامی در دوران جنگ به عنوان زمینهی تداوم فرهنگ دفاع مقدس جاری و پایانناپذیر در مقابل دفاع مقدس موزهای و تقویمی!، تا برپایی انقلاب حضرت قائم آل محمد (عج) و اقامهی عدل جهان گستر از منظر مؤلف مورد اشاره دقیق قرار گرفته است.
از خداوند برای مؤلف ارجمند دوام توفیق و بهروزی میطلبم و امیدوارم این اثر با تداوم توجه و تحقیقات مکمل در ویراست دیگر به چاپ و انتشار برسد.
[*] ر.ک.به: «پژوهستانی به نام بناهای آرامگاهی و مزارات شهدا»، فرانک جمشیدی، در سایت تاریخ شفاهی.
و نیز: آواز پر ملائک. ۲ جلد. محمد عبدالخالق کاظم. تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس. ۱۳۷۷.
راز جعبه آینه، محمدجواد مدرسی، دفتر نشر معارف، ۱۳۹۵.
نشست «سواد بصری در مد و لباس» برگزار میشود
اولین نکوداشت روانشناسان رضوی برگزار می شود
پذیرش دانشجوی دکتری در پژوهشگاهها قانونی است
جزییات برگزاری کنکور مجدد برای داوطلبان سیل زده اعلام شد
کتاب چشمها تنها برای دیدن نیستند منتشر شد
رمان اجتماعی معمایی آفرودیت در نمایشگاه کتاب عرضه میشود
انتشار وضعیت فرهنگی ایران در پیمایش ارزشهای جهانی
آدرخش و رقص فانتومها در نمایشگاه کتاب طنین میاندازد
مهلت ثبت نام پذیرش بدون آزمون کارشناسی ارشد پیام نور تمدید شد
ترقی در علم و دانش کشور مرهون تلاش معلمان و سنگربانان تعلیم و تربیت است
حمایت دانشگاه علوم پزشکی شیراز از بیماران مبتلا به به سلیاک
انتخاب عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی به عنوان استاد نمونه کشوری
رئیس جهاد دانشگاهی کشور وارد گلستان شد
طرح پایش و ارتقای سلامت اعضای جهاد دانشگاهی سلامت محور است
بررسی تاریخ ایران در چهار سده نخستین پس از اسلام
حمایت ۳۷ میلیارد تومانی از طرحهای حوزه اینترنت کوانتومی
کسب رتبه دوم در بین شرکت های بورسی و افزایش فروش و تولید در داروسازی دانا
هدیه ۲ میلیونی وزیر آموزش و پرورش به حساب معلمان واریز شد
جذب امریه سربازی در سازمان جهاد دانشگاهی خواجه نصیر
۱۷۰ دانشجوی نخبه امروز به عمره مفرده اعزام میشوند
کلید اولیه نوبت اول کنکور سراسری سال ۱۴۰۳ منتشر شد
بازبینی مصوبه افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی شورایعالی انقلاب فرهنگی
جنگنده رادارگریز سوخو ۷۵ روسیه به ایران میآید؟
خودروی جدید که شبیه گربهها ساخته شده است+عکس
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
بازبینی مصوبه افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پزشکی شورایعالی انقلاب فرهنگی
تمدید مهلت ثبتنام در جشنواره علمی - پژوهشی پژوهشسراهای دانشآموزی
خدمات رایگان دندانپزشکی برای دانشآموزان ۶ تا ۱۴ ساله روستایی
موافقت با افزایش حقالزحمه ساعت اضافه تدریس معلمان
دیدار جمعی از معلمان با رهبر انقلاب در روز چهارشنبه
تصویب نقشه راه اجراییسازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
کشف ۸ هزار و ۳۰ نفر دانش آموزان بازمانده از تحصیل در استان اصفهان
طحاننظیف: قانون اساسی به کلاسهای درس برده شود
احداث ۵ دهکده جامع ورزشی/ جذب نخبگان در دانشگاه فرهنگیان
تعلیق بودجه دانشگاه فرانسوی به دلیل حمایت از فلسطین
اعزام دو کاروان از دانشجویان بنیاد نخبگان به عمره آغاز شد
حمله خشونتآمیز پلیس نیویورک به دانشجویان حامی فلسطین در کلمبیا
آیین بزرگداشت مقام معلم در دانشگاه اصفهان برگزار شد
ثبتنام پشت کنکوریها جهت ترمیم نمره آغاز شد
دانشگاهیان کشور باید با شبکهسازی به جنبش دانشجویان جهان بپیوندند
برگزاری بیست و دومین نشست شورای عالی اتحادیه دانشگاهها و مراکز پژوهشی ساحلی و دریایی
آزمون مجدد برای کنکوریهای زیرکوه ۲۱ اردیبهشت برگزار میشود
چند دستگاه هیوندای کونا وارد ایران شد+عکس
موشک سنگین آنگارا-آ۵ با موفقیت پرتاب شد+عکس
ستاره نوترونی مرده در کهکشان به صورت ناگهانی زنده شد+عکس
سلاح قدیمی و کوچک اوکراینیها که روسیه را زمین گیر کرد+عکس
سوخوهای روسی که قرار بود به ایران بیایند کجا رفتند؟
تعرفه وحشتناک جیمیل با هوش مصنوعی اعلام شد
علم حکمی؛ لازمه دستیابی به تمدن نوین اسلامی
بازگشت سونی اکسپریا به یک طراحی جدید+عکس
مسئله جدی امروز، زیستجهان مدرن است که راه مقابله فرهنگی با آن، تعامل بیشتر با جوانان است
ناسا به صورت تصادفی مریخ را بمباران کرد
ویژگیهای خاص ساعت گران قیمت گواردیولا+عکس
این پهپاد ایرانی به دشمنان فرصت فرار نمیدهد+عکس
داوطلبان متقلب دستگاههای جاسوسی پیشرفته داشتند/احتمال محرومیت تا ۵ سال
فراخوان ثبت پرسشنامه در بانک اطلاعاتی ابزارهای سنجش سلامت و کیفیت زندگی
دستگیری ۲۵ نفر از داوطلبان متقلب کنکور/ حدود ۱۲ درصد داوطلبان غایب بودند
پذیرش دانشجوی دکتری تخصصی در پژوهشگاه اقیانوسشناسی
برای نگهداشت حرمت معلم بکوشیم
واریزهدیه روز معلم به حساب فرهنگیان؛ امشب/ پرداخت معوقات حقالتدریسها تا ۲ هفته دیگر
چاپ کتابی درباره سکوت و پایبندی در آثار آلبر کامو
مجموعه دفتر یادداشت روزانه داستایوفسکی به چاپ چهارم رسید
سرپرست دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زابل منصوب شد
وعده صادق نتیجه دانشگاههای ما است
۸۸ هزار داوطلب آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ انتخاب رشته کردند
اگر جریان علمی در کنار جریان دفاعی نبود بازدارندگی رقم نمی خورد
گوگل جایگزین یورگن کلوپ سرمربی لیورپول میشود
همه اجساد در خاک این شهر تجزیه نمیشود و سالم میماند+عکس
خودروهای پرنده غول پیکر در آسمان به پرواز درآمدند
کشف تازه از وجود سیاره نهم در منظومه شمسی
اسب سیاه مقابل تلسکوپ جیمز وب نمایان شد+عکس
تصاویر واقعی آیفون۱۶ در توییتر لو رفت+عکس
داخل ساختمانهای عجیب با علامت X در چین چه خبر است؟ +عکس
نکته عجیبی که در تلویزیون ۴K هواوی خبرساز شد
ملاقات ستاره دنباله دار با ماه و مشتری و اورانوس+عکس
چرا رباتها هنوز نتوانستند به گرد پای حیوانات برسند؟
تجلیل از ۶۵ عضو هیات علمی برگزیده/ جوانترین استاد ۴۵ساله و تقدیر از ۶ استاد زن
فرصت عوامل آموزشی و تربیتی مدارس برای ثبت تجربیات خلاقانه و نوآورانه خود تا ۲۰ اردیبهشت
تحویل ۱۰ هزار کلاس درس طی سال جاری در صورت تزریق بودجه
اعتراض دانشجویان در حمایت از مردم بی دفاع غزه
همه اجساد در خاک این شهر تجزیه نمیشود و سالم میماند+عکس
بازگشت سونی اکسپریا به یک طراحی جدید+عکس
سوخوهای روسی که قرار بود به ایران بیایند کجا رفتند؟
این پهپاد ایرانی به دشمنان فرصت فرار نمیدهد+عکس
سلاح قدیمی و کوچک اوکراینیها که روسیه را زمین گیر کرد+عکس
رونمایی از برادر فیدلیتی هیبریدی در دو مدل پنج و هفت نفره+عکس
نکته عجیبی که در تلویزیون ۴K هواوی خبرساز شد
چند دستگاه هیوندای کونا وارد ایران شد+عکس
هشدار اپل درباره این حرکت اشتباه هنگام شارژ آیفون
ویژگیهای خاص ساعت گران قیمت گواردیولا+عکس
رونمایی از موتور ۶ سیلندر ۴۰۰۰ سیسی ساخته محققان ایرانی+عکس
موتور آمونیاک سوز تویوتا با قدرت بیشتر و آلایندگی کمتر
گشودن مقبره فراعنه مساوی با مرگ حتمی؟
گوگل جایگزین یورگن کلوپ سرمربی لیورپول میشود
تغییرات غافل گیرکننده در iOS ۱۸ در راه است
نخبه ۱۲ ساله ایرانی در انجمن هوش مصنوعی شروع به کار کرد+عکس
ملاقات ستاره دنباله دار با ماه و مشتری و اورانوس+عکس
پیکسل 8a گوگل برای گوشی سامسونگ شاخ و شانه کشید
تعرفه وحشتناک جیمیل با هوش مصنوعی اعلام شد
ستاره نوترونی مرده در کهکشان به صورت ناگهانی زنده شد+عکس
داخل ساختمانهای عجیب با علامت X در چین چه خبر است؟ +عکس
برچسب جدیدی که خودرو را در تابستان ۱۰ درجه خنکتر میکند+عکس
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
فرصت انتخاب رشته داوطلبان آزمون دکتری سال ۱۴۰۳ دوباره تمدید شد
ایمیل حمایتی روسای دانشگاههای ایران به دانشگاههای آمریکا
چگونه از تهران به گرگان برویم؟
کلاسهای دانشگاهها امروز به مدت ۲ ساعت تعطیل شد
تجمع دانشگاهیان دانشگاه تهران درحمایت از خیزش دانشجویان در آمریکا
دانشجویان و اساتیدِ ایرانی، حمایت از مردم فلسطین را رسالت اصلی خود بدانند
دانشگاهها در مقابل ظلم و ستم همیشه ایستادهاند
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.