
به گزارش ثریا طیفنگار بدون شکاف(NIRISS)، شکارچی سیارات فراخورشیدی و آشکارساز نور اولیه تلسکوپ فضایی نسل بعدی ناسا، شش ماه پس از پرتاب این تلسکوپ به فضا، آماده انجام فعالیتهای علمی است.
تلسکوپ ۱۰ میلیارد دلاری ناسا در حال راهاندازی چهار ابزار پیشرفته خود و وضعیتهای مختلف آنها است که به وب امکان رصد کهکشانهای دور و همچنین اجرام نزدیکتر در کهکشان راه شیری یا منظومه شمسی را میدهند.
اکنون یکی از این چهار ابزار آماده عملیات است و مقامات تلسکوپ وب آماده میشوند تا اولین تصاویر اصلی این رصدخانه مداری را در تاریخ ۱۲ ژوئیه(۲۱ تیر ماه ۱۴۰۱) منتشر کنند و فرهاد یوسفزاده، یکی از ستارهشناسان ایرانی دانشگاه نورث وسترن نیز قرار است رصدهایی توسط این تلسکوپ فضایی به انجام برساند.
"رنه دویون"(René Doyon)، محقق سیارات فراخورشیدی و کارشناس ابزار نجومی در دانشگاه مونترال، میگوید: این دستگاه که تصویرگر مادون قرمز نزدیک و ابزار طیفنگار بدون شکاف(NIRISS) نام دارد، با مشارکت کانادا ساخته شده و بهطور قابلتوجهی بهتر از آنچه ما پیشبینی میکردیم عمل میکند.
"طیفنگار بدون شکاف" در کنار حسگر هدایت خوب کانادا (FGS) به فعالیت خواهد پرداخت، این دو ابزار به تلسکوپ امکان نشانهگیری اهداف را در اعماق فضا میدهند. دویون، که محقق اصلی حسگر هدایت خوب نیز هست افزود که مشتاق دیدن علوم جدید است. باورم نمیشود که فقط چند روز با شروع عملیات علمی، و بهویژه فعالیت طیفنگار بدون شکاف فاصله داریم.
هر دوی این ابزارها توسط شرکت "Honeywell" ساخته شدهاند و آژانس فضایی کانادا بودجه آن را تامین کرده است. در نتیجه این مشارکتها، محققان کانادایی سهم تضمین شدهای در دریافت یافتههایی از وب دارند، که استفاده از آن در طول ۲۰ سالی که برای این تلسکوپ پیشبینیشده، فضایی رقابتی خواهد داشت.
آخرین وضعیت طیفنگار بدون شکاف که آماده به کار شده است، "طیفسنجی بدون شکاف یک جرم واحد" نام دارد. این وضعیت به طیفنگار این امکان را میدهد که نور ورودی را از یک جسم واحد در فاصله دور، جدا کند و میزان نور را در طول موجهای خاص اندازهگیری کند.
از آنجایی که عناصر مختلف دارای نشانههای نوری (طیف) متمایزی هستند، این وضعیت در طیفنگار بدون شکاف به محققان اجازه میدهد تا دریابند چه عناصری در ترکیبات یک سیاره فراخورشیدی وجود دارد. برای مثال وب ممکن است بتواند در سیارات غولپیکر، عناصر کمیاب اکسیژن یا سایر عناصر رایج در منظومه شمسی را پیدا کند.
چنین مشاهداتی با رصد یک سیاره در زمان عبور آن از بین ستاره میزبان و تلسکوپ انجام میشود. با مقایسه رصدهای ستاره در حین گذر آن از جلوی ستاره و سایر زمانها، دانشمندان میتوانند تفاوت ترکیبات شیمیایی را در اتمسفر سیاره بررسی کنند.

سیاهچاله کمانای*
از دیگر مواردی که تلسکوپ جیمز وب پس از آغاز فعالیت خود به آن خواهد پرداخت رصد سیاهچاله قلب کهکشان راه شیری است.
ستاره شناسان برای تصویربرداری از این سیاهچاله به تلسکوپی به اندازه زمین نیاز داشتند و اکنون آنها از رصدخانه نسل بعدی ناسا در فضا کمک خواهند گرفت.
تلسکوپ فضایی جیمز وب، که با نامهای JWST یا Webb نیز شناخته میشود، در دسامبر سال ۲۰۲۱ (دی ماه ۱۴۰۰) به فضا پرتاب شد و از جمله وظایف برنامهریزی شده برای اولین سال کار این رصدخانه جدید، همکاری با تلسکوپ افق رویداد (EHT) است. افق رویداد مجموعهای جهانی از رصدخانه هاست که اولین عکس از یک سیاهچاله را در آوریل سال ۲۰۱۹ منتشر کرد.
افق رویداد این شاهکار را در ماه مه بار دیگر تکرار کرد و اولین تصویر از سیاهچاله "کمان ای*" (Sagittarius A*) که ابرسیاهچاله مرکز کهکشان راه شیری است را منتشر کرد. این تصویر حلقهای از نور طلایی را بر روی پس زمینهای سیاه نشان میداد.
یکی از بیشمار دانشمندانی که منتظر دیدن این تصویر بود، فرهاد یوسف زاده، ستارهشناس دانشگاه نورث وسترن در ایلینوی است. او به طور ویژه در کارهای تلسکوپ افق رویداد بر "کمان ای*" مشارکت داشته است، زیرا اوایل امسال، زمان گرانبهایی برای مشاهده سیاهچاله کهکشان راه شیری توسط جیمزوب به او اعطا شد.
او به اسپیس گفته است: من فکر میکردم که به دلیل سوسو زدن "کمان ای*" تصویر حاصل از آن کمی آشفتهتر خواهد بود. این نتیجه برای اولین تصویر بسیار خوب به نظر میرسد.
"کمانای*" یک جرم پیچیده برای مطالعه است، زیرا علاوه بر تمام محدودیتهای معمول یک سیاهچاله، نقاطی که در امتداد افق رویداد آن قرار دارند به طور ناگهانی ذراتی را تقریباً با سرعت نور به سمت بیرون پرتاب میکنند. پرتاب این شرارهها میتوانند چهار یا پنج بار در روز اتفاق بیفتند و "کمانای*" را به هیولایی تغییر کننده تبدیل کنند.
یوسف زاده میگوید: این کانونها اساساً به طور ناگهانی روشن و شعلهور میشوند، مانند یک آتش بازی هستند و حدود نیم ساعت یا بیشتر طول میکشند. گاهی اوقات آنها با هم رخ میدهند و شما چندین آتشبازی را به طور همزمان یا متوالی مشاهده میکنید.
اما مکانسیم این شرارهها به خودی خود یک راز باقی مانده است.
یوسف زاده میگوید: ما هنوز نمیدانیم شرارهها چگونه تولید میشوند. آنها ذراتی مانند ذرات پرتو کیهانی هستند که نزدیک به سرعت نور در حال حرکتند. چیزی باید باعث شتاب آنها تا سرعت نزدیک به نور شده باشد و ما هنوز نمیدانیم که چه چیزی این کار را میکند.
هر شعله ابتدا در نور مادون قرمز قابل مشاهده است، اما با گذشت زمان سیگنالها به چیزی گسترش می یابد که ستارهشناسان آن را تابش زیر میلی متری مینامند. و تابش زیر میلیمتری همان چیزی است که تلسکوپ افق رویداد برای ایجاد تصاویر سیاهچالهها جمعآوری میکند.
یوسف زاده میگوید: این بدترین اتفاقی است که میتواند در تصویربرداری از یک سیاهچاله رخ دهد، زیرا شما نمیخواهید یک منبع متغیر را مشاهده کنید. شما باید جزء متغیر را بردارید تا تصویر مناسبی از خود منبع به دست بیاید.
اینجاست که تلسکوپ جیمز وب وارد عمل میشود.
تلسکوپ وب چندین نقطه قوت برای این همکاری به ارمغان میآورد. با چرخش در مداری که نزدیک به ۱.۵ میلیون کیلومتر از زمین فاصله دارد، شرایط آب وهوایی تداخلی در رصدها ایجاد نمیکند و آفتابگیرهای عظیم آن، ابزار تلسکوپ را به اندازه کافی سرد نگه میدارند تا قادر به مطالعه امواج فروسرخ باشد. این تلسکوپ دو ابزار مخصوص نیز برای مطالعه همزمان دو نوع مختلف از تابش فرو سرخ دارد.

تصویر ی از ابرسیاهچاله کمانای* که توسط هابل در سال ۲۰۰۹ ثبت شد
یوسف زاده میگوید: تا آنجایی که من میدانم مشاهده چنین رویدادهایی در نور نزدیک به فروسرخ و مادون قرمز میانی تاکنون انجام نشده است. مشاهده مداوم این پدیدهها در دو طول موج به دانشمندان این امکان را میدهد تا تفاوت میان "کمانای*" و شرارههایش را دریابند. طوری که گویی دو تلسکوپ به طور همزمان در حال رصد آن هستند.
تیم یوسف زاده به دلیل همکاری با تلسکوپ افق رویداد، محدودیتهایی در برنامهریزی دارند. این رصدخانه مشاهدات خود را در طی حدود یک هفته در ماه مارس یا آوریل انجام میدهد که هوا در بهترین شرایط قرار دارد. یوسفزاده میگوید که کمپین بهاری آینده به طور آزمایشی برای آوریل سال ۲۰۲۳ برنامهریزی شده است و در آن زمان جیمز وب ۲۵ ساعت را صرف مطالعه این ابرسیاهچاله خواهد کرد.
اما آیا زمانی که وب در حال تماشای "کمانای*" است، این سیاهچاله شرارههایش را به فضا پرتاب میکند؟ یوسف زاده فکر میکند که شانس با تیمش یار خواهد بود. او گفت: احساس میکنم دو روز، فرصت خوبی است و اگر موفق نشدیم، سال بعد برمیگردیم. ما دوباره تلاش خواهیم کرد.
اما حتی اگر جیمز وب موفق به ثبت این شرارهها نشود باز هم این مشاهدات ارزشمند هستند.
او افزود: برخی از افراد ترجیح میدهند که شرارهای در کار نباشد زیرا این به معنای ثبت تصاویر بهتر است. اما در نهایت سیاهچاله کار خود را میکند.
منبع: خبرگزاری ایسنا
میز کار رتبهبندی معلمان شروع به کار کرد
تصویر جعلی از یک ستاره که سوسیس از آب در آمد+عکس
چطور فایلهای Word را به PDF تبدیل کنیم؟
بزرگنمایی ویدئوها به یوتیوب اضافه شد
رنگِ ایثار تو در پرتوِ میگون شفق/ زد بر افلاک که در گردش مستانه شدند
پنج روایت معتبر از خبر شهادت امام حسین علیهالسلام
گوش انسان در سطح مریخ دیده شد+عکس
اولین تصویر از نسل جدید آیپد اپل منتشر شد+عکس
دستگاه بخور و رطوبت ساز سرد MIJIA شیائومی با قابلیت ضد باکتریایی
تسهیلات ویژه دانشگاه تهران برای رتبههای برتر کنکور
دفترچههای انتخاب رشته کنکور سراسری منتشر شد
سامسونگ از یک گوشی ارزان قیمت بیسر و صدا رونمایی کرد
کیس کامپیوتری که آکواریوم است+عکس
خسارت ۱۸۲ میلیارد تومانی سیل به مدارس کشور
آغاز روند اجرایی شدن قانون رتبه بندی معلمان
معرفی منتخبین دانشجویی شورای مرکزی ناظر بر نشریات دانشجویی
مجوز ۱۴ موسسه اعزام دانشجو به خارج از کشور لغو شد
با هوش مصنوعی برای تصویربرداری از مغز نیاز به MRI ندارید
تمدید فرصت ثبتنام در آزمون دانشنامه تخصصی
مصاحبههای دکتری تخصصی پزشکی حضوری شد
پردرآمدترین رشتههای دانشگاهی کدامها هستند؟
خطرات مرگبار سقط جنین چیست؟
پناهجویان سوری در اردوگاه آوارگان اردن+عکس
مجسمهای خاص از پوتین در پارک نیویورک+عکس
بازدیدکنندگان موزه باستانشناسی استانبول+عکس
تصویر زیبایی از حافظیه شیراز+عکس
تصویر جالب از یک سنجاقک خوشحال+عکس
ثبت لحظه برخوردِ آدرخش به یک درخت+عکس
تصویر جیمز وب از ستارهای با فاصله ۱۲ میلیارد سال نوری+عکس
مراسم وداع با وداع با ۵ شهید تازه تفحص شده مدافع حرم برگزار شد
نرم افزار آیپد اپل با تاخیر منتشر میشود
تصویر ماهوارهای عجیب از طوفان رکوردشکن آمریکا+عکس
تصویر باورنکردنی از یک ربات در حال شنا+عکس
ماهوارههای استارلینک در فضا نامرئی میشوند
برای اولین بار در دنیا از عرق انسان برق تولید شد+عکس
گوشی اوپو A77 4G با دوربین دوگانه و اندروید ۱۲
رونمایی سامسونگ از اولین گوشی با دوربین جدید ۲۰۰ مگاپیکسلی+عکس
خبر مهم آژانس فضایی روسیه درباره ماهواره ایرانی خیام
محقق ایرانی سیمانی مقاوم با پوستههای میگو ساخت
عمل جراحی در فضا با یک ربات انجام شد+عکس
رصد تاریکترین ماده اطراف کهکشان با سن ۱۲ میلیارد سال+عکس
عدسیهای نانو اتمها را به دام انداختند
ربات کوچکی که میتواند ۱۰۰۰ برابر وزن خود را بلند کند
علت چرخش سریعتر از حد معمول زمین چیست؟
ماموریت محرمانه فضاپیمای چین آغاز شد
آغاز به کار سامانه راهنمای انتخاب رشته مجازی کنکور سراسری
کتاب «همه چیز را به خدا خواهم گفت» منتشر شد
عیار یک نویسنده با نوشتن رمان حسینی محک میخورد
میزبانی دانشگاه تهران از رتبههای کمتر از ۱۰۰۰ کنکور
این متقاضیان میتوانند رشتههای بدون آزمون دانشگاهها را انتخاب کنند
ماشین نویسی ماه محرم در همدان+عکس
برگزاری مراسم عزاداری حسینی در گذر چهارباغ اصفهان+عکس
ترکهای بنای امیرچخماق یزد بعد از سیل+ عکس
تابلوی یادبود بزرگ علوی در برلین+عکس
تصویری از اسب ١۵ میلیاردی آزمون+عکس
برگزاری مراسم تشییع و وداع با پیکر مطهر ۵ شهید تازه تفحص شده
نفس کشیدن در اکسیژن خالص گیلان+عکس
تصویر رویایی از سیاهکل دیلمان+عکس
تصویر زیبایی از بازار شیراز+عکس
تصویر تلخ از دریاچه خشک شده ارومیه+عکس
ثواب گریه بر امام حسین(ع) هم وزن گریه برای پروردگار است
کتاب «چهل کتیبه زخم» با سرودههای آیینی به کتابفروشیها آمد
شناسایی سالانه ۹ هزار کودک نیازمند به دریافت عینک توسط بهزیستی
بیش از ۴۵ عنوان درسی سهم ترویج فرهنگ عاشورایی در مدارس
روسای ۶ دانشگاه علوم پزشکی کشور منصوب شدند
ابلاغ بند جدید ماده واحده تفویض صلاحیت انتخاب رؤسای دانشگاهها
هوش مصنوعی نویسندگان را بیکار میکند؟
وزارت علوم و دانشگاهها محور تحولات کلان جامعه هستند
سرعت تولید علم در ایران ۱۱ برابر تولید علم در دنیاست
گوشی وان پلاس Ace با فرکانس قوی در راه بازار
کشف ردپاهای عجیب ۱۰ هزار ساله در صحرای یوتا+عکس
شارژ بیسیم گوشی با لپتاپ ممکن شد
گوشی اوپو رینو 8z با رنگی متفاوت+عکس
سبکترین لپتاپ دنیا معرفی شد+عکس
تشکیل انجمن خیرین حامی دانشگاه فرهنگیان
آشنایی دانشآموزان با مفاخر ایرانی و اسلامی در یک برنامه ویژه
در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مدرسه به عنوان یک زیستگاه مطرح میشود
لزوم وجود قدت تصمیمگیری در مدیران مدارس
اعلام شرایط تاسیس موسسات جذب دانشجوی غیرایرانی
رویکرد تمدنی وزارت علوم در برنامههای اربعین دانشگاهیان
کشف سر زن مومیایی شده مصر باستان زیر شیروانی خانه+عکس
جیمز وب این بار با تصویر چرخ گاری همه را متعجب کرد+عکس
کشف ردپاهای عجیب ۱۰ هزار ساله در صحرای یوتا+عکس
هشدار درباره برخورد فردای طوفان خورشیدی با زمین
هشدار جدی درباره خطر استفاده از GPS
سقوط بقایای موشک ۲۵ تنی چین در شب گذشته
تصویر درخشان جیمز وب از سیاره مشتری+عکس
تصویر عجیب از بیوه سیاه در کهکشان راه شیری+عکس
رونمایی سامسونگ از اولین گوشی با دوربین جدید ۲۰۰ مگاپیکسلی+عکس
لحظه برخورد یک سیاهچاله با یک ستاره نوترونی+عکس
کیس کامپیوتری که آکواریوم است+عکس
سیستم لیزر خیرهکننده روسیه با قابلیت عجیب
افزایش قیمت گوشی آیفون ۱۴ تایید شد
طوفان بزرگ مشتری شکار شد+عکس
گوشی اوپو رینو 8z با رنگی متفاوت+عکس
تصاویر کمیاب از ماموریت مشهور آپولو ۱۱
این برنامههای اندرویدی حساب شما را خالی میکنند
گوشی وان پلاس Ace با فرکانس قوی در راه بازار
با هوش مصنوعی برای تصویربرداری از مغز نیاز به MRI ندارید
ضرر سرویس ۵G استارلینک برای کاربران اعلام شد
یک روش عجیب برای آدمخوار کردن ماهیها
سلفیهای آخرالزمانی که از دیدن آنها وحشت میکنید+عکس
مشخصات کلیدی شیائومی 12T افشا شد
عمل جراحی در فضا با یک ربات انجام شد+عکس
تکنیک جدید برای جداسازی مواد مصنوعی از غذا
تصویر جیمز وب از ستارهای با فاصله ۱۲ میلیارد سال نوری+عکس
ماده تاریک ژنوم با این رنگ اسپری سلولی آشکار شد
ماموریت محرمانه فضاپیمای چین آغاز شد
گوشی اوپو A77 4G با دوربین دوگانه و اندروید ۱۲
تصویر باورنکردنی از یک ربات در حال شنا+عکس
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.