
به گزارش ثریا طیفنگار بدون شکاف(NIRISS)، شکارچی سیارات فراخورشیدی و آشکارساز نور اولیه تلسکوپ فضایی نسل بعدی ناسا، شش ماه پس از پرتاب این تلسکوپ به فضا، آماده انجام فعالیتهای علمی است.
تلسکوپ ۱۰ میلیارد دلاری ناسا در حال راهاندازی چهار ابزار پیشرفته خود و وضعیتهای مختلف آنها است که به وب امکان رصد کهکشانهای دور و همچنین اجرام نزدیکتر در کهکشان راه شیری یا منظومه شمسی را میدهند.
اکنون یکی از این چهار ابزار آماده عملیات است و مقامات تلسکوپ وب آماده میشوند تا اولین تصاویر اصلی این رصدخانه مداری را در تاریخ ۱۲ ژوئیه(۲۱ تیر ماه ۱۴۰۱) منتشر کنند و فرهاد یوسفزاده، یکی از ستارهشناسان ایرانی دانشگاه نورث وسترن نیز قرار است رصدهایی توسط این تلسکوپ فضایی به انجام برساند.
"رنه دویون"(René Doyon)، محقق سیارات فراخورشیدی و کارشناس ابزار نجومی در دانشگاه مونترال، میگوید: این دستگاه که تصویرگر مادون قرمز نزدیک و ابزار طیفنگار بدون شکاف(NIRISS) نام دارد، با مشارکت کانادا ساخته شده و بهطور قابلتوجهی بهتر از آنچه ما پیشبینی میکردیم عمل میکند.
"طیفنگار بدون شکاف" در کنار حسگر هدایت خوب کانادا (FGS) به فعالیت خواهد پرداخت، این دو ابزار به تلسکوپ امکان نشانهگیری اهداف را در اعماق فضا میدهند. دویون، که محقق اصلی حسگر هدایت خوب نیز هست افزود که مشتاق دیدن علوم جدید است. باورم نمیشود که فقط چند روز با شروع عملیات علمی، و بهویژه فعالیت طیفنگار بدون شکاف فاصله داریم.
هر دوی این ابزارها توسط شرکت "Honeywell" ساخته شدهاند و آژانس فضایی کانادا بودجه آن را تامین کرده است. در نتیجه این مشارکتها، محققان کانادایی سهم تضمین شدهای در دریافت یافتههایی از وب دارند، که استفاده از آن در طول ۲۰ سالی که برای این تلسکوپ پیشبینیشده، فضایی رقابتی خواهد داشت.
آخرین وضعیت طیفنگار بدون شکاف که آماده به کار شده است، "طیفسنجی بدون شکاف یک جرم واحد" نام دارد. این وضعیت به طیفنگار این امکان را میدهد که نور ورودی را از یک جسم واحد در فاصله دور، جدا کند و میزان نور را در طول موجهای خاص اندازهگیری کند.
از آنجایی که عناصر مختلف دارای نشانههای نوری (طیف) متمایزی هستند، این وضعیت در طیفنگار بدون شکاف به محققان اجازه میدهد تا دریابند چه عناصری در ترکیبات یک سیاره فراخورشیدی وجود دارد. برای مثال وب ممکن است بتواند در سیارات غولپیکر، عناصر کمیاب اکسیژن یا سایر عناصر رایج در منظومه شمسی را پیدا کند.
چنین مشاهداتی با رصد یک سیاره در زمان عبور آن از بین ستاره میزبان و تلسکوپ انجام میشود. با مقایسه رصدهای ستاره در حین گذر آن از جلوی ستاره و سایر زمانها، دانشمندان میتوانند تفاوت ترکیبات شیمیایی را در اتمسفر سیاره بررسی کنند.

سیاهچاله کمانای*
از دیگر مواردی که تلسکوپ جیمز وب پس از آغاز فعالیت خود به آن خواهد پرداخت رصد سیاهچاله قلب کهکشان راه شیری است.
ستاره شناسان برای تصویربرداری از این سیاهچاله به تلسکوپی به اندازه زمین نیاز داشتند و اکنون آنها از رصدخانه نسل بعدی ناسا در فضا کمک خواهند گرفت.
تلسکوپ فضایی جیمز وب، که با نامهای JWST یا Webb نیز شناخته میشود، در دسامبر سال ۲۰۲۱ (دی ماه ۱۴۰۰) به فضا پرتاب شد و از جمله وظایف برنامهریزی شده برای اولین سال کار این رصدخانه جدید، همکاری با تلسکوپ افق رویداد (EHT) است. افق رویداد مجموعهای جهانی از رصدخانه هاست که اولین عکس از یک سیاهچاله را در آوریل سال ۲۰۱۹ منتشر کرد.
افق رویداد این شاهکار را در ماه مه بار دیگر تکرار کرد و اولین تصویر از سیاهچاله "کمان ای*" (Sagittarius A*) که ابرسیاهچاله مرکز کهکشان راه شیری است را منتشر کرد. این تصویر حلقهای از نور طلایی را بر روی پس زمینهای سیاه نشان میداد.
یکی از بیشمار دانشمندانی که منتظر دیدن این تصویر بود، فرهاد یوسف زاده، ستارهشناس دانشگاه نورث وسترن در ایلینوی است. او به طور ویژه در کارهای تلسکوپ افق رویداد بر "کمان ای*" مشارکت داشته است، زیرا اوایل امسال، زمان گرانبهایی برای مشاهده سیاهچاله کهکشان راه شیری توسط جیمزوب به او اعطا شد.
او به اسپیس گفته است: من فکر میکردم که به دلیل سوسو زدن "کمان ای*" تصویر حاصل از آن کمی آشفتهتر خواهد بود. این نتیجه برای اولین تصویر بسیار خوب به نظر میرسد.
"کمانای*" یک جرم پیچیده برای مطالعه است، زیرا علاوه بر تمام محدودیتهای معمول یک سیاهچاله، نقاطی که در امتداد افق رویداد آن قرار دارند به طور ناگهانی ذراتی را تقریباً با سرعت نور به سمت بیرون پرتاب میکنند. پرتاب این شرارهها میتوانند چهار یا پنج بار در روز اتفاق بیفتند و "کمانای*" را به هیولایی تغییر کننده تبدیل کنند.
یوسف زاده میگوید: این کانونها اساساً به طور ناگهانی روشن و شعلهور میشوند، مانند یک آتش بازی هستند و حدود نیم ساعت یا بیشتر طول میکشند. گاهی اوقات آنها با هم رخ میدهند و شما چندین آتشبازی را به طور همزمان یا متوالی مشاهده میکنید.
اما مکانسیم این شرارهها به خودی خود یک راز باقی مانده است.
یوسف زاده میگوید: ما هنوز نمیدانیم شرارهها چگونه تولید میشوند. آنها ذراتی مانند ذرات پرتو کیهانی هستند که نزدیک به سرعت نور در حال حرکتند. چیزی باید باعث شتاب آنها تا سرعت نزدیک به نور شده باشد و ما هنوز نمیدانیم که چه چیزی این کار را میکند.
هر شعله ابتدا در نور مادون قرمز قابل مشاهده است، اما با گذشت زمان سیگنالها به چیزی گسترش می یابد که ستارهشناسان آن را تابش زیر میلی متری مینامند. و تابش زیر میلیمتری همان چیزی است که تلسکوپ افق رویداد برای ایجاد تصاویر سیاهچالهها جمعآوری میکند.
یوسف زاده میگوید: این بدترین اتفاقی است که میتواند در تصویربرداری از یک سیاهچاله رخ دهد، زیرا شما نمیخواهید یک منبع متغیر را مشاهده کنید. شما باید جزء متغیر را بردارید تا تصویر مناسبی از خود منبع به دست بیاید.
اینجاست که تلسکوپ جیمز وب وارد عمل میشود.
تلسکوپ وب چندین نقطه قوت برای این همکاری به ارمغان میآورد. با چرخش در مداری که نزدیک به ۱.۵ میلیون کیلومتر از زمین فاصله دارد، شرایط آب وهوایی تداخلی در رصدها ایجاد نمیکند و آفتابگیرهای عظیم آن، ابزار تلسکوپ را به اندازه کافی سرد نگه میدارند تا قادر به مطالعه امواج فروسرخ باشد. این تلسکوپ دو ابزار مخصوص نیز برای مطالعه همزمان دو نوع مختلف از تابش فرو سرخ دارد.

تصویر ی از ابرسیاهچاله کمانای* که توسط هابل در سال ۲۰۰۹ ثبت شد
یوسف زاده میگوید: تا آنجایی که من میدانم مشاهده چنین رویدادهایی در نور نزدیک به فروسرخ و مادون قرمز میانی تاکنون انجام نشده است. مشاهده مداوم این پدیدهها در دو طول موج به دانشمندان این امکان را میدهد تا تفاوت میان "کمانای*" و شرارههایش را دریابند. طوری که گویی دو تلسکوپ به طور همزمان در حال رصد آن هستند.
تیم یوسف زاده به دلیل همکاری با تلسکوپ افق رویداد، محدودیتهایی در برنامهریزی دارند. این رصدخانه مشاهدات خود را در طی حدود یک هفته در ماه مارس یا آوریل انجام میدهد که هوا در بهترین شرایط قرار دارد. یوسفزاده میگوید که کمپین بهاری آینده به طور آزمایشی برای آوریل سال ۲۰۲۳ برنامهریزی شده است و در آن زمان جیمز وب ۲۵ ساعت را صرف مطالعه این ابرسیاهچاله خواهد کرد.
اما آیا زمانی که وب در حال تماشای "کمانای*" است، این سیاهچاله شرارههایش را به فضا پرتاب میکند؟ یوسف زاده فکر میکند که شانس با تیمش یار خواهد بود. او گفت: احساس میکنم دو روز، فرصت خوبی است و اگر موفق نشدیم، سال بعد برمیگردیم. ما دوباره تلاش خواهیم کرد.
اما حتی اگر جیمز وب موفق به ثبت این شرارهها نشود باز هم این مشاهدات ارزشمند هستند.
او افزود: برخی از افراد ترجیح میدهند که شرارهای در کار نباشد زیرا این به معنای ثبت تصاویر بهتر است. اما در نهایت سیاهچاله کار خود را میکند.
منبع: خبرگزاری ایسنا
گامی در مسیر توسعه شبکه ملی اطلاعات امن و پایدار
کشف نوع جدیدی از سلول استخوانخوار در مارهای پیتون!
تصویربرداری بیسابقه از ذرات نوری در نانولولههای کربنی
اختراعی که قوانین فیزیک را دور میزند: گرم باش، سرد باش اما دیده نشو
درمان سینوزیت با رباتهای نانویی؛ بینیاز از جراحی
تشریح آخرین وضعیت مرجانهای ایران
چرا افراد باهوش تصمیمات بهتری میگیرند؟
عکس روز ناسا از سحابی سهتکه
صفحه تجربیات به پنل فرهنگی در پنجره واحد خدمات الکترونیک آموزش و پرورش اضافه شد
جهش آماری ثبت نام پایه اول
احصای لیست تجهیزات مورد نیاز مدارس در حال ساخت
آغاز فعالیت پایگاههای تابستانه اوقات فراغت دانش آموزان/ برنامهریزی سناریوهای مختلف برای شرایط متفاوت
مصرف لبنیات غیرپاستوریزه از علل شایع ابتلای انسان به تبمالت
ارزش سازنده استارشیپ به ۴۰۰ میلیارد دلار میرسد
کشف یک متحد جدید برای مبارزه با تغییرات اقلیمی
بخش ایران IEEE برترین بخش جهانی سال ۲۰۲۵ شد
سامسونگ برای پیشرفت در فناوری پزشکی پوشیدنی یک شرکت میخرد
برگزاری ۱۱ آزمون گروه علوم پزشکی در مردادماه امسال
میراث شهید طهرانچی: تحول در جذب و ارتقای استادان
اولویت تجهیز با مدارس عشایری و روستایی چندپایه است
گردوغبار با این فناوری تصفیه میشود
کنترل حرفهای پهپاد با دستکش!
وقتی سلولهای کشنده به ناجی تبدیل میشوند
رونمایی از اولین توربینهای ضربهای ۵۰۰ مگاواتی جهان
طراحی گوشی تاشو سهمرحلهای سامسونگ فاش شد
اوپو A۱۷؛ رقیب گوشیهای اقتصادی در بازار موبایل
مدارس شهر تهران در طول هفته خدمات آموزشی ارائه میدهند
نوار قلب جیبی؛ دستگاهی به اندازه یک کارت بانکی!
طرح ملی ایران دیجیتال در اجلاس جهانی به عنوان پروژه برتر برگزیده شد
اطلاعیه درباره پایش و ارزیابی عملکرد مدارس در فرآیند ثبتنام
بهسازی و شاداب سازی ۱۱۰ هزار کلاس درس
فعالیت کلاسهای مجازی پایگاههای تابستانی تا ۲۰ شهریور
تشکیل کمیته مشاوره و مددکاری اجتماعی برای ارائه خدمات به دانش آموزان و فرهنگیان آسیبدیده
آغاز اصلاح روشهای آموزش و یادگیری در مدارس ابتدایی
راهکاری طبیعی برای مبارزه با قارچ پژمردهکننده گوجهفرنگی
گنبد مینا الهامبخش تحول در نمای شیشهای/پوشش نانویی ایرانی گرما را تا ۹۰ درصد مهار میکند
ضرورت پوشش حرارتی نماهای شیشهای برای ساختمانها
استفاده از سوسکهای سایبورگ برای زندهیابی در بلایای طبیعی
تاکسیهای رباتیک ویمو در راه فیلادلفیا و نیویورک
معرفی پشهکش لیزری با توانایی نابودی ۳۰ حشره در ثانیه
امکان ترمیم اعصاب نخاع با تزریق ژل نانویی
منوی عجیب یک پیتزافروشی در نیاوران تهران که پربازدید شد
تصاویری از قرار ملاقات مهم عراقچی در عربستان
آغاز پذیرش تکمیل ظرفیت جامعهالزهرا(س)
تصویر/ شهید کوچک ما که اسرائیل او را کشت
نتایج نهایی کنکور اختصاصی دانشگاههای افسری اعلام شد
مهلت انتخاب رشته در آزمون دستیاری تخصصی پزشکی باز هم تمدید شد
نگاهی نو به زندگی امام سجاد(ع) در شاهکار سیدجعفر شهیدی
آماده کردهاند چرا خیزران، پدر؟ / یا دختر یتیم خودت را بیا ببر
برگزاری ۱۱۴ محفل انس با قرآن کریم ویژه بزرگداشت شهدای قرآن
۳ پیششرط اساسی برای تداوم انسجام در ایران امروز
ویژه برنامه های دهه دوم ماه محرم در شبکه قرآن سیما
چگونه امام سجاد (ع) با دعا جامعه را متحول کرد؟
سازمان ملل از نامزدی کربلا به عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی حمایت کرد
سیره امام علی (ع) و امام صادق (ع) تلاش برای آبادانی دنیا همراه با دینداری بود
ترویج فرهنگ دعا و نیایش به مثابه ابزار تربیتی و معرفتی توسط امام سجاد (ع)
مصاحبههای دکتری دانشگاه آزاد از فردا شروع میشود
زمان بندی جدید اعتبارسنجی دانشگاههای خارج از کشور اعلام شد
آغاز ثبت درخواست مهمانی دانشجویان علمی کاربردی برای تابستان از ۲۱ تیر
انتشار تقویم آموزشی نیمسال اول و دومسال تحصیلی جدید دانشگاه شریف
جزئیات تازه درباره دریافت نحوه دریافت کارت نوبت دوم آزمون سراسری ۱۴۰۴
تحلیل ابعاد معنوی و عملی «طهارت» انسانی در پرتو قرآن و اهل بیت (ع)
استقبال دانشگاه تهران از دهه دوم محرم با مراسم «از دانشگاه تا کربلا»
خداوند خود توبه را به گناهکاران پیشنهاد میکند؛ گناهانی که حسنه می شوند
جزئیات پذیرش کاردانی فنیحرفهای اعلام شد
ردیف استخدامی ۳۳۹ نفر از متقاضیان جذب تعیین تکلیف شد
فراخوان جذب هیئت علمی دانشگاه آزاد درحال نهایی شدن
حبابهای یخ به پیامرسانهای جدید بدل شدند!
تاثیر جالب توجه ممنوعیت گردش به چپ بر حجم ترافیک
تهیه نقشه راه ملی فناوری کوانتومی با همکاری دستگاهها
جکوزی یا سونا، کدام یک مزایای سلامتی بیشتری دارد؟
ماهواره آمریکایی هر ۲۰ دقیقه یکبار زمین را رصد میکند
بهترین نقطه برای زندگی انسانها روی مریخ کجاست؟
جلوه ترسناک صاعقه از نگاه فضانورد ناسا
کشف نشانهای جدید از وجود حیات در مریخ
زیاد خوردن لبنیات، کابوس شبانه میآورد
مغز انسان در پیری هم عصب میسازد
ترامپ اعلام کرد: مذاکرات برای فروش تیک تاک آغاز می شود
ضعف و قوت شبکه ملی اطلاعات در جنگ اخیر؛ فرماندهی سایبری باید تقویت شود
جزئیات ترم تابستانی دانشگاه فرهنگیان اعلام شد
تصویر/ شهید کوچک ما که اسرائیل او را کشت
تصویر/ وقتی آقا گفت: ای ایران» بخوان
پاسخ به یک شبهه/ چرا امام حسین (ع) در روز عاشورا طلب باران نکرد؟
وقایع روز عاشورا به تفکیک ساعت و مقتلهای معتبر
سازمان ملل از نامزدی کربلا به عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی حمایت کرد
نگاهی به زندگی عباس (ع)علمدار لشکر سیدالشهدا و محافظ خیام
خداوند خود توبه را به گناهکاران پیشنهاد میکند؛ گناهانی که حسنه می شوند
اشعار خواندنی شاعر قرن پنج هجری درباره حضرت علیاکبر(ع) و عاشورا
آماده کردهاند چرا خیزران، پدر؟ / یا دختر یتیم خودت را بیا ببر
تحلیل ابعاد معنوی و عملی «طهارت» انسانی در پرتو قرآن و اهل بیت (ع)
استقبال دانشگاه تهران از دهه دوم محرم با مراسم «از دانشگاه تا کربلا»
سیره امام علی (ع) و امام صادق (ع) تلاش برای آبادانی دنیا همراه با دینداری بود
منظومه «ظهر روز دهم» یک اثر ادبی بینظیر برای نوجوانان
چگونه امام سجاد (ع) با دعا جامعه را متحول کرد؟
فرهمندپور: اعتماد، حلقه اساسی زنجیره ولایت است/ غفلت و گناه آگاهانه، راه بازگشت را سختتر میکند
مدینه فاضله نیازمند تحقق فضائل اخلاقی است
واقعه عاشورا حماسهای مبارزاتی و غنی از معارف اخلاقی و تربیتی است
نگاهی نو به زندگی امام سجاد(ع) در شاهکار سیدجعفر شهیدی
ویژه برنامه های دهه دوم ماه محرم در شبکه قرآن سیما
برگزاری ۱۱۴ محفل انس با قرآن کریم ویژه بزرگداشت شهدای قرآن
ترویج فرهنگ دعا و نیایش به مثابه ابزار تربیتی و معرفتی توسط امام سجاد (ع)
اعلام جزئیات پذیرش دانشجو در دوره دکتری استاد محور دانشگاه تهران
پیگیری استفاده از ظرفیتهای شورای عالی انقلاب فرهنگی برای موضوعات آموزش عالی
الزام دانشگاهها به تامین اسکان اساتیدی که منزلشان آنها آسیب دیده است
ماهواره آمریکایی هر ۲۰ دقیقه یکبار زمین را رصد میکند
فراخوان دریافت یادداشتهای تخصصی-علمی با موضوع تجاوز رژیم صهیونیستی به ایران
تهیه نقشه راه ملی فناوری کوانتومی با همکاری دستگاهها
آیا میتوان خاطرات را پس از مرگ نگهداری کرد؟
مغز انسان در پیری هم عصب میسازد
تصویب استفاده از ظرفیت اساتید بازنشسته در دانشگاههای غیر انتفاعی
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.