
به گزارش ثریا - موضوع مهاجرت در سالهای اخیر تبدیل به یکی از اَبرروندهای جهانی شده و بر اساس آخرین آمار سازمان بین المللی مهاجرت (IMO) ۲۸۱ میلیون نفر در سراسر جهان در سال ۲۰۲۱ جزء مهاجران بودهاند که ۳.۶ درصد از کل جمعیت جهان را تشکیل میدهند. در حالی که در ابتدای قرن بیستم و سال ۲۰۰۰ میلادی مجموع مهاجران در جهان ۱۷۳ میلیون نفر بودند.
البته وقتی موضوع به مهاجرت نخبگان یا متخصصان میرسد، اهمیت بیشتری مییابد؛ زیرا به معنای ترک کشور توسط گروهی است که سرمایه انسانی ارزشمندی برای توسعه کشور مبدأ به شمار میآیند. هر چند آمار دقیقی از میزان مهاجرت نخبگان در جهان و ایران به دلیل تفاوت در تعاریف نخبگان و متخصصان وجود ندارد؛ تقریبا همه کشورها نسبت به این نوع مهاجرت حساستر هستند و برای جلوگیری یا دستکم بازگشت این نوع از مهاجران بسیار تلاش میکنند.
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران نیز با همین پیشینه، یک طرح پژوهشی سیاستی کوتاهمدت را به نام «راهکارهای جذب نخبگان علمی با تاکید بر مهاجرت معکوس نخبگان» به موسسه پژوهش و برنامهریزی آموزش عالی ارجاع داد که این طرح توسط دکتر غلامرضا ذاکرصالحی، عضو هیات علمی این موسسه در گروه مطالعات تطبیقی و نوآوری در آموزش عالی انجام شده است.
نخبه کیست؟
ذاکرصالحی در مورد تعریف نخبه در این طرح گفت: تعریف نخبه بر اساس سند ملی و فرابخشی «تمهید شرایط حفظ و استفاده بهینه از نخبگان» که سال ۱۳۸۴ در موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی تدوین شد و به تصویب هیات دولت رسید، این است: نخبه فردی است که با اتکا به استعدادها، خلاقیتها و یادگیری شخصی به مرتبه بالایی از دانش، هنر، تخصص پدیدآورندگی، نوآوری و کارآفرینی دست مییابد و قادر است در تغییر و توسعه جامعه ایرانی نقش موثری ایفا کند.
وی در مورد روش انجام این طرح پژوهشی توضیح داد: ما با بررسی تجارب برخی کشورها که در آنها سیاست بازگشت نخبگان دنبال میشده است؛ مثل چین، هندوستان، تایوان، امارات متحده عربی، چند کشور آفریقایی، برخی کشورهای شرق آسیا و در کنار آن مرور فراتحلیلی و نظاممند از پژوهشهای قبل این طرح را انجام دادهایم.
ذاکرصالحی در توضیح بیشتر این طرح اظهار داشت: مساله اصلی پژوهشگر در طرح پژوهشی یادشده این بود که از درون پیشینه، ادبیات و تجارب کشورها راهکارهای بهینهای برای تسریع و تقویت مهاجرت معکوس و پیشگیری از مهاجرت نخبگان علمی کشف و دستهبندی شود.
شبکهسازی نخبگان، چرخش و تحرک مغزها را جایگزین راهبرد مهاجرت معکوس کنیم
عضو هیات علمی موسسه پژوهش و برنامهریزی آموزش عالی ادامه داد: پس از احصای ۱۰ نظریه مربوط به مهاجرت نخبگان و ذکر علل و عوامل خروج نخبگان، سنخشناسی مهاجران معرفی و دیدگاههای پژوهشگران ایرانی مرور و رویکردهای معاصر به پدیده مهاجرت نخبگان بررسی، سپس رویکرد جذب مغزها که مهاجرت معکوس از دورن آن روییده، مطرح و تشریح شده است.
وی در مورد نتایج این طرح پژوهشی توضیح داد: ایجاد یک زیستبوم و محیط مناسب و توسعه ظرفیتهای تخصصی و تمهید زیرساختهای فرهنگی، اقتصادی، رفاهی، سیاسی، مدیریتی، حقوقی، فنی و اخلاقی سیاست بنیادینی است که باید توسط نهادهای مسئول پیگیری شود.
دو راهبرد زمینهساز برای بازگشت نخبگان عبارتند از: شبکه سازی نخبگان و چرخش و تحرک مغزها.
وی سیاستهای راهبردی ناشی از انجام این طرح را اینگونه خلاصه کرد: تعمیق ارزشهای ملی و هویتساز در میان نخبگان علمی و عموم جامعه، اصلاحات مدیریتی به منظور تقویت جاذبههای اجتماعی و شغلی در کشور و کاهش دافعههای موجود و ایجاد زیرساختهای زیستبوم نوآوری، توجه ویژه به رفاه و معیشت نخبگان بازگشتکننده به وطن، تلاش برای نیل به جایگاه مناسب علمی، پژوهشی و فناورانه تقویت روند چرخش مغزها از طریق توسعه ارتباطات علمی و تحرک بین المللی دانشمندان، تاسیس و توسعه شبکههای علمی مهاجران، اصلاح سیاستها و قوانین و مقررات و تدوین قوانین حمایتی برای تقویت سرمایه اجتماعی نخبگان مهاجر و طرد نگاه صرفا امنیتی در این زمینه موثر است.
عضو هیات علمی موسسه پژوهش و برنامهریزی آموزش عالی تاکید کرد: ترکیبی از راهبرد چرخش نخبگان (راهبرد درگیرسازی) و شبکهسازی و بازگشت مبتنی بر انگیزش راهبرد اصلی ناشی از این طرح پژوهشی سیاستی است.
تکیه جبرگونه بر بازگشت منهای چرخش نخبگان و شبکهسازی بینتیجه خواهد بود.
تکیه جبرگونه بر بازگشت نخبگان، منهای شبکهسازی و چرخش آنها بینتیجه است
ذاکرصالحی ادامه داد: جنس این پدیده از نوع مسائل بین المللی است؛ لذا گاه انعقاد موافقتنامه با کشورهای مقصد و تشکیل کنسرسیوم و سایر اشکال همکاری علمی و بین المللی راهگشا است. در این صورت بازگشت نخبه به کشور در قالب یک طرح و برنامه بینالمللی دیده میشود. گاهی نیز در سطح منطقه باید یک بورسیه آراسموس (برنامهای با هدف انتقال دانشجو به کشورهای اتحادیه اروپا برای تبادل دانش و فرهنگهای) آسیایی برپا کرد و همکاریهای آسیایی- آسیایی را تحرک بخشید. با سیاست انکار مهاجرت نخبگان که بنیاد ملی نخبگان پیش گرفته، مساله همچنان لاینحل باقی میماند.
وی افزود: با تامل در علل شکل گیری مساله مهاجرت نخبگان در پیشینه و ادبیات و تجارب کشورها در پیگیری مهاجرت معکوس و اسناد ملی، جهت گیری اصلی پیشنهادی، ترکیبی از مدل جاذبه-دافعه و حفظ آمادگی در روند جهانی شدن است.
عضو هیات علمی موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی نتیجه گرفت: راهبرد مهاجرت معکوس نخبگان راهبردی قدیمی است که از ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۰ در بعضی کشورهای شرق آسیا دنبال میشد و دستاوردهای جزئی و مقطعی داشته است. این راهبرد برای امروز کارآمدی لازم را ندارد. استفاده از راهبرد چرخش نخبگان و تاسیس، توسعه و تقویت شبکههای تخصصی نخبگان و شبکههای محلی مهاجران راهبرد کارآمدتری است.
ذاکرصالحی ادامه داد: در کنار آن به صورت طبیعی باید تحرک بینالمللی دانشمندان و تحرک دانشگاهی تقویت شود و گسترش یابد. همچنین موضوع همکاری (collaboration) بین متخصصان ایرانی داخل و خارج در دستور کار قرار گیرد. برای اینکه نخبگان مهاجر ایرانی در پروژههای مربوط به طرحهای توسعه ملی بیشتر مشارکت کنند.
منبع : عضو هیات علمی موسسه پژوهش و برنامهریزی آموزش عالی
چین لباسهای فضایی جدیدی را به ایستگاه فضایی تیانگونگ فرستاد
چرا لاکپشتها در برابر سرطان مصون هستند؟
ضرورت تلاش همهجانبه برای حضور ایمن و پرشور دانشآموزان و فرهنگیان در سفر تمدنساز اربعین
طرح حامی گامی راهبردی در مسیر قطع چرخه فقر آموزشی است
اعزام ۸ تیم المپیادی به رقابتهای جهانی از ۲۶ تیر تا ۲۰ مرداد/ کارشکنی فرانسه برای جلوگیری از درخشش دانشآموزان ایرانی در المپیاد فیزیک
عذرخواهی شرکت ایلان ماسک بهخاطر گراک
مقابله با سارقان محتوا در فیسبوک و اینستاگرام
مالک تیکتاک عینک واقعیت ترکیبی میسازد
عطش تراشهساز آمریکایی برای حضور در بازار چین
ارزیابی تکمیلی داوطلبان اعزام به مدارس از کشور / انتخاب ۴۷۰ نفر جهت اعزام
کاوشگر ناسا رکورد شکست
هوش مصنوعی کلود طراح شد!
خاورمیانه برای پذیرش هوش مصنوعی آماده است؟
کمبود بودجه به ناسا رسید؛ خروج ۲هزار مدیر!
برای خواندن دست اپل از سامسونگ چشم برندارید!
ببینید؛ رونمایی از سریعترین قطار چین با سرعت ۶۰۰ کیلومتر بر ساعت
جنگ سایهها؛ چگونه اختلال در GPS زندگی روزمره ایرانیان را مختل کرد؟
جراحی کیسه صفرای خوک با روبات هوشمند
دسترسی به دامنههای .ir دچار مشکل شد
هفت تغییر مهم که در آیفون ۱۷ خواهیم دید
ساخت مخازن سبک و ایمن هیدروژن مایع با نانوصفحات گرافنی
حجم مغز افراد روانآزار کمتر است
روباتها سربازان روسی را اسیر کردند
نقشه راه جدید دانشگاه شهید بهشتی برای همکاری گسترده با صنعت
ماموریت آکس-۴ ایستگاه فضایی بینالمللی را ترک کرد
نحوه محاسبه نمره نهایی در پذیرش دانشجو معلمان چگونه است؟
بودجه دانشگاه آزاد زیر ذرهبین؛ تاکید بر پایداری اقتصادی
یک ماده خنککننده جدید توسط هوش مصنوعی کشف شد
هوش مصنوعی؛ شریک آیندهنگر مدیریت بحرانهای جهانی
عکس روز ناسا از یک فرورفتگی در مریخ
غم اگر تصویر بود: نفس دختر ۲ ساله شهید حمید آزکات
تصویر/ دختر بچه اهل غزه که به دلیل وحشت و ترس موهای سرش ریخته است
المپیاد فناورانه امیرکبیر؛ گامی برای تقویت ورزش دانشجویی
واکنش وزارت ارتباطات به اختلال مسیریابها؛ ملاحظات استفاده از واتس اپ
معاون وزیر علوم به سوالات کنکوریها در تلویزیون جواب میدهد
سهم ۶۰ درصدی تاثیر سوابق تحصیلی در کنکور
از چتباتهای هوش مصنوعی برای رواندرمانی استفاده نکنید!
غصه شنبه از نظر علمی ثابت شد!
جایگزینی یک تزریق هفتگی با قرصها برای بیماران پارکینسون
کشف ارتباط ساعت داخلی بدن و وعدههای غذایی با خطر چاقی و دیابت
اروپا با طرحی بلندپروازانه، انقلاب کوانتومی خود را کلید میزند
پاکسازی موفق چاه نفت با فناوری نوین در شرکتهای دانشبنیان دانشگاه شیراز
ستاد پیگیری و پشتیبانی از آسیب دیدگان جنگ تحمیلی در وزارت علوم تشکیل میشود
اعمال ۴۰ درصدی نمره کنکور در پذیرش نهایی دانشجو در سال ۱۴۰۴
زمان اعلام نتیجه اولیه و نهایی کنکور ۱۴۰۴ مشخص شد
آمادگی بانک سپه برای پرداخت تسهیلات ازدواج و فرزندآوری
معرفی جوانترین و مسنترین داوطلبان نوبت دوم کنکور
چهارشنبه، آخرین مهلت دریافت کارت کنکور/داوطلبان برای تغییر حوزه و گروه به باجهها مراجعه نکنند
راهاندازی سامانه یادگیری مجازی برای توانمندسازی معلمان/ برگزاری دورههای تلفیقی حضوری و مجازی توانمندسازی
۱۵ درصد داوطلبان کنکور از استان تهران هستند/برگزاری آزمون در ۱۵ حوزه خارجی
رونمایی از هویت بصری جدید پنجره واحد خدمات الکترونیک آموزش و پرورش مای مدیوو توسعه قابلیتهای نوین
میدان پویا؛ برنامهای جدید برای تقویت اوقات فراغت تابستانی دانشآموزان
امکان ساخت رگهای خونی جدید در بدن با کمک نانوسیلیکات
هوش مصنوعی در دولتها؛ ابزار پیشرفت یا تهدیدی برای دموکراسی؟
تولد اولین گاومیش شبیهسازیشده جهان از طریق سزارین
تولید کرمهای نانویی ضد آفتاب و مرطوب کننده با جذب سریع
عینک نوردرمانی راهی برای شناخت سالمندان در مراحل ابتدایی آلزایمر عینک نوردرمانی راهی برای شناخت سالمندان در مراحل ابتدایی آلزایمر
عکس روز ناسا از کهکشان هلیکس
گرد و غبار و فرونشست زمینشناسی دو چالش مهم اصفهان
نزدیک ترین تصاویر از سطح خورشید منتشر شد
آیا ورزش واقعاً سلامت روان را بهبود میبخشد؟
فنی اما ساده: تکلیف ضایعات داخل توالتهای هواپیما چه میشود؟
معرفی نسخه جدید شاسیبلند وارداتی ایران
پایان مزاحمت ماهوارهها برای اخترشناسان
محققان از فواید سلامت شگفتانگیز هندوانه پرده برداشتند
روبات پوشیدنی در شرکت هواپیمایی کره استخدام شد
فراخوان ساخت محصول افشانه سلولی برای ترمیم زخمهای پوستی
زنبورهای عسل جاسوس چین شدند
سرعت بخشی به برنامههای پروژه ملی مهر
چتجیپیتی فارسی؛ ابزار بومی برای تولید محتوا و تحلیل هوشمند فروشگاههای اینترنتی
آسیب نور شهرهای بزرگ به سلامت قلب
هوش مصنوعی اوپن ایآی قهرمان شد
هوش مصنوعی به زودی با حیوانات خانگی حرف میزند
فیلها با حرکات خود، خواستههایشان را بیان میکنند
نشست بررسی ملاحظات پدافند غیرعامل در برنامهریزی شهری برگزار میشود
نانوپوششی که ماهوارهها را در آسمان نامرئی میکند
کشفی که مسیر ساخت مواد رساناتر را هموار میکند
صرفهجویی ۹۹ درصدی در مصرف انرژی با فتوکاتالیستهای نقاطکوانتومی
عکس روز ناسا از سحابی مورچه
رنگهای مدل پایه آیفون ۱۷ لو رفت
شعری زیبا/میشود من هم برایت شعر «ای ایران» بخوانم؟
پیام تسلیت دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در پی ارتحال حجتالاسلام والمسلمین دکتر سید محمدباقر حجتی
تصویر/ دختر بچه اهل غزه که به دلیل وحشت و ترس موهای سرش ریخته است
غم اگر تصویر بود: نفس دختر ۲ ساله شهید حمید آزکات
«مرگ مغزی جامعه شناسی ایرانی» بررسی میشود
تغییر قبله به سمت کعبه معظمه برای دشمنان اسلام شکننده بود
تصویر/ کتابت قرآن در مدت کمتر از ۳ سال توسط یک کودک هندی
منابع تاریخی که به وجود حضرت رقیه (س) و اتفاقات شام اشاره میکنند
کودک اهل کتاب ایرانی، آیندهساز گفتوگو و دانایی است
اگر دلتان یک مجموعه شعر میخواهد «باران کبوتر» منتشر شد
شرکت ۳۵۰۰ نفر در پویش قرآنی «به نام پیروزی»
نگاهی به مراحل هفت گانه سلوک تا شهود عرفانی در پرتو مقاومت عرفانی
تصویر/ هیئات با پیوند «ایده، شعر و اجرا» از مکتب حسین به ایران حسین پل زدند
شروط قرآن برای پیروزی یک جامعه در برابر توطئههای دشمن
روایت خواندنی سردبیر تهران تایمز از روزنامهنگاری در جنگ
نویسنده زن سودانی جایزه قلم پینتر ۲۰۲۵ را گرفت
همگرایی اسلامیت و ایرانیت پشتوانه هویتی و فرهنگی ایران عزیز
بازسازی اعتماد به چیزی فراتر از تبلیغات و رسانه نیاز دارد
منوی عجیب یک پیتزافروشی در نیاوران تهران که پربازدید شد
درمان سادهای که میتواند از ۷۵ درصد سرطانهای معده جلوگیری کند
در معرض ابتلا به آلزایمر هستید؟/ چهار مسیر منتهی به این بیماری را بشناسید
احتمال تغییر زمان امتحانات گواهینامه و ارتقا برای برخی دستیاران پزشکی
میراث شهید طهرانچی: تحول در جذب و ارتقای استادان
.ترفند رسانهای رژیم صهیونیستی برای توجیه تجاوز نظامی به ایران
برگزاری ۱۱ آزمون گروه علوم پزشکی در مردادماه امسال
انقلاب انویدیا در هوش مصنوعی با پاسخدهی ۳۲ برابر سریعتر به کاربران
استفاده از نانوحباب برای مهار گازهای گلخانهای
یافتههای دانشمند ایرانی درباره توانایی چتجیپیتی در درک رنگها
ابتکار دانشمند ایرانی در استفاده از چوب برای افزایش طول عمر باتری
یکپنجم سال زیر تیغ فرابنفش؛ ازون از ما محافظت میکند ولی نه همیشه
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.