به گزارش ثریا قاسم پورحسن در دومین روز همایش «پرسش از امر دینی در عصر حاضر» گفت: مسئله بنده این است که اگر بتوانیم به گوهر دین دست یابیم معضل ما را حل میکند. اما سؤال اینجاست که معضل چیست؟ اولین باری که ماخر در کتاب درباره دین یا در باب دین به کانت جواب داده بود خیلی از توجهات را برانگیخت. جواب ماخر این بود که دین کاملاً متفاوت از ذهن فلسفی شما است و این گونه باید به آن توجه کرد. دین گزاره ریاضی یا علمی نیست، دین وابستگی وجودی شما به یک امر است. اگر این را درنیابید هر تقسیمبندی از عقل داشته باشید دچار مشکل میشوید. جیمز هم در اراده معطوف به باور همین پاسخها را داد.
دانشیار گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه عنوان کرد: اگر احتمالاً با مرگ دین مواجه باشیم آیا جواب آن گوهر دین است؟ به طور کلی از ۱۳۲۱ شمسی متفکران ما درباره ایران که اندیشیدهاند با گرایشهای رادیکال چپ ظهور کردهاند و علتش ناکامیهای ایران به دلیل عهدنامه ترکمانچای بوده است که سرخوردگی مضاعفی را به واسطه شکست در دو جنگ یافتیم. ذهن متفکران ما تا دهه ۲۰ معطوف به این بود که آن چه در مغرب زمین میگذرد پاسخی عقلانی است به وضعیت ما. از سال ۱۳۲۱ این گونه نبود. ما نتوانسته بودیم که اولاً معضلمان را بشناسیم و ثانیاً جواب درخوری به آن بدهیم.
وی سپس عنوان کرد: دو دهه است که ما پاسخ گوهر دین را مطرح میکنیم و این جواب در مغرب زمین مطرح شده بود و در شکست نظامهای عقلی و عقبنشینی کانت نیز این مسئله مطرح بود که عقل نظری من نمیتواند در مورد دین تأملکند. اندک اندک دیدیم که مسئله این نیست، بلکه مسئله این است که دین چیست و چطور میتوانیم بگوییم با یک دین تاریخی مواجه هستیم و این دین میتواند با کنونیت و معاصرت ما نسبتی برقرار کند. آقای عبدالکریمی مثل ما این دغدغه را دارد که آیا اکنون به طور کلی دین میتواند جوابی باشد یا خیر؟
قاسم پورحسن همچنین گفت: مرحوم بازرگان سال ۱۳۶۳ سخنرانی ای در باب آخرت، هدف بعثت انبیا دارند و ایشان میگوید که ما اشتباه کردیم و دین تنها برای عبادت و آخرت ماست. البته با این که اشتباه کرده یا خیر کاری ندارم، مسئله من این است که ما چون در جواب به معضل مان نمیتوانیم موفق باشیم به استبداد ختم میشود. استبداد نیز لزوماً به معنای له و علیه رضاشاه نیست بلکه مرادم وضعیت است. وقتی که شما به شکل متوالی شکست میخورید ممکن است واکنشهای شما از عقلانیت دور باشد. همچنان که واکنشهای روشنفکران ما بعد از دهه ۳۰ با این وضعیت مواجه است.
وی در ادامه افزود: اگر به نحو رادیکال و حداکثرگرایانه به دین اندیشیدیم، باید بگوییم که آیا درست است که دین را در تمامی مناسبات بدهکار کنیم و میتوانیم این توقع را داشته باشیم یا خیر؟ در بحث تفسیر علمی قرآن این اشتباه را مرتکب نشدیم بلکه مسلمانان مصر مرتکب شدند و ما تابع خوانشگران مصر بودیم. وقتی در مصر تفسیر علمی «طنطاوی» شکل گرفت، شما میتوانید در آن مباحث فیزیک و ... را ببینید و نه تفسیر را. فکر میکردیم که اگر برویم و همه مناسبات را از منظر دین ببینیم راهحل در این کار است.
پورحسن سپس اظهار داشت: عبدالکریمی میخواهد بگوید که ممکن است چیزی به نام حقیقت دین و نسبت جان من با جان دین بتواند جواب باشد. در مغرب زمین گفتند دین وجودی و دین نهادی؛ در مسیحیت نیز دین نهادی مطرح شد که در واقع هیچ چیزی ارجحیت ندارد و مسیحیان در واقع سربازان امپراطور هستند. از این باب است که شما به طور کلی تفطن درستی نسبت به دین ندارید. اگر تفطن درستی نسبت به دین داشتید باید دین تاریخی را از دین وجودی جدا میکردید. میترسم که عبدالکریمی در این مسئله به دین وجودی تقلیل یابد که با این موافق نیستم.
وی افزود: حرفم این است که اگر تلاش کنیم و پروژهای را تحت عنوان قشریزدایی از دین مطرح کنیم مسئله چیز دیگری است. این که در دورهای به دین حداکثری روی آوردهایم و احساسم این است که نمیتواند آن چه مناقشات وضع معاصر ماست را جواب دهد. باید ببینیم که در عالم چه اتفاقی افتاده است. در مغرب زمین دین جواب نداد و امروزه عقل و اخلاق جایگزین دین هستند. پس پروژه دین وجودی و گوهر دین در مغرب زمین عرضاندام نمیکند مگر در مطالعات و در میان متفکران که آن را میبینیم.
پورحسن عنوان کرد: اگر این گونه است، آیا به نحو شهودی درمییابیم که نمیتواند دین مبتنی بر فقه و کلام جواب دهد، اما دین عرفانی و وجودی میتواند جواب دهد؟ یعنی اگر ما وجه عارفانه و شخصی دین را در جامعه امروز ایران حاکم کنیم، میتواند سبب دین داری جامعه شود؟ معتقدم که مشکل جامعه ما عقلانیت و اخلاق است نه این که عقلانیت و اخلاق سبب مرگ دین بشوند، اگر هم میخواهید دین دار باشید، دیندار تعبدی ممکن است توهم باشد، همچنان که در فرقههای زیادی از گروههای اسلامی در دنیای اسلامی در وضعیت کنونی این طور هستند. وقتی فتوا میدهند این تعداد انسان را بکشید به بهشت میروید این دینداری نیست، چون از اخلاق و عقلانیت خارج است و دینی که مطابق با اخلاق نباشد دین نیست.
وی با اشاره به این که مشکل ما اخلاق است، بیان کرد: در این جامعه مناسک دینی داریم، اما چرا دین داری، گوهر دین ندارد؟ چون ما تفطن عمیقی نسبت به معنای دینداری نداریم. در آیه ۱۴ سوره حجرات خداوند فرموده است که اعراب میگویند که ما ایمان آوردیم، خیر ایمان نه رفتار صرف و نه گفتن است، ایمان در جانتان باید رسوخ کند. امروزه در مغرب زمین به طور کلی نه با استثنا نمیتوانید جامعهای ببینید که مقید به اخلاق زیست در مناسبات جمعی نباشد.
پورحسن در انتها گفت: سخن من این است که معضل جامعه ما دینداری و بیدینی نیست، من هم مانند دکتر داوری شهادت میدهم که آقای عبدالکریمی دیندار است، اما این دغدغه چیست؟ دغدغه، مسئله دیندار بودن و نبودن نیست، مسئله این است که ما ۲۰۰ سال در تاریخ ایران تلاش کردیم، اما وضع بسامانی نداریم. سؤال امروز این است که ما برای زندگی چه تعریفی داریم؟ واقعا نمیتوانیم بگوییم که دین را این طور تعریف میکنم. پاسخ عبدالکریمی که در کتاب آوردهاند ناتمام است، اگر قبول کنیم که در جامعه با مرگ دین مواجه نیستیم، ترس من از این است که این گزارش را بدهیم که تنها مفهومی به نام خدا هست، اما هیچ کدام از بنیادهای شریعت وجود ندارد
معرفی برندگان پولیتزر ۲۰۲۴ در بخش روزنامهنگاری و کتاب
دانش بنیانهای کرمانشاه؛ چشم به راهِ احداث شهرک فناوری
مهلت تغییر محل آزمون دانشجویان پیام نور تمدید شد
راهاندازی دوره ارشد زیست فناوری در دانشگاه تربیت مدرس
ابلاغ یک مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی از سوی رئیسی
آخرین مهلت ثبت نام در اولین المپیاد ورزشی فناورانه دانشجویی اعلام شد
شکستن حرمت معلم از هیچ شخصی پذیرفته نیست
ارائه یک ساعت مشاوره در مدارس به ازای هر ۱۲ دانشآموز
دستورالعمل اجرای اعطای پایههای استحقاقی اعضای هیات علمی
مشق خبرنگاری در کسوت دانشجویی/تیتر ۱۳؛ جشنوارهای برای ۳۷۰۰ عنوان نشریه دانشگاهی
نوجوانی که بعد از دعوا با نامادری، اقیانوسگَرد شد
نمایشگاه مجازی کتاب آغاز به کار کرد
انتصاب دبیرکل جدید اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشآموزان
کارگروه تحقق فرامین رهبری در وزارت آموزشوپرورش تشکیل شد
در اردوهای فرهنگِ کار، دانشآموزان با نقش مهارتآموزی در بازار کار آشنا میشوند
کتاب قطعات موسیقی ابوالحسن صبا به چاپ دهم رسید
رازهای دوبلین در نمایشگاه کتاب رونمایی میشود
کاهش شدید دانشجو در موسسات غیرانتفاعی/ نگرانی از تعطیلی رشتهها
صد هزار نفر به جامعه معلمان اضافه خواهند شد
آغاز ثبتنام متقاضیان شرکت در آزمونهای نهایی برای ترمیم یا ایجاد سابقه تحصیلی
برگزاری اجلاس رؤسای دانشگاههای برتر ایران و روسیه به میزبانی دانشگاه تهران
علوم پایه نیازمند بودجه مناسب است/باید تصمیمات بزرگ گرفته شود
نخستین سکوی تامین مالی جمعی ارزی_ریالی کشور در اینوتکس ۲۰۲۴ رونمایی میشود
اعطای جایزه البرز دانشآموزی در آبان ماه
جهاد دانشگاهی دو هزار میلیارد تومان دانش تولید کرده است
برگزاری آزمون کارشناسی ارشد علوم پزشکی؛ ۱۰ و ۱۱ خرداد
دانشجویان دانشگاه کمبریج هم به جمع معترضان ضد رژیم صهیونیستی پیوستند
دانشگاه آزاداسلامی در همه استانها پروژه مسکن دارد
نتایج آزمون EPT اردیبهشت دانشگاه آزاد اعلام شد
نخستین نشریه نمایه شده ایران در مطالعات مدیریت معرفی شد
ضرورت شناسایی و تعریف فناوری نرم حلال
بورسیه دانشجویان اخراج شده از دانشگاههای آمریکا
انتشارات موزه انقلاب با ۴۷ اثر چاپ اولی به نمایشگاه کتاب میآید
افشای رازهای دوبلین در نمایشگاه کتاب تهران
خواسته اصلی دانشجویان آمریکایی و اروپایی، همبستگی با ملت فلسطین است
عدم استفاده بهینه از منابع موجب کاهش بهرهوری در دانشگاهها میشود
تلاش سیا برای دزدیدن زیردریایی هستهای
پیش بینی دانشمندان درباره مرگ زمین و پایان حیات
سدان ال ۹۰ هم بومی سازی شد+عکس
خودروی شیک خارجی که نوه پژو ۴۰۵ است+عکس
برگزاری آزمون میان دوره پیش کارورزی پزشکی؛ ۱۷ خردادماه
کشف اتفاقی یک شهاب سنگ در لرستان+عکس
دانشگاه تربیت مدرس در میان برترین دانشگاههای ایران در نظام رتبهبندی سکیمگو
تشکیل کارگروهی در وزارت آموزش و پرورش برای عملیاتی کردن فرامین رهبری
شبهات دانشآموزان زیاد اما عمق کمی دارد/ برنامهریزی برای اوقات فراغت تابستان دانشآموزان
نمایشگاه کتاب تهران متعلق به جریان فرهنگ و ادب کشور است
رمان تو خواب میکاییل هستی رونمایی میشود
برگزاری مسابقه رباتیک ورزشی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر
رشتههای پزشکی براساس نیاز کشور و تعداد داوطلبین ساماندهی میشود
کمبود یک هزار عضو هیات علمی در دانشگاه فنی و حرفه ای
اجرای شیوهنامه نظام استاد شاگردی در دانشگاه آزاد اسلامی
جدول زمانبندی نقل و انتقال دانشجویان پزشکی/ آخرین مهلت ثبت نام
برای اولین بار در ایران آزمون بورسیه باهچه شهیر برگزار می شود
آگهی/ خرید بهترین تشک طبی
آزمون میان دوره پیش کارورزی پزشکی ۱۷ خردادماه برگزار میشود
شیوه نامه افزایش حقوق و دستمزد سال ۱۴۰۳ دانشگاه آزاد تشریح شد
۲۴۰ رشته محل دانشگاه آزاد در واحدهای بزرگ ادغام شد
شخصیت قصههای ایرانی بر روی پوستر نمایشگاه کتاب
شرایط دریافت وام دانشجویی چیست؟
افزایش حضور دانشگاههای ایرانی در رتبهبندی آسیایی تایمز ۲۰۲۴
کمبود ۷۰ هزار نیروی پرورشی و مشاور در مدارس
دولت سیزدهم مجدانه بهدنبال ارتقای منزلت و معیشت معلمان است
علوم پایه نیازمند بودجه مناسب است/باید تصمیمات بزرگ گرفته شود
شورای راهبردی دانشکده علوم خانواده درمسیر شکلگیری/برخی شخصیتهای حقوقی عضویت را نپذیرفتند
جذب سرباز امریه در سازمان جهاددانشگاهی صنعتی شریف
استقبال کم فرهنگیان از طرح بکارگیری دوباره بازنشستگان/ نرخ حقالتدریسها، علت عدم استقبال
حضور گروههای مردمی در فعالیتهای پرورشی
رایگان بودن مدارس سمپاد برای دانشآموزان ۴ دهک اول/ والدین تخلفات را اطلاع دهند
سرکوب دانشجویان آمریکایی حامی فلسطین با لابی رژیم صهیونیستی صورت میگیرد
نشریات دانشجویی روایتگر جنبشهای دانشجویی در حمایت از غزه باشند
پیام تسلیت رییس دانشگاه تهران در پی درگذشت دانشجوی نخبه
در نشست هماندیشی وزرای ادوار وزارت علوم چه گذشت؟
کسب چهار افتخار علمی بینالمللی توسط عضو پیوسته فرهنگستان علوم
ضرورت مشارکت ذینفعان حوزه علوم انسانی در تدوین سیاستها
ماده واحده «اصلاح ماده 4 آییننامه شورای تخصصی حوزوی»
صدور مجوز اجرای ۲۴دوره کوتاه مدت اشتغالمحور در دانشگاه علمی کاربردی
انتشار کلید اولیه پنجاه و یکمین دوره آزمون دستیاری پزشکی
در چهلوششمین دوره مسابقه ریاضی دانشجویی در سطح کشوری، ۴ دانشجوی دانشگاه کاشان حضور یافتند و از این میان، ۲ نفر موفق به کسب مدال شدند.
درِ دانشگاههای ایران به روی دانشجویان معترض آمریکایی باز شد
موافقت دولت با راهاندازی دانشگاه فرهنگیان در گلپایگان
بازسازی چهره زن عراقی ۷۵ هزار ساله با اسکن سه بعدی+عکس
سونی برای آدمها کولر همراه ساخت+عکس
دستور ساخت جت ۱۰۰ نفره در ایران صادر شد
نقشه آبی زمین پس از نیم قرن دوباره کشیده شد+عکس
بی ام و وانت اتوماتیک ضدخش تولید کرد+عکس
تلاش سیا برای دزدیدن زیردریایی هستهای
سحابی خوش آب و رنگ کله ماهی در فضا ثبت شد+عکس
زیباترین کهکشان مارپیچی که با تسکوپهای آماتوری هم دیده میشود+عکس
اطلاعات فاش شده درباره پرچمداران ۲۰۲۴ هواوی +عکس
جزئیات هوش مصنوعی آیفون فاش شد
سدان ال ۹۰ هم بومی سازی شد+عکس
خودروهای ایرانی چشم کرهشمالی را گرفت+عکس
پیش بینی دانشمندان درباره مرگ زمین و پایان حیات
کشف اتفاقی یک شهاب سنگ در لرستان+عکس
فشارهای اتحادیه اروپا عملکرد اپل را تغییر داد
ژاپن به دنیال اینترنت نسل ششم است
چینیها از کپی تسلا رونمایی کردند+عکس
جنگنده رادارگریز سوخو ۷۵ روسیه به ایران میآید؟
اسپاتیفای یکی از قابلیتهای خود را بیخبر پولی کرد
۷۵ دانشگاه ایرانی در میان برترینهای آسیا در رتبهبندی تایمز
۸۰۰۰ هزار سال پیش چگونه انسانهای اولیه به این غار تاریک در فرانسه رفتند
خودروی جدید که شبیه گربهها ساخته شده است+عکس
ظاهر عجیب جدیدترین خودروی فراری با یک موتور ۱۲ سیلندر+عکس
ناسا یک پیام از فضا در نزدیکی زمین دریافت کرد
اقدامات وزارت بهداشت برای افزایش امید و انگیزه دستیاران پزشکی
شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منکر مطابق با سیره امام صادق (ع)
دمای عجیب و غریب این سیاره گازی در فضا ثبت شد
ثبتنام پشت کنکوریها جهت ترمیم نمره آغاز شد
موافقت با افزایش حقالزحمه ساعت اضافه تدریس معلمان
هدیه ۲ میلیونی وزیر آموزش و پرورش به حساب معلمان واریز شد
نظراتی که حاوی توهین یا افترا به اشخاص ،قومیت ها ،عقاید دیگران باشد و یا با قوانین کشور وآموزه های دینی مغایرت داشته باشد منتشر نخواهد شد - لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.